cari işlemler dengesi – Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Borç, dış ticaret, enflasyon, inşaat, işgücü, özel sektör borcu, perakende satış, sanayi üretimi, TCMB anketi

10 – 14 Ekim haftasında, Ekim ayına ilişkin olarak TCMB Piyasa Katılımcıları Anketinde enflasyon tahminlerinin düşmeye devam edip etmediğine odaklanacağız. Eylül ayına ilişkin olarak Tarım-ÜFE’de artış sürebilir. Ağustos ayına ilişkin olarak önceki aya göre cari açıkta gerileme, inşaat maliyetlerinde artış, dış ticaret miktar endekslerinde artış, sanayi üretim endeksinde artış, perakende satışlarda düşüş görebiliriz.

10 EKİM 2022, PAZARTESİ

AĞUSTOS AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK

Temmuz 2022’de mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %10,1 seviyesine gerilemiş, arındırılmamış verilere göre ise %10,6 seviyesine yükselmişti. İş bulmaktan ümidini kaybedenleri dikkate alan atıl işgücü oranı ise Temmuz ayında %22,5 seviyesine yükselmişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

11 EKİM 2022, SALI

AĞUSTOS AYI CARİ İŞLEMLER DENGESİ – TCMB

Temmuz ayında cari işlemler dengesi 4 milyar dolar açık kaydetmiş, son 12-aylık cari işlemler açığı 36,6 milyar dolara yükselmişti. Ağustos ayında dış ticaret açığının Temmuz ayına göre 0,5 milyar dolar artış kaydetmesi, turizm gelirlerinin önceki aya göre yaklaşık 1 milyar dolar artacak olması cari işlemler açığının Ağustos ayında 3 milyar dolar seviyesine gerilemesi, son 12-aylık toplam cari açığın 40 milyar dolar seviyesine yükselmesine sebep olacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

AĞUSTOS AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK

İnşaat maliyet endeksi Temmuz 2022’de aylık %6,46, yıllık %114,74 artış kaydetmişti. Grafikte de görüleceği gibi döviz kurundaki artış inşaat maliyetlerini doğrudan etkiliyor. Dolayısıyla Ağustos ve Eylül aylarında döviz kurundaki artışlar inşaat maliyetlerini de yukarı çekmeye devam edecek.

Kaynak: Turkey Data Monitor

AĞUSTOS AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK

Temmuz 2022’de ihracat ve ithalat hacimlerindeki gerileme ihracat ve ithalat miktar endekslerinin de düşmesine sebep olmuştu. Ağustos ayında ihracat ve ithalat hacminin önceki aya göre yükselmesi dış ticaret miktar endekslerinin de yükselmesine sebep olacak. İhracat ve ithalat birim değer endeksleri ise Temmuz ayında önceki aya göre düşüş kaydetmişti.

Kaynak: TÜİK

12 EKİM 2022, ÇARŞAMBA

AĞUSTOS AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK

Temmuz 2022’de sanayi üretimi endeksi aylık %6,2 düşüş kaydetmiş, yıllık bazda ise %2,4 artış kaydetmişti. SAMEKS Sanayi Endeksi sanayi üretiminin Ağustos ve Eylül aylarında aylık bazda büyüdüğüne işaret ediyor. Otomotiv sektörü üretiminin Ağustos ayında önceki aya göre artış kaydetmesi de sanayi üretimini yukarı çekecek bir faktör olarak karşımıza çıkıyor.

Kaynak: TÜİK

AĞUSTOS AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK

Temmuz 2022’de perakende satış hacmi aylık %0,3 düşmüş, yıllık bazda %2,0 artış kaydetmişti. İhtiyaç kredilerinin artış hızının Ağustos ayında yavaşlaması, Eylül ayında ise artması perakende satışlarının Ağustos ayında önceki aya göre düşeceği, Eylül ayında ise iyileşebileceği söylenebilir.

Kaynak: TÜİK

13 EKİM 2022, PERŞEMBE

HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (7 EKİM) – BDDK, TCMB

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 30 Eylül ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre hafif arttı. TL cinsi mevduat ve kredi hacimleri önceki haftaya göre hafif artış kaydetti; alt detayında TL cinsi tüketici kredi hacmi artışında yavaşlama sürerken TL cinsi bireysel kredi kart harcamaları ve ticari kredilerde artış görülüyor. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %14-19, TL cinsi kredi faiz oranları ortalama %19-32 aralığında. Yabancı para kredi hacmi düşüşünü sürdürerek 132,7 milyar dolara geriledi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 127,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar arttı, tüzel kişilerin 82,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düştü, böylece bankacılık dışı yurt içi DTH 210,3 milyar dolara geriledi. Bankacılık dışı yurt içi toplam DTH hacmi en son 24 Aralık 2021’de 239 milyar dolar ile zirve yaptığı seviyeden 30 Eylül 2022 itibariyle 28,6 milyar dolar geriledi; aynı dönemde gerçek kişilerin DTH hacmi 18,3 milyar dolar, tüzel kişilerin DTH hacmi 10,3 milyar düştü. Yurt dışı döviz mevduatları 28,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 4,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre yatay kaldı. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 107 milyar dolar ile önceki haftaya göre 3,8 milyar dolar düştü; altın rezervleri 39,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar düştü, brüt döviz rezervleri 68,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 3,3 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 4,1 milyar dolar artışla 64,5 milyar dolara yükseldi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 19,6 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,5 milyar dolar azaldı. Aynı hafta, yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 300 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 5 milyon dolarlık net alış yaptı, böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 3,3 milyar dolarlık, DİBS’te ise 2,3 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

14 EKİM 2022, CUMA

EKİM AYI PİYASA KATILIMCILARI ANKETİ – TCMB

Eylül ayında yıl sonu TÜFE beklentisi %67,73’e, 12-ay sonrası için TÜFE beklentisi %36,74’e, 24-ay sonrası TÜFE beklentisi %20,63’e, 5-yıl sonrası TÜFE beklentisi %9,58’e gerilemişti. 2022 yılı GSYH büyüme beklentisi %4,77’ye, 2023 yılı için %4,46’ya yükselmişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EYLÜL AYI TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM-ÜFE) – TÜİK

Tarım-ÜFE Ağustos 2022’de aylık %4,34 azalmış, yıllık %142,42 artış kaydetmişti. Eylül ayında enerji fiyatları ve döviz kurundaki artış Tarım-ÜFE’nin de yükselmesine sebep olabilir.

Kaynak: TÜİK

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Borç, bütçe, cari işlemler açığı, dış ticaret, enflasyon, güven, konut

16–20 Mayıs haftasında Mayıs ayına ilişkin olarak tüketici güven endeksinde bozulma, Nisan ayına ilişkin olarak tarım ve yurt dışı üretici maliyetlerinde artış, Mart ayına ilişkin olarak cari açığın önceki aya göre değişmeyeceğini göreceğiz.

16 MAYIS 2022, PAZARTESİ

NİSAN AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Merkezi yönetim Mart ayında 156 milyar dolar bütçe geliri, 225 milyar TL bütçe harcamaları kaydetmiş, böylece bütçe dengesi 69 milyar TL açık vermişti. Ocak-Mart döneminde bütçe 31 milyar TL fazla verdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB

Şubat ayında 5 milyar 154 milyon dolar cari işlemler açığı kaydedilmiş, açığın finansmanı tarafında 5 milyar 666 milyon dolar çıkış olmuştu. Mart ayında dış ticaret açığı önceki aya göre 0,2 milyar dolar artarken turizm gelirleri 0,4 milyar dolar artmıştı. Dolayısıyla söz konusu gelişmeler Mart ayında cari işlemler açığının Şubat ayına göre yatay kalacağına işaret ediyor. Nisan ayında ise dış ticaret açığının Mart ayına göre 2 milyar 67 milyon dolar azalması cari işlemler açığını 3 milyar dolar seviyesine geriletecek.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK

Arındırılmamış verilere göre Şubat’ta ihracat miktar endeksi aylık %9,7, ithalat miktar endeksi %1,2 artış kaydetmiş; birim değer endeksleri ihracatta aylık %3,8 artarken, ithalatta %1,0 gerileyerek sırasıyla 109,9 ve 144,0 değerlerini almıştı. Böylece, ihracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret haddi aylık %4,8 artışla 76,29 olmuştu. Mart ayında ihracat ve ithalat miktar endeksleri önceki aya göre artacak. Odaklanacağımız veri, birim değer endekslerindeki gelişmeler olacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

17 MAYIS 2022, SALI

NİSAN AYI TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM-ÜFE) – TÜİK

Tarım-ÜFE, Mart’ta aylık %12,02, yıllık %84,11 arttı. Aralık 2021-Mart 2022 döneminde tarım üreticilerinin maliyeti, döviz kuru ve enerji fiyatlarındaki artışın etkisiyle aylık bazdaki artış hızı perakende gıda ve içecek fiyatları artış hızının üzerinde seyretti. Enerji maliyetlerinin Nisan ayında yüksek seyrini koruması tarım maliyetleri ve perakende gıda fiyatları üzerindeki baskıyı artırmaya devam edecek.

