ihracat – Dr. Fulya Gürbüz

Vega Portföy (29.12.2023): Kredi faizleri ve enflasyon artıyor, ekonomide hızlanma işaretleri

26 Aralık Pazartesi açıklanan Aralık ayı güven endeksleri, imalat sektörü eğilim anketleri ve kapasite kullanım oranlarından; bir önceki aya göre perakende satışların arttığı, yurt içi ve ihracat siparişleri, ciro ve imalat sektörü üretiminin zayıfladığı sinyallerini almıştık. Bugün açıklanan SAMEKS verilerine göre özellikle sanayi sektöründe üretim ve yeni siparişler hızlı büyüme kaydetti. Hizmet sektörüne yönelik talep artışı hizmet sektöründe iyimserliği artırırken, girdi maliyetlerinde artışın sürmesine sebep oluyor.

Mevduat ve kredi faizleri yükselmeye devam ediyor… 22 Aralık 2023 haftasında ortalama olarak; 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi %52,6’ya, ihtiyaç kredi faizi %62,3’e yükseldi, ticari kredi faiz oranı %51,6’ya geriledi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dış borç stoku 482,6 milyar dolara yükseldi… Türkiye’de dış borç stoku 2023 yılı Eylül sonu itibariyle çeyrek bazda 4,2 milyar dolar artışla 482,6 milyar dolara yükseldi. Söz konusu değer son dört çeyrek GSYH toplamının %45’ine eşittir (3Ç2022: %52). Dış borcun %50,2’si (242,2 milyar dolar) özel sektöre, %40,4’ü (194,8 milyar dolar) kamu sektörüne, %9,5’i (45,7 milyar dolar) TCMB’ye aittir. Toplam borcun 153,4 milyar doları (%31,8) finansal olmayan özel sektöre aittir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

SAMEKS endeksi ekonomik aktivitenin Aralıkta hızlandığına işaret etti… Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi Aralıkta aylık 5,3 puan artışla 57,8 seviyesine, Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi aylık 1,4 puan artışla 52,8 seviyesine yükseldi. Böylece SAMEKS Bileşik Endeksi, aylık 3,1 puan artışla 54,9 değerini aldı. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler daraldığını gösteriyor. Alt detaylarda hizmet sektöründe iş hacmi endeksi 50,4 ile Ocak 2023’ten bu yana ilk kes 50 eşik değerinin üzerine çıktı, istihdam endeksi Temmuz 2023’ten bu yana ilk kez 50 değerine yükselerek durağan bir görünüm ortaya koymuştur. Sanayi sektöründe artan yeni siparişler ve satın alımların etkisiyle üretim endeksi 56,8’e hızlanmış, istihdam endeksi 51,1 değeri ile Eylül 2023’ten bu yana ilk kez büyüme kaydetmiştir.

Kaynak: MÜSİAD

Kasımda dış ticaret açığı 5,9 milyar dolara geriledi… İhracat Kasımda aylık 0,2 milyar dolar artışla 23 milyar dolara yükseldi, ithalat 0,5 milyar dolar düşüşle 28,9 milyar dolara geriledi. Dış ticaret açığı Ekimde 6,6 milyar dolardan 5,9 milyar dolara geriledi. Son 12 ayda toplam olarak ihracat Kasımda 255,7 milyar dolara yükseldi, ithalat 365,3 milyar dolara geriledi.

Kaynak: TÜİK

Hizmet üretici maliyet enflasyonu Mayıs 2023’ten beri zirveyi bırakmıyor… Kasımda H-ÜFE aylık %0,46, yıllık %77,36 artış gösterdi. H-ÜFE aylık bazda en hızlı artışını %4,56 ile veterinerlik hizmetlerinde, en sert düşüşü %8,08 ile konaklama hizmetlerinde kaydetti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr.Fulya Gürbüz – www.vegaoırtfoy.com

YASAL UYARI

Dışarıdan Temin Edilen Verilere İlişkin Yasal Uyarı

Bu bültende/e-postada yer alan her türlü fiyat, veri ve bilgi; kamu kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve diğer piyasa koşullarına göre güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan temin edilmekte olup, bu bilgilerin tam ve eksiksiz şekilde doğru olduğu anlamına gelmemektedir. Bu bültende yer alan verilerle okuyuculara tarafsız genel bilgiler sunulmaktadır. Bu kaynaklardan temin edilen fiyat, veri ve bilginin kullanılması sebebiyle ortaya çıkabilecek zararlardan Vega Portföy Yönetimi A.Ş. sorumlu değildir.

Yatırım Tavsiyesi Olmadığına Dair Yasal Uyarı

Bu raporda/e-postada yer alan bilgi, analiz ve yorumlar yatırım danışmanlığı ve/veya yönlendirici ve taraflı bir nitelik taşımayıp okuyucuya dürüst ve objektif bakış açısıyla genel bir bilgilendirme yapılmaktadır. Bu raporda yer alan analiz, tavsiye ve yorumlar mali durumunuza, risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Burada yer alan bilgi, analiz ve yorumlara dayanılarak yapılacak yatırımların ve işlemlerin sonuçlarından ve oluşacak mali kayıplardan Vega Portföy Yönetimi A.Ş. sorumlu değildir.

Ekonomi Gündemi: Dış ticaret, enflasyon, hizmet, imalat, PMI, politika faizi, SAMEKS, turizm

23-27 Ekim haftasında TCMB politika faizini %35’e yükseltti. KKM’yi cazibe noktasından çıkartıp TL cinsi mevduatı öne çıkarmak adına para politikasında sadeleşme adımları atıldı. Ekim ayına ilişkin olarak tüketici güven endeksi, reel kesim güven endeksi, hizmet ve inşaat sektörleri güven endeksleri bir önceki aya göre iyileşti, perakende ticaret sektörü güven endeksi ve imalat sektörü kapasite kullanım oranı önceki aya göre hafif geriledi. Avrupa Merkez Bankası politika faizini değiştirmedi.

30 Ekim-3 Kasım haftasında ABD ve İngiltere merkez bankaları politika faizini değiştirmeyecek. Yurt içinde Ekim ayı TÜFE ve Yİ-ÜFE verileri ile hizmet ve sanayi sektörleri SAMEKS endeksleri, İSO imalat PMI endeksi, ekonomik güven endeksi, dış ticaret verileri, küresel hizmet ve imalat sektörleri PMI verileri, ABD’de işsizlik oranı verileri takip edilecek.

Kaynak: TÜİK, TCMB, tradingeconomics.com

Detaylar…

30 EKİM 2023, PAZARTESİ

EKİM AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

2023 yılı Eylül ayında ekonomik güven endeksi aylık %1,3 artışla 95,4 seviyesine yükselmişti. Endeksin 100 seviyesi altındaki değerler kötümserliğe işaret ediyor. Endeks; tüketici, reel kesim, hizmet sektörü, perakende ticaret sektörü ve inşaat sektörü güven endekslerinden oluşmaktadır. Ekimde perakende ticaret dışında diğer alt güven endekslerinin bir önceki aya göre artış kaydetmeleri ekonomik güven endeksinin de artmasına sebep olacak.

Kaynak: TÜİK

31 EKİM 2023, SALI

EKİM AYI SANAYİ VE HİZMET SEKTÖRLERİ SAMEKS ENDEKSLERİ – MÜSİAD

Eylülde Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi aylık 7,0 puan artışla 53,6 seviyesine yükselmiş, Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi ise aylık 1,6 puanlık düşüşle 50,1 seviyesine gerilemişti. Böylece SAMEKS Bileşik Endeksi aylık 1,0 puan artışla 51,2 seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü gösteriyor.

Kaynak: MÜSİAD

EYLÜL AYI DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ – TÜİK

Ticaret Bakanlığı Eylül ayı geçici dış ticaret verilerine göre 22,7 milyar dolar ihracat, 27,7 milyar dolar ithalat kaydedilmiştir. Ağustosta 21,6 milyar dolar ihracat, 30,3 milyar dolar ithalat gerçekleşmişti.

Kaynak: TÜİK

EYLÜL AYI HİZMET ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (H-ÜFE) – TÜİK

Ağustos ayında H-ÜFE aylık %5,25, yıllık %79,95 artış kaydetmişti. Akaryakıt fiyatlarının, hizmet fiyatlarını önemli ölçüde etkilediğini dikkate aldığımızda Eylül ayında akaryakıt fiyatlarındaki yavaşlama H-ÜFE artış hızını da yavaşlatacaktır. Politika faizinin %35’e yükseltildiği 26 Ekim’deki PPK toplantı kararında TCMB özellikle hizmet fiyatlarındaki katılığa dikkat çekmişti. Dolayısıyla jeopolitik riskler hizmet fiyatları üzerindeki baskının sürmesine sebep olacak.

