S&P Global Mayıs ayı sektörel PMI ilk verilerini açıkladı. PMI dediğimiz “Purchasing Managers Index”, yani satın alma müdürleri endeksi. S&P Global her ay onlarca ülkenin hizmet ve imalat sektörlerindeki satın alma müdürlerine bir anket gönderiyor ve ilk sonuçlarını ay bitmeden açıklıyor. Tüm ülkeler için nihai veriler anketin yapıldığı ayın bitiminden sonraki ayın ilk iş günü yayınlanıyor. Dolayısıyla 1 Haziran’da yayınlanacak küresel PMI verilerinde gelişmeleri ülkeler bazında daha detaylı okuyacağız.
Kaynak: HCOB, S&P Global
PMI anketinde ilgili sektöre ait üretim, yeni siparişler (yurt içi ve ihracat), mevcut işler, satın alma, tedarik süresi, istihdam, stok seviyesi, girdi maliyetleri, çıktı fiyatları ve son olarak gelecek 12 aya ilişkin üretim beklentilerinin bir önceki aya göre artıp azalmadığı soruluyor. Endeks 50 değerinin üzerindeyse ilgili faaliyetin bir önceki aya göre büyüdüğü, altında ise küçüldüğü, eşit ise değişim olmadığı anlamına geliyor.
PMI öncü verileri sadece ABD, Avustralya, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’yı kapsıyor. Mayıs ayı öncü verilerine göre adı geçen ekonomilerde hizmet sektörleri büyümelerini sürdürürken, imalat sektörlerinde Japonya hariç büyük kan kaybı var. İmalat sektörü ihracat siparişlerindeki düşüş devam ediyor. Fiyatlar tarafında ise enflasyonist baskı zayıflıyor. Raporlardan gelen ipucunda Çin imalat sektöründeki yavaşlamanın ihracat siparişlerini olumsuz etkilediği notunu okuduk. Yine Mayıs ayına ilişkin olarak tedarik zincirinde sıkıntı kalmadığı, istihdamda kan kaybı olmadığı, mevcut işlerin üretimi desteklediği de diğer gelişmeler arasında yer aldı.
Biliyoruz ki Euro Bölgesi, ABD ve İngiltere en büyük ihracat ortaklarımız. Başta Avrupa ve Euro Bölgesi olmak üzere büyük ihracat pazarlarımızdan gelen imalat sektörlerinde daralma işaretleri Türkiye’nin başta ihracat siparişleri olmak üzere imalat sektörünü aşağı yönlü baskılıyor.
Nitekim TCMB’nin Mayıs ayı Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) verilerine göre Türkiye imalat sektöründe mevcut yurt içi ve ihracat siparişleri bir önceki aya göre düştü, son üç ayda kaydedilen üretim hacmi de bir önceki aya göre geriledi.
Kaynak: TCMB
İmalat sektörü kapasite kullanım oranlarında ise tablo daha iyi; Mayıs ayında dayanıklı tüketim malları ve ara mal imalatında kapasite kullanım oranları bir önceki aya göre yükselme kaydetti, dayanıksız tüketim malları ve yatırım malları imalatında ise kapasite kullanımı geriledi.
Kaynak: TCMB
RKGE’de siparişlerdeki düşüşe karşın stoklardaki azalmadaki yavaşlama ara ve dayanıklı tüketim mallarındaki kapasite kullanım artışlarını desteklediğini anlıyoruz. Öte yandan dayanıksız tüketim malı imalatı kapasite kullanımındaki gerileme ihracat siparişlerindeki düşüş işaretini açıklıyor.
Şubat-Mart-Nisan döneminde aralıksız yükselen yatırım malları imalatında kapasite kullanımının Mayıs ayında gerilemesi ise reel sektörün finansmana erişiminin zorlaştığından mı yoksa talebin zayıflamasından mı yoksa bir nefes alma payı mı olduğunu ay sonunda açıklanacak Mayıs ayına ilişkin MÜSİAD’ın açıklayacağı SAMEKS endeks verilerinde ve 1 Haziran’da açıklanacak İSO imalat sektörü PMI verilerinde ve 2 Haziran’da açıklanacak dış ticaret verilerinde anlamaya çalışacağız.
21 Şubat’ta açıklanan gelişmiş ekonomiler Şubat ayı öncü PMI verilerinde hizmet sektörünün hızlandığı, imalat sektöründe daralmanın zayıfladığı hatta büyüme kaydedildiği işaretlerini aldık. Gelişmiş ekonomilerin imalat sektörü ihracat siparişleri ise zayıf seyrini korudu. Hafta başından bu yana açıklanan Türkiye’nin Şubat ayı makro-ekonomik verilerinde ise ekonomik aktivitede iyileşme işaretleri aldık.
. Ücret zamları ve EYT’nin devreye alınması tüketicilerin geleceğe yönelik maddi durum beklentisini iyileştirdi. Fiyat artışlarının satın almaları öne çektiğini de dikkate aldığımızda hane halkının dayanıklı ve yarı dayanıklı malları satın alma düşüncelerinde de iyileşme kaydedildi. Şubat ayında ihtiyaç kredi hacmindeki artışın hızlanması ve RKGE’de mevcut yurt içi siparişlerindeki artış tüketici iyimserliğini destekledi.
Kaynak: TCMB
. İmalat sektöründe yatırım harcamalarında artışa paralel olarak yatırım malı imalatı da arttı.
. İmalat sektörü ara malı üretiminde KKO’nun düşmesinde küresel imalat sektörü ihracat talebindeki azalmanın etkisi olabilir.
. İmalat sektöründe mevcut yurt içi ve ihracat siparişleri arttı.
. İmalat sektörü girdi maliyetleri ile gelecek 3 ayda satış fiyatları beklentisi aylık ve yıllık bazda düştü.
Kaynak: TCMB
. Stoklardaki artış yavaşladı.
. Hizmet sektöründe son 3 aydaki iş durumu ve son 3 aydaki hizmetlere olan talep zayıfladı.
. Perakende ticaret sektöründe gelecek 3 aya ilişkin sipariş ve satış beklentilerindeki iyimserlik azaldı.
. Hizmet sektöründe gelecek 3 aya ilişkin istihdam beklentisi arttı, perakende ticaret sektöründe beklenti zayıfladı, inşaat sektöründe kötümser beklenti zayıfladı.
Kaynak: TÜİK
Şubat ayına ilişkin olumlu makro-ekonomik sinyaller 24 Şubat’ta gerçekleştirilecek olan TCMB para politikası toplantısında %9 seviyesindeki politika faizinin düşürülmesinde etkili olabilir.
13–17 Haziran haftasında, FED’den 50 baz puanlık faiz artışı beklenirken Türkiye’de enflasyonist baskıların arttığını; sanayi üretiminde zayıf bir artış, perakende satışlarda ise görece güçlü bir performans, cari açıkta gerileme, konut satış fiyatı ve miktarında artış göreceğiz.
