JP Morgan Küresel İmalat Sektörü PMI endeksi Şubat ayında aylık 0,9 puan artışla 50 değerine yükseldi. Küresel imalat sektörü Ocak ayında bir önceki aya göre daralma kaydetmişti, Şubat ayında ise sektörün performansı önceki aya göre değişmedi. Endeksin 50 eşik değer üzerindeki veriler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise daraldığını gösteriyor.
Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global
Küresel PMI endeksi verilerine göre imalat sektöründe yeni siparişler ve yeni ihracat siparişleri Şubat ayında bir önceki aya göre daha yavaş hızla düştü, istihdam arttı, girdi maliyetleri daha yavaş hızla arttı, çıktı fiyatları ise değişmedi.
Küresel olarak enflasyon dinamiklerinin hız kesmesi hane halkının harcama kabiliyetini artırıyor ancak yüksek yaşam ve üretim maliyetleri enflasyonda yapışkanlığın sürmesine sebep oluyor. Dolayısıyla da faiz artırmaya devam eden özellikle Amerikan, Avrupa ve İngiltere merkez bankaları her destekleyici veride faiz artırmaya devam edecekleri söylemlerini yineliyorlar. Politika faizinde artış bankaların merkez bankasından borçlanma maliyetinin artması, dolayısıyla da hane halkının bankalardan daha yüksek faizle borçlanması demek. Faizlerde artış fiyatlamaları yukarı çekerken ithalat maliyetleri artmakta, ihracat talebi gerilemektedir. Çin ekonomisinin hareketlenmeye başlaması da fiyat baskısını artırıyor. Dolayısıyla küresel ekonomiyi iç talep desteklerken, azalan stokları desteklemek amacıyla üreticiler yatırım harcamalarını artırıyor.
Nitekim PMI endeksi alt detaylarında tüketim (mor çizgi) ve yatırım malları (kırmızı çizgi) üretimi Şubat ayında bir önceki aya göre artarken, ara mal üretimindeki (yeşil çizgi) düşüş eğilimi Şubat ayı ile birlikte arka arkaya iki aydır zayıflıyor.
Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global.
Ülke ve bölge bazında bakıldığında Malezya ve Tayvan dışında Asya ülkelerinde imalat sektörü Ocak ayına göre büyüme kaydetti, Euro Bölgesi imalat sektörü ortalamada daraldı; ABD, Japonya ve İngiltere imalat sektörleri küçüldü. Hindistan, Tayland, Rusya, Filipinler ve Kanada imalat sektörleri sırasıyla en hızlı büyüyen ilk 5 ülke oldu.
6 Şubat 2023 tarihli deprem felaketinin yaralarını sarmaya çalışan Türkiye’de İSO İmalat Sektörü PMI Endeksi 50,1 değeriyle Ocak ayına göre değişiklik göstermedi. Türkiye’nin en büyük ihracat ortakları olan Almanya, Amerika, Fransa ve İngiltere’de imalat sektörlerinin önceki aya göre daralması Türkiye imalat sektörünü olumsuz etkiledi; üretim, yurt içi siparişleri ile ihracat siparişleri düştü, üretimde sıkışma ve tedarike ulaşım zorlaştı, istihdam arttı, girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatları sert yükseldi, satın alımlar düştü, stoklar azaldı.
Kaynak: İSO, S&P Global.
MÜSİAD tarafından her ayın son iş günü yayınlanan Sanayi Sektörü SAMEKS (satın alma müdürleri) Endeksi Şubat ayı verileri de PMI verilerine benzer sonuçlar ortaya koydu; sanayi sektöründe üretim ve yeni siparişler önceki aya göre sert düştü, satın alımlar Ocak ayına göre daha yavaş hızla arttı, istihdam artışı zayıfladı.
Fiyat baskıları ve yüksek fonlama maliyetleri üreticileri ve tüketicileri zorluyor. Deprem bölgesinde ekonomik faaliyetlerde hızlanma fiyat baskılarını artırırken, merkezi yönetim bütçesinde harcamalar da hızlanıyor. İhracattaki düşüşle birlikte cari açığın finansmanı ve bütçe açığının finansman gerekliliği TL ve döviz kuru üzerindeki baskıyı artırıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçimler için 14 Mayıs’a işaret etmesi finansman maliyetleri ve fiyatlamalar adına öngörülebilirliğin artacağı bir sürece işaret ediyor.
S&P Global’in Şubat ayına ilişkin ilk tahminlerine göre hizmet sektörü ABD, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’da görece yüksek performans sergiledi. İmalat sektöründe üretim ABD ve Japonya’da zayıflayarak da olsa daraldı, Euro Bölgesi ve İngiltere’de büyüdü. Girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarında artış eğilimi yavaşladı. Bahsi geçen diğer ekonomiler hariç Japonya’da istihdam zayıfladı. Söz konusu gelişmeler Türkiye’nin Şubat ayında ihracat performansı açısından çok kötü bir tablo ortaya koymuyor ancak 6 Şubat’ta başlayıp halen devam eden deprem felaketi ihracatta aşağı yönlü baskı oluşturabilir. Ek olarak küresel talep bazlı iyileşmeler ve artan fiyat baskıları Amerikan, Avrupa ve İngiltere merkez bankalarının Mart ayı para politikası toplantılarında faiz artırımlarına devam edeceklerine işaret ediyor.
Aşağıdaki grafikleri anlamak adına hatırlatmakta fayda var: PMI endekslerinin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler daraldığını, 50 seviyesi ise değişiklik olmadığını göstermektedir. Detaylara geçelim.
ABD’de imalat sektörü Şubat ayında daralmaya devam etti, hizmet sektörü büyüdü…
Kaynak: S&P Global
Türkiye’nin ihracat yaptığı ikinci en büyük ülke olan ABD’de imalat sektöründeki daralma Şubat ayında zayıflamaya devam ederken, hizmet sektörü önceki aya göre büyüme kaydetti. Hizmet ihracatında iyileşme görülmesine rağmen toplam yeni siparişler geriledi. Gelecek döneme ilişkin iyimserliğin etkisiyle özellikle istihdamda artış devam etti, yüksek ücret artışlarına dikkat çekildi. Girdi maliyetlerinde artış sürdü, artan maliyetler çıktı fiyatlarına yansıtıldı. İmalat sektörü özelinde, yüksek enflasyon ve stokların yeterli olması sebebiyle Şubat ayında talep tarafının zayıflaması üretimde daralmayı beraberinde getirdi. Fiyat baskılarındaki artış ABD Merkez Bankasının (FED) Mart ayı para politikası toplantısında faiz artırımlarını destekliyor.
