faiz – Dr. Fulya Gürbüz

PMI: Gelişmiş ekonomiler Şubat ayında hizmet sektörü öncülüğünde iyileşti, fiyat baskıları sürdü

S&P Global’in Şubat ayına ilişkin ilk tahminlerine göre hizmet sektörü ABD, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’da görece yüksek performans sergiledi. İmalat sektöründe üretim ABD ve Japonya’da zayıflayarak da olsa daraldı, Euro Bölgesi ve İngiltere’de büyüdü. Girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarında artış eğilimi yavaşladı. Bahsi geçen diğer ekonomiler hariç Japonya’da istihdam zayıfladı. Söz konusu gelişmeler Türkiye’nin Şubat ayında ihracat performansı açısından çok kötü bir tablo ortaya koymuyor ancak 6 Şubat’ta başlayıp halen devam eden deprem felaketi ihracatta aşağı yönlü baskı oluşturabilir. Ek olarak küresel talep bazlı iyileşmeler ve artan fiyat baskıları Amerikan, Avrupa ve İngiltere merkez bankalarının Mart ayı para politikası toplantılarında faiz artırımlarına devam edeceklerine işaret ediyor.

Aşağıdaki grafikleri anlamak adına hatırlatmakta fayda var: PMI endekslerinin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler daraldığını, 50 seviyesi ise değişiklik olmadığını göstermektedir. Detaylara geçelim.

ABD’de imalat sektörü Şubat ayında daralmaya devam etti, hizmet sektörü büyüdü…

Kaynak: S&P Global

Türkiye’nin ihracat yaptığı ikinci en büyük ülke olan ABD’de imalat sektöründeki daralma Şubat ayında zayıflamaya devam ederken, hizmet sektörü önceki aya göre büyüme kaydetti. Hizmet ihracatında iyileşme görülmesine rağmen toplam yeni siparişler geriledi. Gelecek döneme ilişkin iyimserliğin etkisiyle özellikle istihdamda artış devam etti, yüksek ücret artışlarına dikkat çekildi. Girdi maliyetlerinde artış sürdü, artan maliyetler çıktı fiyatlarına yansıtıldı. İmalat sektörü özelinde, yüksek enflasyon ve stokların yeterli olması sebebiyle Şubat ayında talep tarafının zayıflaması üretimde daralmayı beraberinde getirdi. Fiyat baskılarındaki artış ABD Merkez Bankasının (FED) Mart ayı para politikası toplantısında faiz artırımlarını destekliyor.

Euro Bölgesi ekonomisi hizmet sektörü öncülüğünde büyümeye devam etti, ücret artışları sürdü…

Kaynak: S&P Global

Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı olan Euro Bölgesinde ekonomik aktivite Şubat ayında hızlandı. Finans sektöründeki canlanmaya bağlı olarak hizmet sektörü aktivitesindeki büyüme hızlanırken, imalat sektöründe üretim hacmi son 9 ayda ilk kez önceki aya göre büyüme kaydetti. Sektör bazında kimyasal ve plastik ürün üretimi zayıflamaya devam ederken; gıda ve içecek, ev eşyası, endüstriyel ürün ve otomotiv üretimi iyileşmeye devam etti. Girdi maliyetleri özellikle imalat sektöründe zayıflamaya devam etti. Satış fiyatları enflasyonu yavaşlasa da özellikle hizmet sektöründe artan ücret artışlarına bağlı olarak yüksek kalmaya devam etti. Ülke bazında Almanya ve Fransa ekonomileri Ekim 2022’den bu yana ilk kez büyüme kaydetti; Euro Bölgesi’nde geri kalan ülkelerde ekonomik aktivitedeki güçlü seyir devam etti ve son 9 ayın en yüksek performansını ortaya koydu. Tedarik zinciri kısıtlarında iyileşme yaşandı. Yüksek ücret artışlarının etkisiyle girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları sert yükseldi. Mevcut belirsiz ekonomik görünüme bağlı olarak işe alımlarda yavaşlamaya dikkat çekildi. Fiyat baskılarının devam etmesi Avrupa Merkez Bankasının Mart ayı para politikası toplantısında faiz artırımlarının devam edeceğini destekliyor.

İngiltere’de mal ve hizmet üretimi Şubat ayında büyüdü, fiyat baskıları hafifledi…

Kaynak: S&P Global

Türkiye’nin ihracat yaptığı üçüncü en büyük ekonomi olan İngiltere’de aylık bazda arka arkaya 6 aydır düşen mal ve hizmet üretimi Şubat ayında büyüme kaydetti, istihdam ve ücretler arttı. Hizmet sektöründeki büyüme imalat sektöründen daha hızlı olarak gerçekleşti. Mal ve hizmet üretimini tetikleyen ana unsurlar olarak iyileşen küresel ekonomik görünüm, azalan ülke içi politik belirsizlik, arz kısıtlığında azalma ve düşen enflasyon sıralandı. Tüketici harcamalarında ise yüksek yaşam ve borçlanma maliyetlerinin olumsuz etkisine vurgu yapıldı. Yeni hizmet ihracatı siparişleri son üç aydır artışını korurken yeni mal ihracatı siparişleri Şubat ayında düşmeye devam etti. İmalat sektöründe girdi maliyetleri azalsa da artan ücretler, yüksek enerji fiyatları ve para biriminin ABD dolarına karşı değer kaybetmesinin fiyat baskılarına sebep olduğu kaydedildi. Düşen petrol ve navlun fiyatları ise girdi maliyetlerini aşağı yönlü baskıladı. Girdi maliyetlerindeki zayıflık, çıktı fiyatlarındaki artışın da yavaşlamasına sebep oldu. İngiltere Merkez Bankası’nın uyguladığı sıkı para politikası enflasyonun düşmesine katkı sağladı ancak talep tarafını törpüleyebilmek adına Banka’nın, Mart ayı para politikası toplantısında faiz artırımlarına devam etmesi şaşırtıcı olmayacaktır.

Japonya’da üretim artmaya devam etti, fiyat baskıları arttı…

Kaynak: S&P Global

Dünyanın en büyük üçüncü büyük ekonomisi olan Japonya’da hizmet sektörü üretimi Şubat ayında büyüme kaydederken, imalat sektörü üretimindeki düşüş hızı Şubat ayında yavaşladı. Hizmet sektöründe yeni siparişler güçlü bir artış kaydetti, imalat sektöründe sert düştü. Yeni ihracat siparişleri ise imalat sektöründe düşerken, hizmet sektöründe yavaş hızla büyümeye devam etti. Hizmet sektöründeki büyümeye rağmen istihdam azaldı, imalat sektöründe ise değişiklik olmadı. Girdi maliyetler her iki sektörde hızlı artarken, çıktı fiyatlarındaki artış imalat sektöründe daha yavaş kaldı. Fiyat baskısına yönelik olarak yüksek petrol fiyatları ve ücret artışlarına vurgu yapıldı.

fulyagurbuz.com

Deprem öncesi haftada mevduatlardaki artış tüketici ve KOBİ’leri fonladı, kredi kart harcamaları hızlandı, bankaların net döviz pozisyonu eksiye geçti

3 Şubat 2023 haftasına dair BDDK ve TCMB para ve banka verilerini açıkladı. Detaylara geçmeden önce 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen yıkıcı deprem felaketi sonrasında TCMB’nin piyasadaki likiditeyi artıracağına, Hazine’nin borçlanma gereğinin artmasıyla birlikte borçlanma maliyetlerinde artış görme ihtimaline, dolayısıyla da enflasyon baskısıyla karşı karşıya kalınacağına dikkat çekmek isterim.

Gelelim deprem felaketinin hemen önceki haftasında para ve banka verilerinin en son ortaya koyduğu resme…

3 Şubat ile biten haftada artan mevduat faizlerinin desteğiyle TL cinsi mevduat hacmi önceki haftaya göre arttı, bireyseller ve KOBİ’lerin kredi hacmi artmaya devam etti, ticari kredilerin artış hızı yavaşladı, kredi kart kullanım hızı arttı. Yabancı para cinsi mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre hafif geriledi, bankacılık sisteminin yabancı para net döviz pozisyon açığı arttı. Uluslararası rezervler artarken yabancı yatırımcılar sermaye piyasalarında nette satıcı oldular.