13 HAZİRAN 2022, PAZARTESİ
NİSAN AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK
Arındırılmış verilere göre Mart ayında sanayi üretimi aylık %1,8 azalmış, yıllık %9,6 artmıştı. Arındırılmamış verilere göre aylık bazda endeks %12,5 artış kaydetmiş, söz konusu artışı ihracat ve perakende satışlar desteklemişti. Nisan ayında İSO imalat sanayi PMI endeksi aylık 0,2 puan düşüşle 49,2 seviyesine gerileyerek bir önceki aya göre imalat sektörünün daralmaya devam etmişti (eşik değer 50’dir). Nisan ayında ihracatın önceki aya göre %3,0 artması, otomotiv sektörü üretiminin aylık %0,6 artması, ara malı kapasite kullanımında aylık yüzde 1 puanlık artış, SAMEKS üretim endeksindeki aylık %12,8’lik artış sanayi üretiminin arındırılmamış verilere göre önceki aya göre büyümesine katkı sağlayacak.
Kaynak: TÜİK
NİSAN AYI PERAKENDE SATIŞ HACİM ENDEKSİ – TÜİK
Arındırılmış verilere göre Mart ayında perakende satış hacmi aylık %0,3, yıllık %2,5 artmıştı. Arındırılmamış verilere göre perakende satışlar aylık %17,8 artış kaydetmişti. Nisan ayında arındırılmamış verilere göre perakende ticaret güven endeksinde satışların aylık %11,6’lık artış kaydetmesi ve ihtiyaç kredilerinin aylık %2,3 artması perakende satış hacim endeksini yukarı yönlü destekleyecektir.
Kaynak: TÜİK
NİSAN AYI CARİ İŞLEMLER DENGESİ – TCMB
Mart ayında cari işlemler dengesi dış ticaret dengesi dış ticaret açığındaki hafif artışa bağlı olarak 5,55 milyar dolar açık vermişti. Dış ticaret açığının Nisan ayında aylık 2,07 milyar dolar azalması ve turizm gelirlerinde sınırlı artış, cari işlemler açığının 3,5 milyar dolar seviyesinin altına gerilemesinde etkili olacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
15 HAZİRAN 2022, ÇARŞAMBA
FED PARA POLİTİKASI TOPLANTI KARARI – FED
Piyasada FED’den 50 baz puanlık artışla politika faizinin %125-150 aralığına yükseleceği fiyatlanıyor. Mayıs ayı Bej Kitap raporunda FED’in 12 bölgesinin 8’inde hafif yukarı bir büyüme görülürken kalan 4 bölgede daha ılımlı bir performans kaydedildiğini okumuştuk. Raporda yer alan notlara göre imalat sektöründe büyüme devam ederken yüksek fiyat seviyeleri ve artan faiz oranları perakende satışlarda yavaşlamaya sebep oldu. 12 bölgenin 3’ünde resesyon endişeleri var. Artan enflasyon (mavi çizgi) ve %4 seviyesinin altındaki işsizlik oranı (yeşil çizgi) faiz artırımını destekliyor ancak ekonomik büyümeye yönelik endişeler FED’in faiz artırımlarında sert bir ivme ortaya koymayacağına işaret ediyor.
Nisan ayında bütçe gelirlerinin aylık %5,2 artışla 164,1 milyar TL’ye yükselmesi ve bütçe giderlerinin aylık %4,7 düşüşle 214,3 milyar TL’ye gerilemesine bağlı olarak bütçe 50,2 milyar TL açık vermişti. Böylece 12-aylık toplam bütçe açığı 217,5 milyar TL’ye yükselmişti. Genelde benzer sonuçlar gösteren Hazine nakit dengesi ise Mayıs ayında 149.2 milyar TL fazla verdi.
Tarım-ÜFE, Nisan ayında aylık %17,76, yıllık %118,53 artış kaydetmişti. Mayıs ayında TÜFE’de enerji fiyatlarının aylık %0,8, döviz kurunun ise %6,9 artış kaydetmesi Tarım-ÜFE’de artışı tetikleyecek.
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Nisan ayında konut satışları önceki aya göre hafif düşüşle 133.058 adete gerilemişti. Mayıs ayında konut kredileri önceki aya göre hafif artışla %3’e yükselmesi konut satışlarını yukarı yönlü destekleyecektir.
Kaynak: TÜİK
16 HAZİRAN 2022, PERŞEMBE
NİSAN AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB
KFE, Mart ayında bir önceki aya göre %9,3 oranında artışla 347,5 seviyesine yükselmişti. Nisan ayında inşaat maliyetlerindeki artış konut fiyatlarına da yansıyacaktır.
Kaynak: Turkey Data Monitor
NİSAN AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
Özel sektörün yurt dışı uzun vadeli kredi borcu Mart ayında aylık 0,5 milyar dolarlık düşüşle 159,5 milyar dolara gerilemişti.
Mayıs ayında piyasa profesyonellerinin yıl sonu TÜFE tahmini %57,92, yıl sonu Dolar/TL kuru tahmini 17,568, yıl sonu cari açık beklentisi 34,3 milyar dolar, yıl sonu GSYH büyüme tahmini %3,3 seviyesindeydi. Özellikle TÜFE tahmininde artan döviz kuruna istinaden Haziran ayında daha hızlı bir yükseliş göreceğiz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
NİSAN AYI TOPLAM KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU – TCMB
Mart ayında Türkiye’nin toplam kısa vadeli dış borç stoku aylık 1,7 milyar dolar artışla 132,2 milyar dolara yükselmiş, orijinal vadeye bakılmaksızın gelecek 12 aydaki toplam dış borç ödemesi ise 5 milyar dolar artışla 181,4 milyar dolara yükselmişti.
11 – 15 Nisan haftasında Mart ayına ilişkin olarak tarım üreticileri maliyetinde artış, Şubat ayına ilişkin olarak bir önceki aya göre cari açıkta gerileme, inşaat maliyetlerinde artış, sanayi üretiminde kısmi artış, perakende siparişlerde gerileme, ihracat miktar endeksinde artış göreceğiz. TCMB ve Avrupa Merkez Bankası (AMB) faiz değiştirmeyecek ancak AMB’den faiz artırım sinyallerine odaklanacağız.
11 NİSAN 2022, PAZARTESİ
ŞUBAT AYI ÖDEMELER DENGESİ VERİLERİ – TCMB
Dış ticaret açığındaki artışın etkisiyle cari işlemler açığı Aralık ayındaki 3,8 milyar dolardan Ocak ayında 7,1 milyar dolara yükselmişti. Böylece son 12-aylık cari açık 20,2 milyar dolara yükselmişti. Şubat ayında dış ticaret açığının önceki aya göre 2,2 milyar dolar azalmasına bağlı olarak cari açık da 5 milyar dolar civarına gerileyecek. Mart ayında ise dış ticaret açığının önceki aya göre 0,4 milyar dolar artması cari açıkta Şubat ayına göre önemli bir değişim olmayacağına işaret ediyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
ŞUBAT AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK
Arındırılmamış verilere göre işsizlik oranı Aralık ayındaki %11,3’ten Ocak ayında %12,1 seviyesine yükselmiş, Kasım-Aralık’ta düşen istihdam Ocak’ta da gerilemişti. Sektörler bazında istihdam verisinin yayınlanmaması dikkatimizi çekmişti. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı ise Ocak’ta %11,4 ile önceki aya göre değişmemişti.