Euro Bölgesi ekonomisi hizmet sektörü öncülüğünde büyümeye devam etti, ücret artışları sürdü…
Kaynak: S&P Global
Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı olan Euro Bölgesinde ekonomik aktivite Şubat ayında hızlandı. Finans sektöründeki canlanmaya bağlı olarak hizmet sektörü aktivitesindeki büyüme hızlanırken, imalat sektöründe üretim hacmi son 9 ayda ilk kez önceki aya göre büyüme kaydetti. Sektör bazında kimyasal ve plastik ürün üretimi zayıflamaya devam ederken; gıda ve içecek, ev eşyası, endüstriyel ürün ve otomotiv üretimi iyileşmeye devam etti. Girdi maliyetleri özellikle imalat sektöründe zayıflamaya devam etti. Satış fiyatları enflasyonu yavaşlasa da özellikle hizmet sektöründe artan ücret artışlarına bağlı olarak yüksek kalmaya devam etti. Ülke bazında Almanya ve Fransa ekonomileri Ekim 2022’den bu yana ilk kez büyüme kaydetti; Euro Bölgesi’nde geri kalan ülkelerde ekonomik aktivitedeki güçlü seyir devam etti ve son 9 ayın en yüksek performansını ortaya koydu. Tedarik zinciri kısıtlarında iyileşme yaşandı. Yüksek ücret artışlarının etkisiyle girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları sert yükseldi. Mevcut belirsiz ekonomik görünüme bağlı olarak işe alımlarda yavaşlamaya dikkat çekildi. Fiyat baskılarının devam etmesi Avrupa Merkez Bankasının Mart ayı para politikası toplantısında faiz artırımlarının devam edeceğini destekliyor.
İngiltere’de mal ve hizmet üretimi Şubat ayında büyüdü, fiyat baskıları hafifledi…
Kaynak: S&P Global
Türkiye’nin ihracat yaptığı üçüncü en büyük ekonomi olan İngiltere’de aylık bazda arka arkaya 6 aydır düşen mal ve hizmet üretimi Şubat ayında büyüme kaydetti, istihdam ve ücretler arttı. Hizmet sektöründeki büyüme imalat sektöründen daha hızlı olarak gerçekleşti. Mal ve hizmet üretimini tetikleyen ana unsurlar olarak iyileşen küresel ekonomik görünüm, azalan ülke içi politik belirsizlik, arz kısıtlığında azalma ve düşen enflasyon sıralandı. Tüketici harcamalarında ise yüksek yaşam ve borçlanma maliyetlerinin olumsuz etkisine vurgu yapıldı. Yeni hizmet ihracatı siparişleri son üç aydır artışını korurken yeni mal ihracatı siparişleri Şubat ayında düşmeye devam etti. İmalat sektöründe girdi maliyetleri azalsa da artan ücretler, yüksek enerji fiyatları ve para biriminin ABD dolarına karşı değer kaybetmesinin fiyat baskılarına sebep olduğu kaydedildi. Düşen petrol ve navlun fiyatları ise girdi maliyetlerini aşağı yönlü baskıladı. Girdi maliyetlerindeki zayıflık, çıktı fiyatlarındaki artışın da yavaşlamasına sebep oldu. İngiltere Merkez Bankası’nın uyguladığı sıkı para politikası enflasyonun düşmesine katkı sağladı ancak talep tarafını törpüleyebilmek adına Banka’nın, Mart ayı para politikası toplantısında faiz artırımlarına devam etmesi şaşırtıcı olmayacaktır.
Japonya’da üretim artmaya devam etti, fiyat baskıları arttı…
Kaynak: S&P Global
Dünyanın en büyük üçüncü büyük ekonomisi olan Japonya’da hizmet sektörü üretimi Şubat ayında büyüme kaydederken, imalat sektörü üretimindeki düşüş hızı Şubat ayında yavaşladı. Hizmet sektöründe yeni siparişler güçlü bir artış kaydetti, imalat sektöründe sert düştü. Yeni ihracat siparişleri ise imalat sektöründe düşerken, hizmet sektöründe yavaş hızla büyümeye devam etti. Hizmet sektöründeki büyümeye rağmen istihdam azaldı, imalat sektöründe ise değişiklik olmadı. Girdi maliyetler her iki sektörde hızlı artarken, çıktı fiyatlarındaki artış imalat sektöründe daha yavaş kaldı. Fiyat baskısına yönelik olarak yüksek petrol fiyatları ve ücret artışlarına vurgu yapıldı.
6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli yıkıcı depremde acımız ve kaybımızın tarifi yok. Hayatını kaybedenlere rahmet, yaralılarımıza şifa, halkımıza başsağlığı ve sabır diliyorum.
2021 yılı verilerine göre depremden etkilenen 10 ilimizin GSYH içindeki payı %9,3 seviyesinde bulunuyor. TÜRKONFED raporuna göre depremin hasarı 84,1 milyar dolar. Merkezi yönetim bütçe açığında hızlanma, borçlanma gerekliliğinde artış; üretim, gelir ve harcama kabiliyetinde azalma göreceğiz. Sağlam konut talebinde olası artışlar konut fiyatlarında dalgalanma yaratabilir.
13–17 Şubat haftasında, Ocak ayına ilişkin olarak tarım üretici maliyetlerinde aylık artışların sürmesini, merkezi yönetim bütçesinde açık göreceğiz. Aralık ayına ilişkin perakende satışlarda, cari açıkta ve konut fiyatlarında artış ile ciro artışımda yavaşlama devam edebilir. Ek olarak, Aralık ayı çalışan ücretliler ve dış borç verilerine odaklanırken, yurt dışında salı günü açıklanacak ABD enflasyon verileri takibimizde olacak.
13 ŞUBAT 2023, PAZARTESİ
2022 YILI ARALIK AYI CARİ İŞLEMLER DENGESİ – TCMB
Kasım 2022’de dış ticaret açığındaki artış ve azalan turizm gelirlerine bağlı olarak 3,7 milyar dolar cari açık kaydedilmiş, son 12-aylık cari açık toplamı 45 milyar dolara yükseldi. Artan dış ticaret açığı ve azalan turizm verileri dikkate alındığında Aralık ve Ocak aylarında cari açık sırasıyla 6,2 milyar dolar ve 10,2 milyar dolar seviyelerine yükselecek; 12 aylık cari açık toplamı Aralık ayında 48 milyar dolara, Ocak ayında 51,3 milyar dolara yükselecek.
Kaynak: Turkey Data Monitor
2022 YILI ARALIK AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK
Kasım 2022’de perakende satış hacmi aylık %1,5, yıllık %12,1 artış kaydetmişti. Aralık ve Ocak aylarında kredi kart kullanımı ve tüketici kredilerindeki artış perakende satışları desteklemeye devam edecek.
Kaynak: TÜİK
2022 YILI ARALIK AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Kasım 2022’de sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi aylık %1,6, yıllık %99,7 artış kaydetmişti. Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi yıllık ciro artış hızları yavaşlarken üretim maliyetlerinin (Yİ-ÜFE) altında kalmaya devam ediyor.