Kaynak: TÜİK

EYLÜL AYI TURİZM VERİLERİ – KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

Ağustos ayında Türkiye’ye 6 milyon 600 bin turist giriş yapmış, 7 milyon 480 bin turist ülkeden ayrılmıştı. 2023 yılı Ocak-Ağustos döneminde toplam 33 milyon 427 bin turist ülkemizi ziyaret etmiştir. 2022 yılının aynı döneminde 29 milyon 335 bin yabancı ziyaret etmişti.

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı

1 KASIM 2023, ÇARŞAMBA

FED POLİTİKA FAİZİ KARARI –.federalreserve.gov

Ekonomik aktivitede gücünü koruyan ABD’de enflasyon halen %2’lik hedefin üzerinde seyretmeye devam ediyor. Fed, yüksek enflasyonun uzun süre korunacağına ve jeopolitik risklere vurgu yapıyor. Fed, resesyona sebep olmamak için faiz yükseltmeyecek, enflasyonist baskıyı tetiklememek için faiz indirmeyecek.

Kaynak: tradingeconomics.com

EKİM AYI S&P GLOBAL DÜNYA VE TÜRKİYE İMALAT SEKTÖRÜ PMI VERİLERİ – İSO, S&P GLOBAL

Eylülde Türkiye’de imalat PMI aylık 0,6 puan artışla 49,6 seviyesine yükselerek sektördeki daralmanın zayıfladığına işaret etmişti. Endeksin 50 altındaki değerler sektörün bir önceki aya göre daraldığını, üzerindeki değerler ise büyüdüğünü gösteriyor. Küresel olarak ise JP Morgan Küresel İmalat PMI ise Eylülde 49,1 değeri ile önceki aya göre 0,1 puan yükselmişti. 24 Ekim’de yayınlanan öncü PMI verilerine göre Avustralya, Euro Bölgesi ve İngiltere’de imalat ve hizmet sektörlerindeki daralma Ekim ayında sürdü. Japonya’da imalat sektörü sert daraldı, hizmetlerdeki artış zayıfladı. ABD’de ise imalat ve hizmet sektörleri Ekimde önceki aya göre büyüme kaydetti.

Kaynak: İSO, S&P Global.

2 KASIM 2023, PERŞEMBE

EKİM AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TİCARET BAKANLIĞI

Ticaret Bakanlığı Eylül ayı geçici dış ticaret verilerine göre 22,7 milyar dolar ihracat, 27,7 milyar dolar ithalat kaydedilmişti.

Kaynak: Ticaret Bakanlığı

4Ç2023 ENFLASYON RAPORU – TCMB

2023 yılı Temmuz ayı Enflasyon Raporu’nda TCMB enflasyonun 2023 yılı sonunda ortalama %58, 2024 yılı sonunda %33, 2025 yılı sonunda %15 tahminine yer verirken orta vadeli tahminini %5 olarak aynı bırakmıştı. 26 Ekim tarihli PPK toplantısı sonrası yayınlanan basın bülteninde TCMB, enflasyonun tahminlerinden daha hızlı arttığını vurgulaması yılın son enflasyon raporunda TCMB’nin tahminlerini yukarı çekeceğine işaret etti.

Kaynak: TCMB

27 EKİM TARİHLİ BANKA VE PARA VERİLERİ – BDDK & TCMB

20 Ekim haftasında KKM bir önceki haftaya göre 85,5 milyar TL (4,0 milyar dolar) düşüşle 3,1 trilyon TL (109,9 milyar dolar), döviz mevduatları haftalık 1,1 milyar dolar artışla 178,6 milyar dolar, uluslararası rezervler 1,6 milyar dolar artışla 126,1 milyar dolar, TCMB net uluslararası rezervleri 0,5 milyar dolar artışla 22,6 milyar dolar, swap hariç net rezerv açığı ise 0,3 milyar dolar düşüşle 48,5 milyar dolar oldu. Para arzındaki artış hızı, mevduat ve kredi büyüme hızları ile kredi kart harcamalarının artış hızı yavaşlamaya devam etti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

3 KASIM 2023, CUMA

EKİM AYI KÜRESEL HİZMET PMI ENDEKSLERİ – S&P GLOBAL, J.P.MORGAN

Eylülde JP Morgan küresel hizmetler PMI endeksi 50,8 değeriyle son 8 ayın en düşüğüne gerilemişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor. Öncü PMI verileri gelişmiş ekonomilerde hizmet sektöründeki zayıflığın Ekim ayında da sürdüğünü göstermişti.

Kaynak: : J.P.Morgan, S&P Global PMI.

EKİM AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK

Eylülde Yİ ÜFE aylık %3,4, TÜFE %4,8 artmış, yıllık artışlar sırasıyla %47,4 ve %61,5 olmuştu. Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE (çekirdek enflasyon C endeksi) ise yıllık %68,9 artmıştı. TÜFE kalemlerinde fiyatı artanların azalanlardan farkının toplam ürün sayısına oranı Ağustostaki %98’den %91’e gerilemişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

27 EKİM TARİHLİ MEVDUAT VE KREDİ FAİZ ORANLARI – BDDK

20 Ekim ile biten haftada 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi ortalama %43,7’ye geriledi, ihtiyaç kredi faizi ortalama %61,3’e yükseldi, ticari kredi faizi ortalama %48,2’ye geriledi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr.Fulya Gürbüz / Vega Portföy

S&P Global: Ekimde ABD dışında gelişmiş ekonomiler daraldı

S&P Global’in Ekim ayı ilke tahminlerine göre; Avustralya, Euro Bölgesi ve İngiltere’de imalat ve hizmet sektörlerindeki daralma sürdü. Japonya’da imalat sektörü sert daraldı, hizmetlerdeki artış zayıfladı. ABD’de ise imalat ve hizmet sektörleri Ekimde önceki aya göre büyüme kaydetti.

Kaynak: S&P Global

ABD’de imalat ve hizmet sektörleri toplam PMI endeksi Ekimde 51,0 seviyesine yükselerek önceki aya göre büyüme kaydetti. Girdi maliyetleri ve çıktı fiyat artışları yavaşladı. Yurt içi siparişler artarken, ihracat siparişlerinde düşüş sürdü. İstihdam imalat sektöründe düşerken, hizmet sektöründe arttı. Endeksin 50 üzerindeki değer sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler küçüldüğünü gösteriyor.

Avustralya’da hizmetler ve imalat sektörleri Ekimde önceki aya göre sert daraldı. Fiyatlar tarafında Avustralya’da başta petrol fiyatı ve ücretlerdeki artışlar olmak üzere genele yayılan fiyat artışları enflasyonda yapışkanlığı ortaya koyarken, maliyetlerin çıktı fiyatlarına yansıtılamaması reel sektörün karlılık görünümünü olumsuz etkiledi.

Kaynak: HCOB, S&P Global

Japonya’da imalat sektörü daralmaya devam etti, hizmet sektöründeki büyüme yavaşladı. Japonya’da ihracat siparişleri özellikle imalat sektöründe sert geriledi. Girdi maliyetleri enflasyonu imalat sektöründe yatay kalırken, hizmetler sektöründe zayıfladı. Her iki sektörde çıktı fiyat artışları zayıfladı. İstihdam hizmetler sektörünün desteğiyle arttı.

Euro Bölgesinde imalat ve hizmet sektörlerindeki daralma -yeni siparişlerdeki düşüşün etkisiyle- Ekim ayında da sürdü. İmalat sektöründe işten çıkarmalar arka arkaya son beş aydır sürerken Ağustos 2020’den bu yana en sert düşüş kaydedildi, hizmet sektöründe ise işe alımlar durma noktasına geldi. Yeni siparişlerdeki düşüş imalat sektöründe satın alımların azalmasına ve beraberinde stokların azalmasına sebep olurken, nihai ürün stokları da azaldı. Artan petrol fiyatları ve ücret artışları hizmet sektöründe girdi maliyetlerini artırırken, imalat sektöründe talepteki daralmanın etkisiyle fiyatlar geriledi. İmalat sektöründe fiyatlardaki gerileme hizmetlerde fiyat baskısını hafifletti.

İngiltere’de imalat sektöründe daha sert, hizmet sektöründe ise daha ılımlı olmak üzere Ekimde daralma sürdü. Yeni siparişler ve istihdam düştü. Bunda etkili olan faktörler olarak yaşam maliyetlerinin artması, ihracat siparişlerindeki düşüş, borçlanma maliyetlerindeki artış ve zayıflayan gayrimenkul sektörü sıralandı. Teknoloji sektöründeki iyileşme ise hizmetler sektöründeki daralmayı sınırladı. İstihdam azalırken, işten çıkartma sinyalleri var. İmalat sektöründe girdi maliyetleri zayıflarken, hizmetler tarafında ücret artışları ve yüksek petrol fiyatları fiyatların artmasına sebep oldu. Hizmetler sektöründe çıktı fiyatları artarken, imalatta artan rekabete bağlı olarak hammadde fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle fabrika çıkış fiyatlarındaki düşüş hızlandı.