TL cinsi vadeli mevduat hacmi arttı, mevduat faiz oranları yükseldi, ticari kredi hacmi yavaşladı…

3 Şubat ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3: dolaşımdaki para, vadesiz ve vadeli mevduatlar, repo, para piyasası fonları, ihraç edilen menkul kıymetler) önceki haftaya göre hafif arttı.

Emisyon olarak bilinen “dolaşıma çıkan banknot (kâğıt para) ve madeni para” son 3 haftadır artıyor. TL cinsi vadesiz mevduat 3 Şubat haftasında gerilerken TL cinsi vadeli mevduat hızlı artışını sürdürdü. TL cinsinden yabancı para mevduat hacmi son üç haftadır geriliyor.

Kur korumalı mevduat (KKM) son dört haftadır yükselmeye devam etti, ABD doları cinsinden 77,4 milyar dolara yükseldi. TL cinsi krediler 3 Şubat haftasında da artışını sürdürdü. Tüketici kredileri ve kredi kart harcamaları ile KOBİ kredilerindeki hızlı artış sürerken, KOBİ hariç ticari kredi hacmindeki artış yavaşlıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

TL cinsi mevduat faizleri ortalama %13-27 seviyesine yükseldi, TL cinsi kredi faiz oranları ortalama %12-30 aralığında.

Yabancı para cinsi yurt içi mevduat hacmi (DTH) ve kredi hacmi hafif geriledi…

Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 116,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar düştü, tüzel kişilerin 79,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar arttı. Böylece bankacılık dışı yurt içi DTH haftalık 0,6 milyar dolar düşüşle 195,5 milyar dolara geriledi, son üç haftadaki düşüş 2,6 milyar dolar oldu. 2022 yılında yurt içi bankacılık dışı DTH hesabı nette 45,1 milyar dolar azalmış, gerçek kişilerin DTH hesabı 30,8 milyar dolar, tüzel kişilerin 14,3 milyar dolar düşmüştü. Bankacılık dışı yurt içi toplam DTH hacmi en son 24 Aralık 2021’de 239 milyar dolar ile zirve yapmıştı.

Bankacılık sektörü dahil yabancı para cinsi toplam mevduat hacmi 3 Şubat haftasında önceki haftaya göre 0,8 milyar dolar düşüşle 198,6 milyar dolara geriledi.

Yabancı para cinsi kredi hacmi ise önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar düşüşle 133,7 milyar dolara geriledi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Bankacılık sisteminin “yabancı para net döviz pozisyon açığı” 1,0 milyar dolara yükseldi…

Bankacılık sisteminin yabancı para net genel pozisyonu Kasım 2020’den bu yana ilk kez son dört haftadır açık veriyor. 3 Şubat haftasında sektörün net döviz pozisyon açığı 1,0 milyar dolara yükseldi.

Altın ve döviz rezervleri arttı…

Merkez Bankasında tutulan toplam uluslararası rezervler 3 Şubat haftasında 129,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,5 milyar dolar arttı; altın rezervleri 51,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,8 milyar dolar arttı, brüt döviz rezervleri 77,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı ise 48,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,5 milyar dolar azaldı.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Yabancı yatırımcıların portföy büyüklüğü azaldı, sermaye piyasalarında nette satıcı oldular…

3 Şubat ile biten haftada yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 26,9 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,2 milyar dolar geriledi. Aynı hafta, yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 92 milyon dolarlık net alış, DİBS’te 43 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdi. Yılbaşından bu yana yabancı yerleşikler nette 453 milyon TL’lik net satış gerçekleşti. 2022 yılı genelinde yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 4,0 milyar dolarlık, DİBS’te ise 2,5 milyar dolarlık net satış gerçekleştirmişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

fulyagurbuz.com

13 Ocak haftasında likidite arttı

Piyasada likidite arttı, emisyon azaldı…

13 Ocak ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre %1,6’lık artış kaydetti.

Dolaşıma çıkan banknot ve madeni para (emisyon) miktarı son iki hafta azaldı, TL cinsi vadeli mevduat görece hızlı artışını sürdürdü, yabancı para vadeli mevduat son iki hafta arttı.

Bir önceki haftaya göre TL cinsi mevduat %3,2, TL cinsi krediler %1,3 artış kaydetti. Kur korumalı mevduat (KKM) hacmi önceki haftaya göre hafif yükseldi, Kasım 2021’de 79,6 milyar dolara kadar yükselen KKM 13 Ocak’ta 73,1 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Yabancı para cinsi kredi hacmi önceki haftaya göre 2,2 milyar dolar artışla 132,7 milyar dolara yükseldi.

TL cinsi mevduat faizleri ortalama %12-25, TL cinsi kredi faiz oranları ortalama %13-30 aralığında.

Yabancı para cinsi mevduat (DTH) artmaya devam ediyor…

Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 118,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar arttı, tüzel kişilerin 79,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar yükseldi, böylece bankacılık dışı yurt içi DTH haftalık 3,4 milyar dolar artışla 198,1 milyar dolar oldu. 2022 yılında yurt içi bankacılık dışı DTH hesabı nette 45,1 milyar dolar azalmış, gerçek kişilerin DTH hesabı 30,8 milyar dolar, tüzel kişilerin 14,3 milyar dolar düşmüştü. Bankacılık dışı yurt içi toplam DTH hacmi en son 24 Aralık 2021’de 239 milyar dolar ile zirve yapmıştı.

Bankacılık sisteminin yabancı para net döviz pozisyonu 2 yıl sonrasında açık verdi…

Bankacılık sisteminin yabancı para net genel pozisyonu Kasım 2020’den bu yana ilk kez açık vererek eksi 0,7 milyar dolar oldu.

Brüt rezervler hafif arttı, net rezerv açığı hafif geriledi…

Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 127,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar arttı; altın rezervleri küresel altın fiyatlarının yükselmesinin etkisiyle 48,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar arttı, brüt döviz rezervleri 79,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar azaldı.

Merkez Bankasının net rezerv açığı ise 48,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar azalış kaydetti.

Yabancı yatırımcılar sermaye piyasalarında nette alıcı oldu…

13 Ocak ile biten haftada yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 27,4 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,2 milyar dolar geriledi.

Aynı hafta, yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 68 milyon dolarlık net alış, DİBS’te 77 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdi. 2022 yılı genelinde yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 4,0 milyar dolarlık, DİBS’te ise 2,5 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Ekonomi Gündemi: Üretim, tüketim, bütçe, cari açık, dış borç, enflasyon, konut fiyat ve satışları, FED faiz kararı

13–17 Haziran haftasında, FED’den 50 baz puanlık faiz artışı beklenirken Türkiye’de enflasyonist baskıların arttığını; sanayi üretiminde zayıf bir artış, perakende satışlarda ise görece güçlü bir performans, cari açıkta gerileme, konut satış fiyatı ve miktarında artış göreceğiz.

13 HAZİRAN 2022, PAZARTESİ

NİSAN AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK

Arındırılmış verilere göre Mart ayında sanayi üretimi aylık %1,8 azalmış, yıllık %9,6 artmıştı. Arındırılmamış verilere göre aylık bazda endeks %12,5 artış kaydetmiş, söz konusu artışı ihracat ve perakende satışlar desteklemişti. Nisan ayında İSO imalat sanayi PMI endeksi aylık 0,2 puan düşüşle 49,2 seviyesine gerileyerek bir önceki aya göre imalat sektörünün daralmaya devam etmişti (eşik değer 50’dir). Nisan ayında ihracatın önceki aya göre %3,0 artması, otomotiv sektörü üretiminin aylık %0,6 artması, ara malı kapasite kullanımında aylık yüzde 1 puanlık artış, SAMEKS üretim endeksindeki aylık %12,8’lik artış sanayi üretiminin arındırılmamış verilere göre önceki aya göre büyümesine katkı sağlayacak.