Kaynak: TÜİK
ŞUBAT AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK
İnşaat maliyet endeksi Ocak’ta aylık %15,24, yıllık %79,91 artış kaydetmişti. Dolar/TL’nin bir önceki aya göre yatay kaldığı Ocak ayında, malzeme endeksi aylık %10,12, işçilik endeksi %33,83 artmış; yıllık artışlar sırasıyla %98,2 ve %41,0 olmuştu. İşçilik maliyetlerinin sene başında revize edildiği dikkate alındığında malzeme endeksindeki artış elektrik ve doğal gaz fiyatlarına yapılan zamlar, petrol ve emtia fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. Mart ayında benzer eğilimin devam etmesi inşaat maliyetlerini yukarı çekmeye devam edecek.
Kaynak: Turkey Data Monitor
12 NİSAN 2022, SALI
ŞUBAT AYI SANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSLERİ – TÜİK
Ocak ayında sanayi üretimi aylık %2,4 daralmış, yıllık %7,6 büyüme kaydetmişti. Ocak ayında sanayi üretiminde aylık bazda büyüyen tek sektör %11,2 ile madencilik ve taş ocakçılığı olmuştu. Şubat ayında otomotiv sektörü dahil sanayi malları ihracatının artması, ara mal üretimi kapasite kullanımındaki düşüşün yavaşlaması, stoklarda kısmen artış ile ticari kredilerde hızlanma sanayi üretimini önceki aya göre hafif yukarı çekecek. İthalatın Şubat ayında önceki aya göre yatay kalması sanayi üretimine olumsuz bir etki yaratmayacak.
Kaynak: TÜİK
ŞUBAT AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK
Ocak ayında perakende satışlar aylık %1,5 düşmüş, yıllık %7,9 artış kaydetmişti. Aylık bazda düşen satışlara rağmen perakende sektöründe ciro aylık bazda %7,0 artmıştı. Şubat ayında ihtiyaç kredilerinde devam eden yavaşlama perakende satışları aşağı çekebilir.
Kaynak: TÜİK
ŞUBAT AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2015=100), 2022 yılı Ocak ayında yıllık %90,9 artmıştı. Yıllık bazda sanayi sektörü ciro endeksi %106,1, inşaat ciro endeksi %62,3, ticaret ciro endeksi %76,1, hizmet ciro endeksi %116,9 artış kaydetmişti. Toplam ciro aylık bazda %3,6 artarken; sanayi sektöründe %2,2, inşaatta %11,3, ticarette %1,5, hizmette %11,9 artış olmuştu.
Kaynak: TÜİK
13 NİSAN 2022, ÇARŞAMBA
ŞUBAT AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK
Ocak ayında ihracat miktar endeksi aylık %22,2, ithalat miktar endeksi %17,1 gerilemişti. İhracat birim değer endeksi aylık %1,6 artarken, ithalat birim değerindeki artış %15,6 olmuştu. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret haddi aylık 10,0 puan düşüşle 72,8 seviyesine gerilemişti. Şubat ayında ihracatın önceki aya göre %14 artış kaydederken ithalatın yatay kalması ihracat miktar endeksinde artış görmemize sebep olacak. Şubat verilerinde özellikle ihracat ve ithalat birim değer endekslerine odaklanacağız.
Kaynak: Turkey Data Monitor
14 NİSAN 2022, PERŞEMBE
MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – TCMB
TCMB %14 olan politika faizini değiştirmeyecek.
AVRUPA MERKEZ BANKASI (AMB) PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – ECB
Enflasyonist baskıların giderek artmasına bağlı olarak faiz artırım sinyallerine odaklanacağız.
ŞUBAT AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
Özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu Ocak ayında önceki aya göre 0,2 milyar dolar azalışla 161,2 milyar dolara gerilemişti. Borcun 96,9 milyar doları reel sektöre, 56,3 milyar doları bankalara, 8 milyar doları banka dışı finans şirketlerine aitti. Özel sektörün Ocak ayı itibariyle gelecek 1 yıl içinde gerçekleştireceği anapara geri ödemelerinin toplamı 43,9 milyar dolardır.
Kaynak: Turkey Data Monitor
8 NİSAN TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 1 Nisan ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) yabancı para cinsinden vadeli ve vadesiz mevduatlardaki gerilemeye bağlı olarak önceki haftaya göre hafif geriledi. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %14-18 aralığına, TL cinsi kredi faizleri %17-29 aralığına hafif geriledi. TL mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 139,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar düştü, tüzel kişilerin 1,1 milyar dolar azalışla 76,3 milyar dolara geriledi. Böylece yurt içi döviz mevduatları haftalık 1,6 milyar dolar düşüşle 216,0 milyar dolar oldu. Yurt dışı döviz mevduatları 25,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar geriledi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar düşüşle 4,9 milyar dolara geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 109,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar yükseldi; altın rezervleri 42,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar azaldı,brüt döviz rezervleri 66,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,2 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar düşüşle 27,7 milyar dolara geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 21,8 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 10 milyon dolar, DİBS’te 104 milyon dolar net alış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
15 NİSAN 2022, CUMA
MART AYI TARIM ÜRETİCİLERİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM-ÜFE) – TÜİK
Tarım-ÜFE Şubat’ta aylık %13,74, yıllık %68,49 artış kaydetmişti. 2021’in sonlarından itibaren artan enerji maliyetlerine bağlı olarak tarım üretim maliyetleri, gıda tüketim fiyatlarına doğrudan yansıtılıyor.
Kaynak: TÜİK
MART AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Türkiye genelinde konut satışları Şubat ayında bir önceki aya göre %10,5, bir önceki yılın aynı ayına göre %20,1 artışla 97 bin 587 olmuştu.
Kaynak: TÜİK
MART AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Merkezi yönetim bütçesi Şubat ayında TCMB karının aktarılması ve vergi gelirlerindeki artışın etkisiyle önceki aya göre 94,6 milyar TL artışla 270,6 milyar TL gelir elde etmişti. Giderler aylık olarak 54,9 milyar TL artışla 200,8 milyar TL olmuştu. Böylece Şubat ayında bütçe 69,7 milyar TL fazla vermişti. Ocak-Şubat döneminde bütçe 99,8 milyar TL fazla verdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
ŞUBAT AYI KISA VADELİ TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU – TCMB
Ocak ayında Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku aylık 5,2 milyar dolar artışla 125,5 milyar dolara yükselmişti. Borcun 44,5 milyar doları özel sektör finans dışı kuruluşlara, 31,2 milyar doları özel sektör finans kuruluşlarına, 22,6 milyar doları kamu bankalarına, 27,2 milyar doları TCMB’ye aittir. Ocak ayı itibariyle gelecek 12 ayda vadesi dolacak toplam dış borç stoku ise aylık 2,1 milyar dolar artışla 173,7 milyar dolara yükselmişti.