Dr. Fulya Gürbüz / fulyagurbuz.com

Burada yazılanlar tavsiye niteliği taşımamaktadır.

Ekonomi Gündemi: Bütçe, dış ticaret, enflasyon ve PMI

Geçen hafta açıklanan öncü veriler Eylül ayında sanayi sektörü ve perakende satışlarda iyileşme işaretleri verirken, S&P Global Türkiye’nin kredi notu görünümünü iyileştirdi.

2-6 Ekim haftasında Eylül ayına ilişkin dış ticaret, enflasyon ve PMI verilerine odaklanacağız. Küresel PMI verilerinde zayıflık sürerken Türkiye pozitif ayrışabilir. Türkiye’de enflasyonda artış, ihracatta iyileşme görebiliriz. ABD verileri FED’in 1 Kasım toplantısında faizi sabit bırakacağı beklentilerini destekleyebilir.

Kaynak: TÜİK, TCMB, tradingeconomics.com

Detaylar…

2 EKİM 2023, PAZARTESİ

EYLÜL AYI İSO TÜRKİYE İMALAT PMI – İSO, S&P GLOBAL

2023 yılı Ağustos ayında Türkiye İmalat PMI aylık 0,9 puan düşüşle 49 seviyesine gerilemişti. Endeksin 50 altındaki değerler sektörün bir önceki aya göre daraldığını gösteriyor. Eylül ayı öncü verileri (reel kesim güveni, kapasite kullanım oranları, SAMEKS) imalat sanayinde bir önceki aya göre iyileşmeye işaret ediyor.

Kaynak: İSO, S&P Global PMI

EYLÜL AYI J.P.MORGAN KÜRESEL İMALAT PMI – S&P GLOBAL

2023 yılı Ağustos ayında JP Morgan küresel imalat PMI aylık 0,4 puanlık artışla 49 seviyesine yükselmiş ancak 50 seviyesinin altı olan daralma bölgesinde kalmaya devam etmişti. Eylül ayı öncü verileri (ABD, Çin, Euro Bölgesi, İngiltere, Japonya) küresel imalatta daralma eğiliminin sürdüğüne işaret ediyor.

Kaynak: JP Morgan, S&P Global PMI

3 EKİM 2023, SALI

EYLÜL AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Ağustosta yıllık %58,94, aylık %9,09 artış kaydetti. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %49,41, aylık %5,89 arttı. Bloomberg HT anketine göre TÜFE’nin Eylülde aylık %5, yıllık %61,9 artması bekleniyor. Katılımcıların 2023 yılsonu enflasyon tahminlerinin ortalaması %67,6. TCMB Para Politikası Kurulu 26 Ekim’de toplanacak. Eylül ayında aylık fiyat artışı dinamiklerinde yavaşlama olması halinde Ekim ayı toplantısında TCMB’den mevcut %30 seviyesindeki politika faizinde 250 baz puanlık bir artış görebiliriz.

Kaynak: Turkey Data Monitor

4 EKİM 2023, ÇARŞAMBA

EYLÜL AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB

Türk lirasının ticaret yaptığı ülkelerin para birimlerine göre değerini gösteren REDK Ağustosta aylık 3,8 puan iyileşerek 52,5 seviyesine yükseldi. Endeksin 100 altındaki değerler Türk lirasının ticaret yaptığı ülkelerin para birimine göre değersiz olduğunu gösteriyor.

Kaynak: TCMB

EYLÜL AYI J.P.MORGAN KÜRESEL HİZMET PMI – S&P GLOBAL

Ağustosta Küresel Hizmet PMI aylık 1,6 puan düşüşle 51,1 değerine gerilese de büyüme bölgesinde kalmaya devam etti. Girdi maliyetleri yükselirken, çıktı fiyat artışları maliyetlerin gerisinde kaldı. Yüksek politika faizinin hüküm sürdüğü mevcut ortamda finansmana erişimin zorlaşması finansal sektörün de Ağustosta daralmasına sebep oldu. Öncü PMI verileri hizmet sektöründeki daralmanın Eylülde süreceğine işaret ediyor.

Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global PMI.

5 EKİM 2023, PERŞEMBE

ABD 30 EYLÜL HAFTASI İŞSİZLİK BAŞVURULARI – ABD ÇALIŞMA BAKANLIĞI

23 Eylül haftasında ABD’de işsizlik başvuruları 215 bin beklentisine karşılık haftalık 2 bin kişi artışla 204 bin olarak açıklanmıştı. Eylülde haftalık ortalama işsizlik başvuruları 211 bin iken Ağustosta ortalama 238 bin olmuştu. Dolayısıyla ABD’de işgücü piyasasındaki güçlü seyir devam ederken çekirdek enflasyonda yavaşlamanın sürmesi FED’in 1 Kasım toplantısında politika faizini sabit tutacağı beklentilerini kuvvetlendiriyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

6 EKİM 2023, CUMA

EYLÜL AYI HAZİNE NAKİT DENGESİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Hazine nakit bütçe dengesi Ağustosta 61,9 milyar TL fazla vermiş, 120,2 milyar TL net borçlanma gerçekleştirilmiş, 183,1 milyar TL ise Hazine’nin TCMB’deki Banka hesabından kullanılmıştı. Hazine nakit dengesi Ocak-Ağustos döneminde toplam 372,5 milyar TL açık verdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EYLÜL AYI BM KÜRESEL GIDA FİYAT ENFLASYONU – FAO

AAğustosta küresel gıda fiyatları aylık bazda %2,1 düşüş kaydederken yıllık bazda fiyatlar %11,8 geriledi. Türkiye’de ise durum tam tersi. İthal girdiye (mazot ve gübre) bağımlı olan tarım maliyetleri yükselen kurun da etkisiyle enflasyon üzerindeki yapışkanlığın sürmesine sebep oluyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EYLÜL AYI ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ – ABD İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ BÜROSU

Ağustos ayı verileri ABD’de istihdam piyasasının güçlü yapısını koruduğunu, politika faizindeki artışların etkisiyle saatlik ücret artış hızı ve enflasyon dinamiklerinin zayıflayarak politika faizinin altında bir hıza gerilediğini göstermişti. Ancak FED’in halen %2 olan enflasyon hedefinden uzak olması sebebiyle Kasım ayı toplantısında faiz değişikliği yapmayarak beklemeyi tercih edebilir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr.Fulya Gürbüz / fulyagurbuz.com

Reel sektör aktivitesi Eylülde yavaşladı

Haftanın ilk iş gününde imalat ve imalat dışı sektörlerdeki aktiviteyi anlamamızı sağlayan 2023 yılı Eylül ayı öncü verileri açıklandı: TCMB’nin yayınladığı imalat sektörü kapasite kullanım oranları (KKO) ve reel kesim güven endeksi (RKGE) ile TÜİK’in yayınladığı sektörel güven endeksleri.

RKGE ve sektörel güven endekslerinin 100 seviyesinin yukarısında olması iyimserliği, altında olması kötümserliği gösteriyor.

İmalat sektörü KKO Eylül ayında aylık 1,2 puan artışla %76,9’a yükseldi. Dayanıklı tüketim malları hariç diğer üretim gruplarında (dayanıksız, yatırım ve ara mallar) KKO bir önceki aya göre yükseldi. En dikkat çekici gelişme yatırım mallarında oldu. Yatırım malları üretiminde KKO, Ağustosta %73,5 seviyesine sert düştükten sonra Eylülde %78,3 seviyesine çıktı. Eylülde KKO’nun ara mallarında sınırlı, yatırım mallarında ise sert yükselmesi sanayi üretimini destekleyecektir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

İmalat sektöründeki eğilimi anlamamızı sağlayan RKGE Eylül ayında aylık 0,5 puan artışla 105,1 seviyesine yükseldi. Alt endekslerde, mevcut iç piyasa siparişleri önceki aya göre düşerken, mevcut ihracat siparişleri arttı, mevcut toplam siparişler önceki aya göre düştü. Mevcut mamul mal stokları seviyesinin mevsim normallerinin üstünde olduğu yönündeki değerlendirmeler bir önceki aya göre zayıfladı. İç piyasa siparişlerindeki düşüşün toplam siparişleri aşağı çekmesi siparişlerin karşılanmasında üretim yerine mevcut stokların tercih edildiği ihtimalini ortaya koyuyor. Paralelinde imalat sektörü üretimini aşağı yönlü baskılayabilir. Sektör katılımcılarının girdi maliyetleri ve çıktı fiyat artışlarının düşeceği yönlü beklentileri enflasyonist baskıyı hafifletecek mi izleyeceğiz. İstihdam beklentileri ise yukarı yönlü.