Kaynak: TÜİK

NİSAN AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK

Konut satışları Mart’ta aylık %37,5, yıllık %20,6 artşla 134 bin 170 oldu. İnşaat maliyetlerinin aralıksız hızlanarak arttığı Mart 2021’den bu yana konut fiyatları da aralıksız artıyor. Kurdaki artış konut satışlarının artmasında önemli bir faktör.

Kaynak: TÜİK

20 MAYIS 2022, CUMA

MAYIS AYI TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre %7,3 azalarak 67,3 oldu. Mayıs ayında döviz kurlarındaki sert yükseliş ve devam eden fiyat artışları tüketici güveninde bozulmanın sürmesine sebep olacak.

Kaynak: TÜİK

NİSAN AYI YURT DIŞI ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (YD-ÜFE) – TÜİK

Mart ayında YD-ÜFE aylık %7,29, yıllık %105,82 artış kaydetmişti. Dolar/TL kurunun Nisan ayında aylık %0,6 artması girdi maliyetlerini de yukarı çekecektir.

Kaynak: TÜİK

NİSAN AYI MERKEZİ YÖNETİM BORÇ STOKU – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Mart ayında merkezi yönetim borç stoku aylık %5,5 artışla 3,1 trilyon TL olmuştu. İç borç stoku 1,5 trilyon TL, dış borç stoku 1,6 trilyon TL oldu. TL cinsi borç 1,1 trilyon TL iken döviz cinsinden stok 2,1 trilyon TL oldu. TL cinsi stokun 2 katına yükselen döviz cinsinden borç stoku, Hazine’nin kur riskinin yüksek olduğunu ve TL’deki kırılganlığın faizler üzerinde baskı oluşturduğunu gösteriyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB

Şubat ayında özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu (UVYDKB)1,2 milyar dolar düşüşle 160,1 milyar dolara gerilemişti. Sektör bazında bakıldığında finans sektörü UVYDKB’sini 2018’den bu yana azaltırken, hizmet sektörü Ocak-Şubat döneminde UVYDKB’sini azalttı, sanayi sektörü ise 2020 yılının sonundan beri UVYDKB’sini zayıf bir hızla da olsa artırmaya devam ediyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz

Makroekonomi Gündemi: Üretim, tüketim, ciro, işgücü, dış ticaret, cari denge, konut, inşaat, dış borç, Bej Kitap

10 – 14 Ocak haftasında Aralık ayına ilişkin olarak olarak Tarım-ÜFE’de sert yükseliş göreceğiz. Kasım ayına ilişkin verilerde sanayi üretimi ve perakende satışlarda aylık artışın sürmesi, cari işlemler dengesinin tekrar eksiye dönmesi, ithalat birim fiyatlarında ve inşaat maliyetlerinde sert artış olası gözüküyor. Fed’in yayınlayacağı Ocak ayı Bej Kitap raporunda güçlü ekonomi ve yüksek enflasyon vurgusu tekrarlanacak.

10 OCAK 2022, PAZARTESİ

2021 YILI KASIM AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK

Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı Ekim 2021’de aylık 0,2 puan azalışla %11,2, istihdam oranı 0,2 puanlık artışla %46,2 olmuştu. Kasım ayında bireysel kredilerde otomotiv sektörü üretiminde ve perakende satışlarda yukarı yönlü işaretler istihdam tarafında önemli bir olumsuzluk görmeyeceğimize işaret ediyor.

Kaynak: TÜİK

11 OCAK 2022, SALI

2021 YILI KASIM AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB

Cari işlemler dengesi 2021 yılı Ekim ayında dış ticaret dengesinin fazla vermesi ve hizmetler dengesinin artmasına bağlı olarak 3,2 milyar dolar fazla vermişti. Turizm verilerinin bozulduğu Kasım ayında dış ticaret dengesinin 5,3 milyar dolar açık vermesine bağlı olarak cari işlemler dengesi yaklaşık 0,5 milyar dolar açık verecek. Aralık ayında ise 6,6 milyar dolar seviyesine çıkan dış ticaret açığı, cari işlemler açığının artmasına sebep olacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

2021 YILI KASIM AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK

2021 yılı Ekim ayında inşaat maliyet endeksi aylık %4,75, yıllık %41,93 artış kaydetmişti. Aşağıdaki grafikte net olarak görüleceği üzere döviz kurundaki artışlar (sarı çizgi) doğrudan ithal girdi maliyetlerinde artışa sebep olduğundan inşaat malzeme fiyatları (siyah çubuklar) da yükselmekte dolayısıyla inşaat maliyet endeksini (mavi çubuklar) yukarı çekmektedir. İnşaat maliyetlerinin Kasım ayında sert, Aralık ayında ise daha sert yükselmesi kaçınılmaz gözüküyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

12 OCAK 2022, ÇARŞAMBA

FED OCAK AYI BEJ KİTAP (BEIGE BOOK) RAPORU – federalreserve.gov

8 Ekim-18 Kasım 2021 dönemini kapsayan 2021 yılı Aralık ayı Bej Kitap raporunda ABD ekonomisinin hafiften daha ılımlıya doğru güçlü bir performans gösterdiğini, tedarik zinciri ve işgücü zorluklarının ana belirsizlikler olarak vurgulandığını okumuştuk. Fed’in 14-15 Aralık 2021’de gerçekleştirdiği para politikası toplantı tutanaklarında ise Fed güçlü ekonomik görünüme ve enflasyonist baskılara vurgu yaparak 2022 yılında çeyrek baz puanlık (yüzde 0,25 puanlık) üç adet faiz artırımına işaret ederek banka bilançosunu küçültülme ihtimalini ortaya koymuştu. Fed yılın ilk para politikası toplantısını 25-26 Ocak’ta yapacak. Bej kitap detayları politika adımına referans oluşturacak. Piyasalarda Mart ayı toplantısında faiz artırım olasılığı %70 olarak fiyatlanıyor.

2021 YILI KASIM AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK

Ekim ayında ihracat birim değeri bir önceki aya göre yatay kalmış, kurdaki artışla ithalat birim değeri sert yükselmişti. İhracat miktar endeksi aylık %0,1 artmış, ithalat miktar endeksi ise %14,6 azalmıştı. İhracat ve ithalatın Kasım ve Aralık ayında yükselmesi miktar endekslerini de yukarı çekecektir. Kritik olan konu birim fiyatların nasıl değişeceği. Aşağıdaki grafik ipucu veriyor. Döviz kurundaki artışın Ekim ayında ithalat birin fiyatlarını hızlandırırken Kasım ve Aralık aylarında daha da hızlı artması beklenebilir. İhracat tarafında ise Eylül-Ekim döneminde kurdaki artışın birim fiyatlarında avantaj ortaya koymadığını gösteriyor. Kasım ve Aralık aylarında kurdaki çok daha sert yükselişlerin ihracat birim fiyatlarına olumlu yansımaması halinde 2021 yılının son çeyreğinde ithal girdiyle üretim yapan ihracatçılarımızın karlılığında zayıflık kaçınılmaz olacaktır.

Kaynak: Turkey Data Monitor

13 OCAK 2022, PERŞEMBE

2021 YILI KASIM AYI SANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSLERİ – TÜİK

Ekim ayında sanayi üretimi aylık %0,6, yıllık %8,5 artış kaydetmişti. Kasım ayında, önceki aya göre ihracatın %3,3, ithalatın %20,5 artması; imalat sektörü üretiminde ve ara malı üretimi kapasite kullanımında kısmi artış yaşanması, otomotiv sektörü üretiminin ılımlı yükselişi ve son olarak stoklarda kaydedilen azalış sanayi üretiminin Kasım ayında büyümeye devam edeceğine işaret ediyor. Aralık ayında da kapasite kullanım oranları ve ihracat sanayi üretimini desteklemeye devam edecek.

