Haziran 2020 – Dr. Fulya Gürbüz

Haftanın makro-ekonomi veri gündemi: Satın alma müdürleri endeksleri, dış ticaret, dış borç, enflasyon

30 Haziran 2020, Salı

Haziran ayı SAMEKS Endeksi verileri açıklanacak. Mayıs 2020’de mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya göre 11,8 puan artarak 45,7 değerine yükselmişti. SAMEKS Sanayi Sektörü Endeksi, aylık 19,7 puan artışla 47,9 seviyesine, SAMEKS Hizmet Sektörü Endeksi aylık 7,0 puan artışla 43,9 seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 seviyesinin altı, sektörde önceki aya göre daralmaya işaret ediyor. Haziran ayı Reel Kesim Güven Endeksi verileri imalat sektöründeki daralmanın zayıflayarak da olsa sürdüğünü göstermişti. Benzer seyri SAMEKS endeksinde de göreceğiz.

Mayıs ayı dış ticaret verileri açıklanacak. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2020 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre ihracat %31,9, ithalat %27,9 azalmıştı. Koronavirüs kaynaklı kapatmaların hafifletilmeye başlandığı Mayıs ayında TİM verileri ihracatta, bütçe verileri ise ithalatta önceki aya göre artışa işaret etmişti. Öte yandan ihracat ve ithalatta önceki yılın aynı ayına göre düşüş sürecek.

2020 yılı 1. çeyrek sonu dış borç stoku verileri açıklanacak. 2019 yılı sonunda Türkiye’nin toplam dış borç stoku 436,9 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Toplam borcun %28’ini kısa vadeli, %72’sini uzun vadeli borçlar oluşturuyor. Toplam borcun %37’sini (160,9 milyar dolar) özel sektör finans dışı sektörün dış borcu oluşturuyor.

1 Temmuz 2020, Çarşamba

IHS Markit ve İSO’nun imalat sektörü Haziran ayı PMI verileri açıklanacak. Endeks Nisan ayında gördüğü dip seviyesi olan 33,4’ten Mayıs ayında 40,9 seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 seviyesinin altı, sektörde önceki aya göre daralmaya işaret ediyor. Haziran ayında da sektördeki daralmanın zayıfladığını göreceğiz.

3 Temmuz 2020, Cuma

Haziran ayı enflasyon verileri açıklanacak. Haziran ayı Reel Kesim Güven Endeksi imalat sektöründe üretim maliyetleri ve satış fiyatı beklentilerinde artışı ortaya koymuştu. Haziran ayında aylık ve yıllık bazda hem tüketici hem de üretici fiyatlarında artış göreceğiz. Merkez Bankası geçen hafta yaptığı PPK toplantısında çekirdek enflasyona dikkat çekerek %8,25 olan politika faizinde değişikliğe gitmedi.

Dr. Fulya Gürbüz

Haftanın makro-ekonomi gündemi: Politika faizi ve güven endeksleri

22 Haziran 2020, Pazartesi

Mayıs ayı merkezi yönetim borç stoku verileri açıklanacak. (Nisan 2020: 1 milyar 576 milyon TL)

Mayıs ayı yurtdışı ÜFE verileri açıklanacak. (Nisan 2020: aylık %5,46 artış, yıllık %13 artış)

Haziran ayı TÜİK tüketici güven endeksi açıklanacak. (Mayıs 2020: 59,7)

24 Haziran 2020, Çarşamba

Avrupa Merkez Bankası para politikası kararı açıklanacak.