Kaynak: TÜİK

NİSAN AYI PERAKENDE SATIŞ HACİM ENDEKSİ – TÜİK

Arındırılmış verilere göre Mart ayında perakende satış hacmi aylık %0,3, yıllık %2,5 artmıştı. Arındırılmamış verilere göre perakende satışlar aylık %17,8 artış kaydetmişti. Nisan ayında arındırılmamış verilere göre perakende ticaret güven endeksinde satışların aylık %11,6’lık artış kaydetmesi ve ihtiyaç kredilerinin aylık %2,3 artması perakende satış hacim endeksini yukarı yönlü destekleyecektir.

Kaynak: TÜİK

NİSAN AYI CARİ İŞLEMLER DENGESİ – TCMB

Mart ayında cari işlemler dengesi dış ticaret dengesi dış ticaret açığındaki hafif artışa bağlı olarak 5,55 milyar dolar açık vermişti. Dış ticaret açığının Nisan ayında aylık 2,07 milyar dolar azalması ve turizm gelirlerinde sınırlı artış, cari işlemler açığının 3,5 milyar dolar seviyesinin altına gerilemesinde etkili olacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

15 HAZİRAN 2022, ÇARŞAMBA

FED PARA POLİTİKASI TOPLANTI KARARI – FED

Piyasada FED’den 50 baz puanlık artışla politika faizinin %125-150 aralığına yükseleceği fiyatlanıyor. Mayıs ayı Bej Kitap raporunda FED’in 12 bölgesinin 8’inde hafif yukarı bir büyüme görülürken kalan 4 bölgede daha ılımlı bir performans kaydedildiğini okumuştuk. Raporda yer alan notlara göre imalat sektöründe büyüme devam ederken yüksek fiyat seviyeleri ve artan faiz oranları perakende satışlarda yavaşlamaya sebep oldu. 12 bölgenin 3’ünde resesyon endişeleri var. Artan enflasyon (mavi çizgi) ve %4 seviyesinin altındaki işsizlik oranı (yeşil çizgi) faiz artırımını destekliyor ancak ekonomik büyümeye yönelik endişeler FED’in faiz artırımlarında sert bir ivme ortaya koymayacağına işaret ediyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MAYIS AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Nisan ayında bütçe gelirlerinin aylık %5,2 artışla 164,1 milyar TL’ye yükselmesi ve bütçe giderlerinin aylık %4,7 düşüşle 214,3 milyar TL’ye gerilemesine bağlı olarak bütçe 50,2 milyar TL açık vermişti. Böylece 12-aylık toplam bütçe açığı 217,5 milyar TL’ye yükselmişti. Genelde benzer sonuçlar gösteren Hazine nakit dengesi ise Mayıs ayında 149.2 milyar TL fazla verdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MAYIS AYI TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM-ÜFE) – TÜİK

Tarım-ÜFE, Nisan ayında aylık %17,76, yıllık %118,53 artış kaydetmişti. Mayıs ayında TÜFE’de enerji fiyatlarının aylık %0,8, döviz kurunun ise %6,9 artış kaydetmesi Tarım-ÜFE’de artışı tetikleyecek.

Kaynak: TÜİK

MAYIS AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK

Nisan ayında konut satışları önceki aya göre hafif düşüşle 133.058 adete gerilemişti. Mayıs ayında konut kredileri önceki aya göre hafif artışla %3’e yükselmesi konut satışlarını yukarı yönlü destekleyecektir.

Kaynak: TÜİK

16 HAZİRAN 2022, PERŞEMBE

NİSAN AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB

KFE, Mart ayında bir önceki aya göre %9,3 oranında artışla 347,5 seviyesine yükselmişti. Nisan ayında inşaat maliyetlerindeki artış konut fiyatlarına da yansıyacaktır.

Kaynak: Turkey Data Monitor

NİSAN AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB

Özel sektörün yurt dışı uzun vadeli kredi borcu Mart ayında aylık 0,5 milyar dolarlık düşüşle 159,5 milyar dolara gerilemişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

17 HAZİRAN 2022, CUMA

HAZİRAN AYI TCMB PİYASA KATILIMCILARI ANKETİ – TCMB

Mayıs ayında piyasa profesyonellerinin yıl sonu TÜFE tahmini %57,92, yıl sonu Dolar/TL kuru tahmini 17,568, yıl sonu cari açık beklentisi 34,3 milyar dolar, yıl sonu GSYH büyüme tahmini %3,3 seviyesindeydi. Özellikle TÜFE tahmininde artan döviz kuruna istinaden Haziran ayında daha hızlı bir yükseliş göreceğiz.

Kaynak: Turkey Data Monitor

NİSAN AYI TOPLAM KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU – TCMB

Mart ayında Türkiye’nin toplam kısa vadeli dış borç stoku aylık 1,7 milyar dolar artışla 132,2 milyar dolara yükselmiş, orijinal vadeye bakılmaksızın gelecek 12 aydaki toplam dış borç ödemesi ise 5 milyar dolar artışla 181,4 milyar dolara yükselmişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Faiz kararı, güven, imalat, konut, MB piyasa anketi, talep, Moody’s kredi notu

23–27 Mayıs haftasında, Mayıs ayına ilişkin olarak; imalat sektöründe Nisan ayındaki eğilimin Mayıs ayında sürüp sürmediğini, güven endekslerinde imalat ve talep tarafındaki eğilimleri, TCMB’nin piyasa katılımcıları anketinde özellikle enflasyon ve cari açık beklentilerinde bozulmaya odaklanacağız. Mart ayına ilişkin olarak konut fiyatlarında artış sürecek. Merkez Bankası para politikası toplantısında politika faizini değiştirmeyecek. Moody’s’in Türkiye kredi notu değerlendirmesinde büyük olasılıkla risk yoğun bir tablo ortaya konacak.

23 MAYIS 2022, PAZARTESİ

MAYIS AYI İMALAT SANAYİ KAPASİTE KULLANIM ORANI (KKO) – TCMB

Nisan ayında imalat sanayi genelinde KKO, aylık 0,5 puan artışla %77,8’e yükselmişti. Ocak-Mart döneminde ortalama olarak dayanıklı tüketim mallarında %72,7, dayanıksız tüketim mallarında %75,8, ara mallarında %78,9, yatırım mallarında %74,2 kapasite kullanımı gerçekleşmişti. Nisan ayında dayanıklı tüketim malları, ara malları ve yatırım mallarında, dolayısıyla da toplam sektör imalatında KKO, Ocak-Mart dönemi ortalamasının üzerinde performans gösterdi. Bu, Nisan ayı sanayi üretimi verisi açısından olumlu bir gelişme. Nisan ayında otomotiv sektörü üretiminin de önceki aya göre artmış olması KKO’da dolayısıyla da sanayi üretiminde büyümeyi desteklemişti. Söz konusu gelişmelerin Mayıs ayı KKO verilerinde devam edip etmediğine odaklanacağız.

Kaynak: TCMB

MAYIS AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE) – TCMB

2022 yılı Nisan ayında RKGE, aylık 1,2 puan artışla 109,7 seviyesine yükselmişti. Alt detaylara göre; son üç aydaki toplam sipariş miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması, genel gidişat ve mevcut mamul mal stokuna ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde etkilerken, gelecek üç aydaki üretim hacmi, mevcut toplam sipariş miktarı, gelecek üç aydaki toplam istihdam ve gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkilemişti. Özellikle stoklardaki artış eğilimi önemli. Mayıs ayında ticari kredi hacmindeki hızlanma, sektörde mal stoklarının artırılmasına yönelik eğilimin sürmesine katkı sağlamış olabilir. İzleyeceğiz.