7 – 11 Şubat haftasında Aralık ayına ilişkin olarak sanayi üretiminde zayıflama, perakende satışlarda ve ciroda iyileşme, inşaat maliyetlerinde sert yükseliş, cari açıkta artış göreceğiz. Şubat ayı TCMB Piyasa Katılımcıları Beklenti Anketinde enflasyon beklentilerine odaklanacağız.
7 ŞUBAT 2022, PAZARTESİ
OCAK AYI HAZİNE NAKİT BÜTÇE DENGESİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
2021 yılı Aralık ayında nakit bütçe 92,1 milyar TL ile rekor açık vermiş, 2021 yılı toplamında nakit bütçe açığı 142,1 milyar TL olmuştu. (2020 yılı nakit açığı 181,9 milyar TL)
Kaynak: Turkey Data Monitor
10 ŞUBAT 2022, PERŞEMBE
2021 YILI ARALIK AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK
Kasım 2021’de dış ticaret hacmi artsa da pahalıya alıp ucuza satmaya devam etmiştik. Kasım ayında ihracat ve ithalat miktar endeksleri bir önceki aya göre sırasıyla %0,5 ve %11,0 artış kaydetmiş; ihracat ve ithalat birim değer artışları önceki aya göre sırasıyla %1,42 ve %4,38 yavaşlamıştı. Aralık ayında ihracat ve ithalatın artmasına bağlı olarak dış ticaret miktar endeksleri yükselmeye devam edecek. Aralık ayı verilerinde dış ticaret birim endekslerine odaklanacağız.
Kaynak: TÜİK
2021 YILI ARALIK AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK
Arındırılmamış verilere göre işsizlik oranı 2021 yılı Kasım ayında aylık 0,2 puanlık artışla %10,9 seviyesine yükselmiş, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı %11,2 ile önceki aya göre değişiklik göstermemişti.
Kaynak: TÜİK
2021 YILI ARALIK AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSLERİ – TÜİK
2021 yılı Kasım ayında döviz kurundaki sert artış inşaat maliyetlerini zirveye taşımıştı. Döviz kurunun aylık %17 (yıllık %33,9) artış kaydettiği Kasım 2021’de inşaat maliyet endeksi aylık %7,94, yıllık %48,87 artış kaydetmişti. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %10,71, işçilik endeksi %0,25 artmıştı. Bir önceki yılın aynı ayına göre ise malzeme endeksi %60,13, işçilik endeksi %22,50 artmıştı. Aralık ayında döviz kurunda aylık %26,8’lik (yıllık %75,8) artış inşaat maliyetlerinin çok daha sert yükselmesine sebep olacak. Ocak ayında ise döviz kurundaki yatay harekete rağmen enflasyon beklentilerindeki yükselişe bağlı olarak inşaat maliyetlerinde de artış göreceğiz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
4 ŞUBAT TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB 28 Ocak ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre değişmedi. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre %1,4 artarken, TL cinsi krediler hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faizleri %16-21 aralığına yukarı genişledi. TL cinsi kredi faizleri %17-32 aralığına yukarı daraldı. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) önceki haftaya göre 2,0 milyar dolar düşüşle 113,3 milyar dolara, tüzel kişilerin 1,3 milyar dolar düşüşle 84,8 milyar dolara geriledi, yurt dışı mevduatlar 0,2 milyar dolar düşüşle 24,6 milyar dolara geriledi; böylece toplam DTH büyüklüğü 28 Ocak haftasında 3,3 milyar dolar düşüşle 222,8 milyar dolarageriledi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar düşüşle 4,7 milyar dolara geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 110,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar arttı. Altın rezervleri 28 Ocak’ta 38,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar düştü, brüt döviz rezervleri 71,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,8 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar düşüşle 36,4 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 23,1 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar geriledi. Yurt dışı yerleşikler 28 Ocak ile biten haftada hisse senetlerinde 139 milyon dolarlık, DİBS’te 41 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
11 ŞUBAT 2022, CUMA
TCMB ŞUBAT AYI PİYASA KATILIMCILARI BEKLENTİ ANKETİ– TCMB
TCMB Ocak ayı Piyasa Katılımcıları Beklenti Anketinde yılsonu TÜFE artışı %29,75’e yükselmişti. 2022’de politika faizi beklentisi %14 iken Ocak 2023’te %16’nın üzerine çıkacağı bekleniyor. Yılsonu Dolar/TL kuru beklentisi 16,135’e yükselmiş, 2022 yılında toplam cari açık beklentisi 7,9 milyar dolara gerilemişti. 2022 yılı GSYH büyüme beklentisi %3,69 iken, 2023 yılında %4,23’e yükselmesi bekleniyor.
2021 YILI ARALIK AYI CARİ İŞLEMLER DENGESİ – TCMB
2021 yılı Ağustos-Ekim döneminde arka arkaya cari fazla verilmesinin ardından Kasım ayında cari işlemler dengesi artan dış ticaret açığı ve yarıya düşen net turizm gelirlerine istinaden 2,7 milyar dolar açık vermişti. Kasım ayında 1,8 milyar dolar finansman sağlanmış, 4,5 milyar dolarlık kaynağı belli olmayan (Net Hata Noksan kalemi) döviz girişi olmuştu. Aralık ve Ocak aylarında artan dış ticaret açığına bağlı olarak cari işlemler açığı da artacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
2021 YILI ARALIK AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSLERİ – TÜİK
Sanayi üretim endeksi 2021 yılı Kasım ayında aylık %3,3, yıllık %11,4 artış kaydetmişti. Sanayi üretimiihracatı ve ithalatının arttığı Aralık ayında sanayi üretimini; yatırım malı, ara malı, otomotiv ve gıda imalatı desteklemeye devam edecek. Ocak ayında ise ihracat, ithalat ve kapasite kullanım oranlarında gerileme sanayi üretiminin bir önceki aya göre zayıflamasına sebep olacak ancak elektrik ve doğalgaz kesintilerinden dolayı sanayi üretiminde düşüş görme ihtimalini de göz ardı etmeyelim.
Kaynak: TÜİK
2021 YILI ARALIK AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK
Perakende satış hacmi Kasım 2021’de aylık %1,3, yıllık %16,3 artış kaydetmişti. Perakende satışlardaki artışta özellikle kurdaki yükselişin ve enflasyon baskısının dayanıklı tüketim malı talebini öne çektiğini söyleyebiliriz. Söz konusu eğilimin, ihtiyaç kredilerinin arttığı ve sert kur artışı yaşanan Aralık ayında da sürmesi beklenebilir.
2021 YILI ARALIK AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi, 2021 yılı Kasım ayında aylık %11,8 yıllık %60,4 artış kaydetmişti. Kurda sert artış yaşanan Aralık ayında enflasyonist baskının artacağı beklentisiyle satın alımların öne çekildiğini ve ciroların arttığını görebiliriz.
Kasım ayında imalat sektöründe büyüme işaretlerini almıştık, Aralık ayında da sürdü. Yine, Kasım ayında hizmet ve perakende ticaret sektöründe korunan iyimserlik Aralık ayında hafif zayıflasa da devam etti. İnşaat sektöründe ise kötümserlik algısı Aralık ayında artarak sürdü.