Haziran ayı imalat sektörü kapasite kullanımı oranı (KKO) verileri açıklanacak. Tarihte en düşük seviye %60,8 ile 2008-2009 Küresel Finans Kriz döneminde 2009 yılı Mart ayında görüldü. 2009 yılında KKO ortalaması %66,9 iken 2010-2019 döneminde KKO ortalaması %76,4 oldu. Pandemi döneminde en düşük seviye Nisan ayında %61,6 iken Mayıs ayında %62,6 seviyesine yükseldi. 2018 Mart ayında başlayan küresel ticaret savaşı ile başlayan sürecin ardından pandeminin küresel çapta yarattığı sert etkiyi de göz önüne aldığımızda kapasite kullanımını %75 seviyesinin üzerine çıkaracak bir ortamı kısa vadede göremeyeceğiz.

Haziran ayı TCMB reel kesim güven endeksi (RKGE) verileri açıklanacak. Nisan ayında 62,3 seviyesine gerileyen RKGE, izolasyonun gevşetildiği Mayıs ayında 73,5 seviyesine yükseldi. RKGE’nin 100 seviyesinin altında olması üretim tarafında daralmanın olduğunu gösteriyor. İhracat ve yurt içi taleplerde dolayısıyla da istihdamda artış RKGE’nin 100 üzerine kalıcı yükselmesinde etkili olacaktır ancak mevcut durumda bu olasılık zayıf.

Haziran ayı sektörel güven endeksi verileri açıklanacak. Hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde güven, endekslerin yayınlanmaya başladığı 2011 yılından bu yana Nisan ayında pandemi sebebiyle kapatmaların etkisiyle en düşük seviyelere geriledi. Nisan ayında hizmet sektöründe güven önceki aya göre %58, perakende ticarette %36, inşaatta %42 düşmüştü. Şaşırmamak gerekir zira hizmet sektörü 2019 yılında GSYH üretiminin %56’sını oluşturmuştu.

25 Haziran 2020, Perşembe

TCMB para politikası kararını açıklayacak. TCMB Mayıs ayı toplantısında 1 hafta vadeli borç verme faizi olan politika faizini 50 baz puan indirerek %8,25 seviyesine çekmişti. Ortalama fonlama maliyeti 19 Haziran’da %7,63 seviyesine geriledi. Düşük talep şartlarının etkisiyle Haziran ayı toplantısında 50 baz puanlık indirim olası gözüküyor.

Dr. Fulya Gürbüz

Eğitim Duyurusu: Ekonomi Verilerinin Şifresi

Ekonomi verileri arasındaki ilişkiyi ezber bozan bir yöntemle öğreneceğiniz eğitimimiz 23 Haziran’da başlıyor. Bekleriz.

http://www.pamagaza.com

http://www.pamagaza.com/fiyat/ekonomi-verilerinin-sifresi-dr-fulya-gurbuz-1-aylik-online-ders-paketi/

http://www.paraanaliz.com

Haftanın gündemi: Dış borç, bütçe, konut satışları, Japonya ve İngiltere merkez bankalarının para politikası kararları

15 Haziran 2020, Pazartesi

Mayıs ayı tarım ÜFE verileri açıklanacak. Nisan 2020’de tarım ÜFE önceki aya göre %0,55 azalmış, yıllık olarak %8,58 artış kaydetmişti.

Mayıs ayı bütçe verileri açıklanacak. Nisan ayında bütçe dengesi 43,2 milyar TL açık vermişti. Merkezi yönetim bütçesinin öncü verisi olan nakit bütçe dengesi Mayıs ayında 9,73 milyar TL açık verdi. Bu da Mayıs ayında merkezi yönetim bütçe açığının benzer bir şekilde gerileyeceğini gösteriyor.

Mayıs ayı konut satışı verileri açıklanacak. Nisan 2020’de 42 bin 783 konut satışı ile 2013’ten bu yana kaydedilen en düşük satış kaydedildi. 2020 yılı ilk çeyreğinde konut satışları ortalama 113 bin 679 olmuş, 2019 yılı son çeyreğinde 161 bin 85 ile söz konusu dönemin rekor yüksek seviyesi kaydedilmişti. Düşük kredi faizlerinin etkisiyle Mayıs ayında konut satışlarında önceki aya göre hızlanma göreceğiz.