Kaynak: TCMB

MAYIS AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK

Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Nisan ayında bir önceki aya göre; hizmet sektöründe %3,0, perakende ticaret sektöründe %2,9 ve inşaat sektöründe %3,0 artışla sırasıyla 114,6, 119,4 ve 83,5 seviyelerine yükselmişti. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösteriyor. Endekslerin alt detaylarında talep tarafındaki eğilimi anlamaya çalışacağız. Özellikle perakende ticaret endeksinde satışlar alt endeksindeki eğilim, sanayi sektörü adına önemli bir gösterge olacak.

Kaynak: TÜİK

MAYIS AYI PİYASA KATILIMCILARI ANKETİ – TCMB

Nisan ayında aylık TÜFE’de %4,2 artış öngörülmüş, aylık %7,25’lik artış gerçekleşmişti. Ankette yıl sonu TÜFE beklentisi %46,44’e, Dolar/TL beklentisi 16,848’e, cari işlemler açığı 27,5 milyar dolara yükselmiş; 2022 yılı GSYH büyüme beklentisi %3,17’ye 2023 yılı için %4,0’e gerilemişti. Mayıs ayında döviz kurundaki sert yükseliş, enflasyon, kur ve cari açık beklentilerinin artmasına, ekonomik büyüme beklentilerinde ise düşüşe sebep olabilir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB

Şubat ayında konut fiyat endeksi aylık %13,5, yıllık %96,4 artışla 317,6 seviyesine yükselmişti. Bu, endeksin yayınlanmaya başladığı 2017 başından bu yana fiyatların yaklaşık 3,2 kat arttığı anlamına geliyor. Konut satışlarının aylık %37,5, inşaat maliyetlerinin %9,6 arttığı Mart ayında konut satış fiyatlarının da arttığını göreceğiz.

Kaynak: TCMB

26 MAYIS 2022, PERŞEMBE

MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI KARARI – TCMB

Enflasyonda, enflasyon beklentilerinde ve döviz kurundaki sert yükselişlere rağmen %14 olan politika faiz oranı değişmeyecek. Politika faiz oranı, mevduat ve kredi faiz oranları için referans oluşturur. Aşağıdaki grafikte görülebileceği gibi bankalar düşük maliyetle TL cinsi mevduat toplarken, kredi faiz oranları artmaktadır. Kurdaki sert artış KKM faiz ödemelerini, enflasyondaki artış yeni ihraç edilecek olan enflasyona endeksli tahvillerin kupon faizi ödemelerini yukarı çekerek bütçe üzerinde ağır yük oluşturacaktır. Dolayısıyla döviz kuru istikrar kazanmadığı sürece faiz oranlarında dolayısıyla da faiz ödemelerinde yukarı seyir devam edecek. Her ne kadar imkânsız gibi gözükse de toplantıdan fiyat istikrarı kapsamında olası bir olumlu sinyal verilmesi (merkez bankasının bağımsızlığı, faizlerin gerekirse yükseltilebileceği gibi) halinde döviz kurunda dolayısıyla da enflasyon beklentilerinde kısmen de olsa bir rahatlama görebiliriz.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MAYIS AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Ekonomik güven endeksi Mart ayında 95,7 iken, Nisan ayında %1,1 oranında azalarak 94,7 değerine gerilemişti. Alt endekslerden tüketici güven endeksi Mayıs ayında hafif yükselişle 67,6 olması ekonomik güven endeksini de hafif iyileştirecektir. Ekonomik güven endeksinin seyri açısından reel kesim güven endeksi ve sektörel güven endekslerindeki seyir önemli olacak. Endeksin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması kötümserliği gösteriyor.

Kaynak: TÜİK

20 MAYIS TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 13 Mayıs ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3), önceki haftaya göre yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduat faiz oranları %14-18 aralığını sürdürdü. TL cinsi kredi faiz oranları %18-29 aralığında değişmedi. TL cinsi mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 135,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,6 milyar dolar düştü, tüzel kişilerin 0,6 milyar dolar artışla 78,5 milyar dolara yükseldi. Böylece yurt içi döviz mevduatları haftalık 1,0 milyar dolar düşüşle 214,3 milyar dolara geriledi. Yurt dışı döviz mevduatları 24,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar düştü. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar sert düşüşle 3,8 milyar dolara geriledi. Merkez Bankasında tutulan toplam uluslararası rezervler 101,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 5,7 milyar dolar sert düştü; altın rezervleri 40,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar düştü, brüt döviz rezervleri 61,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 4,8 milyar dolar geriledi. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 5,6 milyar dolar artışla 55,9 milyar dolara yükseldi (hesaplamaya SDR sepetinde olmayan paralar “açık” olarak dahil edildi). Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 20,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar azaldı. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 767 milyon dolar, DİBS’te 298 milyon dolar net satış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

27 MAYIS 2022, CUMA

MOODY’S’DEN TÜRKİYE KREDİ NOT DEĞERLENDİRMESİ – MOODY’S

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu “B2” olarak teyit etmiş, not görünümünü “negatif” olarak bırakmıştı. Türk lirasında değer kaybı, rezervlerdeki düşüş, cari açıkta artış eğilimi, kamu maliyesinde zayıflama dikkate alındığında Moody’s’ten iç açıcı bir değerlendirme beklenmemeli.

Dr. Fulya Gürbüz

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı Türkiye piyasalarını vurdu

Rusya bu sabah (24 Şubat 2022) Ukrayna’nın çeşitli şehirlerine füze yağdırmaya başladı. 1,5 trilyon dolarlık GSYH büyüklüğü ile dünyanın en büyük 11. ekonomisi, ihracatta dünyanın 16.sı, ithalatta dünyanın 22.si olan Rusya’nın 156 milyar dolar büyüklüğündeki Ukrayna’ya saldırısının ilk somut etkisini finansal piyasalarda gördük.

Brent petrolün varil fiyatı 23 Şubat’taki 92,91 dolar seviyesinden 24 Şubat sabahı 104,4 dolar seviyelerine yükseldi.

Büyük hacimli borsalar bir önceki gün kapanışına göre %1-5 aralığında düşerken, Moskova Borsası %33, Borsa İstanbul %9 düşüş kaydetti.

ABD dolar endeksi (DXY) %1,5 değer kazanırken, Euro/Dolar paritesi %2 kayıpla 1,11 seviyesine geriledi, Rus rublesi %8,0 değer kaybetti, Dolar/TL kuru gün içinde %6,1 artışla 14,64 seviyesine kadar yükselmesinin ardından günü 14,25 seviyesinden kapattı.

Güvenli liman olan altının ons fiyatı 23 Şubat’ta 1.909 dolar seviyesinden günü kapatmasının ardından sabah saatlerinde başlaya füze saldırılarıyla 1.953 dolar seviyesine kadar yükselip 1.926 dolar seviyelerine geriledi. Gram altın ise 846 TL seviyesinden 922 TL’ye kadar yükselip 870 TL seviyelerine geriledi.

Yatırımcılar ABD ve Avrupa tahvillerine yönelirken Türkiye’de 2-yıl vadeli tahvillerin getirileri %23’ü, 5-yıllık tahviller %26’yı, 10-yıllık tahviller %24’ü aştı.

Türkiye’de tahvil faizlerinin artması borçlanma maliyetlerini dolayısıyla da hem Hazine’nin hem de şirketlerin borç yükünü; döviz kurundaki yükseliş enerji maliyetlerini, ithal ürün fiyatlarını ve enflasyon beklentilerini yükselterek enflasyonu körükleyecek, şirket bilançolarını bozacak, gıda fiyatlarındaki sert yükseliş ve enerji fiyatlarına olası zamlar satın alım gücünün de azalmasına sebep olacaktır. Olası can kayıplarını da dikkate aldığımızda Rusya’nın saldırıyı en kısa sürede sonlandırması gerekiyor.

Olumlu olarak söyleyebileceğimiz bir haber Rusya’nın en büyük doğalgaz şirketi Gazprom’dan geldi. Şirketin Reuters’a yaptığı açıklamaya göre saldırının ilk gününde Rusya, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz ihracatına devam etti.