2021 yılı Aralık ayında, bir önceki aya göre;
. İhracat siparişlerinde ve mal stoklarındaki artış imalat sektöründe üretim artışını destekledi.
. Döviz kurundaki yükseliş, perakende satış ve hizmet sektörlerinde iyimserliği hafif azaltırken, inşaat sektöründe kötümserlik algısı artmaya devam etti.
. Dayanıklı tüketim malı kapasite kullanım oranında gerilemenin devam etmesi hane halkının satın alma gücünün azalmaya devam ettiğini gösterdi.
. Üretim maliyetleri ve çıktı fiyatları aylık ve yıllık bazda artışını sürdürdü.
13 – 17 Aralık haftasında Ekim ayına ilişkin olarak üretim ve perakende satışlarda önemli bir iyileşme olmayacak, inşaat maliyetlerindeki artışa paralel olarak konut fiyatları yükselecek, ödemeler dengesi azalan dış ticaret açığına bağlı olarak fazla vermeye devam edecek. Kasım ayına ilişkin olarak konut satışlarının artan döviz kuruna bağlı nasıl bir değişim göstereceğini izleyeceğiz, merkezi yönetim bütçesi artan vergi gelirlerinin etkisiyle fazla verecek. Hafta genelinde TCMB ve büyük merkez bankalarının faiz kararlarına odaklanacağız. Fed, ECB, BOE ve BOJ faiz değişikliğine gitmeyecek, TCMB beklemede kalabilir.
13 ARALIK 2021, PAZARTESİ
EKİM AYI SANAYİ ÜRETİMİ – TÜİK
Sanayi üretimi Eylül ayında aylık %1,5 azalmış, yıllık %8,9 artış kaydetmişti. Sektörde ciro aylık %0,9 azalmış, yıllık %48,4 oranında artmıştı. Ekim ayına ilişkin öncü veriler sanayi üretiminde net bir tablo ortaya koymuyor. Ekim ayında önceki aya göre otomotiv üretimi değişmedi, ihracat Ekim ayında yataya yakın kaldı, kapasite kullanım oranı dayanıksız tüketim malı imalatı dışında (yatırım malı, dayanıklı tüketim malı ve ara malı) geriledi. Öte yandan dayanıksız tüketim malı imalatı KKO’nun önceki aya göre %2 artması ve mal stoklarında artış sinyali sanayi üretimi performansını Ekim ayında yukarı çekmeye yetecek mi izleyeceğiz.
Kaynak: TÜİK
EKİM AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK
Perakende satış hacmi Eylül ayında aylık %1,2, yıllık %15,9 artış kaydetmişti. Sektörde ciro aylık %2,2, yıllık %37,3 artmıştı. Ekim ayında tüketici kredileri ve bireysel kredi kart harcamalarının önceki aya göre yavaşlamasına rağmen satış hacminin arttığına yönelik sinyaller perakende satış performansının Ekim ayında korunacağına işaret ediyor.
Kaynak: TÜİK
EKİM AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Türkiye’de toplam ciro artış hızı Eylül ayında yavaşlamıştı. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Eylül ayında aylık %0,6, yıllık %42,6 artış kaydetmişti. Önceki aya göre inşaat ciro endeksi %3,0, ticaret ciro endeksi %0,9, hizmet ciro endeksi %2,6 artmış, sanayi sektörü ciro endeksi %0,9 azalmıştı.
Kaynak: TÜİK
EKİM AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB
Cari işlemler dengesi, Eylül ayında dış ticaret açığının önceki aya göre azalmasına bağlı olarak 1,7 milyar dolar fazla vermişti, son 12-aylık toplam cari işlemler açığı 18,4 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Ekim ayında dış ticaret açığında gerileme ve seyahat gelirinde hafif artış sinyalinin etkisiyle cari işlemler hesabı 2,9 milyar dolar fazla verecek, 12-aylık toplam cari işlemler açığı Ekim ayında 15,6 milyar dolar seviyesine gerileyecek. Covid-19 vakalarındaki artışlar ve seyahat yasakları, yaz aylarına kadar ödemeler dengesine turizm gelirlerinden katkı gelmeyeceğine işaret ediyor. Dolayısıyla turizmde hareketlilik görene kadar, cari işlemler dengesi ağırlıklı olarak dış ticaret dengesine paralel hareket edecek.
Kaynak: Turkey Data Monitor
14 ARALIK 2021, SALI
KASIM AYI TARIM-ÜFE – TÜİK
Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) Ekim ayında aylık %1,68, yıllık %23,10 artış kaydetmişti. Döviz kuru sepetinin Kasım ayında aylık %15,6, yıllık %31,2 artış kaydetmesi ithal tarım girdi maliyetlerini yukarı çekeceğinden Tarım-ÜFE’de sert yükseliş göreceğiz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Türkiye genelinde Ekim ayında 137 bin 401 konut satışı gerçekleşmiş, böylece Ocak-Ekim döneminde toplam konut satışı 1 milyon 86 bin 539 olmuştu. 2020 yılı genelinde toplamda 1 milyon 499 bin 316 konut satışı yapılmıştı. Ekim ayında %17,82’den Kasım ayında %17,10 seviyesine gerileyen konut kredi faiz oranının ve Kasım ayında %15’ten fazla yükselen döviz kurunun konut satışlarını artırıp artırmadığını izleyeceğiz.
Kaynak: TÜİK
15 ARALIK 2021, ÇARŞAMBA
FED’İN PARA POLİTİKASI KARARI – FED
ABD Merkez Bankası (Fed) 2021 yılı son para politikası kurulu toplantı kararını duyuracak. Fed, son yayınladığı Bej Kitap’ta ABD ekonomisinin güçlü performans gösterdiğine işaret etmiş, Fed Başkanı Powell yaptığı konuşmalarda enflasyondaki yükselişin kalıcı olabileceğine, dolayısıyla da pandemi destekli varlık alımlarını beklenenden daha kısa bir sürede sonlandırabileceklerine dikkat çekmişti. Fed Aralık toplantısında varlık alım miktarını azaltacak. Toplantı kararı duyurusunda faiz artırım sinyallerine odaklanacağız.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM AYI BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Merkezi yönetim bütçe dengesi 2021 yılı Ekim ayında 114,0 milyar TL gelir, 131,4 milyar TL gider kaydetmiş, böylece bütçe dengesi 17,4 milyar TL açık vermişti. Ocak-Ekim döneminde bütçe dengesi 78,5 milyar TL açık verirken, 2020 yılı genelinde 175,3 milyar TL açık kaydedilmişti. Aşağıdaki grafikte 12-aylık toplamların yıllık reel değişimleri dikkate alındığında faiz harcamalarının (mavi çubuklar) 2019 yılıyla birlikte hızlandığını görüyoruz. Öte yandan faiz hariç bütçe giderlerinin (lacivert çubuklar) 2020 yılı ikinci yarısından itibaren yavaşlaması bütçe disiplinini ortaya koyarken, vergi gelirlerinin (turuncu çubuklar) 2021 yılıyla birlikte hızlanması merkezi yönetim bütçe açığının 2021 yılında gerilemesini sağladı. Kurdaki yüksek artışların gelir dağılımını düşük gelirlilerin aleyhine çevirmesi hanehalkı harcamalarını aşağı çekerken, yüksek üretim maliyetleri istihdamın zayıf kalmasına sebep oluyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
16 ARALIK 2021, PERŞEMBE
TCMB PARA POLİTİKASI KARARI – TCMB
Kasım ayında %15’ten fazla değer kaybeden TL, %21’i geçen TÜFE, %23’e yaklaşan tüketim malları enflasyonu, %55 seviyesindeki Yİ-ÜFE, %22’yi çekirdek TÜFE göstergeleri, %22 seviyelerini geçen tahvil faizleri, yükselen mevduat ve kredi faiz oranları TCMB’nin politika faizini %15’ten aşağıya indirmesini desteklemiyor. Döviz kurundaki dalgalanma azaldığı taktirde enflasyonist baskıda azalma ve düşen faiz oranlarına bağlı olarak faiz indirimleri de peşi sıra gelecektir.
