Mevsimsellikten arındırılmış (MA) TCMB ve TÜİK verilerine göre Ocak ayında;
. Sektörel güven endekslerinde; hizmet sektöründe güven aylık %1,7 ve perakende ticaret sektöründe aylık %1,0 azalırken, inşaat sektöründe aylık %0,6 arttı.
. Kapasite Kullanım Oranı (KKO-MA), aylık 0,6 yüzde puan azalışla %75,8 oldu. Tüm ürün gruplarında KKO’nun önceki aya göre düşmüş olması sanayi üretiminde aşağı yönlü baskı oluşturacaktır, girdi stoklarındaki artış veya azalış söz konusu baskının derecesini ortaya koyacaktır.
. Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA), aylık 1,8 puan artışla 103,4 seviyesine yükseldi. Endeksin 100 üzerindeki değerler sektörde iyimserliği gösteriyor.
Sektörel ve Reel Kesim güven endekslerinde iyimser işaretler var…
RKGE verilerine göre mevcut siparişler son 4 aydır yavaş hızla da olsa iyileşmeye devam etti, bunda stoklardan kullanım etkili oldu. Gelecek 3 aya ilişkin olarak ihracatta iyileşme, üretimde yatay seyir, istihdamda hafif azalma bekleniyor.
Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi; Perakende Ticaret Sektörü Güven Endeksi’nde “son 3 aydaki iş hacmi (satışlar)”, RKGE’de “son 3 aydaki siparişler”, Hizmet Sektörü’nde “son 3 aydaki iş durumu” alt endeksleri Ocak ayında yükseldi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Söz konusu iyileşmelere ek olarak , “gelecek 3 ayda” talep ve iş hacmine yönelik olumlu beklentiler yatırım harcamalarına yönelik iyimserliğin artmasına sebep oldu. Nitekim Ocak ayında imalat sektöründe yatırım harcamaları alt endeksi önceki aya göre yükseldi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Son olarak, imalat sektöründe “gelecek 3 ayda üretim hacmindeki iyimserliğin” nispeten yatay kalması beklenirken perakende ticaret sektöründe “gelecek 3 ayda tedarikçilere verilecek sipariş miktarı” beklentisindeki artışın ”stokları desteklemek amacını ortaya koyduğunu da ekleyebiliriz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Veriler, perakende satışları destekliyor…
Aralık 2022-Ocak 2023 döneminde siparişlerin aylık bazda iyileşmesi perakende satışlarını destekleyecektir. Ocak ayında ise yatırım harcamalarındaki iyileşmenin sanayi üretimini kısmen de olsa destekleyebileceğini söyleyebiliriz.
9 – 13 Aralık haftasında, Kasım ayına ilişkin olarak önceki aya göre cari işlemler açığında artış, sanayi üretimi ve perakende satışlarda büyüme görebiliriz. Öncü göstergeler istihdamda önemli bir iyileşmeye işaret etmiyor.
10 OCAK 2023, SALI
KASIM 2022 SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK
Ekim 2022’de sanayi üretimi aylık %2,4, yıllık %2,5 artış kaydetmişti. Kasım ayında otomotiv sektörü üretimi ve ihracatının artış kaydetmesi sanayi üretiminin aylık bazda artışını destekleyecektir. Söz konusu beklentimizi MÜSİAD’ın yayınladığı Kasım ayı SAMEKS verileri de destekliyor. SAMEKS verilerine göre sanayi sektöründe üretim, yeni siparişler ve satın alımlar Kasım ayında önceki aya göre artış kaydetmişti.
Kaynak: TÜİK
KASIM 2022 İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ – TÜİK
Ekim 2022’de mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı önceki aya göre 0,1 yüzde puan artışla %10,2 seviyesine yükselmişti. Genç işsizlik oranı aylık 1,5 yüzde puan artışla %20,4 seviyesine yükselirken, atıl işgücü oranı %20,30 ile önceki aya göre değişmemişti. SAMEKS istihdam verilerinin Kasım ayında hizmet ve sanayi sektörlerinde önemli bir iyileşmeye işaret etmediğini ekleyelim.
Kaynak: TÜİK
11 OCAK 2023, ÇARŞAMBA
KASIM 2022 ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ – TCMB
Ekim 2022’de cari işlemler hesabı 0,3 milyar dolar açık vermiş, finans hesabı ile cari açık arasındaki fark olan net hata noksan kalemi 0,6 milyar dolar fazla vermişti. Dolayısıyla 2022 yılının Ocak-Ekim döneminde 38,2 milyar dolar cari açık kaydedilirken, 21,0 milyar dolarlık kaynağı bilinmeyen (net hata noksan) döviz girişi oldu. Kasım ayında yabancı turist sayısı verileri Ekim ayına göre yarı yarıya düşüşe işaret etti, dış ticaret açığı ise 0,9 milyar dolar artı. Dolayısıyla cari açık, Kasım ayında yaklaşık 3,5 milyar dolar artışla 4,0 milyar dolara yakın bir değere yükselebilir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM 2022 İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK
İnşaat maliyet endeksi Ekim 2022’de yıllık %117,07, aylık %3,44 artış kaydetmişti. Döviz kurunun Kasım ayında yataya yakın hareket etmesi inşaat maliyetlerinde aylık artışın sınırlı kalabileceğine işaret ediyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
12 OCAK 2023, PERŞEMBE
KASIM 2022 PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK
Perakende satış hacmi Ekim 2022’de aylık %1,4, yıllık %9,5 artış kaydetmişti. Kasım ayında kredi hacminde ve siparişlerdeki artış perakende satışları destekleyen başlıca faktörler olacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM 2022 CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Ekim 2022’de yıllık %124,8 artmıştı. Alt detaylarda; Ekim 2022’de sanayi sektörü ciro endeksi yıllık %112,1, inşaat ciro endeksi %113,7, ticaret ciro endeksi %125,9, hizmet ciro endeksi %155,4 artış kaydetmişti. Ekim ayında %157,7 artış kaydeden Yİ-ÜFE dikkate alındığında reel sektörün ciro değerlerindeki artışlar enflasyonun gerisinde kalmıştır.
Kaynak: TÜİK
KASIM 2022 DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi Ekim 2022’de bir önceki aya göre %2,8 azalmış, ithalat miktar endeksi %4,5 artış kaydetmişti. İhracat birim değer endeksi 2022 yılı Temmuz-Eylül döneminde ardı ardına kaydettiği düşüşün ardından Ekim ayında da aylık %1 düşüş kaydetmişti. Ağustos-Eylül döneminde artış kaydeden ithalat birim değer endeksi ise Ekim 2022’de aylık %5,2 düşmüştü.
Kaynak: TÜİK
13 OCAK 2023, CUMA
OCAK AYI PİYASA KATILIMCILARI ANKETİ – TCMB
Aralık 2022 anketinde katılımcılar TÜFE’nin 2023 yılını %34,9, 2024 yılını 20,6 seviyesinden kapatacağını; GSYH’nin 2022’de %5, 2023 yılında ise %4,1 büyüyeceğini öngörmüştü. Katılımcılar; 2022 yılında toplam cari işlemler açığının 46,7 milyar dolar, 2023 yılında 30,6 milyar dolara gerileyeceğini tahmin ediyor.
12 – 16 Aralık haftasında, Kasım ayına ilişkin olarak Ekim ayına ilişkin olarak cari açığın önceki aya göre azalması, sanayi üretiminin yataya yakın bir seyir izlemesi, perakende satışların artması beklenebilir. Amerikan ve Avrupa merkez bankalarının 50’şer baz puan faiz artırması bekleniyor.
12 ARALIK 2022, PAZARTESİ
EKİM AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK
Eylül 2022’de mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı aylık 0,3 yüzde puan artışla %10,1 seviyesine yükselmişti. 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus 64 milyon 871 bin kişi, işgücü 34 milyon 349 bin kişi, istihdam 30 milyon 867 bin kişi, işsiz 3 milyon 482 bin kişi seviyesindeydi. İş bulmakta ümidini kaybetmiş atıl işgücü oranı %20,3 iken, genç işsizlik oranı %18,9 seviyesindeydi.