Kaynak: TCMB

Güven endeksi Eylülde bir önceki aya göre; hizmet sektöründe %2,0 düşüşle 113,0 değerine gerilerken, perakende ticaret sektöründe %3,0 artışla 117,7 değerine ve inşaat sektöründe %1,0 artışla 88,3 değerine yükseldi. Sektörlerde son üç aylık iş aktivitesinin zayıflaması RKGE’de yurt içi siparişlerdeki düşüşü açıklıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz / fulyagurbuz.com

Ekonomi Gündemi: Dış borç, dış ticaret, enflasyon, güven, kapasite kullanımı, SAMEKS

Geçen hafta gelen Eylül ayı imalat sektörü PMI öncü verilerine göre ABD, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’da bir önceki aya göre üretimde daralma sürdü. İhracat siparişleri düşmeye devam etti. Girdi maliyetleri artış hızı ABD ve İngiltere’de yavaşladı, Euro Bölgesi ve Japonya’da hızlandı. Talepteki azalmanın etkisiyle girdi maliyetleri çıktı fiyatlarına sınırlı yansıtılabildi. İstihdamda düşüş sinyalleri var. Maliyet baskı unsurları olarak ücret, malzeme, petrol, nakliye, kimyasallar ve plastikteki fiyat artışlarına vurgu yapılırken talep daralmasına bağlı olarak emtia fiyatlarındaki düşüşe işaret edildi.

25-29 Eylül haftasında açıklanacak olan Eylül ayı öncü imalat, hizmet ve perakende sektörlerine ilişkin verilerde küresel yavaşlamanın ve girdi maliyetlerindeki artışın yurt içindeki izdüşümlerine odaklanacağız. Haftanın genelinde Fed Başkanı Powell ve Guvernörleri ile Avrupa Merkez Başkanı Lagarde’ın konuşmaları takip edilecek. S&P Global’in yeni ekonomi yönetiminin aksiyonlarına ilişkin görüşleri not görünümüne olumlu yansımayabilir zira cari açıktaki görünüm parlak değil.

Kaynak: TÜİK, TCMB, tradingeconomics.com

Detaylar…

25 EYLÜL 2023, PAZARTESİ

EYLÜL AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE) – TCMB

2023 yılı Ağustos ayında RKGE aylık 0,3 puan düşüşle 104,6 seviyesine gerilemişti. Endeksin 100’den büyük olması sektöre ilişkin iyimserliği gösteriyor. Eylül ayı verisinde; ihracat ve iç piyasa siparişleri imalat sektörü üretimini desteklemeye devam edecek mi, maliyet baskıları artıyor mu, istihdamda artış eğilimi korunuyor mu sorularına cevap bulacağız.

Kaynak: TCMB

EYLÜL AYI İMALAT SEKTÖRÜ KAPASİTE KULLANIM ORANII (KKO) – TCMB

2023 yılı Ağustos ayında mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO aylık 1,2 puan düşüşle %75,7 seviyesine gerilemişti. Temmuz-Ağustos döneminde imalat sektörü kapasite kullanımındaki zayıflığın Eylülde sürmesi halinde 2023 yılı üçüncü çeyreğinde de imalat sektörü üretiminin GSYH büyümesine katkısı olmayacak.

Kaynak: TCMB

EYLÜL AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK

2023 yılı Ağustos ayında mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi bir önceki aya göre; hizmet sektöründe %1,7, perakende ticaret sektöründe %0,4, inşaat sektöründe %0,7 azalarak sırasıyla 115,3, 114,3 ve 87,4 seviyelerine gerilemişti. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösteriyor. Eylülde okulların açılması perakende ticaret ve hizmet sektörlerini olumlu etkileyebilir.

Kaynak: TÜİK

28 EYLÜL 2023, PERŞEMBE

EYLÜL AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Ekonomik güven endeksi Ağustosta aylık %5,2 düşüşle 94,1 seviyesine gerilemişti. Endeksin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise kötümserliği gösteriyor. Endeks, beş alt endeksten oluşuyor: Tüketici güven endeksi, reel kesim güven endeksi, hizmet sektörü güven endeksi, perakende ticaret sektörü güven endeksi ve inşaat sektörü güven endeksi. Eylül ayında tüketici güven endeksinin %5,1 artışla 71,5 seviyesine yükselmesi ekonomik güven endeksini yukarı çekecektir. Ancak bu hafta Eylül ayına ilişkin açıklanacak reel kesim güven endeksi ve sektör güven endekslerindeki gelişmeler tabloyu netleştirecek.

Kaynak: Turkey Data Monitor

29 EYLÜL 2023, CUMA

S&P GLOBAL TÜRKİYE KREDİ NOTU DEĞERLENDİRMESİ – S&P GLOBAL

S&P Global Şubat 2023 depreminin sonrasında Nisan ayında olağan Türkiye değerlendirmesinde “B” olan uzun vadeli kredi notu teyit edilmiş, “durağan” olan kredi notu görünümü “negatif” olarak revize edilmişti. Deprem sonrasında bölgenin yeniden inşası için GSYH’nin %12’si kadar iç ve dış finansman gerekeceğine dikkat çekilmişti. Para ve finans politikalarının öngörülebilirliği ve etkinliğinin artması ve net döviz rezervleri ile ödemeler dengesinin güçlenmesi halinde kredi notunun yükselebileceğine işaret edilmişti. Rezervlerde iyileşme olsa da cari açıktaki olumsuz görünüm devam ediyor. Dolayısıyla S&P Global’in Türkiye’nin “negatif” olan kredi notu görünümünü iyileştirip iyileştirmeyeceği Kurum’un yeni ekonomi yönetiminin aldığı aksiyonları ne derece öngörülebilir ve etkin gördüğüne bağlı olacak.

EYLÜL AYI SAMEKS SANAYİ VE HİZMET SEKTÖRLERİ ENDEKSLERİ – MÜSİAD

Ağustosta mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış hizmet ve sanayi sektöründen oluşan SAMEKS Bileşik Endeksi, aylık 0,6 puan düşüşle 50,3 seviyesine geriledi. Endeksin 50 üzerindeki değerler bir önceki aya göre büyümeyi gösteriyor. Dolayısıyla ekonomik aktivitedeki iyileşmenin Ağustosta zayıflamaya devam ettiğini söyleyebiliriz. Alt endeksler olarak Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi aylık 0,3 puan artışla 51,8 seviyesine yükselirken, Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi aylık 3,5 puanlık düşüşle 46,5 seviyesine geriledi. Böylece Ağustos ayında da ekonomik büyümeyi hizmet sektörü sırtladı. Okulların açılması Eylül ayında hizmet sektöründeki iyileşmeyi destekleyebilir.

Kaynak: MÜSİAD

AĞUSTOS AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK

Eylül ayı başında yayınlanan Ticaret Bakanlığı Ağustos ayı verilerine göre 21,6 milyar dolarlık ihracat, 30,5 milyar dolarlık ithalat, 8,9 milyar dolarlık dış ticaret açığı kaydedildi. Ocak-Ağustos döneminde toplam ihracat 164,9 milyar dolar, toplam ithalat 247,3 milyar dolar, toplam dış ticaret açığı 82,4 milyar dolar oldu. Avrupa ve ABD ilk iki ihracat ortaklarımız. Bu ekonomilerdeki aktivitenin yavaşlamaya devam etmesi -ki 2024 yılı görünümü olumsuz- Türkiye’nin ihracat performansını aşağı çekecektir. İhracat iklimindeki olumsuz tablonun sürmesi halinde istihdam piyasasında zayıflığa ve dolayısıyla bütçe dengesindeki kötüleşmeye odaklanacağız. OVP’de 2024 yılı için işsizlik oranında artış bekleniyor ancak “yeşil dönüşüm ve dijitalleşme alanlarında gerekli düzenlemeler” yapılması halinde Türkiye’nin “dünya ihracatındaki payının” artacağı öngörülüyor.

Kaynak: Ticaret Bakanlığı

AĞUSTOS AYI HİZMET ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (H-ÜFE) – TÜİK

Temmuz ayında H-ÜFE aylık %14,06, yıllık %79,33 artış kaydetmişti. Ağustos ayında aylık döviz kuru artışının (%1,75) Temmuz ayına (%14,06) göre yavaşlamasının hizmetler alt kalemlerindeki maliyet artışlarını hafifletecek mi, Ağustos ayında akaryakıta yapılan zamlar hizmet üretici maliyetlerini ne kadar yukarı baskılayacak izleyeceğiz.