Kaynak: TÜİK

2021 YILI KASIM AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK

Perakende satış hacmi 2021 yılı Ekim ayında aylık %0,9, yıllık %15,2 artış kaydetmişti. Kasım ayında önceki aya göre tüketici kredilerinde hafif yükseliş, perakende ticaret satışlarında gerileme sinyali ve mal stoklarında azalma perakende satışların Kasım ayında artacağına işaret ediyor. Aralık ayı öncü göstergelerinde de kredi ve satışlardaki artışın sürdüğü işaretini aldık.

Kaynak: TÜİK

2021 YILI KASIM AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK

Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi 2021 yılı Ekim ayında aylık %6,4, yıllık %47,5 artış kaydetmişti. Bir önceki aya göre; sanayi sektörü ciro endeksi %7,5, inşaat ciro endeksi %3,7, ticaret ciro endeksi %6,4, hizmet ciro endeksi %4,8 artmıştı.

Kaynak: TÜİK

7 OCAK TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

31 Aralık ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) kurdaki arışa paralel olarak yabancı para cinsi varlıklardaki artışla önceki haftaya göre yükseldi. Kur Korumalı Mevduatların devreye alınmasıyla TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre %1,8 sert artış kaydetti, TL cinsi kredilerin haftalık artış hızı %0,6 ile değişiklik göstermedi. TL cinsi mevduat faizleri %15-21 aralığına, TL cinsi kredi faizleri %17-30 aralığına yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 118,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar arttı; tüzel kişilerin 2,7 milyar dolar azalışla 87,8 milyar dolara geriledi, yurt dışı mevduatlar 0,1 milyar dolar artışla 24,6 milyar dolara yükseldi, böylece toplam DTH büyüklüğü 31 Aralık haftasında 2,1 milyar dolar azalışla 232,2 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar düşüşle 4,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 111,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar arttı. Altın rezervleri 31 Aralık’ta 38,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar artarken, brüt döviz rezervleri 72,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 1,5 milyar dolar azalışla 36,8 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 23,0 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 3,1 milyar dolar geriledi. Yurt dışı yerleşikler 31 Aralık ile biten haftada hisse senetlerinde 231 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 42 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

14 OCAK 2022, CUMA

2021 YILI ARALIK AYI TARIM-ÜFE VERİLERİ – TÜİK

Kasım ayında tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) aylık %4,57, yıllık %24,35 artış kaydetmişti. Döviz kurunda ve enerji fiyatlarındaki artışlar Tarım-ÜFE’nin Aralık ayında da artmasına sebep olacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

2021 YILI ARALIK AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK

Konut satışları Kasım ayında aylık %30,1, yıllık %59,0 artış kaydederek 178.814 adet ile son 16 ayın zirvesini yapmıştı. Aralık ayında döviz kurundaki sert yükseliş konut satışlarında artış getirebilir.

Kaynak: TÜİK

2021 YILI KASIM AYI ÖZEL SEKTÖR YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB

Özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu Ekim ayında önceki aya göre 1,6 milyar dolar azalışla 161,4 milyar dolar seviyesine gerilemişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Üretim, işgücü, satış, dış ticaret, ciro, cari işlemler dengesi, maliyet, beklenti anketi

8–12 Kasım haftasında Eylül ayına ilişkin olarak sanayi üretiminde artış, perakende satışta görece zayıflık, cari işlemler fazlasında artış, dış ticaret haddinde düşüş, inşaat maliyetinde hızlanma göreceğiz. Kasım ayı TCMB Beklenti Anket sonuçlarında ise enflasyon, kur ve büyüme beklentilerine odaklanacağız.

10 KASIM 2021, ÇARŞAMBA

EYLÜL AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK

Kovid-19 vakalarının artmaya devam etmesi Ağustos ayında hizmet sektörü istihdamını aşağı çekmişti. Ağustos ayında işsizlik oranı %12,1 ile önceki aya göre değişiklik göstermemiş, mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı aylık 0,1 yüzde puan artışla %12,1 seviyesine yükselmişti. Ağustos ayında işgücü aylık %0,9’luk artışla 33 milyon 500 bin kişi, istihdam aylık %0,9’luk artışla 29 milyon 481 bin kişi oldu. Tarım dışı istihdam 23 milyon 846 bin ile önceki aya göre değişiklik göstermedi. Sanayi istihdamı aylık %3,5 artışla 1 milyon 488 bin, inşaat sektörü istihdamı %9,8’lik artışla 95 bin kişi olurken hizmet sektörü istihdamı aylık %1,5 azalışla 5 milyon 161 bin kişi oldu. İşsiz sayısı aylık %7’lik artışla 1 milyon 733 bin kişi oldu. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı ise Ağustos ayında bir önceki aya göre 1,7 puan azalarak %22,0 oldu.

Kaynak: TÜİK

EYLÜL AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK

Arındırılmamış verilere göre Ağustos ayında ihracat birim değer endeksi bir önceki aya göre %2,9 azalırken, ihracat hacim endeksi aylık %18,7 artış kaydetmişti. İthalat birim değer endeksi ise aynı dönemde %2,4, ithalat hacim endeksi %9,4 artmıştı. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve bir önceki ay 91,6 olan dış ticaret haddi, 13,6 puan azalışla, 2021 yılı Ağustos ayında 86,8 seviyesine gerilemişti. İthalat birim değerinin ihracat birim değerinden daha hızlı artıyor olması ithal edilen ürünlerin ihraç edilenlerden daha pahalı olduğunu gösteriyor. TÜİK dış ticaret istatistiklerine göre Eylül ayında ihracat önceki aya göre %10 arttı, ithalat ise yatay kaldı. Dolayısıyla Eylül ayında ihracat miktar endeksinde önceki aya göre artış, ithalat endeksinde ise yatay bir hareket göreceğiz.

Kaynak: TÜİK

EYLÜL AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK

İnşaat maliyet endeksi Ağustos ayında yıllık %42,13, aylık %0,93 artış kaydetmişti. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %0,83, işçilik endeksi %1,19 artmıştı. Yıllık artışlar malzeme endeksinde %51,94, işçilik endeksinde %21,54 olmuştu. Eylül ve Ekim aylarında döviz kurundaki artışın hızlanması başta malzeme maliyetleri olmak üzere inşaat maliyetlerini dolayısıyla da konut fiyatlarını yukarı çekecek.

Kaynak: Turkey Data Monitor

11 KASIM 2021, PERŞEMBE

EYLÜL AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB

Turizm gelirlerindeki artışın etkisiyle cari işlemler dengesi Ağustos ayında 0,5 milyar dolar fazla vermişti. Eylül ayında dış ticaret açığının (grafikte sarı çubuklar) önceki aya göre 1,7 milyar dolar azalması, net turizm gelirinin (mavi çubuklar) ise önceki aya göre 0,8 milyar dolar gerilemesine bağlı olarak cari işlemler dengesi (siyah çubuklar) Eylül ayında 1,4 milyar dolar fazla verebilir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

5 KASIM 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

29 Ekim ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre artışını sürdürdü. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre yatay kaldı, TL cinsi krediler ise hafif yükseldi. 21 Ekim TCMB toplantısında politika faizinin 2 puan düşüşle %16’ya çekilmesinin ardından TL cinsi mevduat faiz oranları da benzer oranda %13-17 aralığına geriledi, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığını korudu, TL cinsi ticari kredi faiz oranları yüzde 1 puan geriledi, tüketici kredi faiz oranlarında düşüş olmadı. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar artışla 114,4 milyar dolara yükseldi, tüzel kişilerin 0,8 milyar dolar azalışla 87,8 milyar dolara geriledi, yurt dışı mevduatlar 0,3 milyar dolar düşüşle 24,5 milyar dolara geriledi, böylece toplam DTH büyüklüğü 29 Ekim haftasında 1,2 milyar dolar düşüşle 229,1 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar azalarak 5,4 milyar dolar oldu. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 123,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 39,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi, brüt döviz rezervleri 84,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar azaldı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar artarak 23,2 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 28,8 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre değişiklik göstermedi. Yurt dışı yerleşikler 29 Ekim ile biten haftada hisse senetlerinde 24 milyon dolarlık net alış, DİBS’te 70 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.