Aralık 2022’de Tarım-ÜFE yıllık %151,0, aylık %4,8 artış kaydetmişti. Ocak ayında enerji fiyatları ve kurdaki artış tarım üretici maliyetlerinin de aylık bazda yükselmesine sebep olacak.
Kaynak: TÜİK
OCAK AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Aralık 2022’de merkezi yönetim bütçesi 255,2 milyar TL gelir, 373,8 milyar TL gider kaydetmiş, bütçe açığı 118,6 milyar TL olarak gerçekleşmişti. 2022 yılı genelinde 2,8 trilyon TL gelir, 2,9 trilyon TL gider kaydedilmiş, 139,1 milyar TL bütçe açığı gerçekleşmişti. Öncü gösterge niteliğindeki Hazine nakit bütçesinin Ocak ayında 54 milyar TL açık verdiğini hatırlatalım.
Kaynak: Turkey Data Monitor
ARALIK 2022 ÜCRETLİ ÇALIŞAN İSTATİSTİKLERİ – TÜİK
Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında ücretli çalışan sayısı Kasım 2022’de yıllık %7,1 artışla 14 milyon 824 bin 187 kişi oldu. Yıllık bazda ücretli çalışan sayısı sanayi sektöründe %7,1, inşaat sektöründe %6,3 ve ticaret-hizmet sektöründe %7,3 arttı. Aylık bazda sanayi sektöründe ücretli çalışan sayısı yatay kalırken, ticaret ve hizmetler sektöründe %1 azaldı, inşaat sektöründe %1,1 arttı.
Kaynak: Turkey Data Monitor
16 ŞUBAT 2023, PERŞEMBE
ARALIK 2022 KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB
Türkiye’deki konutların kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan Konut Fiyat Endeksi (KFE) (2017=100), Kasım 2022 ’de aylık %3,8 artışla 628,6 seviyesine yükselmişti. Konut fiyatları yıllık bazda %174,3, reel olarak %54,0 artış kaydetmişti. İnşaat maliyetlerindeki artış konut fiyatlarını da yukarı taşımasından dolayı Aralık ayında da konut fiyatlarında artış görmeye devam edeceğiz.
Kaynak: TCMB
ARALIK 2022 ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
Kasım 2022 ’de özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcu, 2021 yıl sonuna göre 7,2 milyar dolar azalışla 161,2 milyar dolar seviyesine gerilemiş, Ekim 2022’ye göre 0,2 milyar dolar artmıştı. Sektörün uzun vadeli kredi borcu Kasım 2022’de 152,6 milyar dolar ile hafif gerilerken, söz konusu borcun %35,6’sı finansal kuruluşlara, %64,4’ü finansal olmayan kuruluşlara aittir. Sektörün kısa vadeli kredi borcu ise aylık 0,3 milyar dolar artışla 8,5 milyar dolar seviyesine yükselmişti. Kalan vadeye göre sektörün gelecek 12 ayda gerçekleştireceği anapara geri ödemelerinin toplamı ise 40,9 milyar dolar olarak duyurulmuştu.
Kaynak: Turkey Data Monitor
17 ŞUBAT 2023, CUMA
OCAK AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Aralık 2022 ’de Türkiye genelinde 207 bin 963 konut satılmış, 2022 yılı genelinde toplam konut satışları yıllık %0,4 azalışla 1 milyon 485 bin 622 adet olmuştu.
Kaynak: TÜİK
ARALIK 2022 TÜRKİYE TOPLAM KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU– TCMB
Kasım 2022 ’de toplam kısa vadeli dış borç stoku aylık 3,0 milyar dolar artışla 145,4 milyar dolara yükselmişti. Toplam borcun 51,3 milyar doları özel sektör finans dışı kuruluşların, 34,0 milyar doları özel sektör finans kuruluşların, 27,6 milyar doları kamu bankalarının, 32,5 milyar doları Merkez Bankasına aittir. Gelecek 12 ayda vadesi dolacak toplam dış borç stoku ise Kasım 2022’de aylık 2,7 milyar dolar artışla 189,0 milyar dolara yükselmişti.
Küresel hizmet ve imalat sektörlerini kapsayan J.P.Morgan Küresel Bileşik Üretim Endeksi 2023 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre 1,6 puanlık artışla 49,8 seviyesine yükseldi. Endeksin 50 eşik değeri üzerindeki değerler önceki aya göre büyümeyi, altındaki değerler ise küçülmeyi gösteriyor. Dolayısıyla, söz konusu PMI (satın alma müdürleri endeksi) verilerinden Aralık ayında küresel üretimde kaydedilen daralma hızının Ocak ayında yavaşladığı işaretini aldık. Hatırlatmakta fayda var, PMI verilerindeki eğilimle GSYH verilerindeki eğilim paralellik göstermektedir. Diğer bir deyişle GSYH tahmininde PMI verileri öncü göstergelerdendir.
Sektör bazında bakıldığında; J.P.Morgan Küresel Hizmetler Sektörü İş Aktivitesi PMI Endeksi Ocak ayında aylık 2,0 puan artışla 50,1 seviyesine yükselerek büyüme bölgesine girdi. J.P.Morgan Küresel İmalat Sektörü PMI ise Ocak ayında aylık 0,4 puan artışla 49,1 seviyesine yükseldi ancak daralma bölgesinde kalmaya devam etti.
J.P.Morgan Küresel Bileşik Üretim Endeksini oluşturan 6 alt sektör dikkate alındığında ticari hizmetler üretimi ve tüketim malları üretimi Ocak ayında önceki aya göre büyüme kaydeden iki sektör oldu. Diğer dört sektör olan tüketici hizmetleri, finansal hizmetler, ara mallar ve yatırım mallarında ise üretim önceki aya göre daralmaya devam etti; en hızlı daralan sektör finansal hizmetler oldu.
J.P.Morgan Küresel Bileşik Üretim Endeksinin alt endeksleri dikkate alındığında Ocak ayında bir önceki aya göre küresel olarak;
. Üretimde, yeni siparişlerde, yeni ihracat siparişlerinde, mevcut işlerdeki düşüş yavaşladı,
. İstihdam daha hızlı arttı,
. Girdi maliyetleri daha hızlı artarken, çıktı fiyatlarındaki artış yavaşladı,
. Gelecek 12 aya ilişkin olarak üretimde artış beklentileri hızlandı.
Ülke ve bölge bazında bakıldığında Çin ve Japonya ekonomilerinde yaşanan ekonomik canlanma ve Hindistan ekonomisinde devam eden büyüme aktivitesi küresel ekonomiyi destekledi. En büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesinde ekonomik aktivitedeki artış sınırlı kaldı. Almanya ve Fransa’dan daralma işaretleri gelirken; İtalya, İspanya ve İrlanda ekonomileri büyüme kaydetti. ABD, İngiltere, Avustralya ve Kazakistan’da ise üretim düştü.
