IHS Markit – Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Enflasyon, imalat, dış ticaret, nakit bütçe

3 – 7 Ocak haftasında Aralık ayına ilişkin enflasyon, imalat sektörü PMI, dış ticaret ve nakit bütçe verilerini takip edeceğiz. Enflasyonda yükseliş, Türk lirasında yeni bir dip seviye, imalat sektöründe yavaş büyüme göreceğiz. İhracatın Aralık ayında arttığına yönelik öncü işaretler var. ABD Aralık ayı işgücü verileri ve enflasyon işaretleri Fed’in faiz artırımına ne kadar yaklaştığını gösterecek.

3 OCAK 2022, PAZARTESİ

2021 YILI ARALIK AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK

TÜİK verilerine göre Kasım ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %3,51, yıllık %21,31 artış kaydetmiş; yurt içi üretici fiyat endeksindeki (Yİ-ÜFE) artışlar aylık %9,99, yıllık %54,62 olarak gerçekleşmişti. ENAGrup tarafından açıklanan verilere göre ise tüketici fiyat endeksi (E-TÜFE) Kasım ayında aylık %9,91, yıllık %58,65 artış kaydetmişti. Bloomberg HT Araştırma Birimi anketine göre Aralık ayında TÜFE’nin ortalama olarak aylık %8,1, yıllık %29,6 artması bekleniyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

2021 YILI ARALIK AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TİCARET BAKANLIĞI

2021 yılı Kasım ayında ihracat bir önceki aya göre %3,75, bir önceki yılın aynı ayına göre %33,7 artmış; ithalatta aylık ve yıllık değişimler sırasıyla %21,04 ve %27,3 olmuştu. İmalat sektörüne ilişkin öncü veriler ihracatın Aralık ayında artışını sürdürdüğünü gösterdi.

Kaynak: TÜİK

2021 YILI ARALIK AYI TÜRKİYE İMALAT SEKTÖRÜ PMI VERİLERİ – IHS MARKIT ve İSO

Kasım ayında IHS Markit ve İSO tarafından hazırlanan imalat sektörü PMI endeksi aylık 0,8 puan artışla 52 seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler, sektörün önceki aya göre büyüdüğünü gösteriyor. Aralık ayı öncü IHS Markit verileri özellikle en büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesinde imalat sektöründeki büyümenin daha yavaş bir hızla büyüdüğünü, ihracat siparişlerinde ise kısmen zayıflığa işaret etmişti. TÜİK ve TCMB’nin Aralık ayına ilişkin öncü verileri de imalat sektöründe ihracatın ve stok artırma ihtiyacının üretimi desteklediğine işaret etti. İSO PMI verisi imalat sektöründeki büyüme hızı hakkında net resmi ortaya koyacak.

Kaynak: IHS MARKIT, İSO

4 OCAK 2022, SALI

2021 YILI ARALIK AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB

REDK 2021 yılı Kasım ayında tarihi düşük seviye olan 54,33 seviyesine gerilemişti. Reel olarak Türk lirası Kasım ayında önceki aya göre %9,6, yılbaşına göre %12,6, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,2 değer kaybetmişti. Aralık 2021’de sert yükseliş yaşayan döviz kuruna istinaden REDK’de yeni bir tarihi dip seviyesi göreceğiz.

Kaynak: TCMB

6 OCAK 2022, PERŞEMBE

31 ARALIK 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

TCMB’nin faiz düşürdüğü 24 Aralık ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) kurdaki gerilemeye paralel olarak yabancı para cinsi varlıklardaki düşüşle önceki haftaya göre geriledi. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre %1,9 oranında gerilerken, TL cinsi krediler hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faizleri %15-19 aralığına, TL cinsi kredi faizleri %17-29 aralığına yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 117,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar düştü; tüzel kişilerin 1,6 milyar dolar artışla 90,6 milyar dolara, yurt dışı mevduatlar 0,2 milyar dolar artışla 24,5 milyar dolara yükseldi, böylece toplam DTH büyüklüğü 24 Aralık haftasında 0,9 milyar dolar artışla 234,3 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 1,4 milyar dolar artışla 4,7 milyar dolar seviyesine yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 110,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 5,9 milyar dolar azaldı. Böylece 2015 sonrasında ilk kez 19 Kasım’da 128 milyar dolar seviyesine yükselen uluslararası rezervler 19 Kasım-24 Aralık sürecinde 17,5 milyar dolar azalmış oldu. Altın rezervleri 24 Aralık’ta 38,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar, brüt döviz rezervleri 72,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 5,8 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 9,5 milyar dolar artışla 38,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 26,1 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,5 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler 24 Aralık ile biten haftada hisse senetlerinde 570 milyon dolarlık, DİBS’te 96 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