Kaynak: Turkey Data Monitor

2023 YILI 2. ÇEYREK DIŞ BORÇ İSTATİSTİKLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

2023 yılı ilk çeyreğinde dış borç stoku bir önceki çeyreğe göre 17 milyar dolar artışla 475,7 milyar dolara yükseldi. Dış borcun 161 milyar doları kısa vadeli, 314,7 milyar doları orta ve uzun vadeli. Toplam borcun 238,3 milyar doları özel sektöre, 198,1 milyar doları kamu sektörüne, 39,3 milyar doları TCMB’ye aittir. Özel sektörde finansalların dış borcu 63,6 milyar dolar, finans dışı sektörün borcu 68 milyar dolardır.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr Fulya Gürbüz / Vega Portföy

Ekonomi Gündemi: Dış ticaret, enflasyon, geçinme maliyeti, GSYH, güven, işsizlik, PCE, PMI, SAMEKS

2023 yılı 28 Ağustos – 1 Eylül haftasında Temmuz ayına ilişkin veriler dış ticaret açığında artış, enflasyonda yükseliş; Ağustos ayına ilişkin ise ekonomik güven endeksinde düşüş, İTO geçinme maliyetinde ise artışın süreceğine işaret ediyor. 2023 yılı ikinci çeyreğinde GSYH üretimi bir önceki çeyreğe göre daha hızlı artacak. Ağustos ayında küresel ekonomik aktivitede kan kaybı sürecek.

Kaynak: tradingeconomics.com, S&P Global, TCMB, TÜİK

Detaylar…

29 AĞUSTOS 2023, SALI

AĞUSTOS AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Temmuz ayında ekonomik güven endeksi Haziran ayında aylık %1,8 düşüşle 99,3 seviyesine gerilemişti. Ekonomik güven endeksinin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği gösteriyor. Endeksi oluşturan alt güven endekslerinin (tüketici, reel kesim ve sektör güven endeksleri) Ağustos ayında gerilemeleri sebebiyle ekonomik güven endeksindeki düşüş Ağustos ayında da sürecek. Reel kesim, hizmet sektörü ve perakende ticaret sektörü güven endeksleri halen 100 üzerindeki değerlerini korurken, tüketici güven endeksi özellikle yapılan zamların fiyat artışlarını tetiklemesine bağlı olarak Ağustos ayında 80,1 seviyesine tekrar geriledi. 24 Ağustos tarihli PPK toplantısında politika faizinin beklentilerden yukarıda %25’e çıkartılması sebebiyle kredi faiz oranlarındaki yükseliş, talep tarafındaki fren etkisini sürdürecek.

Kaynak: TÜİK

TEMMUZ AYI DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ – TÜİK

Ağustos ayı başında Ticaret Bakanlığının yayınladığı verilere göre ihracat Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,8 milyar düşüşle 20,1 milyar dolara geriledi, ithalat aylık 6,4 milyar dolar artışla 32,5 milyar dolara yükseldi. Böylece dış ticaret açığı da bir önceki aya göre artarak 12,4 milyar dolara yükseldi. TÜİK verileri nihai sonuçları gösterecek.

Kaynak: Ticaret Bakanlığı

30 AĞUSTOS 2023, ÇARŞAMBA

ABD 2Ç2023 GSYH BÜYÜMESİ İKİNCİ TAHMİNİ – ABD EKONOMİK ANALİZ BÜROSU

1Ç2023’te ABD ekonomisi bir önceki çeyreğe göre yıllıklandırılmış olarak %2 büyürken, 2Ç2023 için ilk tahminler GSYH’nin %2,4 büyüyeceği yönündeydi. İkinci tahminler piyasa beklentisinde bir değişiklik olmayacağına işaret ediyor. ABD ekonomisi 2020’de %2,8 daralmış, 2021 ve 2022’de yıllık büyüme sırasıyla %5,9 ve %2,1 olarak gerçekleşmişti.

Kaynak: tradingeconomics.com

AĞUSTOS AYI EURO BÖLGESİ EKONOMİK DUYARLILIK GÖSTERGESİ – AVRUPA KOMİSYONU

Euro Bölgesinde imalat, perakende, hizmetler, tüketici, inşaat güven endekslerini ölçen ekonomik duyarlılık indikatörü Temmuz ayında arka arkaya üçüncü ay gerileme kaydederek 100 eşik değerinin altında kalmaya devam etmişti. Söz konusu indikatörle benzer eğilim sergileyen ve imalat ve hizmet sektörleri toplam aktivitesini ölçen bileşik PMI (satın alma müdürleri) endeksinin Ağustos ayında gerileme kaydetmesi Bölge genelinde ekonomik duyarlılıktaki zayıflığın da süreceğine işaret ediyor.

Kaynak: tradingeconomics.com

31 AĞUSTOS 2023, PERŞEMBE

2023 YILI 2. ÇEYREK (2Ç2023) GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HASILA (GSYH) VERİLERİ – TÜİK

1Ç2023’te toplam mal ve hizmet üretimi bir önceki çeyreğe göre %0,3, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre ise %4 artış kaydetti. Son 4 çeyrek toplam GSYH üretimi 970 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2Ç2023’te sanayi üretiminin bir önceki çeyreğe göre artması, perakende satışların aynı dönemde yavaşlayarak da olsa büyümesi GSYH’nin bir önceki çeyreğe göre büyümeye devam edeceğine işaret ediyor. 3Ç2023 verileri ise zayıflık sinyalleri veriyor. Bahçeşehir Üniversitesi BETAM ç/ç %1,6, y/y %4,7 artış beklerken, Bilgi Üniversitesi CEFIS beklentisi ise sırasıyla %2 ve %2,9. Foreks anket sonuçlarına göre ekonomistlerin 2Ç2023 için yıldan yıla GSYH büyüme beklentisi ortalama %3,5.

Kaynak: TÜİK

TEMMUZ AYI HİZMET ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (H-ÜFE) – TÜİK

Haziran ayında H-ÜFE aylık %9,57, yıllık %68,90 artış kaydetmişti. Temmuz ayındaki zamların etkisiyle hizmet üreticilerinin maliyetlerinde artış sürecek.

Kaynak: TÜİK

AĞUSTOS AYI SAMEKS HİZMET VE SANAYİ SEKTÖRLERİ ENDEKSLERİ – MÜSİAD

Temmuz ayında mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi aylık 2,6 puan düşüşle 51,6 seviyesine gerilemişti (SAMEKS: Satın alma müdürleri endeksi). Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi ise aylık 8,4 puanlık sert düşüşle 50,1 değerini aldı. Böylece SAMEKS Bileşik Endeksi aylık 4 puanlık düşüşle 51,3 seviyesine geriledi. Endeksin 50 üzerindeki değerler ilgili sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler küçüldüğünü, 50 seviyesi ise değişiklik olmadığını gösteriyor. SAMEKS sonuçlarına göre hizmet sektöründe iş hacmi Şubat-Temmuz döneminde sürekli daralırken, sanayi sektöründe üretim Şubat ayından sonra ilk kez Temmuz ayında daraldı. Ağustos ayı verileri üçüncü çeyrekte ekonomik aktivitede aşağı yönlü seyrin devam edip etmediğini gösterecek.

Kaynak: Turkey Data Monitor

ABD TEMMUZ AYI ÇEKİRDEK KİŞİSEL TÜKETİM HARCAMALARI (PCE) FİYAT ENDEKSİ – ABD EKONOMİK ANALİZ BÜROSU

ABD Merkez Bankası FED’in para politikası kararında dikkate aldığı çekirdek PCE enflasyonu Haziran 2023’te aylık %0,2, yıllık %4,1 artış kaydetmişti. Temmuz ayında çekirdek PCE’nin yıllık %4,2 artış kaydetmesi bekleniyor. Her ne kadar yavaşlasa da %2’lik enflasyon hedefinden halen uzakta olan çekirdek PCE enflasyonu FED’in politika faizinde temkinli tavrını korumasına sebep oluyor.

Kaynak: tradingeconomics.com

1 EYLÜL 2023, CUMA

AĞUSTOS AYI ABD İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ – İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ BÜROSU (BLS)

ABD’de işsizlik oranı Temmuz ayında %3,5 seviyesine gerilemişti. Ortalama saatlik kazançlar ise yıllık %4,4 artış ile önceki aya göre değişiklik göstermedi. Ağustos ayında işsizlik oranının değişmeyeceği tahmin ediliyor.

Kaynak: tradingeconomics.com, BLS.

AĞUSTOS AYI KÜRESEL VE TÜRKİYE İMALAT SEKTÖRÜ PMI ENDEKSLERİ – İSO, S&P GLOBAL

Ağustos ayı satın alma müdürleri endeksi (PMI) öncü verileri bir önceki aya göre ABD ve Japonya’da hizmet sektörünün büyüdüğünü, sanayi sektörlerinin daraldığını; Almanya, Avustralya, Euro Bölgesi, Fransa ve İngiltere’de ise hizmet ve imalat sektörlerinin daraldığına işaret etti. Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları olan ABD ve Avrupa’da sanayi sektörlerindeki daralma Türkiye’nin imalat sektörünü ve ihracat performansını aşağı yönlü baskılıyor.