16 Haziran 2020, Salı

Japonya Merkez Bankası (BOJ) para politikası kararını açıklayacak.

Nisan ayı Merkez Bankası konut fiyat endeksi açıklanacak. Mart ayında endeks önceki aya göre %1,37 artışla 125,41 seviyesine yükselmişti.

Haziran ayı BloombergHT tüketici güven öncü endeksi açıklanacak. Endeks Mayıs ayında önceki aya göre 8,1 puan artışla 73,20 seviyesine yükselmişti.

17 Haziran 2020, Çarşamba

Nisan ayı özel sektör uzun vadeli kredi borcu verileri açıklanacak. Mart ayında söz konusu borç stoku 212 milyon dolar azalışla 177 milyar 645 milyon dolar seviyesine gerilemişti. En son Şubat 2018’de 226 milyar 615 milyon dolar ile zirveyi görüp düşüşe geçmişti. Özel sektörün kısa ve uzun vadeli toplam dış borç stoku 2019 yılı son çeyreğinde 273 milyar 743 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.

18 Haziran 2020, Perşembe

İngiltere Merkez Bankası (BoE) para politikası kararını açıklayacak.

Nisan ayı kısa vadeli dış borç stoku verileri açıklanacak. Mart ayında kısa vadeli dış borç stoku 118 milyar 749 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Kalan vadeye göre gelecek 1 yıl içinde ödenmesi gereken toplam dış borç stoku Mart ayında 168 milyar 884 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.

19 Haziran 2020, Cuma

TCMB, Haziran ayı Beklenti Anketi verilerini açıklayacak. Mayıs ayı Beklenti Anketi sonuçlarına göre yıl sonu TÜFE beklentisi %9,38, yıl sonu Dolar/TL kuru beklentisi 7,018 seviyesinde bulunuyor. 2020 yılı sonunda GSYH’nin yıllık %1,25 daralacağı, 2021 yılında ise %4,61 büyüme kaydedeceği bekleniyor. 2020 yıl sonu 12-aylık toplam cari işlemler dengesinin ise 7 milyar 225 milyon dolar açık vereceği bekleniyor.

Nisan ayı Net Uluslararası Yatırım Pozisyonu verileri açıklanacak. Mart ayında uluslararası varlıkları 233 milyar 752 milyon dolar, yükümlülükleri 548 milyar 468 milyon dolar, ikisinin farkı olan Net Uluslararası Yatırım Pozisyonu açığı ise 314 milyar 716 milyon dolar seviyesinde bulunuyor.

Dr. Fulya Gürbüz

İstihdam azalırsa işsizlik oranı artar mı azalır mı?

Mart 2020 döneminde işgücü 30 milyon 104 bin, istihdam 26 milyon 133 bin, işsiz sayısı ise 3 milyon 971 bin oldu. Tarım dışı istihdamı önceki aya göre 744 bin kişi azalarak 26 milyon 133 bin oldu. Tarım istihdamı ise aynı dönemde 123 bin kişi artışla 4 milyon 280 bin oldu.

Önceki aya göre sanayi sektörü istihdamında 85 bin, inşaat sektörü istihdamında 105 bin, hizmet sektörü istihdamında 554 bin azalma kaydedildi. 2008 Küresel Finans Krizi döneminde söz konusu sektörlerde önceki aya göre istihdam kaybı Ocak 2009 döneminde sırasıyla 165 bin, 103 bin ve 127 bin olarak gerçekleşmişti.

Toptan ve Perakende sektöründe önceki aya göre istihdam kaybı 158 bin, Konaklama ve Yiyecek Hizmetinde 131 bin, İmalat Sanayiinde 96 bin, Diğer Toplumsal Hizmetlerde 80 bin, Ulaştırma ve Depolamada 58 bin oldu. İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri istihdamı 19 bin, Elektrik, Gaz, Buhar, Su ve Kanalizasyonu sektörü istihdamı 11 bin, Kamu Yönetimi ve Savunma sektörü istihdamı 2 bin kişi arttı.