7 OCAK 2022, CUMA

2021 YILI ARALIK AYI HAZİNE NAKİT BÜTÇE DENGESİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Hazine nakit bütçesi 2021 yılı Kasım ayında 169,0 milyar TL gelir, 139,9 milyar TL gider kaydetmiş, böylece nakit dengesi 30,3 milyar TL fazla vermişti. Ocak-Kasım döneminde 50,0 milyar TL nakit fazlası kaydedildi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

ABD 2021 YILI ARALIK AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – BUREAU OF LABOR STATISTICS

ABD İşgücü İstatistikleri Bürosu verilerine göre ABD’de işsizlik oranı 2021 yılı Kasım ayında %4,2 seviyesine gerilemiş, aylık istihdam 210 bin kişi artış kaydetmişti. Ortalama saatlik kazançlarda yıllık %4,8 artış yaşanmıştı. ABD Aralık ayı işgücü verileri ve enflasyon işaretleri Fed’in faiz artırımına ne kadar yaklaştığını gösterecek. Fed, 25-26 Ocak’ta 2022 yılın ilk para politikası toplantısını gerçekleştirecek.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: İmalat, hizmet ve perakende ticaret verileri ile dış borç stoku

27 – 31 Aralık haftasında üretim, talep ve borç verileri takip edilecek. Kasım ayında imalat sektörü kapasite kullanımı, reel kesim güven endeksi, sektörel güven endeksleri ve SAMEKS sanayi ve hizmet sektörleri endeksleri sanayi üretimini ve perakende satışları desteklemişti. Aralık ayında dikkat çeken fiyat artışları ve döviz kurunda yaşanan sert dalgalanmaların hizmet ve perakende sektörlerini aşağı yönlü baskılayacağı, imalat sektörüne etkisinin daha sınırlı kalacağı beklenebilir. Öte yandan Aralık ayı küresel imalat ve hizmet sektörlerine ait ilk ipuçlarını IHS Markit tarafından açıklanacak olan PMI endekslerinde bulacağız. Son olarak, Fed’in faiz artırım söylemlerinin ağırlık kazandığı mevcut süreçte üçüncü çeyrek sonu dış borç stoku takip edilecek.

27 ARALIK 2021, PAZARTESİ

ARALIK AYI İMALAT SEKTÖRÜ KAPASİTE KULLANIM ORANLARI – TCMB

Kasım ayında imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), aylık 0,1 puan artışla %78,1, mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO aylık 0,1 puan artışla %77,6 seviyelerine yükselmişti. Kasım ayında ihracatın aylık %3,3, ithalatın %20,5 artış kaydettiğini dikkate aldığımızda ara malı üretimi kapasite kullanımındaki artışın hem sanayi üretimini hem de yurt içi siparişlerde artışın sinyalini vermişti.

Kaynak: TCMB

ARALIK AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ – TCMB

2021 yılı Kasım ayında RKGE, bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak 108,4 seviyesine gerilemişti. Endeksin 100 üzerindeki değerler sektörde ekonomik güvenin arttığını gösteriyor. Alt endekslerde mevcut mamul mal stoku ve mevcut toplam sipariş miktarına yönelik iyimserlik, Kasım ayında sanayi üretiminin önceki aya göre büyüdüğüne işaret ediyor. Gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması, gelecek üç aydaki üretim hacmi, genel gidişat ve gelecek üç aydaki toplam istihdama ilişkin değerlendirmeler ise endeksi azalış yönünde etkilemişti. Son üç aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler ise bir önceki ay seviyesinde gerçekleşmişti.

Kaynak: TCMB

ARALIK AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK

Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Kasım ayında Ekim ayına göre; hizmet sektöründe %0,7 azalmış, perakende ticaret sektöründe %0,6 ve inşaat sektöründe %1,0 artmıştı. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi, inşaat sektörü güven endeksinin (sarı çizgi) 100 seviyesinin altında olması sektörde kötümserliğin devam ettiğini gösteriyor. Perakende ticaret sektörü güven endeksinde (kırmızı çizgi) satış hacmindeki artışın hızı Kasım ayında yavaşlaması perakende satışların önceki aya göre artmaya devam ettiğine işaret ediyor.

Kaynak: TÜİK

30 ARALIK 2021, PERŞEMBE

ARALIK AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Kasım ayında ekonomik güven endeksi aylık 2,1 puan düşüşle 99,3 seviyesine gerilemiş, endeksteki gerilemede tüketici ve hizmet sektörü güven endekslerindeki düşüş etkili olmuştu. Tüketici güven endeksinin Kasım ayında tarihi dip seviyesine gerilemesi, ekonomik güven endeksini aşağı yönlü baskılayacak.

