Ay: Mart 2023

Ekonomi Gündemi: Borç, enflasyon, faiz kararı, PMI, turizm, tüketici güveni

20-24 Mart haftasında açıklanacak makro ekonomik verilerde merkezi yönetimin borç yükünde artış, yurt dışı üretim ve tarım girdi fiyat enflasyon hızında yavaşlama, tüketici güveninde iyileşme işaretleri gelebilir.

20 MART 2023, PAZARTESİ

ŞUBAT AYI YURT DIŞI ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (YD-ÜFE) – TÜİK

TÜİK, ülke içinde üretimi yapılan ve yurt dışına satışa konu olan ürünlerin üretici fiyatlarını ölçen YD-ÜFE endeksini yayınlıyor. Ocak ayında YD-ÜFE yıllık %50,98, aylık %4,00 artış kaydetmişti. Grafikten de görüleceği gibi enerji maliyetlerinin (kırmızı çizgi) YD-ÜFE üzerindeki baskısı devam ediyor. Şubat ayında petrol fiyatları ve diğer emtia fiyatları yıllık bazda düşüş kaydetti, döviz kurunun yıllık artış hızı da değişmedi. Sonuç olarak YD-ÜFE’nin bir önceki yıla göre artış hızı Şubat ayında yavaşlamaya devam edecek gibi gözüküyor. YD-ÜFE Şubat ayında bir önceki aya göre yatay kalabilir zira Dolar/TL kuru Şubat ayında önceki aya göre hafif yükselirken petrol fiyatları hafif geriledi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

ŞUBAT AYI MERKEZİ YÖNETİM BORÇ STOKU – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

2023 yılı Ocak ayı itibariyle merkezi yönetimin borç stoku 4 trilyon 178 milyar TL seviyesinde bulunuyor. Toplam stokun %65,3’ünü döviz cinsi borç stoku (2,7 trilyon TL), %34,7’sini TL cinsi borç stoku oluşturuyor. Aşağıdaki grafikten anlaşılacağı üzere Ekim 2021’den bu yana döviz kurundaki yatay seyir ve Hazine’nin TL cinsi borçlanmaya ağırlık vermesi döviz cinsinden borç stokunun azalmasına sebep oluyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

21 MART 2023, SALI

OCAK AYI TARIMSAL GİRDİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM-GFE) – TÜİK

Aralık 2022’de Tarım-GFE yıllık %103,14, aylık %0,72 artış kaydederek ardı ardına üçüncü ay yıllık bazdaki düşüş seyrini korudu. 2023 yılı Ocak ve Şubat aylarında ise döviz kurundaki yıllık artışın yavaşlamasına bağlı olarak Tarım-GFE’deki yavaşlama eğilimi sürecek.

Kaynak: TÜİK

22 MART 2023, ÇARŞAMBA

ABD MERKEZ BANKASI (FED) FAİZ KARARI – federalreserve.gov

ABD’de vadeli işlemler piyasalarındaki fiyatlamalara göre Fed’in 23 Mart’ta mevcut %4,50-4,75 aralığındaki politika faiz aralığı hedefinin %62 olasılıkla %4,75-%5,00 aralığına yükseleceği (25 baz puanlık artış) hesaplanıyor. Her ne kadar Fed’in para politikasında dikkate aldığı ve %2 olarak hedeflediği yıllık çekirdek kişisel tüketim harcamaları enflasyonunun (PCE) Ocak 2023’te %4,7’ye yükselmesi, fiyat baskılarının tekrar artmaya başladığı endişelerini ortaya koydu. Dahası, Fed’in 8 Mart’ta yayınladığı ve Şubat ayını kapsayan 2023 yılı ikinci Bej Kitap raporunda ekonomik aktivitenin ılımlı bir iyileşme kaydettiğine işaret etmişti. Ayrıca raporda, istihdam piyasasının güçlü konumunu sürdürdüğünü ve özellikle enerji ve hammadde fiyatları olmak üzere girdi maliyetlerinin artmaya devam ettiğini okumuştuk. Hal böyle olunca Fed’in 21-22 Mart tarihli para politikası toplantısında politika hedef faiz aralığının 50 baz puan artışla %5,00-%5,25 seviyesine yükseleceği beklentisi ağırlık kazanmıştı. Ancak önceki hafta ABD’de Silvergate Bank, Silicon Valley Bank ve Signature Bank’in batmasıyla birlikte finansal istikrarda oluşan çatlaklara ek olarak en büyük ABD bankalarının (JPMorgan Chase, Wells Fargo, Citigroup, Truist) zordaki First Republic Bank’a 30 milyar dolar mevduat koymaları Fed’in faiz artırım hızını yavaşlatacağı beklentilerini ortaya koyuyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