Gaz İhraç Eden Ülkeler Forumu’na (GECF) göre Rusya dünyanın en büyük doğal gaz rezervlerine, 8nci en büyük petrol rezervlerine ve 2nci en büyük kömür rezervlerine sahip olan ülke. Doğal gaz ihracatında liderlerden biri olan Rusya, dünyanın 2nci büyük petrol ihracatçısı.

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Ekonomik aktivite, enflasyon, güven, FED faiz kararı

24 – 28 Ocak haftasında en kritik gelişme Fed’in faiz kararı olacak. ABD’de yüksek enflasyon ve güçlü işgücü piyasası Fed’den faiz artırımı ihtimalini göz ardı etmememizi söylüyor. Piyasa Mart ayında faiz artırımı olasılığını fiyatlıyor. İmalat sektörü ve hizmet sektörüne yönelik veriler, 2022 yılına nasıl bir ekonomik aktivite görünümüyle başlanıldığını ortaya koyacak. 2022 yılı ilk Enflasyon Raporunda TCMB’nin tahminlerine odaklanacağız.

24 OCAK 2022, PAZARTESİ

OCAK AYI KÜRESEL İMALAT VE HİZMET SEKTÖRLERİ İLK TAHMİNLERİ – markiteconomics.com

IHS Markit Ocak ayı küresel imalat ve hizmet sektörleri PMI verileri ilk tahminlerini açıklayacak. Ülke raporlarında sektörlere ait üretim, sipariş, istihdam, satın alım, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarına ilişkin eğilimleri okuyacağız. 2021 yılı Aralık ayı raporlarında küresel imalat sektörünün hızlanarak büyümeye devam ettiğini, hizmet sektöründe ise büyümenin yavaşladığını okumuştuk.

25 OCAK 2022, SALI

OCAK AYI İMALAT SEKTÖRÜ KAPASİTE KULLANIMI (KKO) – TCMB

İmalat sanayi genelinde KKO, Aralık 2021’de aylık 0,6 puan artışla %78,7’ye yükselmişti. Ara malı ve yatırım malı KKO’daki artışlar hem ihracat siparişlerinin hem de mal stoklarının desteklendiğine işaret etmişti. Dayanıklı tüketim malı KKO’nun son 6 aydır aralıksız düşüşü özellikle artan döviz kuru ve enflasyona bağlı olarak satın alma gücündeki bozulmadan kaynaklandığını göstermişti.

Kaynak: TCMB

OCAK AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE) – TCMB

2021 yılı Aralık ayında RKGE, aylık 2,3 puan azalışla 106,1 seviyesine gerilemiş, sektörü ihracat siparişleri desteklemişti. Endeksin 100 üzerindeki değerleri ekonomik aktivitede iyimserliği gösteriyor. Genel gidişata ilişkin kötümserlik son 4 ayda artarken; siparişler, stoklar ve yatırım harcamaları endeksi destekliyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

OCAK AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK

Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksleri Aralık ayında Kasım ayına göre; hizmet sektöründe %0,5, perakende ticaret sektöründe %0,4 ve inşaat sektöründe %3,9 azalarak sırasıyla 118,8, 121,5 ve 90,0 seviyelerine gerilemişti. Döviz kurundaki sert dalgalanmalar hizmet ve inşaat sektörlerini görece daha fazla zayıflatmıştı. Ocak ayının ilk 2 haftasında yüksek kredi faiz oranlarına bağlı olarak ihtiyaç kredi hacmindeki yatay seyir perakende ticaret sektöründe zayıflamaya sebep olabilir.

Kaynak: TÜİK

26 OCAK 2022, ÇARŞAMBA

ABD MERKEZ BANKASI (FED) PARA POLİTİKASI KARARI – http://www.federalreserve.gov

2021 yılı sonunda yıllık %7 ile 1980’lerin başındaki seviyelere kadar yükselen enflasyonla mücadele etmek için kararlı bir söylem ortaya koyan Fed, genel beklentinin aksine, ilk faiz artışı için Mart ayını beklemeyebilir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

27 OCAK 2022, PERŞEMBE

MERKEZ BANKASI 2022 YILI 1. ÇEYREK ENFLASYON RAPORU – TCMB

2022 yıl sonu enflasyon (TÜFE) beklentileri çok geniş bir aralıkta yer alırken TCMB 2021 yılı son çeyrek Enflasyon Raporunda enflasyonun “2022 yılı sonunda orta noktası %11,8 olmak üzere %9,6 ile %14,0 aralığında; 2023 yılı sonunda ise orta noktası %7,0 olmak üzere %4,6 ile %9,4 aralığında gerçekleşeceği” tahmin edilmişti. TCMB, her enflasyon raporunda mevcut gelişmelere göre tahminlerini güncelleyebiliyor.

Kaynak: TCMB

21 OCAK TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

14 Ocak ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre değişmedi. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre %4,1, TL cinsi krediler %0,7 artış kaydetti. TL cinsi mevduat faizleri %16-20 aralığına aşağı yönlü genişledi, TL cinsi kredi faizleri %18-33 aralığına yükseldi hem tüketici hem de ticari kredi faizleri yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 116,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düştü; tüzel kişilerin 0,1 milyar dolar azalışla 86,5 milyar dolara geriledi, yurt dışı mevduatlar 0,2 milyar dolar artışla 24,7 milyar dolara yükseldi, böylece toplam DTH büyüklüğü 14 Ocak haftasında 0,3 milyar dolar artışla 229,9 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar artışla 4,5 milyar dolar seviyesine yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 109,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar arttı. Altın rezervleri 14 Ocak’ta 38,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar arttı, brüt döviz rezervleri 70,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar düşüşle 38,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 23,8 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar yükseldi. Yurt dışı yerleşikler 14 Ocak ile biten haftada hisse senetlerinde 55 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 60 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

28 OCAK 2022, CUMA

OCAK AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Ekonomik güven endeksi 2021 yılı Aralık ayında önceki aya göre 1,7 puan düşüşle 97,6 değerine gerilemişti. Endeksin 100 seviyesi altındaki değerler genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği göstermektedir. Endeksin alt bileşenlerinden olan tüketici güven endeksinin Ocak ayında dipten dönmesi ekonomik güven endeksine yukarı yönde etki yapacaktır. 25 Ocak’ta yayınlanacak Ocak ayı imalat sanayi kapasite kullanım oranları, reel kesim güven endeksi ve sektörel güven endekslerindeki seyir ekonomik güven endeksi hakkında net bir görüş ortaya koymamızı sağlayacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

2021 YILI ARALIK AYI HİZMET ÜFE (H-ÜFE) – TÜİK

H-ÜFE, 2021 yılı Kasım ayında yıllık %38,08, aylık %3,00 artış kaydetmişti. 2017 yılında hesaplanmaya başlayan endeks Kasım ayında en hızlı yıllık artışını kaydetmişti. Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi 2021 yılı Aralık ayında yıllık %75,8 artış kaydeden Dolar/TL kuru dikkate alındığında, H-ÜFE’de de artış kaçınılmaz gözüküyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: TCMB faiz kararı, bütçe, dış borç, tarım, konut

15–19 Kasım haftasında TCMB’nin faiz indirmesi beklenirken, Ekim ayına ilişkin olarak bütçe artışının süreceğini, konut satışlarında talep artışını görebiliriz. Eylül ayına ilişkin olarak, konut fiyatlarında yükseliş ihtimalini ortaya koyarken, özel sektör yurt dışı kredi borcuna ve Türkiye’nin toplam kısa vadeli dış borç stokuna odaklanacağız.