S&P Global ve İstanbul Sanayi Odası işbirliğiyle yayınlanan Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) ise Ocak ayında aylık 2,0 puan artışla 50,1 seviyesine yükselerek büyüme bölgesine geçti. İmalat sektöründeki büyümeye rağmen Ocak ayında aylık %15,4 azalışla 19,4 milyar dolara gerileyen Türkiye’nin ihracat hacmi, küresel talepteki zayıflığın iz düşümü olarak karşımıza çıktı. Ocak ayında Türkiye’nin Almanya, Hollanda, İspanya’ya olan ihracatı hafif artarken, diğer başlıca ülkelere (ABD, Fransa, Irak, İngiltere, İsrail, İtalya, Rusya) olan ihracat azaldı.
Çin hükumetinin “sıfır Covid” politikasından vazgeçmesi, ılımlı hava şartlarına bağlı olarak enerji fiyatlarının korkulan kadar yükselmemesi, sıkı finansal şartlar, talepteki azalmaya bağlı olarak tedarik sürelerinde iyileşme Ocak ayında küresel ekonomide -özellikle hizmet sektöründe- çok kötü bir resim ortaya koymadı. Geleceğe yönelik iyimserlik arttı. Açıklanan Ocak ayı PMI öncü verilerine göre;
. En büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesi’nde hizmet sektörü 6 ay sonrasında ilk kez bir önceki aya göre büyürken, imalat sektöründeki daralma yavaşladı. Düşen talebin etkisiyle tedarik zincirinde iyileşme yaşandı, girdi maliyet enflasyonu yavaşlasa da çıktı fiyat artışları hızlandı. Söz konusu hızlanmada çalışan ücretlerinde, enerji fiyatlarında ve hammadde maliyetlerindeki artış etkili oldu. Yeni siparişler azalmaya devam etti, girdi stokları ve nihai ürün stokları azaldı, istihdam arttı. Teknoloji, sağlık, ilaç ve sanayi hizmetleri sektörleri önceki aya göre büyüme kaydetti. Veriler, Euro Bölgesi’nde olası ekonomik zayıflığın (resesyon) beklendiği kadar kötü olmayabileceğine işaret etti.
Kaynak: S&P Global
. ABD’de hizmet ve imalat sektörlerinde küçülme Ocak ayında yavaşladı. Çalışan ücretlerinde yükseliş ve tedarikçilerden gelen fiyat artışları girdi maliyetlerinde baskı yarattı ancak yeni siparişleri çekebilmek adına maliyetlerdeki artış çıktı fiyatlarına benzer oranda yansıtılmadı. Hizmet sektöründe istihdam arttı, işgücü maliyetlerinde artış ve düşük iş hacmine bağlı olarak 2,5 yıl aradan sonra ilk kez imalat sektöründe işten çıkarmalar yaşandı. Satın alımlar yerine stoklardan kullanım tercih edildi.
Kaynak: S&P Global
. İngiltere’de mal ve hizmet üretimi Ocak ayında düşmeye devam etti. Hizmet üretimindeki düşüş hızlandı, imalat sektöründeki düşüş yavaşladı. Hizmet sektöründeki zayıflığın sebepleri olarak yüksek faiz oranlarına ve tüketici güvenindeki azalmaya işaret edildi. İstihdam hizmet artarken imalat sektöründe düştü. Çalışan ücret artışları girdi maliyetlerini artırdı, enerji ve emtia fiyatları ile taşıma maliyetlerindeki düşüş ise girdi maliyetlerinin daha yavaş hızla artmasına sebep oldu. Ulaştırma ve hammadde fiyatlarındaki yavaşlamanın etkisiyle ortalama çıktı fiyat enflasyonu yumuşadı.
. Japonya’da mal üretimindeki düşüş Ocak ayında yavaşladı, hizmet sektörü önceki aya göre sert büyüme kaydetti. Hizmet sektöründe yeni siparişler güçlü bir şekilde arttı, imalat sektöründe yavaş hızla düştü. Yeni ihracat siparişleri hizmet sektöründe düştü, imalat sektöründe daha sert bir düşüş kaydedildi. İstihdam ise imalat sektöründe güçlü bir şekilde artarken, hizmet sektöründe azaldı. Girdi maliyetleri imalat sektöründe zayıfladı, hizmet sektöründe hızlandı; çıktı fiyatları artış hızı ise her iki sektörde zayıfladı.
Evet, PMI verileri küresel ekonomide yavaşlama işaretleri ortaya koydu ancak beklenen kadar sert bir yavaşlama olmayacağı görünümü ağırlık kazanıyor. Dahası küresel enflasyonist baskının sürdüğünü okuduk Ocak ayı PMI verilerinde. Peki, resesyon baskısının azalabileceği, fiyat baskılarının korunduğu bir ortamda Amerikan (FED) ve Avrupa (AMB) merkez bankaları nasıl bir aksiyon alacaklar? Kesin olan -en azından yılın ilk yarısında- faiz artırımlarına devam edecekler. Cevaplaması zor olan soru ise: Faiz artırımları beklenenden daha mı yavaş yoksa daha mı hızlı olacak? Beklenti FED için daha yavaş, AMB için daha hızlı olabileceği yönünde. Böyle bir sonuç, EuroDolar paritesinin değer kazanacağı ihtimalini artırıyor. Küresel görünümün Türkiye’ye olan etkisi ise; borçlanma maliyetleri artacak, ekonomiyi yurt içi talep desteklemeye devam edecek.
16 – 20 Ocak haftasında, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin olarak enflasyonda yumuşama, konut fiyatlarında artış görebiliriz. TCMB politika faizini değiştirmeyecek. FED Bej Kitap raporunda ABD’de ekonomik görünüm ve enflasyona dair zayıflık sinyalleri gelebilir.
Kasım 2022’de Tarım-ÜFE aylık %7,0, yıllık %169,5 artış kaydetmişti. TÜFE’nin alt kalemi olan Gıda ve Alkolsüz İçecekler Ekim ve Kasım aylarında aylık %5 üzerinde artış kaydetmesinin ardından Aralık ayında %2,0 artış gösterdi. Yİ-ÜFE’nin alt kalemi olan Gıda Ürünleri ise Aralık ayında %3,3 arttı. Zayıflayan enerji maliyetlerini de dikkate aldığımızda Aralık ayında Tarım-ÜFE’nin aylık artışında yavaşlama görebiliriz.