Kaynak: TÜİK

24 ARALIK 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

TCMB’nin faiz düşürdüğü 17 Aralık ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) kurdaki sert yükselişin etkisiyle önceki haftaya göre sert yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre %3,1 gerilerken, TL cinsi krediler %1,1 yükseldi. TCMB’nin faiz düşürdüğü 17 Aralık haftasında TL cinsi mevduat faizleri %14-17 aralığına yükselirken, TL cinsi kredi faizleri %17-26 aralığını korudu; ticari kredi faiz oranları önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 118,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,9 milyar dolar arttı; tüzel kişilerin 1,3 milyar dolar artışla 89,0 milyar dolara, yurt dışı mevduatlar 0,2 milyar dolar artışla 24,3 milyar dolara yükseldi, böylece toplam DTH büyüklüğü 17 Aralık haftasında 4,8 milyar dolar artışla 233,4 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar düşüşle 3,2 milyar dolar seviyesine geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 116,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 6,0 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 38,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar, brüt döviz rezervleri 78,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 5,8 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 5,8 milyar dolar artışla 28,8 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 24,6 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar geriledi. Yurt dışı yerleşikler 17 Aralık ile biten haftada hisse senetlerinde 69 milyon dolarlık, DİBS’te 263 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

31 ARALIK 2021, CUMA

ARALIK AYI SAMEKS SANAYİ VE HİZMET SEKTÖRLERİ PMI ENDEKSLERİ – MÜSİAD

SAMEKS verilerine göre sanayi sektörü Kasım’da büyümeyi hızlandırmış, hizmet sektörü zayıflamıştı. Kasım ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, aylık 3,0 puan azalışla 52,3 değerine gerilemişti. SAMEKS Hizmet Sektörü endeksi aylık 4,6 puan düşüşle 50,5 puana gerilemiş, SAMEKS Sanayi Sektörü endeksi aylık 1,6 puan artışla 57,0 puan seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyümeyi, altındaki değerler ise küçülmeyi gösteriyor. Sanayi sektörü büyümesinde, girdi alımları ve yeni siparişlerdeki artışlar etkili olmuştu. Hizmet sektöründe ise iş hacminin hızlı bir şekilde gerilemesi, endeksin önceki aya göre ivme kaybetmesinde belirleyici rol oynamıştı. Aralık ayında tüketici güven endeksinde kaydedilen tarihi düşük seviyeye paralel olarak SAMEKS hizmet sektörü endeksinde de zayıflığa hatta küçülmeye tanık olabiliriz.

Kaynak: Turkey Data Monitor

KASIM AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK

Ticaret Bakanlığı her ayın başında bir önceki ayın dış ticaret verilerini yayınlamaktadır. Buna göre, Kasım ayında 21,5 milyar dolar ihracat, 26,8 milyar dolar ithalat gerçekleşti. Böylece Kasım ayında 5,3 milyar dolar dış ticaret açığı kaydedildi. Bir önceki aya göre ihracat %3,3, ithalat %20,5 artış kaydetmişti. Ocak ayı başında Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanacak olan Aralık ayı dış ticaret verilerini bekliyor olacağız. Öncesinde bu hafta açıklanacak Aralık ayına ilişkin imalat sektörü kapasite kullanımı, reel kesim güven endeksi ve Euro Bölgesi imalat sektörü PMI endeksleri Aralık ayı ihracat verilerine ilişkin önemli ipuçları verecek.

Kaynak: Turkey Data Monitor

2021 YILI ÜÇÜNCÜ ÇEYREK TÜRKİYE DIŞ BORÇ STOKU – TCMB

2021 yılı ikinci çeyreği sonunda Türkiye’nin dış borç stoku önceki çeyrek sonuna göre 15,8 milyar dolar (%3,7) artışla 446,4 milyar dolara yükselmiş, toplam dış borcun GSYH’ye oranı %58,3 olmuştu. Kısa vadeli dış borç stoku aynı dönemde 9,1 milyar dolar artışla 125,1 milyar dolar, orta-uzun vadeli dış borç stoku ise 6,6 milyar dolar artışla 321,3 milyar dolar oldu. TCMB’nin dış borç stoku %6,1’lik payla 27,1 milyar dolar, kamunun %40,3’lük payla 179,8 milyar dolar, özel sektörün %53,7’lik payla 239,5 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Fed’in 2022 yılı ortalarına doğru faiz artırmaya başlayabileceği olasılığı, Türkiye Hazine’sinin ve özel sektörün dış borç yenilemede maliyetinin artacağı anlamına geliyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz

Küresel imalat sektöründe büyüme Kasım’da sürdü, maliyetler arttı

IHS Markit verilerine göre küresel imalat sektörü Kasım ayında büyümesini sürdürdü, girdi maliyetlerindeki artış hızlandı. Pandemi kaynaklı sıkıntılar ve yüksek fiyat artışlarına bağlı olarak imalatçılar stoklarını artırmaya yönelerek üretim artışını destekledi. Hammadde sıkıntısı ara malı üretiminde zayıflığa sebep olurken, pandemi kaynaklı belirsizliklerin de etkisiyle küresel çapta imalatçılar yatırım malı üretimini geri planda tutmaya devam etti.