23 MART 2023, PERŞEMBE

TCMB FAİZ KARARI – TCMB

Yüksek enflasyon baskısının sürdüğü Türkiye’de ForeksHaber’in yaptığı bir ankete göre TCMB’nin 23 Mart tarihli toplantısında politika faizinin mevcut %8,5 seviyesinde sabit kalacağı veya %8,0 seviyesine düşürüleceği beklentileri eşit dağılmış durumda. Şubat ayında merkezi yönetim bütçesinin yaşanan deprem felaketlerinin etkisiyle hızlı artan bütçe harcamalarına bağlı olarak 170,6 milyar TL açık vermesi, TÜFE’nin yıllık bazda %55 seviyesine gerilemesi, ticari kredi faiz oranlarının artması ve brüt döviz rezervlerinin Eylül 2022’den bu yana en düşük seviyesine gerilemesi TCMB’nin faiz indirmesine sebep olabilir zira faiz artırmak TCMB’nin seçenekleri arasında yer almıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Şubat 2023 itibariyle tüketici güven endeksi aylık %4,3 oranında artışla 82,5 seviyesinde bulunuyor. Endeksin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu,100’den küçük olması kötümserliği gösteriyor. Deprem felaketi sebebiyle hükumetin harcamalarını artırması Şubat ayında tüketicilerin kötümserliğinde azalmayı beraberinde getirdi. Mart ayında EYT ile ilgili sürecin devreye alınması ve seçimlerin erken yapılacak olması Mart ayında tüketicilerin güven algısında iyileşmenin sürmesine katkıda bulunabilir.

Kaynak: TÜİK

24 MART 2023, CUMA

MART AYI ÖNCÜ KÜRESEL İMALAT VE HİZMET SEKTÖRLERİ PMI ENDEKSLERİ – pmi.spglobal.com/Public/Release/PressReleases

S&P Global verilerine göre, 2023 yılı Şubat ayında küresel mal ve hizmet üretiminin önceki aya göre arttığını, yeni yurt içi siparişlerin aynı dönemde artarken yeni ihracat siparişlerindeki düşüşün yavaşladığını, istihdamın daha hızlı arttığını, girdi maliyetlerinin daha yavaş hızla arttığını, çıktı fiyatlarının ise daha hızlı arttığını görmüştük. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor.

Kaynak: S&P Global

ŞUBAT AYI TURİZM İSTATİSTİKLERİ – KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