Kasım 2022’de merkezi yönetim bütçesi 347,7 milyar TL gelir, 239,4 milyar TL gider kaydetmiş, böylece bütçe 108,3 milyar TL fazla vermişti. Ocak-Kasım döneminde bütçe toplamda 20,4 milyar TL açık verdi. Nakit bütçe dengesi ile genelde yakın sonuçlar vermektedir. Nakit bütçe Aralık ayında 108,3 milyar TL açık verdiğini, 2022 yılı toplamında nakit açığının 169,4 milyar TL olduğunu belirtelim. 2022-2024 dönemi Orta Vadeli Program’a göre merkezi yönetim bütçesinin 2022 yılında 278,4 milyar TL, 2023 yılında 290,2 milyar TL açık vermesi tahmin edilmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM 2022 ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
Ekim 2022’de özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu 152,7 milyar dolar seviyesinde olup; 97,7 milyar doları finans dışı sektöre, 47,2 milyar doları bankacılık sektörüne, 7,8 milyar doları bankacılık dışı finans kuruluşlarına ait bulunuyordu. Sektör bazında bakıldığında borcun 54,4 milyar doları hizmet sektörüne, 22,4 milyar doları imalat sektörüne, 20,9 milyar doları tarım sektörüne aittir. FED ve Avrupa Merkez Bankası’nın faiz artırım sürecinde olmaları Türkiye’nin yurt dışı borçlanma maliyetlerinin artmasına sebep oluyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM 2022 ÜCRETLİ ÇALIŞAN İSTATİSTİKLERİ – TÜİK
Arındırılmamış verilere göre Ekim 2022’de ticaret ve hizmetler sektöründe 8 milyon 277 bin, sanayi sektöründe 5 milyon 17 bin, inşaat sektöründe 1 milyon 588 bin kişi istihdam edilmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
17 OCAK 2023, SALI
ARALIK 2022 KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Kasım 2022’de konut satışları aylık 15.146 adet artışla 117.806 adet olmuştu. Yabancılara konut satışları aylık 706 adet artışla 6.083 adet olmuştu. Aralık ayında konut kredilerindeki artışın konut satışlarına nasıl yansıdığını izleyeceğiz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM 2022 KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB
Dolar/TL kurunun aylık %1,5 arttığı Ekim 2022’de konut fiyat endeksi aylık %5,4, yıllık %199,2 artış kaydetmişti. Kasım ayında döviz kurunun yatay kalmasına rağmen inşaat maliyetleri aylık %1,2 artış kaydetti. Söz konusu artışın konut fiyatlarına da yansıması beklenebilir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM 2022 KISA VADELİ TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU – TCMB
Ekim 2022’de Türkiye’nin kısa vadeli (1-yıldan az vadeli borçlanılan) dış borç stoku aylık 2,4 milyar dolar artışla 142,3 milyar dolar seviyesine yükselmişti. Borçlanan bazında, borcun 32,3 milyar doları TCMB’ye, 58,3 milyar doları bankalara, 51,8 milyar doları diğer sektörlere aittir. Kalan vadeye göre, vadesinin dolmasına 1 yıl ve altında kalmış olan borç stoku ise aylık 1,0 milyar dolar artışla 186,3 milyar dolar seviyesindeydi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
18 OCAK 2023, ÇARŞAMBA
BEJ KİTAP (BEIGE BOOK) – federalreserve.gov
8 Ekim-23 Kasım dönemini kapsayan 2022 yılı raporunda FED, yüksek faiz oranları ve enflasyon ile görünüme yönelik artan belirsizliğe bağlı olarak ekonomik aktivitenin bir önceki rapor dönemine göre yatay ya da hafif arttığına işaret etmişti. İşgücü talebinde zayıflama kaydedilirken; teknoloji, finans ve gayrimenkul sektörlerinde işten çıkartmalara dikkat çekildi. Çalışan ücret artışları ise ılımlı artış kaydetti. İstihdam piyasasına yönelik beklentiler ise istihdam artışının yatay ya da yavaşlayacağı yönündeydi. Fiyatlar tarafında ise iyileşen tedarik zinciri ve zayıflayan talebe bağlı olarak tüketici fiyat artışları yavaşladı. Rapora göre, enflasyonun yatay veya ılımlı artış kaydedeceği bekleniyor. FED, 1 Şubat’ta yılın ilk faiz kararını açıklayacak. Piyasa beklentisi, politika faiz hedef aralığının %4,25-4,50 seviyesinden 25 baz puan artışla %4,50-4,75 seviyesine yükseleceği yönünde. Kasım-Aralık dönemini kapsayacak olan yeni raporda enflasyondaki yumuşamanın ve ekonomik aktivitede zayıflığın sürdüğüne tanık olabiliriz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
19 OCAK 2023, PERŞEMBE
MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – TCMB
TCMB’nin %9 seviyesindeki 1-hafta vadeli borç verme faiz oranı olan politika faizinde değişiklik olmayacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
20 OCAK 2023, CUMA
ARALIK 2022 YURT DIŞI ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ – TÜİK
Kasım 2022’de (YD-ÜFE) aylık %2,28, yıllık %83,66 artış kaydetmişti. Döviz kurundaki yıllık artışın Aralık ayında yavaşlamasının izdüşümünü YD-ÜFE’de de göreceğiz.
Tarım-GFE Ekim 2022’de aylık %2,68, yıllık %134,76 artış kaydetmişti. Kasım ayında döviz kurundaki yıllık artışın yavaşlamasına paralel olarak yıllık Tarım-GFE artışında da yavaşlama görebiliriz.
Kasım 2022’de merkezi yönetimin borç stoku 3,9 trilyon TL seviyesindeydi. Toplam borcun 1,9 trilyon TL’sini iç borç, 2,0 trilyon TL’sini dış borç oluşturmaktaydı. TL cinsi borç stoku 1,3 trilyon TL iken, 2,6 triyon TL’si yabancı para cinsindendir.
Amerikan Merkez Bankası (Fed), 12 Fed Bölgesindeki ekonomik aktiviteyi ölçen ve 2022 yılı 29 Ağustos-6 Ekim dönemini kapsayan anket sonuçlarını senenin yedinci Bej Kitap raporu ile yayınladı.
29 Ağustos-6 Ekim döneminde, bir önceki rapor dönemine göre; Bölgeler arasında farklılıklar olsa da ekonomik aktivite ılımlı bir büyüme sergiledi, istihdam çoğu Bölgede ılımlı arttı, bazı Bölgelerde yavaşlama kaydedilse de enflasyondaki yükseliş sürdü. Söz konusu gelişmeler, enflasyonu yavaşlatmayı hedefleyen Fed’in 2 Kasım tarihli para politikası toplantısında 75 baz puanlık faiz artırım beklentisini destekliyor. Gelelim detaylara…
Ekonomik aktivite ülke genelinde ılımlı seyretti
Toplam 12 Fed Bölgesinden toplanan verilere göre; dört Bölgede ekonomik aktivite önceki rapor döneminde göre değişmezken, iki Bölge’de gerileme kaydetti. Yüksek faiz oranları, enflasyon ve tedarik kesintileri talepte yavaşlamaya/zayıflığa sebep oldu.
. Zorunlu olmayan (ihtiyati) harcamalardaki azalmanın etkisiyle perakende satışlar önceki rapor dönemine göre yatay kaldı. Otomotiv satıcıları; kısıtlı stok, yüksek fiyatlar ve artan faiz oranlarına bağlı olarak kalıcı bir durgunluğa işaret etti.
. Turizmde güçlü artış yaşandı, iş seyahatlerinde canlanma kaydedildi.