JP Morgan küresel imalat sektörü PMI endeksi (aşağıdaki grafikte yeşil çizgi) Kasım ayında aylık 0,1 puan düşüşle 54,2 seviyesine geriledi. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor.

Kaynak: JP Morgan, IHS Markit

Küresel imalat sektöründe tüketim malı PMI endeksi (aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi) yükselişini hızlandırırken, ara malı (mavi çizgi) ve yatırım malı (mor çizgi) PMI endekslerindeki yavaşlama devam etti.

Kaynak: JP Morgan, IHS Markit

Türkiye dahil 30 ülkeyi kapsayan JP Morgan küresel imalat sektörü endeksinde, önceki aya göre;

. Üretimdeki artış hızlandı,

. Yeni siparişler yavaş hızla arttı,

. Yeni ihracat siparişlerindaki artış hızlandı,

. İstihdam artışı yavaşladı,

. Girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları yavaşlayan hızla yükseldi,

. Gelecekte üretim artışı beklentisine dair iyimserlik arttı.

IHS Markit tarafından yayınlanan ülke raporlarında Kasım ayında enflasyonist baskının bazı bölgelerde hızlı bazı bölgelerde yavaşlasa da özellikle girdi maliyetlerinde hızlanarak arttığını okuyoruz. Çin’de bazı hammadde fiyatlarındaki düşüşün girdi maliyetlerini zayıflattığına, ABD’de ise girdi maliyetlerindeki hızlanmaya rağmen çıktı fiyat artışlarında zayıflamaya işaret edildi. Küresel çapta girdi maliyetlerindeki artışların sebepleri olarak tedarik zinciri kısıtları, yüksek hammadde ve emtia fiyatları, yüksek enerji fiyatları, yüksek nakliye ücretleri sıralansa da Brezilya’da ek olarak yükselen faiz oranlarına dikkat çekildi.

Kasım ayında arz tarafında artan risklere bağlı olarak imalatçılar stoklarını artırmak amacıyla satın alımlarını hızlandırdı, sektörde üretim artışı istihdamda artışı beraberinde getirdi. İhracat tarafında ise Çin’deki yavaşlama İngiltere’nin ihracat performansını düşürürken, G. Kore ve Japonya’da Asya-Pasifik ve Güney Doğu Asya’dan gelen taleplerin desteğiyle ihracat hızlandı. Avrupa, Hindistan, Rusya ve Uzak Doğu’da ihracat yavaşlayarak da olsa artışını sürdürdü. Benzer olarak Türkiye’de de üretim (aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi) ve istihdam arttı, ihracat siparişleri zayıfladı, maliyetler ve satış fiyatları sert yükseldi.

Kaynak: IHS Markit, İstanbul Sanayi Odası

Dr.Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: GSYH büyümesi, enflasyon, dış ticaret, güven, küresel ekonomik aktivite

29 Kasım – 3 Aralık haftasında Kasım ayına ilişkin olarak enflasyonda hızlanma, imalat sektöründe hafif büyüme, ekonomik güven endeksinde zayıflama göreceğiz. 3. çeyrekte GSYH yavaşlayarak da olsa büyümesini sürdürecek.

29 KASIM 2021, PAZARTESİ

EKİM AYI DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ – TÜİK

Her ayın başında bir önceki ayın dış ticaret verilerini açıklayan Ticaret Bakanlığı verilerine göre Ekim ayında ihracat 20,8 milyar dolar ile önceki aya göre değişmemiş ithalat aylık %4,5 düşüşle 22,3 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Böylece Eylül ayında 2,5 milyar dolar seviyesindeki dış ticaret açığı Ekim ayında 1,5 milyar dolar seviyesine gerilemiş, cari işlemler dengesi 1,7 milyar dolar fazla vermişti. Ekim ayında dış ticaret açığının gerilemesi cari işlemler fazlasının 3 milyar doların üzerine çıkmasına katkı sağlayacak. Ticaret Bakanlığı 1 Aralık Çarşamba günü Kasım ayı dış ticaret verilerini açıklayacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

KASIM AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK Ekim ayında ekonomik güven endeksi aylık 1,0 puan düşüşle 101,4 seviyesine gerilemişti. Düşüşte tüketici güven endeksinin önceki aya göre %3,6, reel kesim güven endeksinin ise %1,8 azalmasının etkisi olmuştu. Kasım ayında tüketici güven endeksinin tarihi düşük seviyesine gerilemesi ekonomik güven endeksini aşağı yönlü baskılayacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