Kaynak: TÜİK
EKİM AYI CARİ İŞLEMLER DENGESİ – TCMB
Cari işlemler hesabının iki ana kalemi turizm gelirleri ve dış ticaret dengesidir. Ekim ayında ülkeden ayrılan turist sayısının aylık %11 civarında azalmasına bağlı olarak net turizm geliri önceki aya göre 0,6 milyar dolar civarında azalabilir. Dış ticaret açığı ise Ekim ayında önceki aya göre 1,7 milyar dolar azalmıştı. Eylül ayında 3,0 milyar dolar açık veren cari işlemler dengesi söz konusu ana kalemlerdeki değişime bağlı olarak Ekim ayında 1,9 milyar dolar açık verebilir. Tahminimiz tutması halinde Eylül ayında 39,2 milyar dolar seviyesindeki son 12-aylık toplam cari açık büyüklüğü Ekim ayında 45,1 milyar dolar seviyesine yükselebilir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK
Eylül 2022’de mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi aylık %2,4 artış kaydederken, ithalat miktar endeksi aylık %0,6 düşüş kaydetmişti. İhracat birim değer endeksi Eylül ayında aylık %2,4 düşüşle 108,1 seviyesine gerilemiş, ithalat birim değer endeksi ise 151,8 seviyesi ile önceki aya göre yatay kalmıştı. Grafikte görüleceği üzere ihracat hacminde (açık gri çubuklar) inişli çıkışlı seyir dikkat çekerken, ihracat birim fiyatlarında düşüş (mavi çizgi), ithalat birim fiyatlarında (lacivert çizgi) ise yüksek seyir korunuyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK
Eylül 2022’de inşaat maliyet endeksi, aylık %1,57, yıllık %119,83 artış kaydetmişti. Aylık bazda malzeme endeksi %2,07 artmış, işçilik endeksi %0,07 azalmış; yıllık bazda malzeme endeksi %133,40, işçilik endeksi %84,04 artmıştı. Grafikte görüleceği gibi döviz kurundaki (turuncu çizgi) yatay seyir malzeme maliyetlerindeki aylık artışların yavaşlamasına sebep oluyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
13 ARALIK 2022, SALI
EKİM AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK
Eylül 2022’de sanayi üretimi aylık %1,6 düşerken, yıllık bazda %0,4 artış kaydetmişti. Ekim 2022’de otomotiv sektörü üretimi ve ihracatının Eylül ayına göre düşüş kaydetmesi sanayi üretimini de aşağı yönlü baskılayacaktır. Öte yandan Ekim ayına ilişkin güven endekslerinin sipariş ve üretim artışlarına işaret etmesi, sanayi üretimini aylık bazda destekleyecektir.
Kaynak: TÜİK
EKİM AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK
Eylül 2022’de perakende satış endeksi aylık %1,8, yıllık %9,7 artış kaydetmişti. Ekim 2022’de güven endekslerinde siparişlere yönelik olumlu sinyaller ile ihtiyaç kredi hacmi ve kredi kart harcamalarında kaydedilen artışlar perakende satışları da olumlu etkileyecektir.
Kaynak: TÜİK
14 ARALIK 2022, ÇARŞAMBA
FED PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – federalreserve.gov
Fed’in 30 Kasım’da yayınladığı Bej Kitap raporunda ABD’de ekonomik aktivitenin 19 Ekim tarihli Bej Kitap raporuna göre hafif de olsa iyileştiğini, büyüme hızının yavaşladığını okuduk. Söz konusu dönemde istihdamın zayıfladığını, ücret artışlarındaki baskının azaldığını, fiyatlar genel seviyesinde de baskıların kısmen azaldığını ekleyelim. Ek olarak, Ekim ayında TÜFE’nin, Kasım ayında ise ÜFE’nin yıllık artış hızlarının da yavaşladığını gördük. Dolayısıyla, Haziran-Kasım döneminde yapılan son dört para politikası toplantısında 75’er baz puanlık faiz artırımlarının 14 Aralık toplantısında %78 olasılıkla 50 baz puanlık artırıma yavaşlayacağı beklentisinin mevcut gelişmeleri desteklediğini söyleyebiliriz. Fed’in 50 baz puanlık faiz artırımı politika hedef faiz oranı aralığını %4,25-4,50 aralığına yükseltecek.
Kaynak: Turkey Data Monitor
15 ARALIK 2022, PERŞEMBE
AVRUPA MERKEZ BANKASI (AMB) PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – ecb.europa.eu
Ekim 2022’de Tarım-ÜFE aylık %4,59, yıllık %163,32 artış kaydetmişti. Kasım ayında enerji fiyat artışlarındaki yavaşlama ve döviz kurunun yatay seyretmesi yıllık Tarım-ÜFE enflasyonunun da yavaşlamasına katkıda bulunabilir.
Kaynak: TÜİK
KASIM AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Türkiye genelinde konut satışları Ekim ayında yıllık %25,3 azalışla 102 bin 660 adet olmuştu. Konut kredi hacminin Kasım ayında önceki aya göre yatay kalması toplam konut satışlarında önemli bir artış olmayacağına işaret ediyor.
Ekim ayında merkezi yönetim bütçesi 224,2 milyar TL gelir, 307,4 milyar TL gider kaydetmiş, böylece bütçe 83,2 milyar TL bütçe açığı kaydetmişti. Ocak-Ekim döneminde bütçe toplamda 128,7 milyar TL açık verdi. Ekim ayında son 12-aylık bütçe açığı toplamı (grafikte mavi çizgi) 251,8 milyar TL’ye yükseldi. Merkezi yönetim bütçesiyle genelde yakın sonuçlar veren Hazine Nakit Bütçe Dengesinin Kasım ayında 99,6 milyar TL fazla verdiğini hatırlatalım. Söz konusu bütçe fazlası merkezi yönetimin bütçe dengesini olumlu etkileyecektir ancak Hazine’nin net borçlanma miktarındaki artışlar bütçedeki borç yükünün artmasına sebep oluyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI ÖZEL SEKTÖR YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
Eylül 2022’de özel sektörün yurt dışı uzun ve kısa vadeli toplam kredi borcu 160,9 milyar dolar seviyesindeydi. Toplam borcun 98,6 milyar doları reel sektöre, 54,2 milyar doları bankacılık sektörüne, 8,1 milyar doları bankacılık dışı finans sektörüne ait. Toplam borcun 153,5 milyar doları uzun vadeli, 7,5 milyar doları kısa vadeli borçları kapsıyor. TCMB hesaplamasına göre özel sektörün Eylül 2022 itibariyle gelecek 12 ay içinde gerçekleştireceği anapara geri ödemelerinin toplamı 42,1 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.
Kasım ayı anketinde katılımcılar TÜFE’nin yılsonunu ortalama %68,06 seviyesinden kapatıp, gelecek 12-ay sonunda ortalama %37,47’ye, gelecek 24-ay sonunda ise ortalama %20,76 seviyesine gerileyeceğini tahmin etmişti. GSYH büyüme tahminleri 2022 yılı için %5,12, 2023 yılı için %4,12 olmuştu. Cari açık beklentileri ise 2022 yılı için 48,8 milyar dolar, 2023 yılı için 31,1 milyar dolardı. Anket katılımcıları 12-ay sonrasında politika faiz oranının mevcut %9 seviyesinden %15’in üzerine çıkıp 24-ay sonrasında %13’lere gerileyeceğini tahmin etmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB
Merkez Bankası konut fiyat endeksi Eylül 2022’de aylık %4,93, yıllık %189,2 artış kaydetmişti. Döviz kurundaki nispeten yatay seyir inşaat maliyetleri yıllık enflasyonunun %119,8 ile daha yavaş kalmasına sebep oldu. Mevcut seyrin Ekim ayı verilerinde sürüp sürmeyeceğine odaklanacağız.
Eylül 2022’de Türkiye’nin toplam kısa vadeli dış borç stoku 139,5 milyar dolarken, gelecek 12-ayda vadesi dolacak toplam dış borç stoku 185,3 milyar dolar seviyesindeydi.
13 – 15 Temmuz haftasında, Mayıs ayına ilişkin olarak öncü göstergeler; istihdamda, perakende satışlarda, sanayi üretiminde, ciro endekslerinde ve inşaat maliyetlerinde önceki aya göre artışa işaret ediyor. ABD’de ise Mayıs-Haziran dönemini kapsayan ve ekonomik görünümü özetleyen beşinci Bej Kitap raporunu takip edeceğiz.
13 TEMMUZ 2022, ÇARŞAMBA
MAYIS AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK
Nisan ayında mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı önceki aya göre 0,1 yüzde puan artışla %11,3 seviyesine yükselmişti. Mevsim etkisinden arındırılmış istihdam oranı da aylık 0,6 yüzde puan artışla %47,1 seviyesine yükselmişti. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı ise aylık 0,7 yüzde puan azalışla %21,7’ye gerilemişti. Mayıs ayı İSO imalat sektörü PMI endeksi ve SAMEKS sanayi ve hizmet sektörleri endeksleri imalat ve hizmet sektörlerinde istihdamın önceki aya göre arttığına işaret ediyor.
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK
Dolar/TL’nin aylık %0,6 arttığı Nisan ayında inşaat maliyet endeksi aylık %6,1, yıllık %106,6 artış kaydetmişti. Alt detaylara göre; malzeme maliyetleri aylık %7,5 (%133,7), işçilik maliyetleri ise aylık %1,3 (yıllık 43,8) artmıştı. Dolar/TL kurunun aylık %6,9 artış gösterdiği Mayıs ayında inşaat maliyetlerinde artış görmek şaşırtıcı olmayacaktır.