. İmalat sektörü aktivitesi birkaç Bölgede düşse de tedarik zincirindeki iyileşmeye bağlı olarak çoğu Bölgede ya yatay kaldı ya da arttı.
. Finans dışı hizmetlere olan talep arttı. Liman aktivitesi güçlü artarken, tır taşımacılığı ve navlun talebi karışık bir görünüm sergiledi.
. Uzun vadeli konut kredi faizlerinin artması ve yükselen konut fiyatlarına bağlı olarak apartman dairelerine olan talep arttı, endüstriyel kiralama güçlü seyrini korurken ofis talebi cansız kaldı.
. Konut amaçlı gayrimenkul kredilerinde daralmaya bağlı olarak çoğu Bölgede bankacılık sektörü kredi hacminde düşüş kaydedildi.
. Enerji sektörü ılımlı büyürken, kuraklık ve yüksek girdi maliyetleri tarım sektörünü etkilemeye devam etti.
. Talepteki zayıflığa bağlı olarak artan büyüme endişeleri ekonomik görünüm beklentilerinde bozulmaya sebep oldu.
İstihdam zayıflıyor
İstihdam çoğu Bölge’de hafiften ılımlıya doğru bir artış kaydetti. Bazı bölgelerde istihdam talebinde azalma yaşanırken, bazılarında ise ekonomik görünümdeki endişeler istihdam alımını duraklattı hatta raporda istihdam alımını dondurduklarına dair söyleme dikkat çekildi. Ücretlerde ise artış eğilimi sürdü.
Fiyatlarda ılımlı artış beklentisi hakim
Fiyat artışları yüksek seyretmeye devam ederken bazı Bölgelerden yavaşlama sinyalleri geldi. Birçok endüstride girdi maliyetlerinde belirgin artışlar yaşanırken; bazı emtia, petrol ve navlun maliyetlerinde düşüş kaydedildi.
Satış fiyatları ise bazı Bölgelerde güçlü artarken bazılarında ılımlı artışlar yaşandı. Rapor dönemini kapsayan geçmiş altı haftada girdi maliyetlerindeki artışların müşterilerin geri durmasına bağlı olarak satış fiyatlarına doğrudan yansıtılamadığına dikkat çekildi. Önümüzdeki döneme ilişkin anket katılımcılarının beklentisi fiyat artışlarının ılımlı kalacağı yönünde.
8 – 12 Ağustos haftasında, Ağustos ayına ilişkin olarak TCMB Piyasa Katılımcıları Beklenti Anketinde enflasyon beklentilerinde yükseliş göreceğiz. Haziran ayına ilişkin olarak; inşaat maliyetlerinde, istihdamda, sanayi üretiminde, perakende ticarette önceki aya göre artış, cari açıkta ise önceki aya göre düşüş ihtimali var.
10 AĞUSTOS 2022, ÇARŞAMBA
HAZİRAN AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK
Mayıs ayında arındırılmamış verilere göre işsizlik oranı %10,1’e, mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %10,9’a gerilemişti. Geniş tanımlı işsizlik oranı (işsiz olup iş aramaktan vazgeçenler) arındırılmamış verilere göre %21,7’ye, mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre %22,4’e yükselmişti. SAMEKS Sanayi ve Hizmet Sektörleri İstihdam Alt Endekslerine göre Haziran ayında istihdam artış hızlarının Haziran ayında önceki aya göre hızlanma kaydetmesi istihdam tarafında iyileşme sinyali veriyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAZİRAN AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK
Dolar/TL kurunun aylık %6,91 arttığı Mayıs 2022’de inşaat maliyet endeksi aylık %3,97, yıllık %105,73 artış kaydetmişti. Alt endeks bazında, malzeme endeksi aylık %4,97 (yıllık %130,73), işçilik endeksi aylık %0,18 (yıllık %44,06) artış kaydetmişti. Dolar/TL kurundaki aylık artışın %8,1 arttığı Haziran ayında inşaat maliyetlerinde de artış göreceğiz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
11 AĞUSTOS 2022, PERŞEMBE
HAZİRAN AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB
Mayıs ayında cari işlemler dengesi 6,5 milyar dolar açık vermişti. Haziran ayında turizm net gelirlerinin (grafikte mavi çubuklar) önceki aya göre 0,6 milyar dolar artması, dış ticaret açığının (gri çubuklar) da önceki aya göre 2,4 milyar dolar azalmasına bağlı olarak Haziran ayında cari açık (siyah çubuklar) 3,5 milyar dolara gerileyebilir. Temmuz ayında ise dış ticaret açığının aylık 2,4 milyar dolarlık artışla 10,6 milyar dolara yükselmesi, cari açıkta paralel bir artış etkisi yaratacaktır.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAZİRAN AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TCMB
İhracat birim değer endeksi Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %11,6 artmış , ithalat birim değer endeksindeki yıllık artış %34,3 olmuştu. Miktar olarak ihracat endeksi yıllık %3,3, ithalat endeksi yıllık %6,8 artmıştı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi Mayıs ayında aylık %9,3 azalmış, ithalat miktar endeksi aylık %4,4 artmıştı. İhracat birim değer endeksinin (grafikte siyah çubuklar) ithalat birim değer endeksine (grafikte gri çubuklar) bölünmesiyle hesaplanan ve 2021 yılı Mayıs ayında 91,6 olan dış ticaret haddi, yıllık 15,4 puan azalışla, Mayıs 2022’de 76,2 seviyesine gerilemişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
12 AĞUSTOS 2022, CUMA
AĞUSTOS AYI TCMB PİYASA KATILIMCILARI BEKLENTİ ANKETİ VERİLERİ – TCMB
Temmuz ayı anketinde yıl sonu TÜFE beklentisi %69,94’e, 12 ay sonrası TÜFE beklentisi %40,23’e, 24 ay sonrası TÜFE beklentisi %24,27’ye yükselmişti. Yıl sonu Dolar/TL kurunun 18,988, 12-ay sonrası beklenti 20,921 seviyesindeydi. Yıl sonu 12 aylık cari açık toplamının 37,5 milyar dolara yükselmesi beklenirken, yıl sonu GSYH büyüme beklentisi %3,63 seviyesinde, 2023 sonu GSYH büyüme beklentisi ise %3,80 seviyesinde bulunuyordu.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAZİRAN AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSLERİ – TÜİK
Mayıs ayında sanayi üretimi aylık %0,5, yıllık %9,1 artış kaydetmişti. Haziran ayında kapasite kullanım oranları önceki aya göre geriledi. Ancak perakende ticaret sektörü satışlarında, SAMEKS Sanayi Endeksi ile reel kesim güven endeksi yatırım harcamaları alt endeksi ve otomotiv sektörü üretiminde önceki aya göre artış kaydedeceği ihtimalini canlı tutuyor.