12 KASIM 2021, CUMA

KASIM AYI TCMB BEKLENTİ ANKETİ – TCMB

Ekim ayında TL’de yaşanan sert değer kaybının etkisi Merkez Bankası Ekim ayı Beklenti Anketine doğrudan yansıdı. Ekim ayında TÜFE’nin aylık artışı %1,94’e, yıl sonu TÜFE beklentisi %17,63’e yükseldi. Ekim ayı anketinde yıl sonu Dolar/TL kur beklentisi 9,22’ye, gelecek 12 ayda ise 10,00 seviyesine yükseleceği bekleniyor. 2021 yılı GSYH büyüme beklentisi %8,93’e yükselirken 2022 yıl sonu büyüme beklentisi %4,15’e gerilemişti. Anket sonuçlarından Merkez Bankasının 21 Ekim toplantısıyla birlikte gelecek 3 ayda politika faizini %17’nin altına kadar düşürebileceği beklentisini edinmiştik. TCMB’nin 21 Ekim tarihli toplantısında politika faizini %18’den %16’ya düşürmesi sonrasında kurda yaşanan sert yükselişler Kasım ayı anketinde enflasyon ve kur beklentilerini yukarı çekebilir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EYLÜL AYI SANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSİ – TÜİK

Ağustos ayında sanayi üretimi aylık %5,4, yıllık %13,8 artış kaydetmişti. Aylık bazda sermaye malı imalatı %15,6, ara malı imalatı %4,6, dayanıksız tüketim malı imalatı %2,5, dayanıklı tüketim malı imalatı %0,1 artmıştı. Eylül ayı öncü göstergeleri sermaye ve ara malı üretimi kapasite kullanımında önceki aya göre hızlanmaya; tüketim malı imalatında ise hafif kapasite artışına işaret etmişti. Eylül ayında ihracatın önceki aya göre arttığını ve mal stoklarındaki azalmanın sürdüğünü dikkate aldığımızda sanayi üretiminin Eylül ayında ihracat siparişlerini karşılamak ve mal stoklarını artırmak amacıyla yükselişini sürdürdüğünü göreceğiz. Ekim ayında ise sanayi üretimi, Eylül ayına göre daha iyi bir performansa işaret etmiyor.

Kaynak: TÜİK

EYLÜL AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK

Perakende satışlar Ağustos ayında aylık bazda zayıf seyrini sürdürmüştü. Perakende satış hacmi Ağustos ayında aylık %0,3, yıllık %15,0 artış kaydetmişti. Eylül ayında ihtiyaç kredilerinin önceki aya gerilemesi, satışlarda zayıflama ve siparişlerde ılımlı artışı dikkate aldığımızda perakende satışlarda Ağustos ayına göre hızlanma ihtimali düşük gibi görünüyor. Ekim ayında da benzer bir görünüm var.

Kaynak: TÜİK

EYLÜL AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK

Ağustos ayında sanayi sektörü ciro endeksi bir önceki aya göre %5,5, inşaat ciro endeksi %0,5, ticaret ciro endeksi %3,9, hizmet ciro endeksi %2,1 artış kaydetmişti. Yıllık bazda artışlar sanayi sektöründe %56,7, inşaat sektöründe %36,8, ticaret sektöründe %39,1, hizmet sektöründe %66,9 oldu. Sanayi sektörünün Eylül ayında önceki aya göre büyümesini sürdürmesi, perakende satışlarda ise yatay bir görünüm ortaya koyması sanayi ciroda daha iyi bir performans görme olasılığını ortaya koyuyor.

Kaynak: TÜİK

Dr. Fulya Gürbüz

Ekim ayı Finansal İstikrar Raporunda finansal istikrarı arayacağız

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 26 Ekim tarihinde 2021 yılı ikinci Finansal İstikrar Raporunu yayınlayacak. Mayıs ayında ilki yayınlanan Finansal İstikrar Raporundan bu yana;

. TÜFE yıllık %16,59’dan %19,58’e yükseldi.

. Çekirdek (D) TÜFE %17,80’den %19,05’e, çekirdek (B) TÜFE %17,49’dan %18,63’e yükseldi. Çekirdek (C) TÜFE ise %16,99’dan %16,98’e geriledi.

Çekirdek TÜFE (B): İşlenmemiş gıda, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE Çekirdek TÜFE (C): Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE Çekirdek TÜFE (D): İşlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün ürünleri hariç TÜFE

. TCMB politika faizini %19’dan %16’ya düşürdü.

. Dolar/TL kuru 8,51’den 9,85’e kadar yükseldi (%16 artış).

. Kamu bankaları kredi faiz oranlarını 300 baz puan düşürdü.

. TL cinsi tüketici kredileri %9,6, ticari krediler %6,4 artış kaydetti (tüketici kredilerinin artış hızı hızlandı, ticari kredilerin yavaşladı).

. Uluslararası rezervler 92 milyar dolardan, 125 milyar dolara yükseldi.

. 12-ay geriye dönük cari işlemler açığı 30,3 milyar dolardan en son Ağustos ayında 23,0 milyar dolar seviyesine geriledi.

. Dış borç stoku arttı. Bankaların yurtdışı borçlulukları düşüş seyrini korurken banka dışı özel sektör ve kamu dış borçlarını artırma eğilimini sürdürdü. (Bankaların net döviz pozisyon fazlası vermesi, finansal kesim dışındaki firmaların ise yüksek dış borç yüküne rağmen gelecek 12 ayda net döviz pozisyon fazlasına sahip olmaları borç ödeme tarafında soruna işaret etmiyor.)

. Her ne kadar TCMB Ekim ayı PPK toplantısında gelişmiş ülke merkez bankalarının enflasyondaki yükselişin geçici nitelikte olacağını değerlendirmiş ve politika faizini %18’den %16’ya düşürmüş olsa da ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere merkez bankalarının yayınladıkları raporlarda bu tezin net olmadığını hatta sorguladıklarını okuyoruz. Dahası TCMB’nin Ekim ayı PPK toplantısı basın duyurusunda “gelişmiş ülke merkez bankaları destekleyici parasal duruşlarını sürdürmekte, varlık alım programlarına devam etmektedir” savına rağmen Avrupa Merkez Bankası tahvil alımlarını azaltacaklarını, ABD merkez bankası Fed 2022 yılı ortasına kadar varlık alımlarını azaltıp sonlandıracağını duyurdu; İngiltere Merkez Bankası yakın zamanda faiz artırım olasılığını ortaya koyarken, Fed guvernörleri 2022’de faiz artırımını tartışıyor.

2021 yılı ikinci Finansal İstikrar Raporunda Türk lirasındaki değer kaybının finansal istikrarla nasıl açıklandığını anlamaya çalışacağız.

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Üretim, tüketim, istihdam, ödemeler dengesi ve TCMB faiz kararı

9–13 Ağustos haftasında TCMB para politikası toplantısına; Temmuz ayı konut satışlarına, Haziran ayı sanayi üretimi, dış ticaret, perakende satış, ciro, inşaat maliyetleri endeksleri ile işgücü ve ödemeler dengesi verilerine odaklanacağız. Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayında üretim, tüketim, istihdam ve ödemeler dengesinde iyileşmeler göreceğiz.

10 AĞUSTOS 2021, SALI

HAZİRAN AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK

18 günlük Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu 2021 yılı Mayıs ayında Türkiye genelinde mevsim etkilerinden arındırılmış 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı bir önceki aya göre 265 bin kişi azalarak 4 milyon 237 bin kişi olmuş, işsizlik oranı 0,6 puanlık azalışla %13,2 seviyesine gerilemiş, işgücü önceki aya göre %1,5 azalmış, istihdamdaki azalış aylık bazda %0,8 olmuştu. Tarım dışı istihdamın önceki aya göre %0,4 artış kaydetmesine bağlı olarak tarım dışı işsizlik oranı 1 puan azalışla %15,1 seviyesine gerilemişti. İş bulmakta ümidi kesen ancak işe girmeye hazır olan işsizlerin oranı ise aylık 0,2 puanlık azalışla %27,2 seviyesine gerilemişti. İstihdam tarım sektöründe önceki aya göre 312 bin, sanayi sektöründe 57 bin azalırken; inşaat sektöründe 24 bin, hizmet sektöründe 129 bin artış göstermişti. Haziran ayında toplam siparişlerin, otomotiv üretimi ve ihracatındaki artışlar sanayi sektörü istihdamını artırıcı rol oynayacaktır. Benzer olarak Haziran ayında Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesiyle birlikte hizmet ve perakende ticaret sektörlerinde Haziran ayında yaşanan güven artışı da hizmet sektörü istihdamında yukarı yönlü baskı oluşturabilir.