1 Haziran’da açıklanan ve 11 Nisan-23 Mayıs dönemini kapsayan 2022 yılı dördüncü Bej Kitap (Beige Book) raporunda ABD’de referans alınan 12 bölgede ekonomik büyümenin sürdüğünü, çoğu bölgede büyümenin hafif veya ılımlı kaldığı, dört bölgenin ise büyüme hızının yavaşladığını okumuştuk. İmalat sektöründe büyüme devam ederken, perakende sektöründe artan enflasyon ve yüksek fiyatların etkisiyle yavaşlama sinyalleri vardı. Yüksek fiyatlar ve yükselen kredi faiz oranlarının etkisiyle konut satışları zayıfladı. Sekiz bölgede büyüme beklentileri düşerken, üç bölge resesyon endişelerini dile getirmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
14 TEMMUZ 2022, PERŞEMBE
MAYIS AYI SANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSİ – TÜİK
Sanayi üretim endeksi Nisan ayında aylık bazda değişiklik göstermezken yıllık bazda %10,8 artış kaydetmişti. Otomotiv sektörü üretiminin Mayıs ayında önceki aya göre yavaşlayarak büyümesi; ara malı, dayanıklı tüketim malları ve yatırım malları kapasite kullanım oranları ile SAMEKS Satın Alım Endeksinin Mayıs ayında önceki aya göre artış kaydetmesine bağlı olarak sanayi üretimi endeksinde de önceki aya göre artış ihtimali yüksek görünüyor.
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK
Perakende satış hacmi Nisan ayında aylık %2,1, yıllık %14,7 artış kaydetmişti. Mayıs ayında mal stoklarının önceki aya göre azalması, perakende ticaret güven endeksinde son 3 aylık satışların önceki aya göre artış kaydetmesi, ihtiyaç kredi hacminin aylık %4,9 artması perakende satışların Mayıs ayında önceki aya göre artacağı ihtimalini ortaya koyuyor.
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2015=100), 2022 yılı Nisan ayında aylık %6,0, yıllık %128,8 artış kaydetmişti. Sanayi sektörü ciro endeksi yıllık %125,2, inşaat ciro endeksi %108,9, ticaret ciro endeksi %128,9, hizmet ciro endeksi %145,7 artmıştı. Sektör bazında aylık artışlar sanayi sektöründe %4,1, inşaat sektöründe %8,2, ticaret sektöründe %7,1, hizmet sektöründe %6,5 olmuştu. Sanayi sektörü ve perakende satışların Mayıs ayında önceki aya göre büyümeye devam edeceğine dair öncü göstergeler, ciro endekslerinde de artış görülebileceği ihtimalini ortaya koyuyor.
Kaynak: TÜİK
HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (8 TEMMUZ) – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 1 Temmuz ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) mevduat hacmindeki düşüşün etkisiyle önceki haftaya göre %3 geriledi. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %16-20 aralığına yükseldi, TL cinsi kredi faiz oranları %18-33 aralığına yükseldi. TL mevduatları önceki haftaya göre %1,9, kredi hacmi %0,8 artış kaydetti. Yabancı para kredi hacmi ise haftalık 1,1 milyar dolar düşüşle 144,0 milyar dolara geriledi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 133,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar geriledi, tüzel kişilerin 76,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 3,1 milyar dolar düştü, böylece yurt içi döviz mevduatları 3,6 milyar dolar düşüşle 209,9 milyar dolar oldu. Yurt dışı döviz mevduatları 26,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düştü. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düşüşle 3,7 milyar dolara geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 100,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar geriledi; altın rezervleri 41,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar geriledi, brüt döviz rezervleri 59,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 0,6milyar dolar artışla 58,4 milyar dolara yükseldi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 17,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre değişmedi. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 60 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 17 milyon dolarlık net alış yaptı, böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 3,3 milyar dolarlık, DİBS’te 2,0 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.
27 – 31 Aralık haftasında üretim, talep ve borç verileri takip edilecek. Kasım ayında imalat sektörü kapasite kullanımı, reel kesim güven endeksi, sektörel güven endeksleri ve SAMEKS sanayi ve hizmet sektörleri endeksleri sanayi üretimini ve perakende satışları desteklemişti. Aralık ayında dikkat çeken fiyat artışları ve döviz kurunda yaşanan sert dalgalanmaların hizmet ve perakende sektörlerini aşağı yönlü baskılayacağı, imalat sektörüne etkisinin daha sınırlı kalacağı beklenebilir. Öte yandan Aralık ayı küresel imalat ve hizmet sektörlerine ait ilk ipuçlarını IHS Markit tarafından açıklanacak olan PMI endekslerinde bulacağız. Son olarak, Fed’in faiz artırım söylemlerinin ağırlık kazandığı mevcut süreçte üçüncü çeyrek sonu dış borç stoku takip edilecek.
Kasım ayında imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), aylık 0,1 puan artışla %78,1, mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO aylık 0,1 puan artışla %77,6 seviyelerine yükselmişti. Kasım ayında ihracatın aylık %3,3, ithalatın %20,5 artış kaydettiğini dikkate aldığımızda ara malı üretimi kapasite kullanımındaki artışın hem sanayi üretimini hem de yurt içi siparişlerde artışın sinyalini vermişti.
Kaynak: TCMB
ARALIK AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ – TCMB
2021 yılı Kasım ayında RKGE, bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak 108,4 seviyesine gerilemişti. Endeksin 100 üzerindeki değerler sektörde ekonomik güvenin arttığını gösteriyor. Alt endekslerde mevcut mamul mal stoku ve mevcut toplam sipariş miktarına yönelik iyimserlik, Kasım ayında sanayi üretiminin önceki aya göre büyüdüğüne işaret ediyor. Gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması, gelecek üç aydaki üretim hacmi, genel gidişat ve gelecek üç aydaki toplam istihdama ilişkin değerlendirmeler ise endeksi azalış yönünde etkilemişti. Son üç aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler ise bir önceki ay seviyesinde gerçekleşmişti.
Kaynak: TCMB
ARALIK AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK
Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Kasım ayında Ekim ayına göre; hizmet sektöründe %0,7 azalmış, perakende ticaret sektöründe %0,6 ve inşaat sektöründe %1,0 artmıştı. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi, inşaat sektörü güven endeksinin (sarı çizgi) 100 seviyesinin altında olması sektörde kötümserliğin devam ettiğini gösteriyor. Perakende ticaret sektörü güven endeksinde (kırmızı çizgi) satış hacmindeki artışın hızı Kasım ayında yavaşlaması perakende satışların önceki aya göre artmaya devam ettiğine işaret ediyor.
Kaynak: TÜİK
30 ARALIK 2021, PERŞEMBE
ARALIK AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK
Kasım ayında ekonomik güven endeksi aylık 2,1 puan düşüşle 99,3 seviyesine gerilemiş, endeksteki gerilemede tüketici ve hizmet sektörü güven endekslerindeki düşüş etkili olmuştu. Tüketici güven endeksinin Kasım ayında tarihi dip seviyesine gerilemesi, ekonomik güven endeksini aşağı yönlü baskılayacak.
Kaynak: TÜİK
24 ARALIK 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
TCMB’nin faiz düşürdüğü 17 Aralık ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) kurdaki sert yükselişin etkisiyle önceki haftaya göre sert yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre %3,1 gerilerken, TL cinsi krediler %1,1 yükseldi. TCMB’nin faiz düşürdüğü 17 Aralık haftasında TL cinsi mevduat faizleri %14-17 aralığına yükselirken, TL cinsi kredi faizleri %17-26 aralığını korudu; ticari kredi faiz oranları önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 118,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,9 milyar dolar arttı; tüzel kişilerin 1,3 milyar dolar artışla 89,0 milyar dolara, yurt dışı mevduatlar 0,2 milyar dolar artışla 24,3 milyar dolara yükseldi, böylece toplam DTH büyüklüğü 17 Aralık haftasında 4,8 milyar dolar artışla 233,4 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar düşüşle 3,2 milyar dolar seviyesine geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 116,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 6,0 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 38,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar, brüt döviz rezervleri 78,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 5,8 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 5,8 milyar dolar artışla 28,8 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 24,6 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar geriledi. Yurt dışı yerleşikler 17 Aralık ile biten haftada hisse senetlerinde 69 milyon dolarlık, DİBS’te 263 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.