15 KASIM 2021, PAZARTESİ

EKİM AYI BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Merkezi yönetim bütçesi Eylül ayında 23,6 milyar TL açık vermiş, böylece 2021 yılının ilk 9 ayında toplam bütçe açığı 61,1 milyar TL olmuştu. Bütçe 2020 yılında toplamda 175,3 milyar TL açık vermişti. 2020 yılının ilk 9 ayında toplam 808 milyar TL vergi geliri elde edilmiş, 1 trilyon 52 milyar TL harcama yapılmıştır. 2022-2024 Orta Vadeli Programda 2021 yılında 1 trilyon 58 milyar TL vergi geliri toplanması, 1 trilyon 506 milyar TL harcama yapılması tahmin ediliyor. Buna göre 2021 yılının ilk 9 ayında hedeflenenin %76’sı kadar vergi toplanmış, %70’i kadar harcama yapılmıştır. Hazine’nin açıkladığı verilere göre Ekim ayında nakit bütçe dengesi 5,2 milyar TL açık verdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EKİM AYI TARIM-ÜFE – TÜİK

Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) Eylül ayında yıllık %23,35, aylık %1,46 artış kaydetmişti. Tarım-ÜFE Haziran-Eylül döneminde aylık ve yıllık artışlarını aralıksız sürdürürken, Eylül ayında aylık ve yıllık artışlar Ağustos ayına göre yavaşladı. Yurt içi üretici fiyat endeksinde (Yİ-ÜFE) gıda maliyetleri Ekim ayında aylık %3,3, yıllık %38 artış kaydetmişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EKİM AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK

Türkiye genelinde konut satışları Eylül ayında bir önceki aya göre %4,1 artışla 147 bin 143 olmuştu. 2020 yılının ilk 9 ayında toplam 1 milyon 161 bin 278 konut satışı gerçekleşmişken 2021 yılının aynı döneminde toplam satış 949 bin 138 oldu. TCMB’nin Eylül ve Ekim aylarında yaptığı faiz indirimlerine bağlı olarak konut kredi faiz oranlarındaki gerileme, konut kredi hacminde hızlanma getirmiştir. Ekim ayında konut satışlarındaki artış devam edecek gibi gözüküyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

16 KASIM 2021, SALI

EYLÜL AYI MERKEZ BANKASI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB

Konut fiyatları Ağustos ayında bir önceki aya göre %3,9, bir önceki yılın aynı ayına göre %33,4, reel olarak ise yıllık %11,9 artış kaydetmişti. Ağustos ayında önceki aya göre inşaat maliyetlerindeki artışın hız kesmesi ve döviz kurundaki düşüşe rağmen konut fiyatlarındaki yükseliş hızlanmıştı. Eylül ve Ekim aylarında konut kredilerinin artış göstermesi konut fiyatlarında yukarı yönü destekleyecektir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EYLÜL AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB

Özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu Ağustos ayında bir önceki aya göre 1,0 milyar dolar artışla 164,5 milyar dolar seviyesine yükselmişti. Toplam borcun 65,9 milyar doları finans sektörüne, 98,6 milyar doları finans dışı özel sektöre aittir. Finans sektörü yurt dışı borcunu Şubat ayından bu yana aralıksız 5,5 milyar dolar azaltmıştır. Sektör bazında hizmet sektörü 61,0 milyar dolar ile en yüksek boç payına sahiptir. Hizmet sektörünü 37,2 milyar dolar ile sanayi sektörü izliyor. Alt sektör bazında imalat sektörü 23,5 milyar dolar, inşaat sektörü 23,4 milyar dolar, ulaştırma-depolama sektörü 13,1 milyar dolar, enerji sektörü 12,9 milyar dolar dış borca sahiptir. Özel sektörün kısa vadeli dış borcu ise Ağustos ayında aylık 0,6 milyar dolar azalarak 8,9 milyar dolar olmuştur. Aşağıdaki grafikte de görülebileceği gibi özel sektör bankaları (mavi çizgi) ve diğer finansal kuruluşları (mor çizgi) uzun vadeli yurt dışı borcunu azaltmaya devam etmektedirler.

Kaynak: Turkey Data Monitor

17 KASIM 2021, ÇARŞAMBA

EYLÜL AYI TÜRKİYE KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU – TCMB

Türkiye’nin kısa vadeli toplam dış borç stoku Ağustos ayında aylık 1,6 milyar dolar artışla 126,9 milyar dolar seviyesine yükselmişti. Borcun 27,0 milyar doları Merkez Bankasına, 59,3 milyar doları bankalara, 40,5 milyar doları diğer sektörlere aittir. Ağustos ayından itibaren gelecek 12-ayda ödenecek toplam dış borç stoku 169,2 milyar dolardır. Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi finans dışı özel sektör (açık mavi çubuklar) ve Merkez Bankası (siyah çubuklar) 2020 yılının ikinci yarısından bu yana kısa vadeli dış borcunu artırmaktadır.

Kaynak: Turkey Data Monitor

18 KASIM 2021, PERŞEMBE

MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – TCMB

TCMB Kasım ayı Piyasa Katılımcıları Anketinde %19,9 olan enflasyona (yeşil çizgi) rağmen TCMB’nin politika faizini (siyah çizgi) %16’dan %15,0-15,5 aralığına çekmesi (kırmızı çizgi) bekleniyor. Halbuki geçmişte politika faizi uzun süre enflasyonun gerisinde kaldığında TCMB’den sert artırımları çokça gördük. TCMB’nin 18 Kasım’da olası faiz indirme hamlesi döviz kurunda hızlanmayı getirecektir. Beraberinde enflasyon baskısı ve zamlar talep tarafını zayıflatacaktır.

Kaynak: Turkey Data Monitor

12 KASIM 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

5 Kasım ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre yatay kaldı. TL cinsi mevduatlar ve krediler önceki haftaya göre yatay kaldı. TL cinsi mevduat faiz oranları %13-17 aralığını, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığını korudu. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar artışla 114,5 milyar dolara, tüzel kişilerin 0,4 milyar dolar artışla 88,3 milyar dolara, yurt dışı mevduatlar 0,1 milyar dolar artışla 24,6 milyar dolara yükseldi, böylece toplam DTH büyüklüğü 5 Kasım haftasında 0,5 milyar dolar artışla 229,7 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar artışla 5,7 milyar dolar oldu. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 125,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar arttı; altın rezervleri 39,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi, brüt döviz rezervleri 85,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 1,2 milyar dolar düşüşle 22,0 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 29,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler 5 Kasım ile biten haftada hisse senetlerinde 274 milyon dolarlık net alış, DİBS’te 34 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdi.

Dr. Fulya Gürbüz

Lagarde: Arz, talep ve yeşil dönüşüm eğilimleri enflasyon ve büyüme üzerinde karışık sinyaller veriyor

Avrupa Merkez Bankası (AMB) Başkanı Lagarde, 28 Eylül’de AMB Forumu’nda “Pandemi sonrası: para politikasının geleceği” başlıklı konuşmasında pandeminin benzeri olmayan bir durgunluk ve toparlanma getirdiğini, istisnai koşullarda ortaya çıkan enflasyonist etkilerin ise eninde sonunda geçeceğini umduklarını söyledi. Uzun vadede Lagarde iyimser olsa da kısa vadede enflasyon üzerindeki baskı devam edecek.

Dünyanın üçüncü büyük ekonomisi olan Euro Bölgesi (EB) 2021 yılının ilk yarısında ortalama %6,6’lık büyüme kaydetti. Pandemi kaynaklı arz darboğazı olmasaydı EB’nin ihracat hacminin yılın ilk yarısında %7 daha fazla olacağını söylüyor Lagarde ve ekliyor “Pandeminin küresel nakliye, kargo taşımacılığı ve yarı-iletkenler gibi kilit endüstrileri etkilemeye devam etmesi halinde büyümeye yönelik riskler artabilir.” AMB, Ağustos ayında %3 seviyesine ulaşan enflasyonun gelecek beş yılda yavaş bir hızda %2 hedefine yakınsayacağını tahmin ediyor.