Kaynak: İSO, S&P Global.

AĞUSTOS AYI İTO İSTANBUL ÜCRETLİLER GEÇİNME İNDEKSİ – İTO

Temmuz ayında perakende fiyatlarını yansıtan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi aylık % 9,8, yıllık %77,5 artış kaydetmişti. Aynı ay TÜİK’in yayınladığı TÜFE aylık %9,5 oranında yükselmişti. TÜİK verilerine yönelik güven işaretleri almaya başladığımızı ekleyelim.

Kaynak: İTO

Dr. Fulya Gürbüz / Vega Portföy

Ekonomi Gündemi: Dış ticaret, enflasyon raporu, güven endeksleri, kapasite kullanımı, politika faizi

24-28 Temmuz haftasında Merkez Bankası Başkanı Sayın Gaye Erkan’ın Enflasyon Raporu sunumu damga vuracak; fiyat istikrarına yönelik riskler, beklentiler ve tahminlere odaklanacağız. Amerikan ve Avrupa merkez bankalarından faiz artırımları göreceğiz. Temmuz ayına ilişkin küresel PMI verileri ekonomik aktivitedeki yavaşlamayı destekleyebilir; Türkiye’de ise kapasite kullanım oranları ve güven endeksleri ekonomik aktivitenin dünyanın geri kalanından pozitif ayrışmadığını teyit edecek.

24 TEMMUZ 2023, PAZARTESİ

TEMMUZ AYI KÜRESEL İMALAT VE HİZMET SEKTÖRLERİ PMI ENDEKSLERİ –www.pmi.spglobal.com/Public/Release/PressReleases

S&P Global, her ayın son iki haftasında aynı aya ait ABD, Almanya, Avustralya, Euro Bölgesi, Fransa, İngiltere ve Japonya’nın hizmet ve imalat sektörlerini kapsayan Kompozit PMI endeksleri ilk tahminlerini yayınlıyor. Haziran ayında, en sert Almanya’da olmak üzere söz konusu ekonomilerde imalat sektörleri bir önceki aya göre küçülmüştü. Söz konusu ekonomilerde hizmet sektörleri bir önceki aya göre ABD, Almanya, Avustralya, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’da büyümüş, Fransa’da ise daralmıştı. Aşağıdaki grafiğin de desteklediği üzere, PMI verileri GSYH verilerinin sağlıklı tahmin edilmesinde öncü göstergelerin başında geliyor.

Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global Market Intelligence.

25 TEMMUZ 2023, SALI

TEMMUZ AYI İMALAT SEKTÖRÜ KAPASİTE KULLANIM ORANLARI (KKO) – TCMB

2023 yılı Haziran ayında imalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış (KKO-MA, aylık 0,3 yüzde puan artışla %76,6 seviyesine yükselmişti. Tüketim malları, ara mal ve yatırım malları üretimi olmak üzere tüm alt sektörlerde KKO Haziran ayında yükselmişti. İhracat ve ithalatın bir önceki aya göre gerilediği Haziran ayında KKO’daki artışın bir haftalık Kurban Bayramı tatilinde olası talep artışına yönelik olarak arttığını söyleyebiliriz. Temmuz ayındaki seyir imalat sektörü için daha sağlıklı yorum yapmamızı sağlayacak. Haziran ayı dış ticaret verileri şaşırtmayacak zira Ticaret Bakanlığı Temmuz ayı başında Haziran verilerini raporlamıştı.

Kaynak: TCMB

TEMMUZ AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE) – TCMB

2023 yılı Haziran ayında RKGE aylık 0,6 puan artışla 105,7 seviyesine yükselmişti. Bir önceki aya göre yurt içi siparişlerdeki artış ve ihracat siparişlerindeki düşüş perakende satışların ekonomik aktiviteyi sırtlamaya devam ettiğini, ihracat performansının ise üretimi aşağı yönlü baskıladığını ortaya koymuştu. Ocak-Haziran döneminde olumlu bir tablo ortaya koyan turizm sektörünün Temmuz ayında da talep ve üretim tarafını nasıl etkilediğini RKGE verilerinde bulmaya çalışacağız. Öte yandan Dolar/TL kurunun %17 arttığı Haziran ayında imalat sektöründe girdi maliyetleri ve satış fiyatlarının aylık bazda yükseliş kaydetmesine sebep oldu. Zamların hakim olduğu Temmuz ayında döviz kurunun yukarı yönlü baskılanması enflasyonist baskının Temmuz ayında da süreceğine işaret ediyor.

Kaynak: TCMB

TEMMUZ AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK

2023 yılı Haziran ayında mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi bir önceki aya göre; hizmet sektöründe %0,6 ve perakende ticaret sektöründe %0,9 artmış, inşaat sektöründe %3,5 azalmıştı.

Kaynak: TÜİK

26 TEMMUZ 2023, ÇARŞAMBA

ABD MERKEZ BANKASI (FED) POLİTİKA FAİZ KARARI – http://www.federalreserve.gov

Enflasyonla mücadelede Mart 2022’den bu yana politika faizini %0-0,25 aralığından kademeli artıırımlarla en son Mayıs 2023 toplantısında %5-5,25 aralığına kadar yükselten, söz konusu artırımlarla aynı dönemde çekirdek PCE yıllık enflasyonun %8,5’ten %3’e kadar gerilemesini sağlayan FED’in Temmuz toplantısında son kez 25 baz puanlık artırım yapması bekleniyor. Türev ürün fiyatları dikkate alındığında FED’in Mart 2024 toplantısında faiz indireceği fiyatlandırılıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

27 TEMMUZ 2023, PERŞEMBE

AVRUPA MERKEZ BANKASI (AMB) POLİTİKA FAİZ KARARI – http://www.ecb.europa.eu

Temmuz 2022’de faiz artırımlarına başlayan AMB en son Haziran ayı toplantısında 25 baz puan artışla politika faizini %4’e yükseltti. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi çekirdek enflasyondaki yükseliş (grafikte siyah çizgi) %2’lik enflasyonu hedefleyen AMB’nin faiz artırımlarına devam edeceğine işaret ediyor. Temmuz toplantısında beklenti 25 baz puanlık faiz artışı olacağı yönünde. 50 baz puan gibi daha radikal bir artırım son iki çeyrekte daralan Euro Bölgesinde resesyonun derinleşmesine sebep olabilir.

Kaynak: TRADINGECONOMICS.COM

2023 YILI ÜÇÜNCÜ ENFLASYON RAPORU – TCMB

2023 yılı Mayıs ayında yayınlanan ikinci Enflasyon Raporunda enflasyonun (TÜFE) 2023 yılı sonunda %22,3, 2024 yıl sonunda %8,8 ve 2025 yıl sonunda %5,0 seviyesine gerileyeceği tahmin edilmişti. Haziran ayında döviz kurundaki sert yükseliş, kurdaki yükselişin devam ettiği ve zamların hakim olduğu Temmuz ayında enflasyonda yukarı doğru ivmelenme yıl sonu enflasyon tahminlerini %50’nin üzerine taşıdı. Hal böyle iken yılın üçüncü Enflasyon Raporu’nda TCMB’nin enflasyon tahminlerinde yukarı yönlü revizyon kaçınılmaz.

Kaynak: TCMB

28 TEMMUZ 2023, CUMA

TEMMUZ AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

2023 yılı Haziran ayında ekonomik güven endeksi aylık %2,5 oranında azalışla 101,1 seviyesine gerilemişti. Endeks, tüketici güven endeksi, mevsim etkilerinden arındırılmış reel kesim, hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörleri güven endekslerinin alt endekslerinin ağırlıklandırılarak birleştirilmesinden oluşuyor. Endeksin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği gösteriyor. Tüketici güveni alt endeksinin Temmuz ayında ayık %5,9’luk düşüşle 80,1 seviyesine gerilemesi ekonomik güven endeksini de aşağı yönlü baskılayacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

HAZİRAN AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK

Ticaret Bakanlığı verilerine göre Haziran ayında ihracat bir önceki aya göre %3,5 düşüşle 20,9 milyar dolara, ithalat ise aylık %23,1 düşüşle 26,3 milyar dolara geriledi. Böylece dış ticaret açığı Mayıs ayında 12,5 milyar dolarken, Haziran ayında 5,4 milyar dolar oldu. 2023 yılı Ocak-Haziran döneminde, ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,8 düşüşle 123,4 milyar dolar, ithalat ise %4,3 artışla 184,8 milyar dolar oldu. Son 12-aylık ihracat hacmi 254,3 milyar dolar, ithalat hacmi rekor kırarak 376,5 milyar dolar, sonuçta dış ticaret açığı 122,2 milyar dolar ile tarihi en yüksek seviyesine yükseldi.