SAMEKS verilerine göre sanayi sektörü Kasım’da büyümeyi hızlandırmış, hizmet sektörü zayıflamıştı. Kasım ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, aylık 3,0 puan azalışla 52,3 değerine gerilemişti. SAMEKS Hizmet Sektörü endeksi aylık 4,6 puan düşüşle 50,5 puana gerilemiş, SAMEKS Sanayi Sektörü endeksi aylık 1,6 puan artışla 57,0 puan seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyümeyi, altındaki değerler ise küçülmeyi gösteriyor. Sanayi sektörü büyümesinde, girdi alımları ve yeni siparişlerdeki artışlar etkili olmuştu. Hizmet sektöründe ise iş hacminin hızlı bir şekilde gerilemesi, endeksin önceki aya göre ivme kaybetmesinde belirleyici rol oynamıştı. Aralık ayında tüketici güven endeksinde kaydedilen tarihi düşük seviyeye paralel olarak SAMEKS hizmet sektörü endeksinde de zayıflığa hatta küçülmeye tanık olabiliriz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK
Ticaret Bakanlığı her ayın başında bir önceki ayın dış ticaret verilerini yayınlamaktadır. Buna göre, Kasım ayında 21,5 milyar dolar ihracat, 26,8 milyar dolar ithalat gerçekleşti. Böylece Kasım ayında 5,3 milyar dolar dış ticaret açığı kaydedildi. Bir önceki aya göre ihracat %3,3, ithalat %20,5 artış kaydetmişti. Ocak ayı başında Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanacak olan Aralık ayı dış ticaret verilerini bekliyor olacağız. Öncesinde bu hafta açıklanacak Aralık ayına ilişkin imalat sektörü kapasite kullanımı, reel kesim güven endeksi ve Euro Bölgesi imalat sektörü PMI endeksleri Aralık ayı ihracat verilerine ilişkin önemli ipuçları verecek.
Kaynak: Turkey Data Monitor
2021 YILI ÜÇÜNCÜ ÇEYREK TÜRKİYE DIŞ BORÇ STOKU – TCMB
2021 yılı ikinci çeyreği sonunda Türkiye’nin dış borç stoku önceki çeyrek sonuna göre 15,8 milyar dolar (%3,7) artışla 446,4 milyar dolara yükselmiş, toplam dış borcun GSYH’ye oranı %58,3 olmuştu. Kısa vadeli dış borç stoku aynı dönemde 9,1 milyar dolar artışla 125,1 milyar dolar, orta-uzun vadeli dış borç stoku ise 6,6 milyar dolar artışla 321,3 milyar dolar oldu. TCMB’nin dış borç stoku %6,1’lik payla 27,1 milyar dolar, kamunun %40,3’lük payla 179,8 milyar dolar, özel sektörün %53,7’lik payla 239,5 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Fed’in 2022 yılı ortalarına doğru faiz artırmaya başlayabileceği olasılığı, Türkiye Hazine’sinin ve özel sektörün dış borç yenilemede maliyetinin artacağı anlamına geliyor.
Temmuz ayında ihracatta sert, yatırım harcamalarında ise ılımlı düşüş ile perakende satışların artış hızında kaydedilen yavaşlama sanayi üretiminin Temmuz ayında sert şekilde düşmesine sebep oldu.
Sanayi üretiminde %4,2’lik düşüşün ana sebebi ihracattaki sert düşüş...
Sanayi üretimi Temmuz ayında yıllık %8,7 artış gösterirken, bir önceki aya göre %4,2 daralma kaydetti. Söz konusu düşüşe; ihracatın aylık %16,9, ara malı ithalatının %9,6, imalat sektörü kapasite kullanım oranının %2 puan düşmesi; sermaye, dayanıklı tüketim ve ara malı üretimlerinin azalması sebep oldu.
Kaynak: TÜİK
Kısacası Temmuz ayında sanayi üretimindeki düşüşün sebepleri talep ve yatırım harcamalarındaki güç kaybı oldu.
Ağustos ayına ilişkin veriler ihracatın önceki aya göre %15,2, ithalatın %12,2 arttığını; yatırım malları imalatı kapasite kullanım oranının %4,6 puanlık hızlanma kaydettiğini gösteriyor. Dolayısıyla sanayi üretimi, Ağustos ayında ihracat ve yatırım harcamalarının desteğiyle önceki aya göre büyüme kaydedecek.
Küresel tedarik zincirindeki kısıtlar ve hammaddeye ulaşım giderek zorlaşıyor ve daha pahalı hale geliyor. Mamul mal stoklarının azalması imalatçıların üretim ve yatırım yaparak stoklarını artırmasını gerektiriyor. Bu da üreticiler için ek finansman ihtiyacı demek. Kredi faizlerinin yüksek olduğu mevcut ortamda şirketlere faizsiz özkaynak sağlayan halka arzlara yoğun bir şekilde ilginin arttığını görüyoruz. Söz konusu gelişmelerin hem şirketlerin üretim performanslarını sürdürmelerine hem de sermaye piyasalarının derinleşmesine katkıda bulunduğunu ekleyelim.
Perakende satışların artış hızı, Temmuz’dadayanıklı tüketim malı satışlarındaki düşüşle geriledi…
Perakende satış hacmi Temmuz ayında yıllık %12,3, aylık %0,7 artış kaydetti. Perakende satışlardaki aylık artışın önceki aya göre yavaşlamasının sebebi, dayanıklı tüketim mallarına olan talebin önceki aya göre düşmesi oldu.
Kaynak: TÜİK
Ağustos ayında ise, bir önceki aya göre
. mamul mal stoklarının gerilemeye devam etmesi,
. ihtiyaç kredileri hacminin artması,
. perakende ticaret güven endeksinde son 3 aylık satış hacminin yükselmesi,
perakende satışların artış hızının Ağustos ayında artacağına işaret etti.
2020 yılı Mart ayında Dünya Sağlık Örgütü’nün koronavirüsü pandemi ilan ettikten sonra Nisan ayında kapatma yaşanmış, ekonomik aktivite durma noktasına gelmiş, ertesi ay kısıtlamaların gevşetilmesiyle ekonomik aktivitede hızlanma yaşanmıştı. Benzer durumu yüksek vaka sayılarına bağlı olarak kapanmanın yaşandığı 2021 yılı Mayıs ayının ertesinde Haziran ayında gördük: Özellikle hizmet sektöründeki kısıtlamaların gevşetilmesiyle birlikte üretim, tüketim ve istihdamda büyüme gördük. Temmuz ayında ise üretim ve talep tarafında zayıflama işaretlerine tanık olduk.
Haziran ve Temmuz aylarına ilişkin ekonomik aktivitedeki gelişmeleri, açıklanan verileri dikkate alarak sıralayalım:
Haziran ayında iç ve dış talepteki artışın desteğiyle sanayi üretimi arttı…
Kaynak: TÜİK
Takvim ve mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretimi endeksi Haziran ayında önceki aya göre %2,3 arttı. Aylık bazda dayanıklı tüketim malı üretimi %5,0, dayanıksız tüketim malı üretimi %4,2, sermaye malı üretimi %3,6, ara malı (hammadde) üretimi %0,9 artış kaydetti.
Sanayi üretimindeki artışın gerisinde yatan ana etkenler Temmuz ayında hem iç hem de dış talepteki artış oldu:
. Takvim ve mevsimsellikten arındırılmış perakende satış endeksi aylık bazda %14,4 arttı,
. Konut ve taşıt hariç bireysel krediler aylık bazda %1,9 arttı,
. İhracat aylık bazda %2,4 arttı,
. İmalat sektöründe ara malı (hammadde), tüketim malları ve yatırım malları üretimi kapasite kullanım oranları (KKO) aylık bazda sırasıyla %0,9, %1,5 ve %4,6 artış kaydetti.
. IHS Markit ve İSO işbirliğiyle hazırlanan imalat sektörü PMI endeksi 51,3 değeri ile büyüme bölgesine yükseldi; sektörde üretim, yeni siparişler ve istihdam arttı, üretimi artan sektörlerin sayısı Mayıs ayına göre ikiye katlanarak 6 oldu.
Temmuz ayında sanayi üretiminde zayıflama işaretleri var…
. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Temmuz ayında ihracatın önceki aya göre %17,0 oranında düşmesi imalat sektöründeki zayıflığı destekliyor.
.Temmuz ayında konut ve taşıt hariç bireysel kredilerdeki artış hızının yavaşlaması perakende satışlardaki artışta kısmen de olsa yavaşlatıcı bir etkiye sebep olacak. Nitekim bir önceki hafta yayınlanan Perakende Güven Endeksi verilerinde “Son 3-ayda iş hacmi (satışlar)” alt endeksinde satışların Temmuz ayında önceki aya göre yavaşlayarak da olsa artmaya devam ettiğini görmüştük.