AMB PARA POLİTİKASI KARARI – ECB
Kovid-19 varyantlarının etkisini artırması Euro Bölgesi’nde ekonomik büyüme üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturuyor. Her ne kadar Avrupa Merkez Bankası (AMB) Başkanı Lagarde enflasyonun geçici olduğunu savunsa da tedarik zinciri ve hammadde sıkıntılarının fiyatlar üzerindeki baskısı 2022 yılında da korunacak. AMB, toplantıda varlık alım programı miktarını tartışacak.
BOE PARA POLİTİKASI KARARI – BOE
İngiltere ekonomisi güçlü seyretmeye devam ediyor. Perakende satışlar ve ihracat aylık bazda artarken, imalat sektörü büyümeyi sürdürürken, enflasyondaki artış korunurken, ekonomik büyüme aylık bazda artışını sürdürürken İngiltere Merkez Bankası Covid-19 gölgesi altında %0’a yakın seviyedeki politika faizini değiştirmeyecek, varlık alım programıyla ilgili stratejiyi izleyeceğiz.
EKİM AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB
2021 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %3,2 oranında artan KFE, bir önceki yılın aynı ayına göre nominal olarak %35,5, reel olarak %13,3 oranında artmıştı. Ekim ayında inşaat maliyetindeki artışın etkisiyle konut fiyatlarında da yükseliş göreceğiz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI ÖZEL SEKTÖR YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
2021 yılı Eylül ayında özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu aylık 1 milyar dolar düşüşle 163,1 milyar dolara, kısa vadeli yurt dışı kredi borcu aylık 0,4 milyar düşüşle 8,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Sektörün Eylül sonu itibarıyla kalan vadeye göre, gelecek 1 yıl içinde gerçekleştirilecek olan anapara geri ödemelerinin toplam 39,9 milyar dolardı. Finansal şirketler uzun vadeli borcunu 2021 yılı başından itibaren aralıksız azaltıyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
10 ARALIK 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
3 Aralık ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) kurdaki sert yükselişin etkisiyle önceki haftaya göre sert yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre hafif gerilerken, TL cinsi krediler hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faizleri %14-16 aralığına, TL cinsi kredi faizleri %17-25 aralığına yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 115,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi, tüzel kişilerin 0,4 milyar dolar düşüşle 86,8 milyar dolara geriledi; yurt dışı mevduatlar 0,3 milyar dolar düşüşle 24,3 milyar dolara geriledi, böylece toplam DTH büyüklüğü 3 Aralık haftasında 1,1 milyar dolar düşüşle 228,6 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar düşüşle 4,0 milyar dolar seviyesine geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 124,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,1 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 39,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar, brüt döviz rezervleri 85,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,0 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 2,0 milyar dolar artışla 22,9 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 24,3 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,6 milyar dolar geriledi. Yurt dışı yerleşikler 3 Aralık ile biten haftada hisse senetlerinde 162 milyon dolarlık, DİBS’te 13 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
17 ARALIK 2021, CUMA
BOJ PARA POLİTİKASI KARARI – BOJ
Japonya Merkez Bankası (BOJ) Aralık ayı toplantısında sıfır faiz politikasını sürdürecek. Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesinin katkısıyla perakende satışlarda artış, imalat sektöründe büyüme, makine siparişlerinde iyileşme, ihracatta artış, işsizlik oranında azalma, enflasyonist baskıda artış görüyoruz. Ekonomik görünümdeki iyileşmenin de etkisiyle 2021 yılı başından itibaren BOJ’un varlık alımlarında (grafikte turuncu çubuklar) kısmen de olsa aşağı doğru bir eğilim ortaya koyduğunu ekleyelim. Toplantıda ekonomiye yönelik değerlendirmelere odaklanacağız.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI KISA VADELİ TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU – TCMB
2021 yılı Eylül ayında Türkiye’nin toplam kısa vadeli dış borç stoku önceki aya göre 1,5 milyar dolar düşüşle 124,4 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Eylül ayı itibarıyla gelecek 12-aylık dönemde vadesi dolacak toplam dış borç stoku önceki aya göre 1,8 milyar düşüşle 167,4 milyar dolara gerilemişti. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi özel sektör finans dışı kuruluşlar kısa vadeli dış borcunu (grafikte mavi çubukar) Haziran 2020’den bu yana artırmaya devam ediyor.
11–15 Ekim haftasında; Ağustos ayına ilişkin olarak önceki aya göre cari işlemler açığında önemli bir değişiklik olmayacak, istihdamda iyileşme işaretleri yok, sanayi üretimi ve perakende satışlar artışını sürdürecek, dış ticaret endeksleri yükselecek, inşaat maliyetlerindeki artış sürecek. Eylül ayına ilişkin olarak ise TCMB Beklenti Anketi’nde TÜFE ve döviz kuru beklentileri yukarı çekilebilir.
11 EKİM 2021, PAZARTESİ
AĞUSTOS AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB
Cari işlemler dengesi Temmuz ayında 0,7 milyar dolar açık vermiş, Ocak-Temmuz döneminde cari açık toplamı 13,7 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Dış ticaret açığı Ağustos ayında önceki aya göre hemen hemen aynı kaldığı için cari açık üzerinde önceki aya göre bir etki yaratmayacak. Öte yandan Ağustos ayında ülkeye gelen turist sayısının önceki aya göre hafif gerilemesi net turizm gelirlerinin de gerilemesine sebep olacak. Dolayısıyla Ağustos ayında cari işlemler dengesinde önemli bir değişiklik görmeyeceğiz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
AĞUSTOS AYI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ – TÜİK
Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı Temmuz ayında bir önceki aya göre ise 1,4 puanlık artışla %12,0 seviyesine yükselmişti. Ağustos ayı İSO imalat sektörü PMI endeksi verilerinde sektörün istihdam artışını koruduğunu okumuştuk. Kredilerde Ağustos ayında kaydedilen yavaşlama da harcanabilir gelirde bozulmanın sürdüğünü gösteriyor. Mevcut veriler Ağustos ayında istihdamda önemli bir iyileşme ortaya koymuyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
12 EKİM 2021, SALI
AĞUSTOS AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK
Temmuz’da ihracat ve yatırım harcamalarında düşüş ve iç talepte yavaşlamanın etkisiyle sanayi üretimi bir önceki aya göre %4,2 daralmıştı. Ağustos ayına ilişkin olarak bir önceki aya göre ihracatın artması, yatırım malları imalatı kapasite kullanım oranında hızlanma ve hem ihracat siparişleri hem de yurt içi siparişlerde artış yaşanması sanayi üretiminin de Ağustos ayında önceki aya göre artışını koruyacağına işaret ediyor.Devam eden küresel tedarik zincirindeki kısıtlar, ara mal ve mamul mal stoklarının azalmasına sebep olduğundan Türkiye’de yatırım ve/veya ara mal imalatındaki artış Eylül ayında da artışını sürdürecek.