2023 yılı Ocak ayında Türkiye’ye 2 milyon 5 bin turist geldi, ülkeden 2 milyon 342 bin turist ayrıldı. 2022 yılı genelinde toplam gelen ve ayrılan turist sayısı sırasıyla 44 milyon 564 bin ve 44 milyon 537 bin ile 2019 yılı seviyelerine yükseldi. 2022 yılı genelinde 42 milyar dolar net turizm geliri elde edildi. TCMB’nin ödemeler dengesi verilerinde ise net seyahat gelirlerinin 2022 yılında %48 artış kaydetmesine rağmen dış ticaret açığının 2021 yılındaki 29 milyar dolardan 2022 yılında 89 milyar dolara yükselmesine bağlı olarak toplam cari işlemler açığı yıllık 5,7 kat artışla 48,7 milyar dolara yükseldi. Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı olan Avrupa ekonomisinin işaret ettiği mevcut zayıf ekonomik performansın etkisiyle Türkiye’nin ihracat hacminin zayıflaması, öte yandan ithalatın yüksek seyrini koruması 2023 yılında cari açıktaki bozulmanın süreceğine işaret ediyor. Türkiye’de yaşanmaya devam eden depremlerin turizm sektörü üzerindeki olumsuz etkisi de cari açık üzerinde artış yönlü baskıya sebep oluyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

fulyagurbuz.com

24 Şubat haftasında KKM zirvede, DTH düştü, tüketici harcamaları hızlandı, döviz rezervi geriledi

Kaynak: Turkey Data Monitor

24 Şubat haftasında bir önceki haftaya göre piyasadaki likidite hafif arttı, KKM hızlanarak rekor tazeledi, bireyler ve reel sektörün döviz mevduatları haftalık 4,7 milyar dolar düşüşle 185,8 milyar dolara geriledi, TL krediler arttı, tüketici kredileri ve bireysel kredi kart kullanımı hızlandı, bankacılık sektörü “yabancı para net döviz pozisyon açığı” hafif geriledi, uluslararası rezervler 121,2 milyar dolara düştü, net rezerv açığı 48,8 milyar dolara geriledi, yabancı yatırımcılar hisse senetlerinde nette satış yaptı.

Hane halkı yardımları para basımını frenledi, TL mevduat arttı, YP mevduat düştü…

24 Şubat ile biten haftada piyasadaki likidite önceki haftaya göre hafif arttı. Detaylarda; dolaşımdaki para haftalık %1,6 azaldı, TL cinsi toplam mevduat hacmi %3,1 arttı, yabancı para (YP) cinsi toplam mevduat %2,3 düştü. Deprem yardımı için kampanya ile toplanan 115,1 milyar TL’nin TCMB’nin 24 Şubat ile biten haftada bir önceki haftaya göre daha az para basmasına sebep olmuş olabilir. Merak edenler için Prof.Dr.Kamil Yılmaz Hoca depremin ekonomik maliyetinin devlet üzerindeki yükünün 63-81 milyar dolar aralığında olacağını hesaplıyor. Gelişmiş ülke merkez bankalarının politika faizlerini artırmaya devam ettiği mevcut ortamda deprem maliyetinin yurt dışı ve yurt içi finansmanı konusunda seçim öncesi ve seçim sonrası dönemdeki gelişmeler önemli olacak.       

TL mevduat ve kredi hacmi artıyor, döviz mevduat ve kredi hacmi düşüyor…

TL cinsi tüketici kredi faiz oranları %29,02’ye, TL cinsi ticari kredi faiz oranları %13,39’a geriledi. 3 aya kadar vadeli TL cinsi mevduat faizleri ise %26,95’e yükseldi. TL cinsi mevduat faiz oranları %12-27, kredi faiz oranları ortalama %12-30 aralığında.

Kur korumalı mevduat (KKM) 24 Şubat haftasında 1 trilyon 552 milyar TL ile rekor seviyeye yükseldi, paralelinde TL cinsi toplam mevduat hacmi 5,4 trilyon TL ile zirvede. Yabancı para (YP) cinsi mevduat hacminin TL cinsinden değeri ise 4,0 trilyon TL (212,1 milyar dolar) büyüklüğüyle düşmeye devam etti ki bunda döviz kurunun sabit kalmasının da katkısı var.