11 AĞUSTOS 2021, ÇARŞAMBA

HAZİRAN AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK

İnşaat maliyet endeksi, 2021 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %4,41, bir önceki yılın aynı ayına göre %39,56 artış kaydetmişti. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %6,32 artmış, işçilik endeksi %0,03 azalmıştı. Bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %49,45, işçilik endeksi %19,97 artış kaydetmişti. İnşaat maliyetlerindeki artışın en önemli tetikleyicisi yüksek döviz kurlarıdır. Haziran ayında kurdaki artışların (TL’deki değer kaybının) sürmesine bağlı olarak inşaat maliyetlerinde de artış göreceğiz.

HAZİRAN AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK

İhracat miktar endeksi Mayıs ayında aylık %13,6 düşüşle 128,0 değerine, ithalat miktar endeksi aylık %6,7 düşüşle 103,7 seviyesine gerilemişti. İhracat birim değer endeksi ise aylık %1,63’lük artışla 102,4, ithalat birim değer endeksi %1,21’lik artışla 111,8 değerine yükselmişti. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret haddi ise önceki aya göre 0,3 puan iyileşerek 91,6 değerini almıştı. İhracat hacminin Haziran ayında aylık %1,6, ithalat hacminin önceki aya göre yatay kalmasına bağlı olarak Haziran ayında ihracat miktar endeksinde yukarı bir eğilim görebiliriz. Dış ticaret haddinde Haziran ayındaki gelişmeyi takip edeceğiz. Haziran ayında hammadde ithalatındaki artış, dış ticaret haddi üzerinde aşağı yönlü etki yaratabilir.

12 AĞUSTOS 2021, PERŞEMBE

TCMB PARA POLİTİKASI KARARI – TCMB

TCMB 14 Temmuz tarihli para politikası toplantısında %19 olan politika faizini değiştirmemiş, enflasyon üzerinde risk oluşturan unsurları şöyle sıralamıştı: İthalat fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar, talep koşulları, bazı sektörlerdeki arz kısıtları, açılmanın etkisiyle yaz aylarında enflasyonda görülebilecek oynaklıklar, enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyeler ve fiyatlama davranışları. Özellikle bireysel kredilerdeki hızlanmaya dikkat çeken Merkez Bankası, parasal sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı etkilerinin gözlendiğini belirtiyor. Aşağıdaki grafik kredi tarafındaki gelişmeleri görmek açısından anlamlı olabilir. 13-haftalık yıllıklandırılmış tüketici kredileri büyümesi (kırmızı çizgi) Mayıs ayının ikinci yarısından itibaren artış eğilimini korurken, ticari kredilerde (mavi çizgi) aşağı yönlü eğilim ağırlık kazanıyor. Bütçe açığının ve enflasyonist baskıların arttığı mevcut ortamda olası bir faiz indirimi dolarizasyonu dolayısıyla da döviz kurundaki artışı ve devamında enflasyonist baskıyı artıran sarmalın içinde kalmamıza sebep olacaktır.

HAZİRAN AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK

Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu Mayıs ayında sanayi üretimi aylık %1,3, yıllık %40,7 artış kaydetmişti. Aylık %1,1’lik artış kaydeden imalat sanayiinin alt detaylarında ara malı imalatı aylık %3,9, dayanıksız tüketim malı üretimi %0,7, enerji malı üretimi %0,2 artmış; dayanıklı tüketim malı imalatı aylık %1,0, sermaye malı imalatı %2,1 düşmüştü. Sermaye malı imalatı alt endeksinde aylık düşüşe rağmen makina ve teçhizat imalatında kısmen ve metalik olmayan diğer mineral madde imalatında görece hızlı yükseliş imalat sektörünün Mayıs ayında özellikle inşaat yatırımlarına yöneldiğini göstermişti. Mayıs ayında otomotiv sektörü üretimi ve ihracatındaki azalış, sanayi üretimi endeksini aşağı çeken önemli bir faktör olmuştu. Ara malı imalatındaki hızlanmanın sebeplerini ise Mayıs ayı dış ticaret miktar endeksleri verilerinde bulmuştuk: Kısmen ara malı ihracatı, ağırlıklı olarak ise stok artırım amaçlı. Haziran ayına ilişkin imalat sektörü PMI endeksi verileri, üretim ve yeni siparişlerin Mayıs ayındaki kapanmanın ardından kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayı ile birlikte büyüme kaydettiğini göstermişti. Nitekim Haziran ayı ihracat verileri de Mayıs ayına göre %20’lik hızlı bir artışa işaret etmiş, imalat sektörü kapasite kullanım oranlarındaki önceki aya göre artışlarda söz konusu artışı desteklemişti. Elbette söz konusu gelişmeler Haziran ayında sanayi üretiminde aylık bazda hızlanma olacağına işaret ediyor. Öte yandan, tedarik zincirindeki sorunların Haziran ayında da devam etmesi, imalat sektörünün ara malı üretimine ve stok artırım hamlelerine ne kadar ağırlık verdiğini gösterecek.

HAZİRAN AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK

Mayıs ayındaki Covid-19 kaynaklı kapatmalar perakende satışları aşağı çekmişti. Perakende satış hacmi Mayıs ayında aylık %6,1 azalmış, yıllık %27,0 artış kaydetmişti. Cari fiyatlarla perakende ciro bir önceki aya göre %4,7 azalmış; gıda, içecek ve tütünde ciro aylık bazda %1,7 düşerken, gıda dışı satışlarda (otomotiv yakıtı hariç) ciro %7,2 gerilemişti. Tekstil, giyim ve ayakkabıda ciro aylık %18,2 daralmıştı. Öte yandan tıbbi ürünler ve kozmetikte ciro aylık olarak %0,8, posta/internet üzerinden satışlarda ise ciro %3,9 artış kaydetmişti. Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu Mayıs ayında perakende satışlardaki azalışa paralel olarak istihdamda da düşüş kaydedilmişti. Haziran ayında kapatmaların gevşetilmesi ve ihtiyaç kredilerindeki artışa paralel olarak perakende satışlarda önceki aya göre artış göreceğiz.

HAZİRAN AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK

Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2015=100), 2021 yılı Mayıs ayında aylık %3,3, yıllık %78,4 artış kaydetmişti. Aylık bazda sanayi sektörü ciro endeksi %4,9, inşaat ciro endeksi %6,0, ticaret ciro endeksi %2,4, hizmet ciro endeksi %1,5 artmıştı. Haziran ayında tüketici kredilerinde (konut, taşıt ve diğer) önceki aya göre artışlar, ciro endekslerini de aylık bazda yukarı çekecektir.

TCMB VE BDDK, 6 AĞUSTOS 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

30 Temmuz ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) özellikle “dolaşıma çıkan banknot ve demir para” olarak nitelendirilen emisyonda 16 Temmuz’a göre yaşanan düşüşün etkisiyle düşüş kaydettiler. TL cinsi mevduat ve TL cinsi kredi büyüklükleri 16 Temmuz’a göre hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faiz oranları %17-21 aralığına yükselirken, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığında kaldı. Tüzel kişilerin döviz mevduatlarını (DTH) 16 Temmuz’a göre 0,5 milyar dolar, gerçek kişilerin 1,1 milyar dolar artırmasına bağlı olarak toplam DTH 224,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 16 Temmuz’a göre 0,2 milyar dolar artışla 6,2 milyar dolar seviyesine yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 105,7 milyar dolar ile 16 Temmuz’a göre 0,8 milyar dolar artış gösterdi; altın rezervleri 0,4 milyar dolar azalırken, brüt döviz rezervleri 1,2 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı da 16 Temmuz ile biten haftada 1-aya kadar olan döviz kredileri, menkul kıymetleri ve mevduatlarına ait yükümlülüklerindeki 2,5 milyar dolarlık azalışa bağlı olarak 26,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi stoku ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı 29,7 milyar dolar ile 16 Temmuz’a göre 0,8 milyar dolar arttı; hisse senedi stoku 0,5 milyar dolar, DİBS stoku 0,3 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler 30 Temmuz ile biten haftada hisse senetlerinde 52 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 301 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdiler.

13 AĞUSTOS 2021, CUMA

HAZİRAN AYI ÖDEMELER DENGESİ VERİLERİ – TCMB

Mayıs ayında cari işlemler açığı, dış ticaret açığındaki aylık 1,3 milyar dolarlık artışın etkisiyle 3,1 milyar dolar olmuştu. Böylece 12-aylık cari işlemler açığı toplamı 31,9 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Efektif ve mevduatlar Mayıs ayında önceki aya göre 0,7 milyar dolar azalırken, bankalar yurt dışı kredilerde Mayıs ayında 0,7 milyar dolar net ödeyici olmuş, banka dışı diğer sektörler ise aynı ay 3,5 milyar dolar net dış borç kullanmıştı. Rezerv varlıklara ise 1,2 milyar dolarlık giriş olmuştu. Haziran ayında turizm gelirlerinde aylık 0,4 milyar dolarlık artış ve dış ticaret açığında aylık 1,3 milyar dolarlık azalmanın etkisiyle cari işlemler dengesinin 1,4 milyar dolar açık verme ihtimali var. Cari işlemler açığının finansman tarafında bankaların, reel sektörün ve genel hükümetin borç ödeme ve kullanımlarına yönelik borç çevrime oranlarına odaklanacağız. Mayıs ayında söz konusu oranlar bankalar için %84, reel sektör için %180, genel hükümet için %92 olmuştu.