Lagarde konuşmasında, pandeminin enflasyon görünümüne yönelik ortaya koyduğu yeni eğilimleri üç ana başlıkta topluyor:

Talep tarafı… Pandemi öncesinde tarihsel olarak ortalama %1,3 seviyesindeki çekirdek enflasyonun 1,1 yüzde puanı tüketimde en büyük ağırlığa sahip olan hizmet enflasyonundan (ağırlıklı olarak çalışan ücret artışlarından) kaynaklanıyor. AMB, 2022 yılı sonunda tüketimin pandemi öncesi seviyesinden %3 yukarıda olacağını, hanehalkı güveninin artmasıyla birlikte biriken tasarruflarını harcamaya yönelteceklerini, bunun da ücretleri artıracağını tahmin ediyor. Hizmet enflasyonunu ise aşağı çeken iki faktör sıralanıyor. İlki, kısıtlamaların gevşetilmesine rağmen hizmet tüketiminin 2021 yılının ikinci çeyreğinde halen pandemi öncesi seviyesinden %15 aşağıda olması. İkincisi, işgücüne katılımın istihdam artışından daha hızlı artması sebebiyle işsizlik oranının ancak 2023 yılının ikinci çeyreğinde pandemi öncesi seviyesine gerileyebileceği ve ücretlerin ılımlı artacağı beklentisi.

Arz tarafı… Pandeminin arz tarafında yarattığı iki şok etkisi var: Küresel tedarik zinciri ve işgücü piyasası. Söz konusu şokların dijitalleşme sürecinde Avrupa’da 7 yıllık hızlanmayı beraberinde getirse de sosyal uyuşmada farklı sonuçlara sebep olabileceğini dile getiriyor Lagarde ve uzun vadede enflasyonist baskıları artırabilecek olası değişimlere örnekler veriyor:

. Hizmetlerin sanallaştırılmasına dayalı ikinci bir küreselleşme dalgası -güçlü ücret artışları durumunda bile- birim işgücü maliyet artışını azaltarak verimliliği artırabilir ancak yüksek pazar gücüne sahip “yıldız” dijital şirketler fiyatları artırabilir.

. Arz kısıtlarının şirketleri tedarik zincirlerini çeşitlendirmeye veya üretim yerlerini değiştirmeye yönlendirmeleri yüksek maliyetlere sebep olabileceğinden maliyetler tüketicilere yansıtılabilir.

. Hızlı dijitalleşmeyle birlikte gerekli iş becerisine sahip çalışan kıtlığının sebep olabileceği yüksek ücret artışları asgari ücretleri yukarı çekebilir.

Yeşil dönüşüm (Düşük karbon ekonomisine geçiş)… Lagarde, Finansal Sistemi Yeşillendirme Ağı’nın (The Network for Greening the Financial System) tahminine göre hırslı bir yeşil dönüşüm geçiş politikasının Avrupa’da enflasyonu, geçiş öncesine göre, 1 yüzde puan artırabileceğine dikkat çekiyor. Dahası, mevcut durumda en çok petrol fiyatları dikkate alınırken, yeşil dönüşümle birlikte enerji fiyatlarının tüketici fiyatlarına geçişkenliğini ölçmek daha karmaşık hale gelecek.

Yüksek karbon fiyatlarının satın alım gücünü azaltabileceği ve bunun enflasyonu aşağı çekebileceği riskini ortaya koyan Lagarde, bir araştırma sonucuna göre EB ülkelerinde karbon vergilerinin devreye alınmasıyla manşet enflasyonun artacağına, öte yandan gıda ve enerji fiyatlarını dikkate almayan çekirdek enflasyonun ise düşeceğine dikkat çekiyor.

Avrupa Komisyonu, Avrupa’nın iklim ve enerji hedeflerine ulaşmak için 2030 yılına kadar her yıl yaklaşık 330 milyar Euro, dijital dönüşümü gerçekleştirmek için de her yıl yaklaşık 125 milyar Euro tutarında yatırım yapılması gerektiğini tahmin ediyor.

Lagarde, önümüzdeki dönemde para politikasına ilişkin olarak temel zorluğun orta vadede hiçbir etkisi olmayan geçici arz şoklarına aşırı tepki vermeden enflasyonu %2 hedefine yaklaştırmak olduğunu söylüyor. Faiz oranlarına yönelik yeni sözlü yönlendirmenin arz yönlü riskleri yönetmek için uyumlu olduğuna; kalıcı olduğuna inandıkları ve güvendikleri noktada manşet enflasyondaki gelişmelere tepki göstereceklerine, enflasyonun hedeften yukarıda kalması halinde emin olana kadar sabırlı olacaklarına vurgu yapıyor. Talep tarafında ise, para politikası ekonomik toparlanmayı gerekli kılan şartları sağlamaya devam edecek.

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Üretim, tüketim, istihdam, ödemeler dengesi ve TCMB faiz kararı

9–13 Ağustos haftasında TCMB para politikası toplantısına; Temmuz ayı konut satışlarına, Haziran ayı sanayi üretimi, dış ticaret, perakende satış, ciro, inşaat maliyetleri endeksleri ile işgücü ve ödemeler dengesi verilerine odaklanacağız. Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayında üretim, tüketim, istihdam ve ödemeler dengesinde iyileşmeler göreceğiz.

10 AĞUSTOS 2021, SALI

HAZİRAN AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK

18 günlük Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu 2021 yılı Mayıs ayında Türkiye genelinde mevsim etkilerinden arındırılmış 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı bir önceki aya göre 265 bin kişi azalarak 4 milyon 237 bin kişi olmuş, işsizlik oranı 0,6 puanlık azalışla %13,2 seviyesine gerilemiş, işgücü önceki aya göre %1,5 azalmış, istihdamdaki azalış aylık bazda %0,8 olmuştu. Tarım dışı istihdamın önceki aya göre %0,4 artış kaydetmesine bağlı olarak tarım dışı işsizlik oranı 1 puan azalışla %15,1 seviyesine gerilemişti. İş bulmakta ümidi kesen ancak işe girmeye hazır olan işsizlerin oranı ise aylık 0,2 puanlık azalışla %27,2 seviyesine gerilemişti. İstihdam tarım sektöründe önceki aya göre 312 bin, sanayi sektöründe 57 bin azalırken; inşaat sektöründe 24 bin, hizmet sektöründe 129 bin artış göstermişti. Haziran ayında toplam siparişlerin, otomotiv üretimi ve ihracatındaki artışlar sanayi sektörü istihdamını artırıcı rol oynayacaktır. Benzer olarak Haziran ayında Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesiyle birlikte hizmet ve perakende ticaret sektörlerinde Haziran ayında yaşanan güven artışı da hizmet sektörü istihdamında yukarı yönlü baskı oluşturabilir.

11 AĞUSTOS 2021, ÇARŞAMBA

HAZİRAN AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK

İnşaat maliyet endeksi, 2021 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %4,41, bir önceki yılın aynı ayına göre %39,56 artış kaydetmişti. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %6,32 artmış, işçilik endeksi %0,03 azalmıştı. Bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %49,45, işçilik endeksi %19,97 artış kaydetmişti. İnşaat maliyetlerindeki artışın en önemli tetikleyicisi yüksek döviz kurlarıdır. Haziran ayında kurdaki artışların (TL’deki değer kaybının) sürmesine bağlı olarak inşaat maliyetlerinde de artış göreceğiz.

HAZİRAN AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK

İhracat miktar endeksi Mayıs ayında aylık %13,6 düşüşle 128,0 değerine, ithalat miktar endeksi aylık %6,7 düşüşle 103,7 seviyesine gerilemişti. İhracat birim değer endeksi ise aylık %1,63’lük artışla 102,4, ithalat birim değer endeksi %1,21’lik artışla 111,8 değerine yükselmişti. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret haddi ise önceki aya göre 0,3 puan iyileşerek 91,6 değerini almıştı. İhracat hacminin Haziran ayında aylık %1,6, ithalat hacminin önceki aya göre yatay kalmasına bağlı olarak Haziran ayında ihracat miktar endeksinde yukarı bir eğilim görebiliriz. Dış ticaret haddinde Haziran ayındaki gelişmeyi takip edeceğiz. Haziran ayında hammadde ithalatındaki artış, dış ticaret haddi üzerinde aşağı yönlü etki yaratabilir.