30 KASIM 2021, SALI

2021 YILI ÜÇÜNCÜ ÇEYREK GSYH VERİLERİ – TÜİK

Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2021 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %21,7, bir önceki çeyreğe göre %0,9 büyümüştü. Harcamalar tarafında GSYH’de çeyrek bazda %0,9’luk artışın yüzde 0,93 puanı hane halkı tüketiminden, yüzde 0,19 puanı sermaye harcamalarından, yüzde 0,12 puanı devlet harcamalarından gelirken ihracatın katkısı yüzde 0,74 puan olmuş, ithalat ise GSYH’yi yüzde 1,04 puan daraltan yönde etki yapmıştı. Üçüncü çeyrekte önceki çeyreğe göre perakende ticaret hızlandı, ihracat ve sanayi üretiminde büyüme görece ılımlı kaldı, ithalatta ise ılımlı gerileme sürdü. Söz konusu gelişmeler GSYH’nin üçüncü çeyrekte önceki çeyreğe göre ılımlı bir artış kaydedeceğine işaret ediyor. Yıllık değişim dikkate alındığında, söz konusu kalemlerdeki yavaşlama 2021 yılı üçüncü çeyreğinde GSYH’nin bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yavaşlayarak büyümesini sürdüreceğine işaret işaret ediyor. Nitekim Foreks anketi sonuçlarına göre GSYH’nin 2021 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %8 büyüyeceği tahmin ediliyor.

Kaynak: TÜİK

KASIM AYI SAMEKS HİZMET VE SANAYİ ENDEKSLERİ – MÜSİAD SAMEKS PMI (satın alma müdürleri) endeksleri Ekim ayında sanayi ve hizmet sektörlerinde büyümeye işaret etmişti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi Ekim ayında aylık 2,8 puan artışla 56,9 seviyesine, Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi aylık 7,0 puan artışla 56,3 seviyesine yükselmişti.

Kaynak: MÜSİAD

1 ARALIK 2021, ÇARŞAMBA

TÜRKİYE VE KÜRESEL İMALAT SEKTÖRLERİ PMI ENDEKSLERİ – IHS MARKIT

Ekim ayında ham madde ve malzeme teminindeki sorunlar Türkiye’nin imalat sektörü performansını düşürmüş, enflasyonist baskı artmış, istihdam artışı sürmüştü. Türkiye imalat sektörü PMI endeksi Ekim ayında aylık 1,3 puan düşüşle 51,2 seviyesine gerilemişti. Önceki hafta açıklanan öncü PMI endekslerinde Kasım ayında ABD, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’da ekonomik aktivitenin artarak sürdüğünü, enflasyonist baskıların arttığını okumuştuk. Aşağıdaki grafikte Ekim ayına ilişkin küresel imalat sektörü PMI endeksini (kırmızı çizgi), hizmet sektörü PMI endeksini (mavi çizgi), yeşil çizgi de imalat ve hizmet sektörlerini kapsayan kompozit PMI endeksindeki seyri gösteriyor. Endekslerin 50 üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyümeyi, aşağısındaki değerler de küçüldüğünü gösteriyor. Grafikte görüleceği üzere, küresel imalat sektöründeki büyüme (kırmızı çizgi) hız keserken, pandemi kaynaklı kısıtlamaların gevşemesine bağlı olarak hizmetler sektörü büyümesini hızlandırdı (mavi çizgi). Ancak küresel bazda artan vaka sayılarına paralel olarak pandemi kaynaklı kısıtlamaların tekrar devreye girmesi küresel hizmetler sektörü üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturacak.

Kaynak: J.P.Morgan, IHS Markit

2 ARALIK 2021, PERŞEMBE

26 KASIM 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

19 Kasım ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) kurdaki yükselişin etkisiyle önceki haftaya göre yukarı yönlü seyrini sürdürdü. TL cinsi mevduatlar ve krediler önceki haftaya göre hafif yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduat faiz oranları %12-17 aralığına gerilerken, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığını korudu. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar artışla 115,8 milyar dolara yükseldi; tüzel kişilerin 1,0 milyar dolar düşüşle 88,2 milyar dolara, yurt dışı mevduatlar 0,2 milyar dolar düşüşle 24,4 milyar dolar geriledi, böylece toplam DTH büyüklüğü 19 Kasım haftasında 0,1 milyar dolar düşüşle 230,6 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar düşüşle 5,0 milyar dolar seviyesine geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 128,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar arttı; altın rezervleri 40,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar azaldı, brüt döviz rezervleri 87,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,2 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 4,4 milyar dolar düşüşle 18,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 29,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,8 milyar dolar geriledi. Yurt dışı yerleşikler 19 Kasım ile biten haftada hisse senetlerinde 384 milyon dolarlık net alış, DİBS’te 231 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.