Kaynak: TÜİK
HAZİRAN AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK
Perakende satış hacmi Mayıs 2022’de aylık %1,9, yıllık %20,8 artış kaydetmişti. Haziran ayında perakende ticaret satışlarında ve ihtiyaç kredilerinde önceki aya göre artış kaydedilmesi perakende satışlarda aylık artış ihtimalini ortaya koyuyor.
18 – 22 Temmuz haftasında, Avrupa Merkez Bankasından faiz artırımı, Temmuz ayı tüketici güveninde bozulma; Haziran ayı tarım ve yurt dışı üretici enflasyonunda yükseliş, konut satışlarında artış olasılığı yüksek, Haziran ayı merkezi yönetim bütçe dengesi ise fazla verecek.
Dolar/TL’nin aylık %6,9, enerji fiyatlarının %2,9 arttığı Mayıs 2022’de Tarım-ÜFE aylık %16,18 artış kaydetmiş, yıllık artış ise %154,97 olmuştu. Haziran ayında Dolar/TL’nin aylık %8,1, enerji fiyatlarının ise %16,2 sert artış kaydetmesi Tarım-ÜFE’yi de hızlı yukarı çekecektir.
Kaynak: TÜİK
HAZİRAN AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE VERİLERİ – TÜİK
Mayıs ayında merkezi yönetim bütçesi 317,8 milyar TL gelir (mavi çizgi), 173,8 milyar TL gider (kırmızı çizgi) kaydetmiş, böylece bütçe 144,0 milyar TL (gri çubuklar) fazla vermişti. Yılın ilk beş ayında ise bütçe toplamda 60 milyar TL açık verdi. 2022 yılı toplamında bütçe 192 milyar TL açık vermişti. Sadece Hazine’nin gelir gider dengesini gösteren ve merkezi yönetim bütçe dengesiyle genelde paralel sonuçlar gösteren nakit bütçe dengesinin Haziran ayında 26,6 milyar TL açık verdiğini hatırlatalım.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MAYIS AYI ÜCRETLİ ÇALIŞAN İSTATİSTİKLERİ – TÜİK
Nisan ayında arındırılmamış verilere göre sanayi sektöründe 4 milyon 862 bin, inşaat sektöründe 1 milyon 379 bin, ticaret ve hizmetler sektöründe 7 milyon 750 bin olmak üzere toplamda çalışan sayısı 13 milyon 992 bin oldu. Tüm sektörler toplamında çalışan sayısı aylık %1 artarken, alt detaylarda ticaret ve hizmetler sektöründe çalışan sayısı önceki aya göre %1,7 arttı, sanayi sektöründeki aylık artış %0,1 oldu, inşaat sektöründe ise çalışan sayısı aylık %0,2 oranında azaldı.
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORÇ VERİLERİ – TCMB
Özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu Nisan ayında önceki aya göre 3,4 milyar dolar azalışla 156 milyar dolara (gri çubuklar) gerilemişti. Bankaların borcu 53,0 milyar dolar (mavi çizgi), bankacılık dışı finans sektörünün 7,7 milyar dolar (mor çizgi), finans dışı sektörün borcu 95,3 milyar dolardı (turuncu çizgi). Bankalar uzun vadeli dış borcunu Nisan ayında önceki aya göre 1,3 milyar dolar, banka dışı finansal kuruluşlar 0,2 milyar dolar, reel sektör ise 2,0 milyar dolar azaltmıştı. Grafikten görüleceği üzere finans sektörü 2019 yılı sonlarından itibaren uzun vadeli dış borcunu azaltma eğilimindeyken, finans dışı sektörün dış borç büyüklüğü yatay bir seyir izlemektedir. Sektör bazında bakıldığında, Nisan ayı itibariyle hizmet sektörünün borcu 57,1 milyar dolar, bankaların 53,0 milyar dolar, imalat sektörünün 22,7 milyar dolar, tarım sektörünün 15,4 milyar dolar, bankacılık dışı finans kuruluşlarının 7,7 milyar dolardır ve tarım sektörünün borcu 2020 yılı ikinci yarısından bu yana artış eğilimindedir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
19 TEMMUZ 2022, SALI
HAZİRAN AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Konut satışları Mayıs 2022’de aylık %7,7 azalış, yıllık %107,4 artışla 122 bin 768 olmuştu. Yılın ilk beş ayında toplam konut satışları yıllık %37,7 artışla 575 bin 889 adet oldu. 2021 yılında toplam konut satışları 1 milyon 491 bin 856 adet olmuştu. Haziran ayında döviz kurundaki %8,1’lik artış ve konut kredi hacminde yükselişe paralel olarak konut satışlarında artış görebiliriz.
Nisan 2022’de Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku aylık %1 artışla 133,4 milyar dolar (sarı çubuklar) olmuştu. Reel sektörün dış borç stoku Nisan ayında 47,8 milyar dolar, özel sektör finans kuruluşlarının borcu 31,6 milyar dolar, TCMB’nin borcu 29,4 milyar dolar, kamu bankalarının borcu 24,5 milyar dolar seviyesindeydi. 2020 yılının başından itibaren reel sektörün kısa vadeli dış borcu artış eğilimini koruyor. Nisan 2022 itibariyle gelecek 12 ayda ödenecek dış borç büyüklüğü (gri çubuklar) ise 182,4 milyar dolara yükselmişti. Rezerv yeterliliği açısından bakıldığında Nisan ayı itibariyle brüt döviz rezervlerinin (siyah çubuklar) gelecek 12 ayda ödenecek toplam dış borç büyüklüğüne (sarı çubuklar) oranının %58’e gerilediğini görüyoruz.Brüt döviz rezervlerinin Mayıs ve Haziran aylarında da gerilediğini dikkate alırsak söz konusu oranın döviz kuru riski açısından dikkat edilmesi gereken bir veri olduğunu da ekleyelim.
Kaynak: Turkey Data Monitor
20 TEMMUZ 2022, ÇARŞAMBA
TEMMUZ AYI TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK
Mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi (kırmızı çizgi), Haziran ayında bir önceki aya göre %6,2’lik düşüşle 63,4 seviyesine gerilemişti. Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durum alt endeksi (mavi çizgi) ise Haziran ayında aylık %8,9’luk düşüşle 44,8 seviyesine gerilemişti. Endeksin 100 eşik değerinin altındaki seviyeler kötümserliği ortaya koyuyor. Hane halkının maddi durum seviyesinin sert düştüğü Haziran ayında 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı (sarı çizgi) aylık %6,2’lik artışla 6.391 TL seviyesine yükseldi. Fiyatlardaki artış hızı hem hane halkının maddi durumunu hem de açlık sınırını olumsuz etkiliyor. Dolayısıyla kurdaki artışın ve temel ihtiyaç (gıda, barınma, enerji) grubundaki fiyatların artmaya devam etmesi halinde olumsuz görünüm de sürmeye devam edecektir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAZİRAN AYI YURT DIŞI ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (YD-ÜFE) – TÜİK
Dolar/TL’nin aylık %6,9 yükseldiği Mayıs 2022’de YD-ÜFE aylık %6,51, yıllık %100,54 artış kaydetmişti. YD-ÜFE’deki en hızlı aylık artış %22,5’lik artışla enerji üretiminde gerçekleşmişti. Haziran ayında Dolar/TL’nin aylık %8,1, enerji fiyatlarının ise %16,2 sert artış kaydetmesi YD-ÜFE’yi de yukarı çekmeye devam edecektir.