12 AĞUSTOS 2021, PERŞEMBE

TCMB PARA POLİTİKASI KARARI – TCMB

TCMB 14 Temmuz tarihli para politikası toplantısında %19 olan politika faizini değiştirmemiş, enflasyon üzerinde risk oluşturan unsurları şöyle sıralamıştı: İthalat fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar, talep koşulları, bazı sektörlerdeki arz kısıtları, açılmanın etkisiyle yaz aylarında enflasyonda görülebilecek oynaklıklar, enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyeler ve fiyatlama davranışları. Özellikle bireysel kredilerdeki hızlanmaya dikkat çeken Merkez Bankası, parasal sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı etkilerinin gözlendiğini belirtiyor. Aşağıdaki grafik kredi tarafındaki gelişmeleri görmek açısından anlamlı olabilir. 13-haftalık yıllıklandırılmış tüketici kredileri büyümesi (kırmızı çizgi) Mayıs ayının ikinci yarısından itibaren artış eğilimini korurken, ticari kredilerde (mavi çizgi) aşağı yönlü eğilim ağırlık kazanıyor. Bütçe açığının ve enflasyonist baskıların arttığı mevcut ortamda olası bir faiz indirimi dolarizasyonu dolayısıyla da döviz kurundaki artışı ve devamında enflasyonist baskıyı artıran sarmalın içinde kalmamıza sebep olacaktır.

HAZİRAN AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK

Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu Mayıs ayında sanayi üretimi aylık %1,3, yıllık %40,7 artış kaydetmişti. Aylık %1,1’lik artış kaydeden imalat sanayiinin alt detaylarında ara malı imalatı aylık %3,9, dayanıksız tüketim malı üretimi %0,7, enerji malı üretimi %0,2 artmış; dayanıklı tüketim malı imalatı aylık %1,0, sermaye malı imalatı %2,1 düşmüştü. Sermaye malı imalatı alt endeksinde aylık düşüşe rağmen makina ve teçhizat imalatında kısmen ve metalik olmayan diğer mineral madde imalatında görece hızlı yükseliş imalat sektörünün Mayıs ayında özellikle inşaat yatırımlarına yöneldiğini göstermişti. Mayıs ayında otomotiv sektörü üretimi ve ihracatındaki azalış, sanayi üretimi endeksini aşağı çeken önemli bir faktör olmuştu. Ara malı imalatındaki hızlanmanın sebeplerini ise Mayıs ayı dış ticaret miktar endeksleri verilerinde bulmuştuk: Kısmen ara malı ihracatı, ağırlıklı olarak ise stok artırım amaçlı. Haziran ayına ilişkin imalat sektörü PMI endeksi verileri, üretim ve yeni siparişlerin Mayıs ayındaki kapanmanın ardından kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayı ile birlikte büyüme kaydettiğini göstermişti. Nitekim Haziran ayı ihracat verileri de Mayıs ayına göre %20’lik hızlı bir artışa işaret etmiş, imalat sektörü kapasite kullanım oranlarındaki önceki aya göre artışlarda söz konusu artışı desteklemişti. Elbette söz konusu gelişmeler Haziran ayında sanayi üretiminde aylık bazda hızlanma olacağına işaret ediyor. Öte yandan, tedarik zincirindeki sorunların Haziran ayında da devam etmesi, imalat sektörünün ara malı üretimine ve stok artırım hamlelerine ne kadar ağırlık verdiğini gösterecek.

HAZİRAN AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK

Mayıs ayındaki Covid-19 kaynaklı kapatmalar perakende satışları aşağı çekmişti. Perakende satış hacmi Mayıs ayında aylık %6,1 azalmış, yıllık %27,0 artış kaydetmişti. Cari fiyatlarla perakende ciro bir önceki aya göre %4,7 azalmış; gıda, içecek ve tütünde ciro aylık bazda %1,7 düşerken, gıda dışı satışlarda (otomotiv yakıtı hariç) ciro %7,2 gerilemişti. Tekstil, giyim ve ayakkabıda ciro aylık %18,2 daralmıştı. Öte yandan tıbbi ürünler ve kozmetikte ciro aylık olarak %0,8, posta/internet üzerinden satışlarda ise ciro %3,9 artış kaydetmişti. Covid-19 kaynaklı kapatmaların hakim olduğu Mayıs ayında perakende satışlardaki azalışa paralel olarak istihdamda da düşüş kaydedilmişti. Haziran ayında kapatmaların gevşetilmesi ve ihtiyaç kredilerindeki artışa paralel olarak perakende satışlarda önceki aya göre artış göreceğiz.

HAZİRAN AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK

Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2015=100), 2021 yılı Mayıs ayında aylık %3,3, yıllık %78,4 artış kaydetmişti. Aylık bazda sanayi sektörü ciro endeksi %4,9, inşaat ciro endeksi %6,0, ticaret ciro endeksi %2,4, hizmet ciro endeksi %1,5 artmıştı. Haziran ayında tüketici kredilerinde (konut, taşıt ve diğer) önceki aya göre artışlar, ciro endekslerini de aylık bazda yukarı çekecektir.

TCMB VE BDDK, 6 AĞUSTOS 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

30 Temmuz ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) özellikle “dolaşıma çıkan banknot ve demir para” olarak nitelendirilen emisyonda 16 Temmuz’a göre yaşanan düşüşün etkisiyle düşüş kaydettiler. TL cinsi mevduat ve TL cinsi kredi büyüklükleri 16 Temmuz’a göre hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faiz oranları %17-21 aralığına yükselirken, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığında kaldı. Tüzel kişilerin döviz mevduatlarını (DTH) 16 Temmuz’a göre 0,5 milyar dolar, gerçek kişilerin 1,1 milyar dolar artırmasına bağlı olarak toplam DTH 224,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 16 Temmuz’a göre 0,2 milyar dolar artışla 6,2 milyar dolar seviyesine yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 105,7 milyar dolar ile 16 Temmuz’a göre 0,8 milyar dolar artış gösterdi; altın rezervleri 0,4 milyar dolar azalırken, brüt döviz rezervleri 1,2 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı da 16 Temmuz ile biten haftada 1-aya kadar olan döviz kredileri, menkul kıymetleri ve mevduatlarına ait yükümlülüklerindeki 2,5 milyar dolarlık azalışa bağlı olarak 26,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi stoku ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı 29,7 milyar dolar ile 16 Temmuz’a göre 0,8 milyar dolar arttı; hisse senedi stoku 0,5 milyar dolar, DİBS stoku 0,3 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler 30 Temmuz ile biten haftada hisse senetlerinde 52 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 301 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdiler.

13 AĞUSTOS 2021, CUMA

HAZİRAN AYI ÖDEMELER DENGESİ VERİLERİ – TCMB

Mayıs ayında cari işlemler açığı, dış ticaret açığındaki aylık 1,3 milyar dolarlık artışın etkisiyle 3,1 milyar dolar olmuştu. Böylece 12-aylık cari işlemler açığı toplamı 31,9 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Efektif ve mevduatlar Mayıs ayında önceki aya göre 0,7 milyar dolar azalırken, bankalar yurt dışı kredilerde Mayıs ayında 0,7 milyar dolar net ödeyici olmuş, banka dışı diğer sektörler ise aynı ay 3,5 milyar dolar net dış borç kullanmıştı. Rezerv varlıklara ise 1,2 milyar dolarlık giriş olmuştu. Haziran ayında turizm gelirlerinde aylık 0,4 milyar dolarlık artış ve dış ticaret açığında aylık 1,3 milyar dolarlık azalmanın etkisiyle cari işlemler dengesinin 1,4 milyar dolar açık verme ihtimali var. Cari işlemler açığının finansman tarafında bankaların, reel sektörün ve genel hükümetin borç ödeme ve kullanımlarına yönelik borç çevrime oranlarına odaklanacağız. Mayıs ayında söz konusu oranlar bankalar için %84, reel sektör için %180, genel hükümet için %92 olmuştu.

TEMMUZ AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK

Türkiye genelinde konut satışları Haziran ayında bir önceki aya göre %128 artışla 134 bin 731 olmuştu. Konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre ise %29 azalmıştı.