TEMMUZ AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK

Türkiye genelinde konut satışları Haziran ayında bir önceki aya göre %128 artışla 134 bin 731 olmuştu. Konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre ise %29 azalmıştı.

Dr. Fulya Gürbüz

Ocak ayında talepte daralma sürdü, sanayi üretimini dış ticaret destekledi

Sevgili Ekonomi Okuryazarları, 8-12 Şubat 2021 haftasında açıklanan Aralık 2020 ayına ait talep ve üretime ilişkin verilerin cari işlemler dengesine nasıl yansıdığını, Ocak 2021 ayına ait ön göstergelerin talep, üretim ve cari işlemler dengesinde nasıl bir etki yarattığını sizlere aktarıyorum.

8-12 Şubat haftası: İşsizlik, dış ticaret, sanayi üretimi, perakende satış, beklenti anketi ve cari işlemler dengesi

10 ŞUBAT 2021, ÇARŞAMBA

KASIM 2020 DÖNEMİ İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK

Eylül-Ekim-Kasım dönemini kapsayan Ekim 2020 döneminde işsizlik oranı aylık %0,07 puan artışla %12,73’e yükselmiş, tarım dışı işsizlik oranı %14,79 olarak tahmin edilmişti. Sektör bazında sanayi ve inşaat sektörlerinde önceki aya göre istihdam artışı kaydedilirken tarım ve hizmet sektörlerinde azalma görülmüştü. Genç işsizlik oranı ise %0,55 puan artışla %24,87’ye yükselmişti. Ancak bu hesaplamalarda iş aramayıp çalışmaya hazır olan 4 milyon 348 bin kişi hesaba katılmamaktadır. Ekim döneminde normal işsiz sayısı aylık 11 bin kişi azalışla 4 milyon 5 bin kişiye gerilemiş olsa da iş aramayıp çalışmaya hazır olan kişi sayısı aynı dönemde 212 bin artarak 4 milyon 348 bin kişiye yükselmişti. Dolayısıyla “geniş tanımlı işsiz sayısı” 8 milyon 353 bin kişiye yükselmiş, “geniş tanımlı işsizlik oranı” ise Eylül dönemindeki %22,73’ten Ekim döneminde %23,33 seviyesine yükselmişti. İSO imalat sektörü PMI verileri Kasım, Aralık ve Ocak aylarında imalat sektörü istihdamındaki artışın devam ettiğine işaret ediyor.

ARALIK 2020 DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi 2020 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %0,9 azalmış, ithalat miktar endeksi ise %1,3 artış kaydetmişti. Aşağıdaki grafik 2010 baz yılına göre Kasım ayında ihracatta düşüşe, ithalatta ise artışa işaret ediyor.

Kasım ayında 105,2 değeri ile dış ticaret haddi 100 seviyesinin üzerinde kalmayı başardı. Merkez Bankası, dış ticaret haddinin 100 üzerindeki seviyelerini “dış ticarete konu malların baz yılına göre pahalıya satılıp, ucuza satın alındığını gösterdiği için ülke lehine bir durum” olarak nitelendirmektedir. Aşağıda eklediğim dış ticaret haddi grafiği ise enerji dışı dış ticaret haddinin (yeşil çizgi) Kasım ayında 100,5 seviyesine kadar gerilediğini gösteriyor. Bu şu anlama geliyor: Enerji dışı ürün ihracatçıları sert rekabet ortamında zorlanarak da olsa ayakta kalabilmekteler.

11 ŞUBAT 2021, PERŞEMBE

TCMB VE BDDK, 5 ŞUBAT 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

29 Ocak itibariyle piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergelerde (M1, M2, M3, TCMB’nin sıkı para politikasının bir sonucu olarak önceki haftaya göre gerileme var. Tüzel kişilerin döviz tevdiat hesaplarında ise 0,5 milyar dolarlık azalma kaydedildi. Uluslararası rezervler (altın ve döviz cinsi rezervler) önceki haftaya göre 2,2 milyar dolar artışla 95,5 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yabancı yerleşiklerin mülkiyetindeki hisse senedi ve DİBS portföyü bir önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar azalışla 38,4 milyar dolara geriledi.

12 ŞUBAT 2021, CUMA

ARALIK AYI SANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSİ – TÜİK

2020 yılı Kasım ayında sanayi üretimi bir önceki aya göre %1,3, bir önceki yılın aynı ayına göre %11 artış kaydetmişti. Aralık ayına ilişkin öncü veriler sanayi üretiminin önceki aya göre artışını sürdüreceği işaretini veriyor: İhracat ve ithalat hacmi ile Reel Kesim Güven Endeksi alt endeksi olan mevcut siparişlerde önceki aya göre kaydedilen artışlar, kapasite kullanımının yatay kalması. Öte yandan AA Finans Sanayi Üretimi Beklenti Anketi’ne göre takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin Aralık 2020’de bir önceki yılın aynı ayına göre %8,8 artması bekleniyor.

ARALIK AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK

2020 yılı Kasım ayında perakende satış hacmi bir önceki aya göre %2,2, bir önceki yılın aynı ayına göre %11,9 artış kaydetmişti. Sanayi üretimindeki gerekçeler ve kredi hacmindeki iyileşme Aralık ayında perakende siparişlerde de artış ihtimalini ortaya koyuyor.

ARALIK AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB

2020 yılı Kasım ayında 4,1 milyar dolar cari işlemler açığı kaydedilmişti. Bunda en büyük faktör 3,8 milyar dolar açık veren dış ticaret dengesi olmuştu. Aralık ayında ihracatta bir önceki aya göre 1,8 milyar dolarlık artış, ithalatta 1,1 milyar dolarlık artış kaydedilirken, turizm gelirlerinde 0,2 milyar dolarlık azalma var. Söz konusu gelişmeler cari işlemler dengesinde bir önceki aya göre 0,5 milyar dolarlık artışa işaret ediyor ki bu hesap bizi 4,6 milyar dolarlık cari açık büyüklüğüne ulaştırıyor. Ancak cari işlemler hesabı tablosunda altın dış ticareti ile ilgili gelişmeler cari işlemler dengesi tahminimi etkileyecek önemli faktör olduğunu eklemek isterim. Nitekim AA Finans Anketi’ne göre de Aralık ayı cari açık beklentileri 2,8 milyar dolar ile 6,0 milyar dolar arasında geniş bir aralıkta yer alıyor. Kasım ayında 12-aylık toplam cari işlemler açığı 38,0 milyar dolar olarak gerçekleşmişti, AA Finans Ödemeler Dengesi Beklenti Anketi’ne göre cari işlemler hesabının 2020’de 39 milyar dolar açık vermesi bekleniyor.

ŞUBAT AYI TCMB BEKLENTİ ANKETİ SONUÇLARI – TCMB

Ocak ayı Beklenti Anketi beklentilerine göre yıl sonu TÜFE %11,15, gelecek 6 ayda TCMB politika faizi %15,92, gelecek 12 ayda TCMB politika faizi %13,28, yıl sonu Dolar/TL kuru 8,090, yıl sonu cari işlemler açığı 24 milyar dolar, yıl sonu yıllık GSYH büyüme oranı %3,91, 2022 yılı GSYH büyüme oranı %4,27 seviyelerinde bulunuyor.

Dr. Fulya Gürbüz

Sanayi, istihdamı kısmen destekliyor; işsiz sayısı artıyor

Sevgili Okuyucular, bu hafta çok yoğun bir veri akışı vardı. 11-14 Ocak tarih aralığında açıklanan verileri sırayla analiz etmek istiyorum.