. Temmuz ayında ara malı imalatı KKO Temmuz ayında önceki aya göre çok hafif yükselirken, tüketim malı imalatı KKO %1’lik artış gösterdi, yatırım malı imalatı KKO ise önceki aya göre düştü. Temmuz ayında özellikle dayanıksız tüketim malı imalatı KKO’nun %1,5 artış göstermesi sanayi üretimini destekleyici bir unsur olacak. Dayanıklı tüketim malı imalatı KKO’nun Temmuz ayında önceki aya göre %1,7 gerilemesi, yatırım malı imalatı KKO’nun ise %2,8 gerilemesi sanayi üretimi üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
. Temmuz ayı IHS Markit ve İSO işbirliğiyle hesaplanan imalat sektörü PMI endeksi verilerinde ise üretimi artan sektörlerin sayısı 6’dan 5’e düştü. Yurt dışı siparişlerdeki artış toplam siparişlerin üzerinde olurken üretim, istihdam ve satın alımlarda büyüme devam etti.
. MÜSİAD’ın yayınladığı Temmuz ayı sanayi sektörü SAMEKS endeksi verilerinde İSO’nun yayınladığı PMI verilerinin tersine üretim ve yeni siparişlerde düşüş ortaya konurken, PMI verilerine paralel olarak istihdam ve satın alımlarda büyüme gördük.
. Temmuz ayı Reel Kesim Güven Endeksi verilerinde ise mevcut toplam siparişlerde önceki aya göre iyileşme; gelecek döneme ilişkin sipariş ve yatırım harcaması beklentilerinde artış gördük.
9–13 Ağustos haftasında TCMB para politikası toplantısına; Temmuz ayı konut satışlarına, Haziran ayı sanayi üretimi, dış ticaret, perakende satış, ciro, inşaat maliyetleri endeksleri ile işgücü ve ödemeler dengesi verilerine odaklanacağız. Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayında üretim, tüketim, istihdam ve ödemeler dengesinde iyileşmeler göreceğiz.
10 AĞUSTOS 2021, SALI
HAZİRAN AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK
18 günlük Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu 2021 yılı Mayıs ayında Türkiye genelinde mevsim etkilerinden arındırılmış 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı bir önceki aya göre 265 bin kişi azalarak 4 milyon 237 bin kişi olmuş, işsizlik oranı 0,6 puanlık azalışla %13,2 seviyesine gerilemiş, işgücü önceki aya göre %1,5 azalmış, istihdamdaki azalış aylık bazda %0,8 olmuştu. Tarım dışı istihdamın önceki aya göre %0,4 artış kaydetmesine bağlı olarak tarım dışı işsizlik oranı 1 puan azalışla %15,1 seviyesine gerilemişti. İş bulmakta ümidi kesen ancak işe girmeye hazır olan işsizlerin oranı ise aylık 0,2 puanlık azalışla %27,2 seviyesine gerilemişti. İstihdam tarım sektöründe önceki aya göre 312 bin, sanayi sektöründe 57 bin azalırken; inşaat sektöründe 24 bin, hizmet sektöründe 129 bin artış göstermişti. Haziran ayında toplam siparişlerin, otomotiv üretimi ve ihracatındaki artışlar sanayi sektörü istihdamını artırıcı rol oynayacaktır. Benzer olarak Haziran ayında Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesiyle birlikte hizmet ve perakende ticaret sektörlerinde Haziran ayında yaşanan güven artışı da hizmet sektörü istihdamında yukarı yönlü baskı oluşturabilir.
Kaynak: TÜİK
11 AĞUSTOS 2021, ÇARŞAMBA
HAZİRAN AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK
İnşaat maliyet endeksi, 2021 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %4,41, bir önceki yılın aynı ayına göre %39,56 artış kaydetmişti. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %6,32 artmış, işçilik endeksi %0,03 azalmıştı. Bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %49,45, işçilik endeksi %19,97 artış kaydetmişti. İnşaat maliyetlerindeki artışın en önemli tetikleyicisi yüksek döviz kurlarıdır. Haziran ayında kurdaki artışların (TL’deki değer kaybının) sürmesine bağlı olarak inşaat maliyetlerinde de artış göreceğiz.
Kaynak: TÜİK
HAZİRAN AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK
İhracat miktar endeksi Mayıs ayında aylık %13,6 düşüşle 128,0 değerine, ithalat miktar endeksi aylık %6,7 düşüşle 103,7 seviyesine gerilemişti. İhracat birim değer endeksi ise aylık %1,63’lük artışla 102,4, ithalat birim değer endeksi %1,21’lik artışla 111,8 değerine yükselmişti. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret haddi ise önceki aya göre 0,3 puan iyileşerek 91,6 değerini almıştı. İhracat hacminin Haziran ayında aylık %1,6, ithalat hacminin önceki aya göre yatay kalmasına bağlı olarak Haziran ayında ihracat miktar endeksinde yukarı bir eğilim görebiliriz. Dış ticaret haddinde Haziran ayındaki gelişmeyi takip edeceğiz. Haziran ayında hammadde ithalatındaki artış, dış ticaret haddi üzerinde aşağı yönlü etki yaratabilir.
Kaynak: TÜİK
12 AĞUSTOS 2021, PERŞEMBE
TCMB PARA POLİTİKASI KARARI – TCMB
TCMB 14 Temmuz tarihli para politikası toplantısında %19 olan politika faizini değiştirmemiş, enflasyon üzerinde risk oluşturan unsurları şöyle sıralamıştı: İthalat fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar, talep koşulları, bazı sektörlerdeki arz kısıtları, açılmanın etkisiyle yaz aylarında enflasyonda görülebilecek oynaklıklar, enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyeler ve fiyatlama davranışları. Özellikle bireysel kredilerdeki hızlanmaya dikkat çeken Merkez Bankası, parasal sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı etkilerinin gözlendiğini belirtiyor. Aşağıdaki grafik kredi tarafındaki gelişmeleri görmek açısından anlamlı olabilir. 13-haftalık yıllıklandırılmış tüketici kredileri büyümesi (kırmızı çizgi) Mayıs ayının ikinci yarısından itibaren artış eğilimini korurken, ticari kredilerde (mavi çizgi) aşağı yönlü eğilim ağırlık kazanıyor. Bütçe açığının ve enflasyonist baskıların arttığı mevcut ortamda olası bir faiz indirimi dolarizasyonu dolayısıyla da döviz kurundaki artışı ve devamında enflasyonist baskıyı artıran sarmalın içinde kalmamıza sebep olacaktır.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAZİRAN AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK
Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu Mayıs ayında sanayi üretimi aylık %1,3, yıllık %40,7 artış kaydetmişti. Aylık %1,1’lik artış kaydeden imalat sanayiinin alt detaylarında ara malı imalatı aylık %3,9, dayanıksız tüketim malı üretimi %0,7, enerji malı üretimi %0,2 artmış; dayanıklı tüketim malı imalatı aylık %1,0, sermaye malı imalatı %2,1 düşmüştü. Sermaye malı imalatı alt endeksinde aylık düşüşe rağmen makina ve teçhizat imalatında kısmen ve metalik olmayan diğer mineral madde imalatında görece hızlı yükseliş imalat sektörünün Mayıs ayında özellikle inşaat yatırımlarına yöneldiğini göstermişti. Mayıs ayında otomotiv sektörü üretimi ve ihracatındaki azalış, sanayi üretimi endeksini aşağı çeken önemli bir faktör olmuştu. Ara malı imalatındaki hızlanmanın sebeplerini ise Mayıs ayı dış ticaret miktar endeksleri verilerinde bulmuştuk: Kısmen ara malı ihracatı, ağırlıklı olarak ise stok artırım amaçlı. Haziran ayına ilişkin imalat sektörü PMI endeksi verileri, üretim ve yeni siparişlerin Mayıs ayındaki kapanmanın ardından kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayı ile birlikte büyüme kaydettiğini göstermişti. Nitekim Haziran ayı ihracat verileri de Mayıs ayına göre %20’lik hızlı bir artışa işaret etmiş, imalat sektörü kapasite kullanım oranlarındaki önceki aya göre artışlarda söz konusu artışı desteklemişti. Elbette söz konusu gelişmeler Haziran ayında sanayi üretiminde aylık bazda hızlanma olacağına işaret ediyor. Öte yandan, tedarik zincirindeki sorunların Haziran ayında da devam etmesi, imalat sektörünün ara malı üretimine ve stok artırım hamlelerine ne kadar ağırlık verdiğini gösterecek.