Bu gelişmeler ışığında işgücüne katılım oranı önceki ay %49,87 iken Mart 2020’de %48,39’a geriledi. İşsizlik oranı ise önceki ay %13,65 iken Mart 2020’de %13,19 oldu.

Peki, istihdam Mart ayında önceki aya göre 620 bin kişi azalmışsa, yani 620 bin kişi işini kaybetmişse, işsizlik oranı nasıl düştü?

Öncelikle, işsiz sayısı işgücü sayısından istihdam edilenlerin sayısı çıkartılarak bulunuyor. Şubat 2020 döneminde 30 milyon 982 bin olan işgücü sayısı Mart 2020 döneminde 30 milyon 104 bin kişiye geriledi, böylece işsiz sayısı Mart 2020 döneminde önceki aya göre 257 bin kişi azalarak 3 milyon 971 bin kişi oldu. İstihdamda önceki aya göre 620 bin kişilik kayba rağmen işgücündeki 878 bin kişilik azalma işsiz sayısının 257 bin (yuvarlamalardaki hatadan kaynaklanıyor) azalmasına, böylece de işsizlik oranında önceki aya göre düşüşe sebep oldu.

Başlıktaki sorumuzun cevabı: İşgücündeki değişime bağlı.

Dr. Fulya Gürbüz

Makro-ekonomi verileri bu hafta moral bozacak

10 Haziran 2020, Çarşamba

Mart dönemi işgücü verileri açıklanacak. 2020 yılı Şubat döneminde 28 milyon 440 bin istihdam kaydedilirken işsiz sayısı 4 milyon 566 bin kişi olmuş, böylece işsizlik oranı önceki aya göre 0,14 puan, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,05 puanlık azalış ile %13,65 seviyesinde gerçekleşmişti. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı ise bir önceki döneme göre değişim göstermeyerek %12,7 oldu. Şubat-Mart-Nisan dönemini kapsayan Mart döneminde koronavirüs pandemisi kaynaklı izolasyonun etkisiyle işgücü verilerinde önceki döneme göre sert bir bozulma görme ihtimali yüksek.

Nisan ayı dış ticaret endeksleri açıklanacak. İhracat ve ithalat birim değer endeksleri Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre sırasıyla %2,5 ve %6,4 azaldı; ihracat miktar endeksi %16,0 azaldı, ithalat miktar endeksi %8,8 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat ve ithalat miktar endeksleri Mart ayında önceki aya göre sırasıyla %14,4 ve %7,0 azaldı.

Nisan ayı inşaat maliyet endeksi açıklanacak. Mart ayında inşaat maliyet endeksi önceki aya göre yıllık %6,92 arttı, aylık bazda ise değişmeyerek 202,3 değerini korudu. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %0,08 arttı, işçilik endeksi %0,17 azaldı.

ABD merkez bankası Fed, politika faiz kararını açıklayacak. Fed Mart ayında politika faiz aralığını %0-0,25 aralığına düşürmüştü. Faizde değişiklik beklenmese de ekonomik görünüme ilişkin beklentilerine yoğunlaşacağız. Nisan ayında pandemi etkisiyle %14,7’ye yükselen işsizlik oranı Mayıs ayında %13,3’e geriledi. İmalat ve hizmet sektörleri PMI verilerine göre sektörlerde daralma Mayıs ayında da sürdü. Dış ticaret verileri Nisan ayında 2010’dan bu yana en sert düşüşlerini kaydetti. Kişisel harcamalar ise Nisan ayında önceki aya göre 13,6 azalarak tarihi en sert düşüşünü kaydetti.