3 ARALIK 2021, CUMA

KASIM AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK

TÜİK verilerine göre Ekim ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %19,89, aylık %2,39 artmıştı. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %46,31, aylık %5,24 arttı. TÜFE’nin iki ana kalemi olan mal fiyat enflasyonu yıllık %21,71, hizmet fiyat enflasyonu yıllık %15,43 artış kaydetti. Gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık artış %27,41 oldu. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) hesaplamalarına göre ise ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) Ekim ayında aylık %6,90, yıllık %49,87 artış kaydetmişti. Dolar/TL’nin aylık %14’ten fazla arttığı Kasım ayında, Foreks anketine göre TÜFE’de aylık %2,98, yıllık %20,68 artış bekleniyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

ABD’DE KASIM AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ

Ekim ayında ABD’de işsizlik oranı %4,6’ya gerilemiş, ortalama saatlik kazançlar yıllık %4,88 artış kaydederek yukarı yönlü hızlanmıştı.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz

Küresel imalat sektörü: Üretim ve istihdam zayıfladı, enflasyon hızlandı

Arz kısıtları ve tedarikteki gecikmeler Ekim ayında Türkiye dahil küresel imalat sektörünü sert vurmaya devam etti, işe alımlar yavaşladı, enflasyon hızlandı.

IHS Markit‘in yayınladığı raporlara göre;

. Özellikle Uzak-Doğu’da Kovid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesi talep artışını beraberinde getirdi.

. Enflasyon baskısı arttı.

. Ham madde ve malzeme eksikliği, tedarik sürelerinin uzaması, nakliye ve enerji maliyetlerinin yüksekliği ham madde fiyatlarının yükselmesine sebep oldu.

. Uzayan tedarik sürelerine bağlı olarak siparişlerin iptal edilmesi üretim üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturdu.

. Arz kısıtları ve tedarik zinciri sorunları stok artırma eğilimini artırdı.

. İşe alımlar yavaşladı.

ABD merkez bankası Fed enflasyonda geçiciliği sorgularken 3 Kasım PPK toplantısında büyük ihtimalle varlık alımlarını azaltmaya başlayacak, 2022 yılı üçüncü çeyreğinde faiz artırım ihtimali artmaya başladı. Avrupa Merkez Bankası (AMB) süre vermeden faizde geçiciliği savunmasına rağmen varlık alımlarında azaltma ihtimalini ortaya koymuştu. Küresel ekonominin seyri pandeminin seyrine bağlı. Öngörülebilir vadede ise küresel ekonomi yüksek enflasyon patikasına girmiş durumda.

Enflasyonist baskının arttığı Türkiye’de de imalat sektöründe üretim zayıflıyor. Ekonomik ve siyasi risklerin hakim olduğu mevcut ortamda Türk lirası açısından umut vadeden bir dönemden uzağız.

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Ekonomik güven, imalat ve hizmet sektörleri satın alma müdürleri endeksleri, dış borç, dış ticaret

27 Eylül – 1 Ekim haftasında; Eylül ayı ekonomik güven endeksi ile Türkiye (SAMEKS ve PMI) ve küresel (PMI) satın alma müdürleri endeksleri, Ağustos ve Eylül ayları dış ticaret verileri ile Haziran sonu dış borç stoku verilerini izleyeceğiz. Ağustos ayı dış ticaret verileri Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanmış önceki aya göre artış göstermişti. TÜİK’in yayınlayacağı veri sürpriz olmayacak. Öncü veriler Eylül ayında ekonomik güven, iç talep, ihracat ve üretimde artış sinyalleri verdi.

29 EYLÜL 2021, ÇARŞAMBA

EYLÜL AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Haziran ve Temmuz aylarından sonra Ağustos ayında aylık %0,7 artışla 100,8 değerine yükselmişti. Endeksin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise kötümserliği gösteriyor. Eylül ayında reel kesim güven endeksi ve inşaat sektörü güven endeksinde hafif gerileme yaşandı. Öte yandan hizmet ve perakende ticaret sektörleri güven endeksleri ile tüketici güven endekslerindeki artışın etkisiyle Eylül ayında ekonomik güven endeksinde yükseliş devam edecek.

30 EYLÜL 2021, PERŞEMBE

HAZİRAN SONU TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Türkiye’de toplam dış borç stoku 2021 yılı Mart sonunda önceki çeyreğe göre 1,7 milyar dolar azalışla 448,4 milyar dolara gerilemişti. Borcun 173,2 milyar doları kamuya, 252,6 milyar doları özel sektöre aittir. Toplam dış borcun 151 milyar doları finans dışı özel sektöre aittir. Tarihsel olarak bakıldığında toplam dış borç stoku Mart 2018’de 468 milyar dolar ile rekor kırmıştı. Aşağıdaki grafikte kamunun (mavi çizgi) ve özel sektör finans dışı kuruluşların (reel sektör) 2020 yılı üçüncü çeyreğinden itibaren dış borcu hızlandırdığını, özel sektör finans kuruluşlarının ise 2018 yılı ikinci çeyreğinden bu yana (2020 yılı son çeyreği hariç) dış borç yükünü azaltma eğilimini koruduğunu görüyoruz.