Kaynak: Turkey Data Monitor
AĞUSTOS AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK
Perakende satış hacmi Temmuz ayında yıllık %12,3, aylık %0,7 artış kaydetmişti. Perakende satışlardaki aylık artış hızı önceki aya göre yavaşlamış, sebebi de dayanıklı tüketim mallarına olan talebin önceki aya göre düşmesi olmuştu. Ağustos ayında, bir önceki aya göre mamul mal stoklarının gerilemeye devam etmesi, ihtiyaç kredilerinde artış, perakende ticaret güven endeksinde son 3 aylık satış hacminin yükselmesi perakende satışların Ağustos ayında aylık artışını sürdüreceğine işaret ediyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
AĞUSTOS AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK
Temmuz ayında toplam cironun yıllık artış hız yavaşlamış, bir önceki aya göre ise düşüş kaydetmişti. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %45,1 artmıştı. Temmuz ayında yıllık bazda ciro artışları sanayi sektöründe %54,9, inşaat sektöründe %26,5, ticaret sektöründe %33,8, hizmet sektöründe ise %77,2 olmuştu. Toplam ciro endeksi Temmuz ayında bir önceki aya göre ise %1,9 azalmıştı.
Kaynak: TÜİK
13 EKİM 2021, ÇARŞAMBA
EYLÜL AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK
Konut satışları Ağustos ayında aylık %31,2 artarak, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %17,0 azalarak 141 bin 400 olmuştu. Böylece yılın ilk 8 ayında toplam konut satışları 801 bin 995 adet ile bir önceki yılın aynı dönemine göre %21,7 gerileme kaydetti. Yılın ilk 8 ayında yabancılara konut satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre %47,6 artışla toplam 30 bin 849 adet oldu. Konut satışları 2020 yılında toplam 1,5 milyon adet ile rekor kırmıştı.
Kaynak: TÜİK
AĞUSTOS AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK
Dış ticaret miktar endeksleri Temmuz ayında önceki aya göre gerilemiş, birim değer endeksleri ise artmıştı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi bir önceki aya göre %2,8, ithalat miktar endeksi %0,1 düşmüştü. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve Temmuz 2020’de 104,1 olan dış ticaret haddi ise Temmuz 2021’de 12,5 puan azalışla 91,6 seviyesine gerileyerek önceki aya göre değişiklik göstermemişti.
Kaynak: TÜİK
14 EKİM 2021, PERŞEMBE
EYLÜL AYI TARIM ÜFE – TÜİK
Tarım üreticilerinin maliyetleri Ağustos’ta artarak devam etmişti. Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) Ağustos ayında yıllık %24,69, aylık %1,77 artış kaydetmişti. Son 10 yılda Tarım-ÜFE’nin yıllar itibariyle aylık artış ortalaması 2020 yılında %1,63 ortalama değeri ile rekor kırmıştı. 2021 yılının ilk 8 ayında aylık artışların ortalaması %1,48 seviyesinde bulunuyor. Ancak kış aylarıyla birlikte söz konusu maliyet artışlarına tanık olacağız.
Kaynak: TÜİK
AĞUSTOS AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK
Temmuz ayında döviz kurundaki düşüş inşaat maliyetlerinin artmasına engel olamamıştı. İnşaat maliyet endeksi, Temmuz ayında bir önceki aya göre %2,56, bir önceki yılın aynı ayına göre %44,76 artış kaydetmişti. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %3,13, işçilik endeksi %1,06; bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %56,41, işçilik endeksi %21,01 artmıştı.
Kaynak: Turkey Data Monitor
AĞUSTOS AYI ÖZEL SEKTÖR YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB
Özel sektörün Temmuz ayı itibariyle uzun vadeli yurt dışı kredi borcu 163,8 milyar dolar, kısa vadeli yurt dışı kredi borcu 9,5 milyar dolar ile toplamda 173,3 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Özel sektör gelecek 1 yıl içinde 42,1 milyar dolar borç anapara geri ödemesi gerçekleştirecek. Özel sektörün toplam dış borcu 246,2 milyar dolar ile rekor kırdığı Şubat 2018’den bu yana %30 gerilemişken aynı dönemde GSYH dolar cinsinden %14 erimiş durumda. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi dış borçtaki (gri çubuklar) gerilemeye paralel olarak özel sektörün dış borcunun GSYH’ye oranı (mavi çizgi) Haziran 2019’da gördüğü en yüksek %29,6 seviyesinden 2021 yılı ikinci çeyreğinde %22,7 seviyesine gerilemiştir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
TCMB VE BDDK, 8 EKİM 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
1 Ekim ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre değişiklik göstermedi. TL cinsi mevduatlar ve krediler önceki haftaya göre yatay kaldı. TL cinsi mevduat faiz oranları %16-19 aralığına geriledi, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığını korudu. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar azalışla 113,6 milyar dolara, tüzel kişilerin 1,5 milyar dolar azalışla 86,1 milyar dolara geriledi, yurtdışı mevduatlar 24,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar geriledi. Böylece DTH hacmi 1 Ekim haftasında önceki haftaya göre 2,6 milyar dolar azalışla 226,8 milyar dolar seviyesine geriledi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar azalışla 5,5 milyar dolar oldu. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 121,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 38,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar geriledi, brüt döviz rezervleri 83,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar artış kaydetti. Merkez Bankasının net rezerv açığı da önceki haftaya göre 5,2 milyar dolar artışla 23,9 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 29,7 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar azaldı. Yurt dışı yerleşikler 1 Ekim ile biten haftada hisse senetlerinde 93 milyon dolar, DİBS’te 146 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdiler.