Mayıs ayında merkezi yönetim TL cinsi borç stoku 1 trilyon 87 milyar TL, yabancı para cini borç stoku 2 trilyon 276 milyar TL olmuş, böylece toplam borç stoku 3 trilyon 363 milyar TL olmuştu. Merkezi yönetimin döviz cinsi borç stoku Mayıs ayında son altı ayın en yükseği olan 144,8 milyar dolar seviyesine yükselmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
21 TEMMUZ 2022, PERŞEMBE
TCMB PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – TCMB
Tüketici enflasyonunun (TÜFE) yıllık %78,6’ya yükseldiği, üretim maliyetlerinin (Yİ-ÜFE) %138’lerin üzerine çıktığı bir resimde Merkez Bankasının %14 seviyesinde tuttuğu 1 hafta vadeli borç verme faizi olan politika faizinde artış olmayacak. Umarız TCMB politika faizini düşürmez.
9 Haziran tarihli toplantısında AMB yüksek enflasyona dikkat çekerek faiz artırımına yeşil ışık yaktıklarını duyurmuştu. Toplantı basın bültenine göre, AMB’nin enflasyon tahminleri 2022 yıl sonu için %6,8, 2023 yılı için %3,5 seviyesindedir. AMB’nin 2022 ve 2023 yılları için GSYH büyüme tahminleri ise sırasıyla %2,8 ve %2,1’dir. Euro Bölgesinde enflasyon oranının Haziran ayında tarihi zirve olan %8,6 seviyesine yükselmesi ve Euro/Dolar paritesinin 1 seviyesine kadar gerilemesine bağlı olarak piyasanın beklentisi AMB’nin 21 Temmuz tarihli toplantısında politika faizini 25-50 baz puan arasında artıracağı yönünde.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (8 TEMMUZ) – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 1 Temmuz ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) mevduat hacmindeki düşüşün etkisiyle önceki haftaya göre %3 geriledi. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %16-20 aralığına yükseldi, TL cinsi kredi faiz oranları %18-33 aralığına yükseldi. TL mevduatları önceki haftaya göre %1,9, kredi hacmi %0,8 artış kaydetti. Yabancı para kredi hacmi ise haftalık 1,1 milyar dolar düşüşle 144,0 milyar dolara geriledi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 133,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar geriledi, tüzel kişilerin 76,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 3,1 milyar dolar düştü, böylece yurt içi döviz mevduatları 3,6 milyar dolar düşüşle 209,9 milyar dolar oldu. Yurt dışı döviz mevduatları 26,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düştü. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düşüşle 3,7 milyar dolara geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 100,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar geriledi; altın rezervleri 41,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar geriledi, brüt döviz rezervleri 59,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 0,6milyar dolar artışla 58,4 milyar dolara yükseldi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 17,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre değişmedi. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 60 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 17 milyon dolarlık net alış yaptı, böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 3,3 milyar dolarlık, DİBS’te 2,0 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.
Dolar/TL’nin aylık %0,6, enerji fiyatlarının %7,6 arttığı Nisan 2022’de Tarım-GFE aylık %7,45, yıllık %117,31 artış kaydetmişti. Gübre ve toprak geliştiricilerdeki aylık artış %10,0 (yıllık %241,6), hayvan yemindeki artış ise %8,8 (yıllık %121,7) olmuştu. Dolar/TL’nin aylık %6,9, enerji fiyatlarının %2,9 yükseldiği Mayıs ayında Tarım-GFE’de de artış göreceğiz.
Öncü PMI verilerine göre Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları olan ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere‘de iç ve dış talep Haziran ayında gerilemekle kalmayıp imalat sektörlerinde üretim önceki aya göre düştü. Bu, Türkiye’nin Haziran ayı ihracat performansı açısından olumsuz bir gelişme. Japonya‘da da imalat sektörü üretimi Haziran ayında önceki aya göre yavaşladı.
ABD’de imalat sektörü PMI endeksi 2022 yılı Haziran ayında son 23 ayın en düşüğü olan 52,4 seviyesine geriledi, imalat sektörü üretimi son iki yıldan bu yana ilk kez daraldı. PMI endeksinin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise sektörün daraldığını gösteriyor. Hizmet sektörü PMI endeksi ise 51,6 değeri ile Mayıs ayına göre son beş ayın en zayıf büyümesini kaydetti. Artan yaşam maliyetleri ve güven kaybının etkisiyle imalat ve hizmet sektörleri siparişleri Mayıs-Haziran 2020’den bu yana ilk kez bir önceki aya göre düştü, satın alımlar geriledi. Yeni ihracat siparişleri de Haziran ayında artan enflasyon ve devam eden tedarik zinciri sorunlarına bağlı olarak Haziran 2020’den bu yana en sert düşüşünü kaydetti. Gıda, petrol, nakliye, malzeme ve çalışan ücretlerindeki artışın etkisiyle girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları önemli ölçüde artış gösterdi. Raporda, girdi maliyetlerindeki artışa rağmen firmaların müşterilerini tutabilmek amacıyla fiyat kırmaları enflasyonist baskının azalması adına önemli bir ayrıntı olduğunu ekleyelim. Elbette fiyat indirimleri tüketici enflasyonunu yavaşlatacaktır ancak firma karlılığının azalması istihdam piyasasının ve ücret artışlarının zayıflamasına sebep olacaktır.
Kaynak: S&P Global, US Bureau of Economic Analysis.
Euro Bölgesi’nde imalat sektörü PMI endeksi 2022 yılı Haziran ayında son 22 ayın en düşüğü olan 52,0 seviyesine geriledi, imalat sektörü üretimi PMI endeksi ise 49,3 değeri ile son iki yıldan bu yana ilk kez daralma bölgesine geçti. Hizmet sektörü PMI endeksi ise 52,8 değeri ile Mayıs ayına göre son beş ayın en zayıf büyümesini kaydetti. ABD’de olduğu gibi Euro Bölgesi’nde de artan enflasyonun etkisiyle yaşam maliyetlerindeki artış ve sıkılaşan finansal koşullar mal ve hizmet talebinin zayıflamasına sebep oldu. Mal siparişleri Mayıs-Haziran döneminde ardı ardına düştü, hizmet siparişleri en zayıf artışını kaydetti. Talepteki düşüşün etkisiyle satılamayan ürünlerin stok seviyesindeki artış, önümüzdeki dönemde kapasitede gerileme olasılığını ortaya koydu.
Dr. Fulya Gürbüz 