Kaynak: TÜİK
HAZİRAN AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK
Mayıs ayındaki Covid-19 kaynaklı kapatmalar perakende satışları aşağı çekmişti. Perakende satış hacmi Mayıs ayında aylık %6,1 azalmış, yıllık %27,0 artış kaydetmişti. Cari fiyatlarla perakende ciro bir önceki aya göre %4,7 azalmış; gıda, içecek ve tütünde ciro aylık bazda %1,7 düşerken, gıda dışı satışlarda (otomotiv yakıtı hariç) ciro %7,2 gerilemişti. Tekstil, giyim ve ayakkabıda ciro aylık %18,2 daralmıştı. Öte yandan tıbbi ürünler ve kozmetikte ciro aylık olarak %0,8, posta/internet üzerinden satışlarda ise ciro %3,9 artış kaydetmişti. Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu Mayıs ayında perakende satışlardaki azalışa paralel olarak istihdamda da düşüş kaydedilmişti. Haziran ayında kapatmaların gevşetilmesi ve ihtiyaç kredilerindeki artışa paralel olarak perakende satışlarda önceki aya göre artış göreceğiz.
Kaynak: TÜİK
HAZİRAN AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2015=100), 2021 yılı Mayıs ayında aylık %3,3, yıllık %78,4 artış kaydetmişti. Aylık bazda sanayi sektörü ciro endeksi %4,9, inşaat ciro endeksi %6,0, ticaret ciro endeksi %2,4, hizmet ciro endeksi %1,5 artmıştı. Haziran ayında tüketici kredilerinde (konut, taşıt ve diğer) önceki aya göre artışlar, ciro endekslerini de aylık bazda yukarı çekecektir.
Kaynak: TÜİK
TCMB VE BDDK, 6 AĞUSTOS 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
30 Temmuz ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) özellikle “dolaşıma çıkan banknot ve demir para” olarak nitelendirilen emisyonda 16 Temmuz’a göre yaşanan düşüşün etkisiyle düşüş kaydettiler. TL cinsi mevduat ve TL cinsi kredi büyüklükleri 16 Temmuz’a göre hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faiz oranları %17-21 aralığına yükselirken, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığında kaldı. Tüzel kişilerin döviz mevduatlarını (DTH) 16 Temmuz’a göre 0,5 milyar dolar, gerçek kişilerin 1,1 milyar dolar artırmasına bağlı olarak toplam DTH 224,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 16 Temmuz’a göre 0,2 milyar dolar artışla 6,2 milyar dolar seviyesine yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 105,7 milyar dolar ile 16 Temmuz’a göre 0,8 milyar dolar artış gösterdi; altın rezervleri 0,4 milyar dolar azalırken, brüt döviz rezervleri 1,2 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı da 16 Temmuz ile biten haftada 1-aya kadar olan döviz kredileri, menkul kıymetleri ve mevduatlarına ait yükümlülüklerindeki 2,5 milyar dolarlık azalışa bağlı olarak 26,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi stoku ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı 29,7 milyar dolar ile 16 Temmuz’a göre 0,8 milyar dolar arttı; hisse senedi stoku 0,5 milyar dolar, DİBS stoku 0,3 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler 30 Temmuz ile biten haftada hisse senetlerinde 52 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 301 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdiler.
Kaynak: Turkey Data Monitor
13 AĞUSTOS 2021, CUMA
HAZİRAN AYI ÖDEMELER DENGESİ VERİLERİ – TCMB
Mayıs ayında cari işlemler açığı, dış ticaret açığındaki aylık 1,3 milyar dolarlık artışın etkisiyle 3,1 milyar dolar olmuştu. Böylece 12-aylık cari işlemler açığı toplamı 31,9 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Efektif ve mevduatlar Mayıs ayında önceki aya göre 0,7 milyar dolar azalırken, bankalar yurt dışı kredilerde Mayıs ayında 0,7 milyar dolar net ödeyici olmuş, banka dışı diğer sektörler ise aynı ay 3,5 milyar dolar net dış borç kullanmıştı. Rezerv varlıklara ise 1,2 milyar dolarlık giriş olmuştu. Haziran ayında turizm gelirlerinde aylık 0,4 milyar dolarlık artış ve dış ticaret açığında aylık 1,3 milyar dolarlık azalmanın etkisiyle cari işlemler dengesinin 1,4 milyar dolar açık verme ihtimali var. Cari işlemler açığının finansman tarafında bankaların, reel sektörün ve genel hükümetin borç ödeme ve kullanımlarına yönelik borç çevrime oranlarına odaklanacağız. Mayıs ayında söz konusu oranlar bankalar için %84, reel sektör için %180, genel hükümet için %92 olmuştu.
Kaynak: Turkey Data Monitor
TEMMUZ AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Türkiye genelinde konut satışları Haziran ayında bir önceki aya göre %128 artışla 134 bin 731 olmuştu. Konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre ise %29 azalmıştı.
12 – 16 Temmuz haftasında TCMB faiz kararı, işgücü, sanayi üretimi, sektörel ciro verileri, perakende satışlar, bütçe, dış borç, konut satışları ve inşaat maliyetleri verilerini izleyeceğiz. Politika faizinde değişiklik beklemezken, sanayi üretiminde önceki aya göre yatay bir hareket, perakende satışlarda düşüş, inşaat maliyetlerinde artış, konut satışlarında hafif artış, konut satış fiyatlarında kısmi yükseliş, işgücünde ise zayıf seyir görebiliriz.
12 TEMMUZ 2021, PAZARTESİ
MAYIS AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK
Arındırılmamış verilere göre işsizlik oranı Nisan ayında aylık 0,2 yüzde puan düşüşle %12,9 seviyesine gerilerken, mevsimsel etkilerden arındırılmış verilere göre işsizlik oranı aylık 0,9 yüzde puan artışla %13,9 seviyesine yükselmişti. Atıl işgücü dahil edildiğinde işsizlik oranı ise arındırılmamış verilerle %26,7, arındırılmış verilerle %27,4 seviyesine yükselmişti. Genç işsizlik oranı ise son altı ayın en düşüğü olan %24 seviyesine gerilemişti. Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu Mayıs ayında istihdamda iyileşme beklemiyoruz. Mayıs ayında otomotiv sektörü üretimi ve ihracatında kaydedilen düşüşler sanayi sektörü istihdamında da düşüş ihtimalini ortaya koyuyor. Haziran ayında aşılama ve Covid-19 kısıtlamalarının gevşetilmesinin etkisiyle istihdamda iyileşme görebiliriz.
MAYIS AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK
İnşaat maliyet endeksi Nisan ayında önceki aya göre %3,5, önceki yılın aynı ayına göre %35,5 artış kaydetmişti. İşçilik maliyetleri alt endeksi aylık %0,5, yıllık %20,6 artarken, malzeme maliyetleri alt endeksi sırasıyla %4,9 ve %43,1 artış kaydetmişti. 2016 yılı ikinci yarısından itibaren döviz kurundaki yukarı yönlü seyir inşaat maliyetlerini de hızlanarak yukarı çekiyor. Türk lirasındaki değer kayıplarının Mayıs ayında da inşaat maliyet endeksine yansıması kaçınılmaz olacak.
HAZİRAN AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK Türkiye genelinde konut satışları Mayıs ayında önceki aya göre %38 düşüşle 59 bin 166 olmuş, böylece Ocak-Mayıs döneminde toplam 83 bin 616 konut satışı gerçekleşmişti. 2020 yılının aynı döneminde 86 bin 951, tamamında ise 124 bin 943 konut satışı gerçekleşmişti. Haziran ayında döviz kurundaki artış konut satışlarında kısmen artışa sebep olabilir.
13 TEMMUZ 2021, SALI
MAYIS AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK
Sanayi üretimi Nisan ayında yıllık %66’lık artış ortaya koyarken aylık bazda %0,9 düşüş kaydetmişti. Nisan ayında sermaye malı üretimindeki aylık artış hammadde ihracatını ve stokları desteklemişti. Takvim ve mevsimsellikten arındırılmış mayıs ayı dış ticaret endekslerine göre sermaye malı ithalatında ve hammadde ihracatında önceki aya göre artış kaydedilmiş olması, sanayi üretimini destekleyecektir ancak Mayıs ayında otomotiv sektörü üretimi ve ihracatındaki önceki aya göre düşüş yaşanmış olması sanayi üretimini aşağı yönlü baskılayacaktır.
MAYIS AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK
Perakende satış hacmi Nisan ayında bir önceki aya göre %6,3 azalmış, bir önceki yılın aynı ayına göre %41,7 artış kaydetmişti. Perakende satışlarda önceki aya göre düşüşte işsizlik oranında ve döviz kurundaki artış ile dayanıklı tüketim malları ithalatındaki azalış etkili olmuştu. Mayıs ayında perakende ticaret güven endeksi detaylarında gördüğümüz üzere, sektörde iş hacmindeki azalma perakende satışlara da olumsuz yansıyacak. Nitekim tüketici kredileri ve bireysel kredi kartları hacminin Mayıs ayında önceki ayın altında kalması perakende satışlarda da düşüş yaşanması ihtimalini destekliyor. Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayında ise perakende satışlarda iyileşme göreceğiz.