Kaynak: Ticaret Bakanlığı

fulyagurbuz.com

Küresel ekonomi yavaşlarken TCMB iyi bir hikâye yazabilse…

Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin’de zayıflık sürerken ABD ve Euro Bölgesinde imalat sektörlerinin daralmasına rağmen hizmet sektörleri ekonomik aktiviteyi destekliyor. ABD’de büyüme yavaşlarken, en büyük ihracat pazarımız olan Euro Bölgesi son iki çeyrektir daralıyor. ABD’de istihdam kısmen zayıflık sinyali vermesine rağmen saatlik ücret artışları ve çekirdek enflasyon yıllık %4-5 aralığına doğru yavaşladı ancak bu seviye FED’in %2’lik enflasyon hedefinden hala uzak. Ekonomik büyümeyi hırpalamadan enflasyonu dizginlemek için FED’den 26 Temmuz toplantısında 25 baz puanlık artırım bekleniyor. Son iki çeyrektir daralan Euro Bölgesi’nde de %5’lere gerileyen çekirdek enflasyona rağmen Avrupa Merkez Bankası (ECB) da %2’lik enflasyon hedefinden çok uzak. FED faiz artırımlarının sonuna yaklaşmışken ECB faiz artırmaya devam edecek, Euro/Dolar paritesi de yukarı yönlü seyrini sürdürecek.

Küresel ekonomik aktivitenin ve fiyat artışlarının yavaşladığı mevcut ortam ve görünüme paralel olarak Türkiye’nin ihracatı ve imalat sektörü üretimindeki zayıflık sürüyor. Hükumetin seçim ekonomisini öne çıkarması ve talep tarafının dizginlerinin yeterince sıkı tutulmaması TCMB’ye sermaye çekebilecek bir hikâye yazma fırsatını gerekli kılıyor. Merak edenler için sebeplerini sıralayalım.

Sanayi üretiminde yukarı yön sınırlı…

Şubat-Haziran 2022 döneminde tarihinin en yüksek performansını kaydeden sanayi üretimi, 2022 yılının ikinci yarısından itibaren yatay bir seyir izliyor. Sanayi üretimi 2023 yılının ilk beş ayında önce inişli sonra çıkışlı bir seyir izlerken, Mayıs ayında Ocak ayı performansına yakın bir yükseliş kaydetti. Her ne kadar aşağıdaki grafik karmaşık gibi görünse de bize çok şey anlatıyor. İlk olarak, otomotiv sektörü üretimindeki artış sanayi üretimini yukarıya, azalışlar ise aşağıya çekiyor. Benzer şekilde en büyük ihracat kalemimiz olan otomotiv sektörü üretimi ve ihracatı, toplam ihracat hacmini doğrudan etkiliyor. İmalat sektörü kapasite kullanım oranlarındaki değişimler ise sanayi üretimindeki artış ve azalışın sebeplerini anlamamıza yardımcı oluyor. Haziran ayında tüm mal grubu imalatında kapasite kullanım oranlarındaki artışlar sanayi üretiminin Mayıs ayı sonrasında Haziran ayında da büyüyeceğine işaret ediyor. Haziran ayında ihracatın azalmasına rağmen, sanayi üretimindeki olası büyümenin sebebi 1-haftalık Kurban Bayramı tatili öncesinde stokları destekleme amaçlı olabilir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Sanayi sektörü son bir yılda ilk kez Mayıs ayında pozitif reel ciro artışı kaydetti…

Haziran 2022-Nisan 2023 süresince sanayi sektöründe ciro artışı yüksek maliyet enflasyonunun (Yİ-ÜFE) altında kalarak negatif reel getiriye maruz kalırken, Mayıs 2023’te Yİ-ÜFE’nin %40,8’e gerilemesiyle birlikte ilk kez ciro reel olarak artış kaydetti. İnşaat maliyetlerinden daha hızlı artış kaydeden konut fiyat artışına rağmen konut piyasasına olan yüksek talep (elbette depremin de etkisi var) etkisiyle inşaat sektöründe ciro Aralık 2022’den bu yana reel olarak en yüksek artışı elde ederken; hizmet ve perakende ticaret sektöründe pozitif reel ciro artışı sırasıyla geçtiğimiz Mart ve Mayıs aylarında gerçekleşti. Mayıs ayında en yüksek aylık ciro artışı kaydeden ilk üç sektör sırasıyla ulaştırma ve depolama (%6,2), konaklama ve yiyecek (%5,3) ile idari ve destek (%4,9) sektörleri oldu. 2023 yılının ilk yarısında adet bazında konut satışlarının %22 düşüş kaydetmesiyle 2023 yılının gerisinde kaldığını da not düşelim.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Kredi hacmi yavaşlıyor ancak yüksek enflasyon, depremin tetiklediği harcamalar, ücret artışları ve yatırım getirilerindeki zayıflık harcama eğilimini körüklüyor…

Kur etkisinden arındırılmış ticari kredi hacmi Şubat 2023’ten bu yana hızla düşerken, Nisan ayından itibaren tüketici krediler de benzer eğilime izliyor. Mevduatlar da ise KKM etkisiyle hacim artmaya devam ediyor. Haziran toplantısında TCMB’nin politika faizini %15’e yükseltmesiyle birlikte tüketici kredi faizleri %46’nın, ticari kredi faizleri %24’ün üzerine çıkarken; 3 aya kadar vadeli ortalama TL mevduat faizleri ise 7 Temmuz haftasında %38’in altına geriledi, Haziran ayında söz konusu oran ortalama %42’ye yaklaşmıştı.

Artan tüketici kredileri ve kredi kart harcamalarının katkısıyla perakende satışlar, Ocak-Mayıs döneminde (Şubat ayı hariç) hızlanarak artışını sürdürdü. Söz konusu artışta başta istihdamdaki artışın, ücret zamlarının ve elbette enflasyonist ortamın satın alımları öne çekmesi etkili oldu. Bir diğer etken de mevduat faizleri ile tahvil faizlerinin TÜİK enflasyonunun (TÜFE) gerisinde kalması. Krediler tarafında ise tüketici kredi hacim artışı hem kamu hem de özel bankalarda yavaşlarken, kredi kartı harcamaları yukarı hareketini koruyor.

Genelde konut satışları adet olarak otomotiv satışlarının üzerinde olsa da 2023 yılı Ocak-Mayıs döneminde konut satışları azalma eğilimine girdi ve otomotiv satışları yukarı hızlanarak konut satışlarını yakaladı. Söz konusu gelişme otomotiv sektöründe hareketlenme yaratsa da fiyat baskılarının sürmesine sebep oluyor.

Fiyat artışlarındaki yapışkanlık sürüyor…

TÜFE’nin Haziran ayında yıllık %38,2 artış kaydederken B ve C çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık %47’ye yakın artış kaydetmeleri gıda, enerji, alkollü içkiler, alkolsüz içecekler, tütün ve altın hariç diğer ürün gruplarındaki fiyat artışlarının TÜFE’den daha hızlı arttığına işaret etti. Manşet TÜFE’de düşüş olması için çekirdek enflasyondaki artışların zayıflaması hatta TÜFE’deki fiyatı artan ürün sayısının düşmesi gerekiyor. Şubat 2022’den Haziran 2023’e kadar TÜFE endeksinde fiyatı artan ürün sayısının azaldığına tanık olduk. TÜFE endeksinde fiyatı artan ürün sayısından fiyatı azalan ürün sayısının çıkartılarak toplam ürün sayısına bölünmesiyle hesaplanan ve TCMB tarafından yayınlanan “yayılım endeksi” Ocak 2022’de %94,4 ile en yüksek seviyesine ulaşmıştı. Mayıs 2023’te %59,4 seviyesine kadar gerileyen yayılım endeksi Haziran 2023’te %67,83’e zıpladı. Tahmin edersiniz ki söz konusu artışta Haziran ayında Dolar/TL’nin bir önceki aya göre %17,5’lik artışı etkili oldu.

Aşağıdaki grafikte dikkatinizi çekeceği üzere son açıklanan verilere göre Haziran ayında kurdaki zıplayış yurt içi (Yİ-ÜFE) ve tarım (Tarım-ÜFE) üreticileri maliyetlerinin sırasıyla aylık bazda %6,5 ve %4,0 artış kaydetmesine sebep olurken, TÜFE’deki aylık artış %3,9 oldu. Anlaşılacağı üzere döviz kurundaki artışlar ve beklentilerde bozulma enflasyon üzerinde yapışkanlık yaratıyor.