İhracat ve turizm gelirlerinde azalma ile ithalattaki artış, cari açığın artmasına sebep oldu

İlk olarak, 11 Ocak Pazartesi günü TCMB tarafından yayınlanan cari işlemler dengesi ile başlayalım. 2020 yılı Kasım ayında cari işlemler dengesi 4,1 milyar dolar açık verdi. Cari İşlemler Hesabı, Türkiye’deki yerleşik hane halkının yurt dışındaki yerleşiklerle yapmış olduğu ekonomik faaliyetler sonucunda Türkiye’nin döviz geliri ve döviz giderlerini kalemler halinde göstermektedir. Tablonun en önemli kalemini dış ticaret dengesi oluşturmaktadır. Kasım ayında 3,8 milyar dolar dış ticaret açığı kaydedildi, yani ihracattan 3,8 milyar dolar daha fazla ithalat gerçekleşti. Öte yandan döviz girdisi sağlayan en önemli kalemlerden biri olan ve turizm gelir gider farkını gösteren Seyahat kaleminde ise düşüş gördük. Kasım ayında Türkiye’ye gelen turist sayısının Ekim ayına göre yarıdan fazla azalmasının etkisiyle Seyahat kalemi Ekim ayındaki 1,3 milyar dolardan Kasım ayında 0,6 milyar dolar seviyesine geriledi. Aşağıdaki grafik son 5 yılın cari işlemler dengesindeki aylık bazda seyrini gösteriyor:

Seyahat dengesinin azalmasında elbette kış mevsimi olmasının etkisi var ancak en önemli etken Kovid-19’da yaşanan ikinci dalganın seyahat kısıntılarını beraberinde getirmesi. Dış ticaret açığındaki artışın sebebi ise ihracatın Kasım ayında önceki aya göre 1,3 milyar dolar azalmasına karşılık ithalatın önceki aya göre 1,3 milyar dolar artması.

Sanayi üretimi yavaş hızla da olsa büyümeye devam ediyor

Biliyoruz ki sanayi sektörü üretim yaparken ithal girdiye ihtiyaç duymaktadır. Üretilen malların bir kısmı ihraç edilmekte, diğer kısmı yurt içi talebi karşılamakta veya stok olarak tutulmaktadır. Ekim ayında önceki aya göre %1,2 artış kaydeden sanayi üretimi, Kasım ayında önceki aya göre %1,3 arttı. Söz konuşu artışta iç talebin mi yoksa dış talebin mi etkisi var? Bu sorunun cevabını yine bu hafta açıklanan dış ticaret endekslerinde buluyoruz. İhracat Miktar Endeksi Kasım ayında bir önceki aya göre %0,9 düşüş kaydetti, İthalat Miktar Endeksi ise bir önceki aya göre %1,3’lük artış yaşadı. İthalat Miktar Endeksindeki artışın sebebine değinmeden önce sanayi üretimi ile dış ticaret miktar endekslerinin seyrini grafik olarak göstermek istiyorum.

Yukarıdaki grafikte de göreceğiniz gibi hem ihraç edilen hem de ithal edilen malların miktarlarındaki (adet) değişimler sanayi üretimini de doğrudan etkilemektedir. Sanayi üretiminin Kasım ayında arttığını, ihracatın ise azaldığını dikkate aldığımızda acaba ithalat miktarındaki artışın sebebi ne?

Aşağıdaki grafik ithalat miktar endeksini oluşturan ana kalemlerin son 2 yıllık seyrini gösteriyor. Grafikte Kasım ayında gri çubukla gösterilen taşımacılık araçları hariç yatırım malları ithalatının aylık %9,0, mavi çubukla gösterilen hammadde ithalatının %7,4’lük artış kaydetmeleri ithalattaki artışın en önemli sebebi oldu. Bu iki kalemin Ekim ayında bir önceki aya sert bir düşüş yaşadıktan sonra Kasım ayında bir sıçrayış yaşamaları hem yurt içi hem de yurt dışı siparişler kapsamında üreticinin olumlu sinyaller aldığına işaret ediyor.

Perakende satışlardaki artış devam ediyor

Yurt içi talebin önemli göstergelerinden olan ve bu hafta TÜİK tarafından yayınlanan Perakende Satış Endeksi Kasım ayında bir önceki aya göre %2,2 artış gösterdi. Aşağıdaki grafikte mavi çizgi perakende satış endeksini, kırmızı çizgi tüketim malları ithalat miktar endeksini, yeşil çizgi ise Dolar/TL kurunun seyrini gösteriyor. Pandemiyle birlikte kapatmaların yaşandığı Nisan 2020 sonrasında perakende satışlar artışını koruyor. Pandemi öncesinde dikkatinizi çekeceği üzere 2018 ve 2019’da Türk lirasında yaşanan sert değer kayıpları hem perakende satışları hem de tüketim malları ithalatını düşürmüştür. Döviz kurunda artış eğilimi sürse de 2019 yılı son çeyreğinde ve 2020 yılının ilk 2 ayında perakende satışlar ve tüketim malları ithalatında artış eğilimi görüyoruz. Bunun başlıca sebepleri KDV indirimleri, promosyonlu satışlar ve fiyat kontrolleri idi. Kasım ayında tüketim malları ithalatındaki kısmi gerilemeye rağmen perakende satışlardaki artış devam etti. Bunun sebebini TCMB tarafından açıklanan Reel Kesim Güven Endeksi verilerinde bulmaya çalıştığınızda görebileceğiniz gibi, Kasım ayında sektörde stoklar azalırken, Aralık ayında stoklar artmaktadır.

İşsizlik artmaya devam ediyor

Son olarak tüketim ve üretim tarafındaki gelişmeler işgücü verilerini nasıl etkilediğine bakalım. 2020 yılı Eylül-Ekim-Kasım aylarını kapsayan Ekim dönemi işgücü verilerine göre, Ekim ayında işsizlik oranı %12,73’e, iş aramaktan vazgeçmiş çalışmaya hazır olan kişileri dikkate alan geniş tanımlı işsizlik oranı ise %23,33 seviyesine yükseldi. 2020 yılı Haziran-Ekim dönemlerinde sanayi sektörü istihdamı işgücü piyasasını desteklemeye devam ederken Ekim döneminde hizmet sektörü istihdamında hafif gerileme yaşandı. Vurgulamakta fayda var, iş aramaktan vazgeçip çalışmaya hazır olan kişilerin Ekim döneminde önceki döneme göre 212 bin artmış olması özellikle hizmet sektöründeki kan kaybının vahametini ortaya koymaktadır.

Dr. Fulya Gürbüz

11-15 Ocak haftasında üretim ve tüketime yönelik sinyallere odaklanacağız

11-15 Ocak haftasında cari açık, işsizlik, inşaat maliyetleri, dış ticaret endeksleri, sanayi üretimi, perakende satışlar, konut satışları, özel sektör uzun vadeli dış borcu, bütçe, beklenti anketi ve kısa vadeli dış borç stoku verilerini takip edeceğiz.

11 OCAK 2021, PAZARTESİ

KASIM AYI ÖDEMELER DENGESİ

2020 yılı Ekim ayında cari işlemler açığı bir önceki aya göre 2,3 milyar dolar azalarak 0,2 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. 2020 yılının ilk 10 ayında toplam cari işlemler açığı 31,1 milyar dolar oldu. Cari işlemler dengesi, Merkez Bankası tarafından açıklanan ödemeler dengesi tablosundan elde ediliyor. Cari işlemler dengesinin en önemli belirleyicileri dış ticaret dengesi ve hizmetler dengesidir. Hizmetler dengesinin en önemli kalemi turizm verilerini gösteren “Seyahat” kalemidir. Turizmden elde edilen net gelirin önceki aya göre 0,2 milyar dolar azaldığı Ekim ayında cari işlemler dengesinin 2,3 milyar dolar azalmasının ana sebebi dış ticaret açığının önceki aya göre 2,5 milyar dolar azalması oldu. Peki, Kasım ayı cari işlemler dengesine ilişkin ne söyleyebiliriz? Kasım ayında dış ticaret açığı Ekim ayına göre 2,6 milyar dolar artarken, pandeminin ikinci dalgasının etkisiyle Türkiye’ye giriş yaban turist sayısı önceki aya göre yarı yarıya azaldı. Dolayısıyla Kasım ayında dış ticaret açığı cari işlemler açığını önceki aya göre 2,6 milyar dolar artış yönünde etkide bulunacak. Seyahat kaleminde ise Kasım ayında 0,7 milyar dolarlık bir azalma ihtimalini de eklediğimizde Kasım ayında 3,3 milyar dolar büyüklüğünde cari işlemler açığı göreceğiz.