MAYIS AYI SEKTÖREL CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Nisan ayında önceki aya göre %1,8 azalmıştı. Sanayi sektörü ciro endeksi aylık olarak %3,9 artarken, inşaat ciro endeksi %0,1, ticaret ciro endeksi %5,4, hizmet ciro endeksi %2,7 azalmıştı.
MAYIS AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
Özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu Nisan ayında aylık 0,6 milyar dolar artışla 161,9 milyar dolar olmuştu. Bankacılık sektörü uzun vadeli kredi borcunu bir önceki aya göre 0,7 milyar dolar azaltmış, bankacılık dışı finans sektörü 0,2 milyar dolar artırmış, finans dışı sektörün borcu 1,1 milyar dolar artmıştı. Özel sektör bazında finans dışı sektörün borcu Nisan ayı itibariyle 93,0 milyar dolar, bankacılık sektörünün 59,7 milyar dolar, bankacılık dışı finans sektörünün 9,2 milyar dolar olmuştu.
14 TEMMUZ 2021, ÇARŞAMBA
TCMB PARA POLİTİKASI TOPLANTISI VE KARARI – TCMB Petrol fiyatlarındaki yükselişle birlikte elektrik ve doğalgaza yapılan zamların enflasyonist baskıyı artıracağı Temmuz ayında TCMB’nin %19 olan politika faizinde değişiklik beklemiyoruz. 2021 yılı sonuyla birlikte yıllık enflasyonda aşağı yönlü eğilim TCMB’nin faiz indirme ihtimalini artıracaktır.
Fed’in Haziran ayında yayınladığı bej kitapta Nisan-Mayıs döneminde ABD ekonomisinin önceki rapor dönemine göre hızlı büyüdüğü, aşılamanın ve kısıtlamalardaki gevşemenin etkisiyle tüketici harcamalarının arttığını, arz ve istihdamdaki kısıtların üretimi aksattığı, arz kısıtlarının inşaat sektörünü de olumsuz etkilediğini, başta limanlar olmak üzere ulaştırma hizmetlerine olan talebin arttığını, kredi hacminde artış olduğunu, istihdamda ve ücretlerde ılımlı bir artış yaşandığını, girdi maliyetlerindeki hızlı artışa rağmen satış fiyatlarındaki artışın ılımlı kaldığını okumuştuk.
Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku Nisan ayında aylık 3,9 milyar dolar artışla 144,7 milyar dolar seviyesine yükselmişti. TCMB’nin borcu aylık 1,2 milyar dolar artışla 23,8 milyar dolar, kamu bankalarının 0,4 milyar dolar azalışla 26,6 milyar dolar, özel sektör finansal kuruluşların 1,1 milyar dolar artışla 33,3 milyar dolar, özel sektör finans dışı sektörün 2,0 milyar dolar artışla 61,0 milyar dolar olmuştu. Orijinal vadesine bakılmaksızın kalan vadeye göre gelecek 12 ayda ödenecek toplam dış borç büyüklüğü ise aylık 4,8 milyar dolar artışla 190,4 milyar dolar seviyesine yükselmişti.
Haziran ayı toplantısında BOJ, yurt dışı ekonomilerde toparlanmaya rağmen Covid 19’a yönelik risklerini sürdüğüne işaret etmişti. Yurt içi talepteki zayıflığa ve gıda dışı tüketici enflasyonunda yıllık %0 seviyesinin kısa bir süre daha devam edeceğine; sonrasında ekonomik aktivitedeki hareketlenmeye, enerji fiyatlarındaki artışa ve cep telefonu ücretlerindeki düşüşün etkisinin dağılmasına bağlı olarak kademeli olarak yükseleceğine vurgu yapmıştı. BOJ %2 enflasyon hedefini tutturana kadar gevşek para politikasını koruyacak. Ek olarak, BOJ, iklim değişikliğine yönelik olarak finansal kuruluşlara ihtiyacı olan finansmanı sağlamak üzere 2021 yılı içinde bir destek planını devreye alacağını da eklemişti. BOJ, politika faizi olarak mevduat faiz oranını eksi binde 1, borç verme faiz oranını binde 3 seviyesinde tutmaya devam etmişti.
MAYIS AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB
Merkez Bankası konut fiyat endeksi Nisan ayında önceki aya göre %2, önceki yılın aynı ayına göre %32 artış kaydetmişti. Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi aylık bazda konut satışlarındaki (gri çubuklar) azalışa rağmen konut fiyatlarındaki (mavi çizgi) artış yavaşlasa da devam ediyor.
HAZİRAN AYI BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
2021 yılı ilk beş ayında toplam bütçe açığı 7,5 milyar dolar iken, 2020 yılı genelinde toplam bütçe açığı 172,7 milyar TL olmuştu. 2017 yılından itibaren hızlanan bütçe açığı, merkezi yönetim borç stokunda da hızlanmaya sebep oluyor. Haziran ayında Hazine nakit dengesi 7,2 milyar TL açık vermişti.
14 – 18 Haziran haftasında açıklanacak Nisan-Mayıs ayına ilişkin makro-ekonomik veriler ikinci çeyreğe ilişkin umutları yeşertmeyecek. Bir önceki hafta açıklanan veriler üretim ve talep tarafında daralmayı ortaya koymuştu, dolayısıyla bu hafta açıklanacak olan Nisan ayı cari açık verisinde önceki aya göre düşüş göreceğiz. Mayıs ayında merkezi yönetim bütçesinde giderlerin gelirlerden daha hızlı artmaya devam ettiğini göreceğiz. Borçlanma tarafında özellikle reel sektörün dış borçlanmasında artış var mı diye bakacağız zira Türkiye’nin risk primi yüksek iken Fed’den gelen olumlu ekonomik görünüm sinyalleri, Türkiye’nin yurt dışı borçlanma faizlerini de yukarı çekecek önemli bir unsur. Geldiğimiz noktada TCMB’nin faiz politikasında değişiklik yapmaması gerekiyor. Amerikan ve Japonya merkez bankaları da politika faizinde değişiklik yapmayacaklar ama dikkatlerimiz Fed’den gelecek değerlendirmelerde olacak. Öte yandan Erdoğan-Biden görüşmesinde Türkiye lehine çıkacak her karar Türkiye’nin risk priminin (CDS primleri) seyrini belirleyecek.
14 HAZİRAN 2021, PAZARTESİ
NİSAN AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB
Cari işlemler açığı Mart ayında aylık 0,7 milyar dolar artışla 3,3 milyar dolar seviyesine yükselmiş, son 12-aylık cari işlemler açığı toplamı Şubat ayındaki 38,3 milyar dolar seviyesinden Mart ayında 36,2 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Nisan ayına baktığımızda, ithalattaki sert azalışın etkisiyle dış ticaret açığının Mart ayına göre 1,6 milyar dolar azalması cari açığın da Mart ayına göre azalmasına sebep olacak. Dikkatinizi çekmek isterim, cari açıktaki azalma talepteki azalmadan kaynaklanıyor. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde, Covid-19’a yönelik aşılamanın ve azalan vaka sayılarının etkisiyle olası talep artışları ithalatta artışı tetikleyerek cari açığı artırıcı bir etki yaratacaktır. Eklemekte fayda var, aşılama ve vaka sayılarındaki azalış turizm sektörünü canlandıracaktır. Turizmdeki canlanma, döviz girişlerini beraberinde getirecek ve dolayısıyla dış ticaret açığındaki olası sert artışları yumuşatabilecektir.
Nisan ayında Tarım-ÜFE yıllık %21,77 artmış, aylık %0,79 azalma kaydetmişti. İthal gıda hammadde fiyatlarındaki artış Tarım-ÜFE üzerinde fiyat baskısı oluştururken Mayıs ayında döviz kurundaki artış, söz konusu baskının artmasına sebep olabilir.
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Nisan ayında Türkiye genelinde 95 bin 863 konut satışı gerçekleşmiş, böylece yılın ilk dört ayındaki toplam konut satışı 358 bin 913 olmuştu. 2020 yılının ilk dört ayında pandeminin etkisiyle toplam konut satışı 383 bin 821 düzeyindeydi. Yabancılara yapılan konut satışlarına baktığımızda, Nisan ayında 3 bin 893, 2021 yılının ilk dört ayında 9 bin 148, 2020 yılının ilk dört ayında 11 bin 738 olarak gerçekleşmişti. Aşağıdaki grafikte de göreceğiniz gibi, 2021 yılının ilk dört ayında konut satışları 2019 yılına benzer seviyelerde seyrederken konut fiyatlarının aylık artış hızı (Mayıs 2020 hariç) son iki yılın üzerinde.