12 Haziran 2020, Cuma

Nisan ayı ödemeler dengesi verileri açıklanacak. Mart ayında cari işlemler açığı, dış ticaret açığındaki sert artışın etkisiyle 4,9 milyar dolar seviyesine yükselmişti. Nisan ayında da dış ticaret açığı 4,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Nisan ayında turizmin durması ile cari açıktaki artış Nisan ayında da sürecek.

Nisan ayı doğrudan yabancı yatırım verileri açıklanacak. Mart ayında 418 milyon dolarlık doğrudan yabancı yatırım edinilmişti. 2019 yılında toplam 5,6 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırım edinildi.

Nisan ayı sanayi üretimi verileri açıklanacak. Mart ayında takvim ve mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretimi önceki aya göre %7,1 daralma kaydetmişti. PMI verilerini baz aldığımızda Nisan ayında çok daha sert bir azalış göreceğiz, Mayıs ayında ise sektördeki daralma zayıflayacak.

Nisan ayı perakende endeksleri verileri açıklanacak. Perakende satış hacmi Mart ayında önceki aya göre %8,1 azalmıştı. Nisan ayında perakende satışlardaki bozulma sürecek.

Nisan ayı ciro endeksleri açıklanacak. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Mart ayında aylık %9,0 azalmıştı: Sanayi sektörü ciro endeksi %5,7, inşaat ciro endeksi %16,2, ticaret ciro endeksi %7,5, hizmet ciro endeksi %17,1 azaldı. Nisan ayında önceki aya göre daha sert düşüş görme ihtimali yüksek. Mayıs ayında bozulma kısmen zayıflayacak.

Dr. Fulya Gürbüz

JP Morgan Küresel PMI Bileşik Üretim Endeksi’ndeki sert daralma Mayıs ayında hız kesti

Küresel GSYH üretiminin %98’ini oluşturan 40’tan fazla ülke ve yaklaşık 27 bin şirketi kapsayan J.P. Morgan Küresel PMI Bileşik Üretim Endeksi Mayıs ayında önceki aya göre 10,1 puan artışla 36,3 seviyesine yükseldi. Endeksin 50 seviyesinin altındaki değerler sektörün önceki aya göre daraldığını ifade ediyor.

Bileşik Üretim Endeksi’ni oluşturan İmalat Sektörü Üretim Endeksi Mayıs ayında önceki aya göre 6,7 puan artarken Hizmet Sektörü İş Aktivitesi Endeksi’ndeki aylık artış 11,5 puan oldu. Covid-19’un pandemiye dönüşmesinin izolasyon sürecini tetiklemesiyle Küresel PMI Bileşik Üretim Endeksi, Nisan ayında kaydettiği 26,2 puanlık değeri ile endeks tarihindeki en düşük değerini kaydetmişti.

Sektör bazında bakıldığında, JP Morgan Bileşik Endeksine göre, en sert daralma tüketici hizmetler sektöründe yaşanırken, imalat sektöründe en düşük daralma tüketim malları üretiminde gerçekleşti.

Satınalma müdürleri endekslerindeki (PMI) gelişmeler neden önemli?

Mal ve hizmet üretimi (GSYH) verileri üç aylık ve gecikmeli olarak açıklanmaktadır. GSYH’deki değişimlere ait ipuçlarını ise öncü göstergelerden ediniyoruz. Sanayi üretimi, tüketim ve dış ticaret verileri gibi veriler GSYH’yi tahmin etmekte kullanılan önemli öncü göstergelerdir. Ancak söz konusu verilerin de gecikmeli gelmesi GSYH tahmininde daha hızlı öncü göstergelerin gerekliliğini ortaya koyuyor. Yukarıdaki grafik IHS Markit tarafından yayınlanan rapordan alındı. Görüldüğü üzere, küresel PMI endeksindeki değişim ile küresel GSYH’deki değişim birbirine benzer hareket ediyor. Verilerin birbirine paralel hareket etmesi şu anlama geliyor: Hizmet ve imalat sektörlerinde Nisan ve Mayıs ayında yaşanan sert daralma, ikinci çeyrekte küresel GSYH’de sert daralmanın ön habercisi.