24 Şubat haftasında TL cinsi kredi hacmi 5 trilyon 545 milyar TL’ye yükseldi, YP cinsi kredi hacmi 2 trilyon 457 milyar TL (130,2 milyar dolar) seviyelerine geriledi. TL cinsi kredi hacmi artışı (bireysel, ticari, KOBİ) önceki haftaya göre artmaya devam etti, tüketici kredi hacmi (koyu yeşil) ve bireysel kredi kartları harcaması (açık yeşil) hızlandı. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi 2023 yılı başından itibaren KKM’deki (gri) hızlanmanın etkisiyle TL cinsi mevduat hacmi (kırmızı) de hızlanmaya devam ediyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Yabancı para cinsi yurt içi mevduat hacmi (DTH) 4,7 milyar daha düştü…

Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 24 Şubat haftasında 110,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,2 milyar dolar düştü, son 6 haftadaki düşüş 7,7 milyar dolar oldu. Tüzel kişilerin DTH’si de haftalık 4,3 milyar dolar düşüşle 75,1 milyar dolara geriledi. Böylece bankacılık dışı toplam yurt içi DTH haftalık 4,7 milyar dolar düşüşle 185,8 milyar dolara geriledi, son altı haftadaki düşüş 12,2 milyar dolar oldu.

Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi yabancı para cinsi kredi hacmi (grafikte mavi çizgi) ve mevduat hacmi (kırmızı çizgi) düşmeye devam ediyor.

2022 yılında yurt içi bankacılık dışı DTH hesabı nette 45,1 milyar dolar azalmış, gerçek kişilerin DTH hesabı 30,8 milyar dolar, tüzel kişilerin 14,3 milyar dolar düşmüştü. Bankacılık dışı yurt içi toplam DTH hacmi en son 24 Aralık 2021’de 239 milyar dolar ile zirve yapmıştı.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Bankacılık sektörünün “yabancı para net döviz pozisyon açığı” 1,4 milyar dolara geriledi…

Bankacılık sisteminin yabancı para net genel pozisyonu 13 Ocak 2023 haftasından bu yana açık vermeye devam ediyor. 24 Şubat haftasında sektörün “net döviz pozisyon açığı” (grafikte siyah çizgi) 1,4 milyar dolara geriledi. Kamu bankalarının net döviz pozisyon açığı 1,0 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Bir önceki haftaya göre kamu, özel, yabancı bankaların net döviz pozisyon açığı azaldı.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Döviz rezervleri düştü, altın rezervleri değişmedi, net rezerv açığı geriledi…

Merkez Bankasında tutulan toplam uluslararası rezervler 24 Şubat haftasında 121,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,4 milyar dolar düştü; altın rezervleri 49,2 milyar dolar ile değişmedi. Brüt döviz rezervleri 1,4 milyar dolar düşüşle 72,0 milyar dolara geriledi. Merkez Bankasının net rezerv açığı ise haftalık 0,8 milyar dolar düşüşle 48,8 milyar dolara geriledi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Yabancı yatırımcıların portföy büyüklüğü hafif arttı, nette hisse sattılar, tahvil aldılar…

24 Şubat ile biten haftada yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 27,7 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar arttı. Aynı hafta, yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 260 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 13 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdi. Yılbaşından bu yana yabancı yerleşikler 606 milyon dolarlık net satış gerçekleşti. Yurt dışı yerleşikler 2022 yılı genelinde hisse senetlerinde 4,0 milyar dolarlık, DİBS’te 2,5 milyar dolarlık net satış gerçekleştirmişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

fulyagurbuz.com

Şubat ayında küresel imalat sektörünü Asya destekledi

JP Morgan Küresel İmalat Sektörü PMI endeksi Şubat ayında aylık 0,9 puan artışla 50 değerine yükseldi. Küresel imalat sektörü Ocak ayında bir önceki aya göre daralma kaydetmişti, Şubat ayında ise sektörün performansı önceki aya göre değişmedi. Endeksin 50 eşik değer üzerindeki veriler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise daraldığını gösteriyor.

Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global

Küresel PMI endeksi verilerine göre imalat sektöründe yeni siparişler ve yeni ihracat siparişleri Şubat ayında bir önceki aya göre daha yavaş hızla düştü, istihdam arttı, girdi maliyetleri daha yavaş hızla arttı, çıktı fiyatları ise değişmedi.

Küresel olarak enflasyon dinamiklerinin hız kesmesi hane halkının harcama kabiliyetini artırıyor ancak yüksek yaşam ve üretim maliyetleri enflasyonda yapışkanlığın sürmesine sebep oluyor. Dolayısıyla da faiz artırmaya devam eden özellikle Amerikan, Avrupa ve İngiltere merkez bankaları her destekleyici veride faiz artırmaya devam edecekleri söylemlerini yineliyorlar. Politika faizinde artış bankaların merkez bankasından borçlanma maliyetinin artması, dolayısıyla da hane halkının bankalardan daha yüksek faizle borçlanması demek. Faizlerde artış fiyatlamaları yukarı çekerken ithalat maliyetleri artmakta, ihracat talebi gerilemektedir. Çin ekonomisinin hareketlenmeye başlaması da fiyat baskısını artırıyor. Dolayısıyla küresel ekonomiyi iç talep desteklerken, azalan stokları desteklemek amacıyla üreticiler yatırım harcamalarını artırıyor.

Nitekim PMI endeksi alt detaylarında tüketim (mor çizgi) ve yatırım malları (kırmızı çizgi) üretimi Şubat ayında bir önceki aya göre artarken, ara mal üretimindeki (yeşil çizgi) düşüş eğilimi Şubat ayı ile birlikte arka arkaya iki aydır zayıflıyor.

Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global.

Ülke ve bölge bazında bakıldığında Malezya ve Tayvan dışında Asya ülkelerinde imalat sektörü Ocak ayına göre büyüme kaydetti, Euro Bölgesi imalat sektörü ortalamada daraldı; ABD, Japonya ve İngiltere imalat sektörleri küçüldü. Hindistan, Tayland, Rusya, Filipinler ve Kanada imalat sektörleri sırasıyla en hızlı büyüyen ilk 5 ülke oldu.

6 Şubat 2023 tarihli deprem felaketinin yaralarını sarmaya çalışan Türkiye’de İSO İmalat Sektörü PMI Endeksi 50,1 değeriyle Ocak ayına göre değişiklik göstermedi. Türkiye’nin en büyük ihracat ortakları olan Almanya, Amerika, Fransa ve İngiltere’de imalat sektörlerinin önceki aya göre daralması Türkiye imalat sektörünü olumsuz etkiledi; üretim, yurt içi siparişleri ile ihracat siparişleri düştü, üretimde sıkışma ve tedarike ulaşım zorlaştı, istihdam arttı, girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatları sert yükseldi, satın alımlar düştü, stoklar azaldı.

Kaynak: İSO, S&P Global.

MÜSİAD tarafından her ayın son iş günü yayınlanan Sanayi Sektörü  SAMEKS (satın alma müdürleri) Endeksi Şubat ayı verileri de PMI verilerine benzer sonuçlar ortaya koydu; sanayi sektöründe üretim ve yeni siparişler önceki aya göre sert düştü, satın alımlar Ocak ayına göre daha yavaş hızla arttı, istihdam artışı zayıfladı.

Fiyat baskıları ve yüksek fonlama maliyetleri üreticileri ve tüketicileri zorluyor. Deprem bölgesinde ekonomik faaliyetlerde hızlanma fiyat baskılarını artırırken, merkezi yönetim bütçesinde harcamalar da hızlanıyor. İhracattaki düşüşle birlikte cari açığın finansmanı ve bütçe açığının finansman gerekliliği TL ve döviz kuru üzerindeki baskıyı artırıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçimler için 14 Mayıs’a işaret etmesi finansman maliyetleri ve fiyatlamalar adına öngörülebilirliğin artacağı bir sürece işaret ediyor.

fulyagurbuz.com