Cari açığın finansmanına ilişkin olarak yabancı tasarrufların ülkeye çekilememesi döviz rezervlerine ilişkin endişelere bağlı olarak döviz kuru üzerinde yukarı yönlü baskının sürmesi anlamına geliyor. Ardı ardına gelen zamların ve seçim ekonomisi gerçeğini dikkate aldığımızda TÜFE’nin yıl sonunda %50’ye yükselme riski var. Kurdaki enflasyonist geçişkenlik nihai fiyatlara yansıtılmaya devam ediyor ve edecek. Kur riskini zayıflatmak ve tasarrufları çekebilmek adına politika faizinin %40’lara yakın bir seviyeye yükseltilmesi enflasyonu daha kolay yenmemizi sağlayacaktır. Ancak hükumetin resesyon yaratılmadan enflasyonun düşürülmesini istemesi politika faizinde sert artışı imkansız hale getiriyor. Dolayısıyla TCMB Başkanı Sayın Erkan’dan rasyonel adımlara eş değer bir sözlü iletişim, fiyat istikrarına ve beklenti yönetimine fayda sağlayacaktır fakat yeterli olmayacaktır.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Bütçe açığındaki hızlanma enflasyon yaratırken fiyat istikrarı için tasarrufları çekebilecek bir politika faizi gerekiyor…

Merkezi yönetim bütçesinde döviz kurundaki artışa paralel olarak başta faiz ödemeleri ve seçim ekonomisi olmak üzere gider kalemlerindeki artışlar bütçe açığının, dolayısıyla da Hazine’nin borçlanma gereğinin katlanarak artmasına, ardı ardına gelen zamlarla enflasyonist etki yaratarak harcanabilir gelirin yetersiz kalmasına sebep oluyor. Halen politika faizinin (%15) ve tahvil faizlerinin (2-yıllık gösterge tahvilin faizi %15,5) enflasyon beklentilerinin (12-ay ve 24 ay sonrası için sırasıyla %33 ve %19) altında kalması bankaların tahvil tutma zorunluluğunun süreceği anlamına geliyor. 3-aya kadar olan mevduat faizlerinin ortalama %38 ile reel olarak sınırlı bir getiri sunması tasarrufların mevduata değil hisse senedi, döviz, altın gibi varlıklara yönelmesine sebep oluyor. TCMB’nin 20 Temmuz PPK toplantısında politika faizini %15’ten en çok %20’ye çıkartabileceği ihtimali ağırlık kazanıyor. Yabancı sermayeyi çekebilmek, harcanabilir geliri pozitif reel getiri sağlayacak tasarruflara dönüştürebilmek için politika faizinin %30’un üzerine çıkması gerekiyor.

fulyagurbuz.com

Haziran PMI: Küresel ekonomide zayıflık sürdü

S&P Global, Haziran ayına ilişkin öncü hizmet ve imalat sektörleri PMI (satın alma müdürleri endeksi) verilerini yayınladı. ABD, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’da imalat sektörleri üretiminin Haziran ayında bir önceki aya göre daralması, hizmet sektörleri üretimi artış hızlarının Haziran ayında yavaşlamasına bağlı olarak Haziran ayında toplam mal ve hizmet üretimleri toplamı ılımlı büyüme kaydetti. Arda ardına iki çeyrek daralan Euro Bölgesinde yaşanan resesyonun 2023 yılı ikinci çeyreğinde de sürebileceği ihtimali PMI verileriyle gün yüzüne çıktı. Küresel PMI verileri kesin sonuçları 3 Temmuz’da yayınlanacak. PMI endeksinin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler daraldığını, 50 değeri ise değişiklik göstermediği anlamına geliyor. Dünyanın en büyük ilk yedisinde yer alan söz konusu ekonomilerde yaşanan zayıflığın ana sebebi ilgili merkez bankalarının enflasyonla mücadelede uyguladığı sıkı para politikası. Türkiye’ye yansıması yüksek maliyetler, enflasyonda yapışkanlık, üretimde yavaşlama, kar marjında düşüş, bozulan satın alma gücü, seçim ekonomisi ihtimali, yüksek bütçe açığı.

FED faiz artırarak ABD’nin büyüme hızını ve enflasyonu yavaşlattı…

Kaynak: S&P Global

2023 yılı Haziran ayı öncü S&P Global PMI verilerine göre ABD’de hizmet sektörü üretimi Haziran ayında bir önceki aya göre daha yavaş hızla büyürken, imalat sektörü üretimi aynı dönemde düşüş kaydetti; istihdam ılımlı arttı. İmalat sektörü istihdamı artış hızı Ocak ayından bu yana en düşük seviyeye geriledi. İmalat sektöründe firmalar düşen siparişlere bağlı olarak satın alımlarını azaltarak stoklarından kullanımı tercih etti. Hizmet sektörünün aksine imalat sektöründe hem yurt içi hem de yurt dışından alınan siparişler sert düştü. Hizmet sektöründe çalışanların ücretlerindeki artışın etkisiyle girdi maliyetlerinde fiyat baskısı artarken, imalat sektöründe gerileyen hammadde fiyatları girdi maliyetlerinin düşmesine sebep oldu. Fabrika çıktı fiyatları artış hızı son üç yılın en düşük seviyesine geriledi, hizmet sektörü çıktı fiyatları pandemi öncesi ortalamasının üzerinde artış kaydetti. Raporda dikkat çekildiği üzere hizmet sektörü fiyat artışları Ocak ayından bu yana en düşük artışı ortaya koydu. İmalat sektöründe anket katılımcılarının gelecek 12 aya ilişkin olarak üretim beklentisi son altı ayın en düşüğüne geriledi, hizmet sektöründe güven Mayıs 2022’den bu yana en güçlü artışını kaydetti. Rapora göre mevcut veriler ikinci çeyrekte ABD ekonomisinin (GSYH) yıllık %1,7 büyüyeceğine işaret ediyor.

Euro Bölgesinde resesyon 2023 yılı 2. çeyreğinde devam edebilir…

Kaynak: S&P Global

Euro Bölgesinde hizmet ve imalat sektörü toplamında üretim Haziran ayında son 5 ayın, hizmet sektörü özelinde son 5 ayın, imalat sektöründe ise son 8 ayın en düşüğüne geriledi. Hizmet sektöründe üretim Haziran ayında düşen talebin etkisiyle bir önceki aya göre daha yavaş hızla büyürken, imalat sektörü üretiminde bir önceki aya göre daralma hızı Haziran ayında daha da hızlandı. İmalat sektöründe Ekim ayından bu yana en sert düşüşünü yaşayan yeni siparişlerin etkisiyle fabrikalarda üretim miktarı ardı ardına Nisan ve Mayıs aylarının ardından Haziran ayında da düştü. Euro Bölgesinde mevcut işler imalat sektöründe daha sert olmak üzere hizmet sektöründe Ocak ayından bu yana ilk kez düştü. Kapasitedeki düşüşün etkisiyle istihdam artışı Mayıs ayının ardından Haziran ayında da hız kaybetti. İmalat sektöründe talepteki gerileme girdi fiyatlarının ardı ardına dört aydır düşmesine sebep oldu, çıktı fiyatları son 3 yılın en hızlı düşüşünü kaydetti. Hizmet sektöründe girdi maliyet enflasyonu yavaşladı, çıktı fiyatlarındaki artış devam etti. Raporda özellikle Fransa’da yaşanan grev etkisiyle Euro Bölgesinde daralmanın 2. çeyrekte de sürebileceği olasılığına yer verildi.

Haziran ayında önemli ihracat pazarlarındaki zayıflık Türkiye’nin imalat sektörüne yansımadı...

Türkiye’de açıklanan Haziran ayı öncü verilerine göre tüketim malları, ara mallar ve yatırım malları üretiminde kapasite kullanım oranları Haziran ayında arttı. Bu veri tek başına imalat sektöründe büyüme umutlarını yeşertmesin çünkü reel kesim güven endeksi verileri imalat sektöründe zayıflığın sürdüğüne işaret etti. Mevcut ihracat siparişlerinin Haziran ayında bir önceki aya göre düşmesine rağmen yurt içi siparişlerdeki artış uzun bayram tatili öncesinde hazırlık ve turizm sektöründe hareketlenmeyi akla getiriyor. Avrupa Merkez Bankasının faiz artırımlarında kararlılığı, TCMB’nin de faiz artırmaya başlamasıyla finansmana ulaşımdaki zorlukların devam edecek olması bankacılık ve reel sektörün kar marjını aşağı çekecek. Fiyat artışlarındaki yayılım enflasyonla mücadelede çok sancılı bir sürece işaret ederken, gelir dağılımında bozulma, satın alım gücünde zayıflama ve bütçe açığının faizler üzerindeki baskısı seçim ekonomisi ihtimalini canlı tutuyor.