Küresel bazda, izolasyon sürecinde en sert daralmayı hizmet sektörü kaydetti

Aşağıdaki grafik izolasyon sürecinde hizmet sektörünün imalat sektörüne göre daha olumsuz etkilendiğini gösteriyor.

İmalat sektörü üretiminde sadece Çin büyüme kaydetti

Endeksin dikkate aldığı 40’tan fazla ülkeden sadece Çin’de tüm imalat sektörü üretiminde son 9 yılın en hızlı artışı yaşandı. Diğer ülkelerde ise sektördeki daralma hızında yavaşlama kaydedildi: En hızlı üretim kaybı Hindistan’da, en yavaşı ise İngiltere’de gerçekleşti.

Yeni gelen işler ise Mayıs ayıyla birlikte arka arkaya dört ay boyunca düşüşünü sürdürdü, ancak düşüş hızı Nisan’da kaydedilenden daha zayıf kaldı.

Uluslararası ticaret ise son 21 aydır düşüşünü koruyor.

Önümüzdeki 12 aya ilişkin beklentiler Mayıs ayında olumsuz seyrini sürdürürken son iki aydır düşüş beklentisi ortaya konan üretim beklentileri Mayıs ayında artış kaydetti.

İstihdam endeksi Nisan ayı kadar sert olmasa da son dört aylık düşüşünü sürdürdü. Endekse dahil olan tüm ülkeler istihdam endeksinde düşüş rapor etti.

Girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarındaki düşüş hızı Mayıs ayında yavaşlama kaydetti. Ortalama girdi maliyetleri Brezilya, Rusya ve Kazakistan’da yükselirken, sadece Kazakistan’da çıktı fiyatları artış kaydetti.

Tüketici, ticari ve finansal hizmetler sektörlerindeki sert daralma Mayıs ayında yavaşladı

JP Morgan Hizmet Sektörü İş Aktivitesi Endeksi Mayıs ayında önceki aya göre 11,5 puan artışla 35,2 seviyesine yükselerek son dört aydır sektörde daralmanın sürdüğüne işaret etti. Raporda, yeni işler, yeni ihracat siparişleri, mevcut işler ve istihdamda Nisan ayında yaşanan sert daralmanın Mayıs ayında hafiflediği ifade ediliyor. Beklentilerdeki bozulmada ılımlı bir iyileşme olsa da son üç aydır düşüşünü sürdürüyor. Aşağıdaki grafikte İş Aktivitesi (Hizmetler) Endeksi’nin alt endekslerindeki eğilim gösteriliyor. Tüketici servis sağlayıcıları alt endeksinde Mayıs ayında en sert düşüş yaşanırken, en yavaş düşüş finansal hizmetler sektöründe kaydedildi.

Dr. Fulya Gürbüz

Turkish Exporters Assembly: Exports increased by 7.6% m/m in May

According to Turkish Exporters Assembly (TİM), exports increased by 7.6% to 9 billion dollars in May compared to the previous month but fell by 42% year-on-year. 12-month rolling total exports fell to 152.4 billion US dollars in May due to the Covid-19 related weakness. Historical peak of 167.2 billion US dollars was recorded in February 2020.

A considerable monthly improvement in exports is not a surprise since manufacturing PMI figures of Turkey’s main exports market, Europe, exposed a slight improvement in May following a solid decline in April.

On a sectoral base, exports of industrial goods increased by 19% to 5.4 billion US dollars in May compared to the previous month. Exports of automotive industrial goods doubled on monthly basis to 1,2 billion US dollars. Besides, exports of clothing and apparel goods increased by 46% to 0,8 billion US dollars. On the other hand, export figures of iron and steel products, which are third largest industrial export goods of Turkey, sustained to decrease for the last four months to 0,8 billion US dollars in May, which is the lowest level since October 2017. As can be seen in the graph below, trade war started by Trump administration in March 2018 continues to have a negative impact on Turkey’s production and exporting of both Motor Vehicles and Spare Parts and Iron and Steel Products apart from Covid-19.