2020 YILI EKİM DÖNEMİ İŞGÜCÜ VERİLERİ

Ağustos-Eylül-Ekim aylarını kapsayan Eylül 2020 döneminde işsiz sayısı bir önceki döneme göre 178 bin kişi azalarak 4 milyon 16 bin kişi olmuş, işsizlik oranı 0,55 puan azalışla %12,66 seviyesine gerilemişti. Söz konusu dönemde hizmet sektörü istihdamı 236 bin kişi artışla 5 milyon 319 bin, sanayi sektörü istihdamı 57 bin kişi artışla 5 milyon 517 bin, inşaat sektörü istihdamı 17 bin kişi artışla 1 milyon 739 bin kişi olmuştu. Öte yandan iş aramayıp, çalışmaya hazır olanların sayısını dikkate alan “geniş tanımlı işsizlik oranı” ise Eylül 2020 döneminde 0,37 puan düşüşle %22,73 seviyesine geriledi. İmalat sektörü PMI verileri Ekim, Kasım ve Aralık aylarında imalat sektöründe istihdamın arttığı işaretini veriyor. Ayrıca, perakende satışlarda Ekim ayında kaydedilen artışın hizmet sektörü istihdamına katkı yaptığı ihtimali de göz ardı edilmemeli. Aşağıdaki grafik ithalat (talep) ve işsizlik oranı arasındaki ters ilişkiyi gösteriyor.

12 OCAK 2021, SALI

KASIM AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ

İnşaat Maliyet Endeksi Ekim ayında aylık %3 artışla 227,5 seviyesine yükselmişti. Döviz kurundaki değişimlerin inşaat maliyetlerini doğrudan etkilemesi Kasım ayında da endekste yükseliş göreceğimize işaret ediyor. Döviz kurunun Aralık ayında düşüşe geçmesi inşaat maliyet endeksinin de düşmesinde etkili olacak.

KASIM AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ

Dış ticaret endeksleri, ihracat ve ithalat miktarlarının ve değerlerinin belli bir zamana göre oransal değişimini göstermektedir. TÜİK, endeks hesaplamasında 2010 yılını 100 değeri ile başlatmaktadır. 2020 yılı Ekim ayına gelindiğinde sabit fiyatlarla ihracat miktar endeksi 190,9, ithalat miktar endeksi 143,4 değerlerini almıştır. Ticaret Bakanlığı ve TÜİK tarafından açıklanan ihracat ve ithalat verileri ile TÜİK’in hesapladığı dış ticaret miktar endeksleri birbirlerine paralel hareket etmektedir. Kasım ayında ihracatta önceki aya göre azalış, ithalatta ise artış görmüştük, benzer seyri ihracat ve ithalat miktar endekslerinde de göreceğiz. Aşağıdaki grafik ihracatın ithalata olan bağımlılığını ortaya koyarken, kurdaki yükselişle birlikte ithal tüketim malları ve yatırım harcamalarına olan talebin azaldığı dönemlerde ekonomik büyümenin destekleyicisinin ihracat hacmi olduğunu gösteriyor.

13 OCAK 2021, ÇARŞAMBA

KASIM AYI SANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSİ

Ekim ayında sanayi üretimi bir önceki aya göre %1,1, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,2 artış kaydetmişti. İhracat siparişleri ve yurt içi siparişlerdeki eğilim sanayi üretimini de etkilemektedir. Her ne kadar ihracat hacmi Kasım ayında gerilemiş olsa da aynı ay ithalat ve SAMEKS yeni sipariş endeksi artış kaydetti. Dolayısıyla, Kasım ayında yaşanan ihracattaki gerileme sanayi üretimi üzerinde aşağı yönlü bir baskı yaratacaktır ancak yurt içi kaynaklı talep artışının söz konusu baskıyı hafifleteceğini hatta yatırım harcamalarında iyileşme ihtimalini de ortaya koyduğunu tahmin ediyorum.

KASIM AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ

Perakende satış endeksi Ekim ayında bir önceki aya göre %4,2, bir önceki yılın aynı ayına göre %12 artış kaydetmişti. Sanayi üretimiyle paralel bir seyir izleyen perakende satış endeksi, Kasım ayında iç talepteki artışla birlikte artışını sürdürecek.

14 OCAK 2021, PERŞEMBE

ARALIK AYI TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM ÜFE)

Tarım-ÜFE, Kasım ayında yıllık %20,76, aylık %3,52 artış kaydetmişti. Aralık ayında Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) verilerine göre Gıda Ürünleri bir önceki aya göre %1,83 artış kaydetmişti. Gıda Ürünleri alt endeksinin Tarım-ÜFE ile paralel hareket ettiğini dikkate aldığımızda Tarım-ÜFE’nin Aralık ayında yükselişini sürdüreceğini, ancak döviz kurundaki gerilemenin gıda üretimi fiyatlarının daha yavaş yükselmesine sebep olması Tarım-ÜFE artışının önceki aya göre yavaşlayacağına işaret ediyor.

ARALIK AYI KONUT SATIŞLARI

Kasım ayında Türkiye genelinde konut satışları önceki aya göre %6 azalışla 112 bin 483 adet olarak gerçekleşti. Aralık ayında kredi faiz oranları artarken döviz kurundaki düşüşün konut satışlarına ne yönlü yansıyacağına bakacağız.

KASIM AYI ÖZEL SEKTÖRÜN UZUN VADELİ KREDİ BORCU

Ekim ayında özel sektörün uzun vadeli kredi borcu bir önceki aya göre hafif artışla 161,2 milyar dolar olmuştu. Söz konusu dönemde finansal şirketler uzun vadeli kredi borcunu 0,6 milyar dolar azaltırken finansal olmayan şirketler 0,8 milyar dolar artırdılar. Finansal olmayan şirketlerin uzun vadeli borcundaki artış 0,7 milyar dolar artış kaydeden tahvil borçlarından kaynaklandı. Aşağıdaki grafik 2018’den bu yana özel sektörün kademeli olarak uzun vadeli dış borcunu azalttığını gösteriyor.

TCMB VE BDDK, 7 OCAK 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ

Aşağıda yer alan tabloda mevduat ve kredi faiz oranları haricinde 31 Aralık 2020 tarihli para ve banka verileri gösterilmektedir. Döviz mevduatları 2020 yılının son haftasında da artışını sürdürdü. Ortalama TL mevduat faizleri %17’ye yaklaşırken 3-aya kadar vadeli mevduat faiz oranları ortalamada %18 seviyesini geçti. TL cinsinden kredi faiz oranları ticarilerde ortalama %19,40, tüketici kredilerinde %21,95 seviyesinde bulunuyor. Döviz cinsinden ticari kredi faiz oranları ise yükselmeye devam ediyor. Merkez Bankası döviz rezervleri 2020 yılının son gününde bir önceki haftaya göre 1,6 milyar dolar azalışla 50 milyar dolara geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin hisse senedi ve tahvil stokları önceki haftaya göre 2,2 milyar dolar artışla 37,7 milyar dolar seviyesine yükseldi ki tarihi zirvesi 152,3 milyar dolar ile Mayıs 2013 tarihine ait.

15 OCAK 2021, CUMA

ARALIK AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE DENGESİ

2020 yılı Kasım ayında bütçe 13,4 milyar TL fazla vermiş böylece yılın ilk 11 ayında toplamda 132,1 milyar TL açık vermiştir. Merkezi yönetim bütçe dengesine yakın sonuç veren Hazine nakit bütçesi dengesi Aralık ayında 46,7 milyar TL açık verdi. Söz konusu bütçe açığı 2020 yılının tümünde bütçe açığının 170 milyar TL’yi geçmesine sebep olacak. 2019 yılı genelinde toplam bütçe açığı 123,7 milyar TL olmuştu.

OCAK AYI TCMB BEKLENTİ ANKETİ SONUÇLARI

Aralık ayı anketinde 2020 ve 2021 yılı GSYH büyüme beklentileri sırasıyla %0,5 ve %3,8 seviyesindeydi.

KASIM AYI KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU

Ekim ayında Türkiye’nin kısa vadeli (1 yıldan kısa vadeli) dış borç stoku önceki aya göre 1,1 milyar dolar azalışla 132,8 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Merkez Bankasının kısa vadeli dış borç stoku 21,1 milyar dolar, bankaların 55,6 milyar dolar, diğer sektörlerin 56,0 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Ekim ayındaki toplam kısa vadeli borçtaki düşüşün ana sebebi bankaların kısa vadeli dış borçlarını Ekim ayında önceki aya göre 1,4 milyar dolar azaltmalarıydı. Türkiye’nin kalan vadeye göre Kasım 2020 – Ekim 2021 döneminde ödemesi gereken toplam dış borç stoku 181,0 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.