EYLÜL AYI SAMEKS SANAYİ VE HİZMET SEKTÖRLERİ PMI ENDEKSLERİ – MÜSİAD

MÜSİAD tarafından yayınlanan SAMEKS verilerine göre hizmet sektörü SAMEKS endeksi Ağustos ayında bir önceki aya göre 8,4 puan azalarak 47,4 seviyesine gerilemiş, sanayi sektörü SAMEKS endeksi ise önceki aya göre 5,1 puan artarak 51,1 seviyesine yükselmiş, böylece SAMEKS Bileşik Endeksi bir önceki aya göre 4,9 puan azalarak 47,8 değerine gerilemişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyümeyi, altındaki değerler ise küçülmeyi gösteriyor.

AĞUSTOS AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK

Ticaret Bakanlığı Eylül ayı başında Ağustos ayına ilişkin dış ticaret verisini açıklamıştı. Buna göre Ağustos ayında ihracat yıllık %51,8, aylık %15,2 artışla 18,9 milyar dolar; ithalat yıllık %23,8, aylık %12,2 artışla 23,2 milyar dolar olmuş; dış ticaret açığı Ağustos ayında 4,3 milyar dolar ile önceki aya göre değişiklik göstermemişti. Dolayısıyla TÜİK’in yayınlayacağı dış ticaret verileri söz konusu rakamlardan önemli bir sapma göstermeyecek. Eylül ayına ilişkin reel kesim güven endeksi verilerinde ise mevcut ihracat siparişlerinin önceki aya göre arttığı detayını okuduk. Eylül ayı imalat sektörü kapasite kullanım verileri de ara malı ve yatırım malı üretiminde kapasite kullanım oranlarının (KKO) sert yükseldiğini gösterdi. Söz konusu artışta hem dış talebin hem de stok artırma eğiliminin etkisi olduğunu anlıyoruz. Ticaret Bakanlığı, Eylül ayı dış ticaret verilerini Ekim ayı başında duyuracak.

TCMB VE BDDK, 24 EYLÜL 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

17 Eylül ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre değişmedi. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre hafif yükselirken ve krediler yatay kaldı. TL cinsi mevduat faiz oranları %17-20 aralığına geriledi, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığını korudu. Gerçek kişilerin döviz mevduatlarının (DTH) önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar azalışla 114,9 milyar dolara geriledi, tüzel kişilerin 0,1 milyar dolar artışla 88,4 milyar dolara yükseldi, yurtdışı mevduatlar 0,2 milyar dolar artışla 24,8 milyar dolara yükseldi, böylece DTH hacmi 17 Eylül haftasında önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar azalışla 230,7 milyar dolar seviyesine geriledi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar azalışla 6,0 milyar dolar oldu. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 120,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar arttı; altın rezervleri 39,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,1 milyar dolar azaldı, brüt döviz rezervleri 81,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,8 milyar dolar artış kaydetti. Merkez Bankasının net rezerv açığı da önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar azalarak 20,8 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi stoku ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı 32,4 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar azaldı. Yurt dışı yerleşikler 17 Eylül ile biten haftada hisse senetlerinde 89 milyon dolarlık net alış, DİBS’te 14 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdiler.

1 EKİM 2021, CUMA

EYLÜL AYI TÜRKİYE VE KÜRESEL İMALAT SEKTÖRÜ PMI ENDEKSLERİ – IHS MARKIT, İSO

Eylül ayında ilk verilere göre dünyanın ilk beş ekonomilerinden ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere’de hizmet ve imalat sektörleri PMI endeksleri önceki aya göre gerilese de 50 eşik değerinin üzerindeki performansını korudu. Japonya’da ise hizmet ve imalat sektörleri PMI endeksleri 50 eşik değerinin altında kalsa da hizmet sektöründeki daralma zayıfladı. PMI endeksinin 50 üzeri değeri sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise sektörün önceki aya göre daraldığını gösteriyor. En büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesinde imalat sektörünün zayıflayarak da olsa büyümesini sürdürmesi Türkiye’nin ihracat performansını koruduğu anlamına geliyor. Özellikle Almanya’nın otomotiv sektörü özelinde önemli derecede yarı iletken sıkıntısı yaşaması Türkiye otomotiv sektörü açısından izlenmesi gereken önemli bir detay. Öte yandan Türkiye’de Eylül ayına ilişkin reel sektör güven endeksi verilerinde mevcut ihracat siparişlerinin önceki aya göre artması ve imalat sektörü üretiminde (dayanıklı tüketim malı üretimi hariç) kapasite kullanım oranlarının yükselmesi Türkiye PMI endeksinin de Eylül ayında 50 üzeri seviyesini koruyacağına işaret ediyor.