Kaynak: Turkey Data Monitor
15 HAZİRAN 2021, SALI
MAYIS AYI BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Merkezi yönetim bütçe dengesi Nisan ayında 16,9 milyar TL açık vermiş, böylece Ocak-Nisan döneminde bütçe dengesi toplam 5,9 milyar TL fazla vermişti. 2020 yılında bütçe dengesi toplamda 173 milyar TL açık vermişti. Genelde merkezi yönetim bütçesi ile yakın veriler ortaya koyan Hazine nakit bütçesinin Mayıs ayında 29 milyar TL açık verdiğini dikkatinize sunayım.
Amerikan ekonomisindeki olumlu gidişat, Fed yöneticileri arasında piyasaya likidite akışını azaltıp azaltmama konusunda tartışmaları tetikliyor. Amerikan ekonomisi 2021 yılı ilk çeyreğinde çeyrek bazda yıllık %6,4 büyüme kaydetti. Maliyet enflasyonu artarken talep tarafında iyileşme devam ediyor. Fed yetkililerinin sıkılaşmayı tartışmaya başlamaları faiz artışına doğru yavaş yavaş gidildiği anlamına geliyor ki konunun gündeme gelmesi bile özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin faiz seviyelerinde yukarı yönü tetikleyen önemli bir faktör. Aşılamaların küresel ekonomiye olumlu yansımaya başlamasının da etkisiyle 2022 yılında Fed’den ilk adımlar gelecektir.
NİSAN AYI MERKEZ BANKASI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB
Mart ayında MB konut fiyat endeksi aylık %2,3, yıllık %32,0 artış kaydetmişti. Aşağıdaki grafikte göreceğiniz gibi, Mart 2020’de pandeminin devreye girmesinin ardından inşaat maliyetlerindeki artış hızı konut fiyatlarındaki artış hızının önüne geçmiş durumda.
Kaynak: Turkey Data Monitor
17 HAZİRAN 2021, PERŞEMBE
TC MERKEZ BANKASI (TCMB) PARA POLİTİKASI KARARI – TCMB
Mevcut makro-ekonomik ortam TCMB’nin %19 seviyesindeki politika faizini (1-hafta vadeli borç verme faizi) değiştirmemesi gerektiğini söylüyor. Çünkü bütçe açığı artarken, döviz kurundaki her artış fiyatlara doğrudan yansırken, imalat maliyetleri yukarı doğru yükselişini sürdürürken, enflasyonist baskı artarken, artan işsizlikle perakende satışlar düşmeye devam ederken, küresel ihracat talebi artarken Türkiye’nin ihracat performansı yatay kalıyorken, TCMB rezervleri mevcut ortamda yurt dışı borçlanma ile artabiliyorken, bireysellerin bankalara park ettiği döviz mevduatları olduğu yerde kalıyorken, tek çare ekonomik güç olarak güven ortamının sağlanmasıdır. Aşılama, turizmin açılmasına izin verdiği takdirde turizm gelirleri ile döviz kuru aşağı gelecektir ve TCMB faiz düşürmek için ilk fırsatı değerlendirecektir. Ancak bu geçici bir çözüm olacaktır. Küresel olarak maliyetler artarken, Türk lirasının sağlıklı bir şekilde değer kazanması için turizm sektörünün tam açılması ve ihracat performansımızın para kazandıracak şekilde artması gerekiyor.
NİSAN AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
Mart ayında özel sektörün uzun vadeli kredi borcu önceki aya göre 3,2 milyar dolar azalışla 161,0 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Finansal olmayan kuruluşların borcu 91,8 milyar dolar ile toplamın %57’sini oluştururken, bankacılık sektörü 60,1 milyar dolar ile %37’sini, bankacılık dışı finansal kuruluşlar ise 9,0 milyar dolar ile %6’sını oluşturmaktadır.
Kaynak: Turkey Data Monitor
TCMB VE BDDK, 11 HAZİRAN 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
4 Haziran ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergelerde (M1, M2, M3) önceki haftaya göre artışlarını sürdürdü. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre hafif gerilerken TL cinsi krediler hafif artış kaydetti. Tüketici kredilerindeki artış eğilimi sürerken ticari kredilerdeki azalış eğilimi devam ediyor. TL cinsi mevduat faiz oranı %19 seviyesinin üzerine çıkarken, ayken ihtiyaç kredi faiz oranı %24,6, ticari kredi faiz oranları ise %21,5 seviyelerinde bulunuyor. Tüzel kişilerin döviz mevduatlarındaki 1,0 milyar dolarlık düşüşün etkisiyle toplam döviz mevduatları önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar azalarak 218,8 milyar dolar seviyesine geriledi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 6,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre yatay kaldı. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 93,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,1 milyar dolar artış kaydetti; altın rezervleri 0,2 milyar dolar ve brüt döviz rezervleri 0,9 milyar dolar arttı. Buna karşın 2 milyar dolar artış kaydeden swap yükümlülüğünün etkisiyle Merkez Bankası döviz likiditesi açığı 4 Haziran ile biten haftada önceki haftaya göre 0,6 dolar artışla 37,8 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar azalışla 28,8 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurt dışı yerleşikler 4 Haziran ile biten haftada hisse senedi ve DİBS’te net olarak toplam 162 milyon dolarlık satış gerçekleştirdi; hisse senetlerinde 98 milyon dolar, DİBS’te 64 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdiler. Yabancıların BIST hisse senedi pazarında sahip olduğu hisse senedi sayısının payı 7 Mayıs itibariyle %26 seviyesinde bulunurken 2007 yılında %59 seviyelerine kadar yükselmişti.
BOJ, Haziran ayı toplantısında 2009 yılından bu yana değişmeyen %0,3 seviyesindeki borç verme faiz oranını, Şubat 2016’dan bu yana değişmeyen -%0,1 (eksi binde 1) seviyesindeki mevduat faiz oranını değiştirmeyecek. Çünkü, küresel finansal krizin başladığı 2008 yılından Mayıs 2021’e kadarki süreçte BOJ’un ekonomiyi hareketlendirmek adına piyasaya sürdüğü likidite 5,6 trilyon dolar seviyesine yükselmiş olmasına rağmen yıllık TÜFE oranı Ekim 2020’den bu yana eksi seviyelerini koruyor. BOJ’un para politikasında değişiklik yapmak için hedeflediği yıllık TÜFE oranı ise %2. Peki piyasaya akıtılan bunca likiditeye rağmen ekonomide bir kıpırdanma var mı? Yok. 2021 yılı ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %1 daralma kaydetti. İkinci çeyrek öncü göstergeler ise özellikle yurt içi hane halkı harcamaları dikkate alındığında ekonomik aktivitede hızlanma işareti vermiyor. Fiyatlar tarafında, imalat maliyetlerindeki artışa rağmen tüketici fiyatlarına bu yükseliş yansımıyor. Nisan-Mayıs döneminde kurumsal krediler aylık bazda gerilerken, aynı dönemde toplam kredi hacmi artışı yıllık bazda düşüşe geçmiş durumda. Tüketici harcamaları 2019 yılı seviyelerinden %20 aşağıda seyrederken, perakende satışlar en son Nisan ayında önceki aya göre %4,5 düşüş kaydetti. Üretim tarafında ise ihracattaki artışın desteğiyle sanayi üretimi aylık bazda artışını sürdürse de ekonomide hızlanma için Japon halkının harcama konusunda motive edilmesi gerekiyor ki pandemi dönemi şimdilik buna izin vermiyor.
NİSAN AYI KISA VADELİ TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU – TCMB
Türkiye’nin kısa vadeli (12 aydan daha kısa vadeli) toplam dış borç stoku Mart ayında önceki aya göre 0,4 milyar dolar azalışla 140,8 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Borcun 22,7 milyar doları Merkez Bankasına, 57,8 milyar doları bankacılık sektörüne, 60,3 milyar doları diğer sektörlere aittir. Kalan vadeye göre gelecek 12 ayda ödenecek toplam dış borç büyüklüğü ise 185,6 milyar dolardır. Aşağıdaki grafik kısa vadeli dış borç stokunun 2021 yılının ilk üç ayında yatay bir seyir izlediğini gösterirken Mayıs 2020’de artış eğilimine giren gelecek 12-ayda ödenecek dış borç ödemeler toplamının Mart 2021’de yönünü aşağı çevirdiğini gösteriyor. Nisan ayı verisi söz konusu eğilimin devam edip etmediğini gösterecek. Bir konuya daha dikkatinizi çekmek istiyorum. Merkez Bankasının altın ve dövizden oluşan toplam döviz rezervleri, Türkiye’nin gelecek 12 ayda ödenecek dış borç büyüklüğünün sadece yarısını karşılayabiliyor. Söz konusu oran Merkez Bankasının rezerv yeterliliği olarak ifade edilmektedir.
Dr. Fulya Gürbüz 