In 2019, Turkey’s top ten export markets are listed from the most to the least as follows: Germany, Italy, USA, Spain, United Kingdom, France, Israel, Netherlands, Saudi Arabia, and Iraq. The graph below shows export performance of Turkey in country basis. Bursting Covid-19 in March 2020 reflected isolation and thus sharp deterioration in production, service, and trade in April. However, manufacturing PMI figures of May showed a slight improvement in economic activity associated with easing in isolation measures. Consequently, this has created a positive impact on Turkey’s exports performance in May.

Since Turkey’s industrial production depends on importing intermediate goods, it will not be a surprise to see an increase in import figures in May. The import figures of May will be released by Turkish Statistical Institute (www.turkstat.gov.tr) at the end of June.

Fulya Gürbüz, Ph.D.

Main factor in price increases is the depreciation of the Turkish lira

Turkish Statistical Institute released consumer (CPI) and domestic producer price (D-PPI) indices of May 2020. As can be seen in the graph above, monthly changes of both inflation figures have been rising continuously since December 2019.

CPI (2003=100) increased by 1.36% on monthly basis on the previous month by 1.36%, on December of the previous year by 4.57%, on same month of the previous year by 11.39% and on the twelve months moving averages basis by 12.10% in May 2020.

D-PPI (2003=100) increased by 1.54% on monthly basis, increased by 6.15% on December of the previous year basis, increased by 5.53% on same month of the previous year basis and increased by 9.14% on the twelve months moving averages basis in May 2020.

However, the year on year changes in both indices look more moderate:

If you pay attention to the graph above, I try to explain the year-on-year changes of inflation figures with the changes of USD/TRY. Why do I do that?

Because Turkey’s production mechanism depends mainly on intermediate goods imports, and payments are made in foreign currencies which are mainly in US dollars and Euro. Therefore, the price rise of imported goods in terms of Turkish lira is the most important factor affecting production costs and thus output prices.

As can be seen in the graph below, another important factor that causes price increases is the increase in taxes on goods.

Fulya Gürbüz, Ph.D.

Fiyat artışlarındaki ana etken Türk lirasındaki değer kaybı

TÜİK, Mayıs ayı tüketici ve üretici enflasyon verilerini açıkladı. Yukarıdaki grafikte de görüldüğü gibi, aylık değişimlere baktığımızda her iki endeks de Aralık 2019’dan bu yana aralıksız yükselişini sürdürüyor.

TÜFE (2003=100) 2020 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %1,36, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,57, bir önceki yılın aynı ayına göre %11,39 ve on iki aylık ortalamalara göre %12,10 artış gerçekleşti.

Yİ-ÜFE (2003=100) 2020 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %1,54, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,15, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,53 ve on iki aylık ortalamalara göre %9,14 artış gösterdi.

Yıllık bazda bakıldığında elbette tablo daha ılımlı çünkü bir önceki yılın aynı ayına ait endeks değerlerindeki değişimi veriyor:

Yukarıdaki grafiğe dikkat ederseniz, enflasyondaki yıllık değişimleri Türk lirasındaki değişimle anlatmaya çalışıyorum. Neden böyle bir şey yapıyorum?

Çünkü üretim bacağında ithal ara malı girdilerine bağımlıyız. İthalatı döviz ödemesi yaparak gerçekleştiriyoruz. Dolayısıyla da girdi mallarının Türk lirası cinsinden artışı üretim maliyetlerini dolayısıyla da fabrika çıkış fiyatlarını etkileyen en önemli faktör. Aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere, fiyat artışlarında bir diğer önemli faktör de mallar üzerindeki vergilerin artışıdır.