15 EKİM 2021, CUMA
EKİM AYI TCMB BEKLENTİ ANKETİ – TCMB
TCMB’nin düzenlediği Eylül ayı Beklenti Anketi sonuçlarına göre yıl sonu TÜFE %16,74’e, yıl sonu GSYH büyümesi %8,23’e, 2022 yıl sonu GSYH büyümesi %4,2’ye yükselmişti. 2021 sonu Dolar/TL kuru beklentisi 8,918’e hafif gerilemiş, 2022 sonu kur beklentisi ise 9,559’a yükselmişti. 2021 sonu 12-aylık toplam cari açık beklentisi 22,4 milyar $ seviyesine gerilemişti. Aşağıdaki grafikte yıl sonu TÜFE beklentilerindeki artış (grafikte kırmızı çizgi) hızlanmasına rağmen TCMB’nin politika faizini (siyah çizgi) Eylül ayı toplantısında %18’e düşürmesi ve bunun üzerine Dolar/TL döviz kurunun 9,00 seviyelerine yaklaşması Ekim anketinde TÜFE’de artış beklentisini de yukarı çekecektir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EYLÜL AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Bütçe gelirlerinin Ağustos ayında giderlerden daha hızlı artması bütçe açığının azalmasını sağlamıştı. 2021 yılının ilk sekiz ayında merkezi yönetim bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre %34’lük artışla 872,6 milyar TL, giderler %20’lik artışla 910,1 milyar TL oldu. Böylece ilk sekiz ayda bütçe açığı toplamı, yıllık %66 düşüşle 37,5 milyar TL oldu. Yılın ilk 8 ayında faiz dışı gelirlerde artış ve faiz dışı giderlerdeki azalışın etkisiyle, faiz dışı fazla kaydedildi. Eylül ayı Hazine nakit bütçe verilerine göre ise Eylül ayında gelirler aylık %37 düşüşle 111,0 milyar TL, giderler %30 artışla 144,2 milyar TL oldu. Böylece Ağustos ayında 64,3 milyar TL fazla veren nakit bütçe dengesi Eylül ayında 32,9 milyar TL açık vermiş oldu.
Kaynak: Turkey Data Monitor
AĞUSTOS AYI KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU – TCMB
Kısa vadeli dış borç stokundaki artış eğilimi Temmuz ayında devam etmişti. Temmuz ayında kısa vadeli dış borç stoku (aşağıdaki grafikte gri çubuklar) önceki aya göre 0,2 milyar dolar artışla 125,3 milyar dolar olmuştu. 2020 yılı sonunda kısa vadeli dış borç stoku 114,3 milyar dolar idi. Orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış dış borç stoku ise 168,7 milyar dolar ile önceki aya göre 3,7 milyar dolar artmıştı.
Eylül ayında yarı yarıya dolar ve eurodan oluşan döviz kuru sepetinin (aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi) önceki aya göre %0,8 gerilemesinin etkisiyle reel efektif döviz kuru (REDK) (mavi çizgi) %0,4 yükseldi. Grafikte de görüleceği gibi TL ile REDK, ters yönlü hareket etmektedir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Genelde, Türk lirasındaki değer kaybı azaldıkça ihracatın arttığı söylemini duyarız. Doğrudur, TL’deki değer kaybı ihraç mallarımızın döviz cinsi fiyatını azaltacağından Türk ihraç mallarının rekabet gücü artmaktadır. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi REDK’daki her hareket, ihracata (sarı çizgi) doğrudan birebir yansımasa da TL’deki değer kaybının (REDK’daki aşağı yönlü seyrin) genel olarak ihracat hacminin artmasında etkili olduğunu söyleyebiliyoruz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
İthalat tarafında ise döviz kuru ne olursa olsun enerji ithal etmek zorundayız. REDK ile enerji dışı diğer mal gruplarının ithalat seyrini incelediğimizde REDK-ihracat ilişkisinden daha güçlü bir ilişkiyi REDK-yarı dayanıklı tüketim malı ithalatı ilişkisinde görüyoruz. Yarı dayanıklı tüketim mallarına örnek olarak giyim, ayakkabı, ev tekstili, aksesuar, oyuncak, mutfak eşyası, mücevher, saat, alet ve bahçe ekipmanları gibi birçok ürünü sayabiliriz. Aşağıdaki grafiğin de işaret ettiği gibi, REDK’da aşağı yön devam ettikçe yarı dayanıklı tüketim malı (yeşil çizgi) ithalatı da azalıyor. İthalat azalıyor ancak, TÜİK sanayi üretimi verilerine göre aynı dönemde yurt içinde yarı dayanıklı tüketim malı üretim hacmi artmaktadır.
Eylül ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %19,58, aylık %1,25 artış kaydetti.
Kaynak: TÜİK
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %43,96, aylık %1,55 arttı.
Kaynak: TÜİK
Kış aylarına yaklaşırken hem Yİ-ÜFE hem de TÜFE’deki artış sürüyor.
Aşağıdaki grafikte TÜFE (mavi çubuklar) ve Yİ-ÜFE (sarı çubuklar) endekslerinin Eylül 2019’dan bu yana aylık artışlarını sürdürdüklerini görüyoruz. Dikkat edin, döviz kurundaki aylık artışlar (yeşil çizgi) genel olarak üretici maliyetlerine (Yİ-ÜFE) daha hızlı yansıyor. Bunda en önemli etken Türkiye’nin mal ve enerji üretiminde ithal girdiye bağımlı olmasıdır.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Tüketici fiyatlarının (TÜFE) kurdaki hareketlere görece daha yavaş tepki vermesinin ana sebebi hizmet fiyatlarındaki yükselişlerin daha yavaş olmasıdır.
Aşağıdaki grafikte 2018 yılından bu yana mal tüketim fiyat endeksinin (kırmızı çizgi) hizmet tüketim endeksinden (mavi çizgi) daha hızlı artış kaydettiğini görüyoruz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Özellikle pandemi ile birlikte yüksek enerji maliyetleri, yüksek hammadde fiyatları ve yüksek taşımacılık maliyetleri üreticinin girdi maliyetlerini artırmaya devam ediyor.
Yüksek girdi maliyetleri de tüketici tarafında enerji, gıda, dayanıklı tüketim malı, lokanta ve otel hizmetleri, kira, ulaştırma fiyatlarının yükselmesine sebep oluyor.
Hükümetin müdahaleleri özellikle gıda fiyat artışlarında yavaşlama getirme ihtimalini ortaya koysa da kış aylarında yüksek enerji ve ithal hammadde maliyetleri ve kurdaki dalgalanma hem üretim hem de tüketim fiyatlarını yukarı çekmeye devam edecek.
Dolayısıyla Türkiye’de enflasyonist baskı sürüyor. Amerikan merkez bankası Fed de kısa-orta vadede enflasyonist baskıya dikkat çekiyor. Hatta hatırlatalım, Fed güçlü ekonomi ve fiyat baskılarına istinaden aylık 120 milyar dolarlık varlık alım programında kesintiye gitme ihtimalini ortaya koymuştu. Fed’in para politikasında kısmi sıkılaştırmaya gitmesi, dış borç stoku yükseliş eğilimine giren ve TCMB’nin erken faiz indirimiyle Dolar/TL kurunda rekor gören Türkiye ekonomisi için kritik öneme sahip. Zira, TCMB’nin mevcut şartlarda faiz indirimine devam etmesi, döviz kurunda artışı dolayısıyla da enflasyonist baskının devamını beraberinde getirecek.
Dr. Fulya Gürbüz 