Dr. Fulya Gürbüz

TÜFE ve küresel enflasyonda zayıflama, TCMB’yi beklemede bırakacak

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Ağustos ayında yıllık %19,25, aylık %1,12 arttı; yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %45,52, aylık %2,77 artış kaydetti. Böylece yıllık bazda TÜFE ve Yİ-ÜFE arasındaki fark artmaya devam etti. Aşağıdaki grafikte, sarı renkli çubuklar TÜFE ve Yİ-ÜFE arasındaki yıllık farkı gösteriyor.

TCMB para politikası kararlarında ağırlıklı olarak TÜFE’nin seyrine bakarak politika faizini belirliyor. Mevcut durumda TCMB’nin politika faizi %19 seviyesinde iken Ağustos ayında TÜFE’deki yıllık %19,25’lik artış politika faizinin üzerine çıkmış durumda.

Dolayısıyla kritik soru “TÜFE, ne kadar süre politika faizinin üzerinde kalacak”, diğer bir ifadeyle “TCMB, ne kadar süre politika faizini %19 seviyesinde tutabilecek?”.

Aşağıdaki grafikte sarı çizgi TCMB’nin politika faizini, siyah çizgi TÜFE’yi, mavi çizgi ise TCMB’nin bankaları ortalama fonlama (borç verme) faizini gösteriyor. Dikkat edeceğiniz üzere TCMB; TÜFE’deki yukarı yönlü eğilime faiz yükselterek, TÜFE’deki aşağı yönlü eğilime faiz düşürerek cevap veriyor.

Temmuz ayından itibaren döviz kurundaki aşağı yönlü seyir (TL’nin değerlenmesi) TÜFE’deki aylık artışları yavaşlatıyor. Aşağıdaki grafikte kırmızı oka dikkat ederseniz, dolar kurundaki (yeşil çubuklar) aylık artışların Temmuz ve Ağustos aylarında yerini düşüşe bırakması, TÜFE endeksindeki aylık artışların da (mavi çubuklar) hız kaybetmesine sebep oluyor. Kurda istikrarın sürmesi halinde TCMB, politika faizinin TÜFE’nin aşağısında kalmasına izin verecektir.

Yİ-ÜFE tarafında ise Türk lirasındaki değer kazancı üreticinin maliyetleri üzerindeki baskının azalmasına sebep oluyor. Bununla birlikte, tedarik zincirindeki sorunlardan kaynaklı olarak yüksek taşıma maliyetleri ve yüksek hammadde fiyatları özellikle ara malı ithal eden üreticiler üzerindeki baskının sürmesinde önemli rol oynuyor. Aşağıdaki grafikte mavi yuvarlak bölgeye dikkat ederseniz döviz kurundaki (yeşil çubuklar) gerilemeye rağmen Yİ-ÜFE’deki aylık artışın (sarı çubuklar) Ağustos ayında arttığını görebilirsiniz.

Öte yandan, küresel IHS Markit PMI verileri dikkate alındığında, küresel talepte aşağı yönlü seyrin özellikle çıktı fiyatları ve hizmet sektörü fiyatları üzerindeki baskının az da olsa hafiflemesine işaret etmesi TCMB’nin kısa vadede elini rahatlatan önemli bir gelişme olduğunu ekleyelim.

Dr. Fulya Gürbüz

Delta varyantı, gelişmiş ekonomilerde aktiviteyi zayıflatıyor

IHS Markit, Ağustos ayına ait hizmet ve imalat sektörlerini kapsayan öncü PMI ülke raporlarını yayınladı. PMI endekslerinin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, 50 altındaki değerler ise daraldığını gösteriyor.

Özetle, Ağustos ayında küresel bazda tedarik süreleri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları artmaya devam etti, tedarik zincirindeki sorunlar imalat sektöründe üretimi aşağı yönlü baskıladı, Delta varyantına yönelik endişeler hizmet sektörü üzerindeki baskısını sürdürdü, geleceğe yönelik iyimserlik imalat sektörü istihdamında kısıtlı da olsa artış getirdi. Özellikle en büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesi imalat sektöründe olumlu görünümün Ağustos ayında sürmesi Türkiye’nin imalat sektörünü de olumlu etkileyecektir.

Detaylara baktığımızda, en büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesinde Kovid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşemesine bağlı olarak hizmet ve imalat sektörleri yavaşlayan bir hızla da olsa Ağustos ayında güçlü büyümesini sürdürdü. Artan talep ve hızlanan aşılama, işe alımlarda hızlanmayı getirdi ancak tedarik zincirindeki sorunlar üretim artışının hızlanmasını engellemeye devam etti.

(Yeşil Çizgi, Sol Eksen, “Euro Bölgesi Kompozit PMI Endeksi”); (Gri Çubuk, Sağ Eksen, “GSYH”)

Hizmet sektöründe açılmalarla birlikte İngiltere’de artan iç ve dış talebe rağmen personel sıkıntısı ve tedarik zinciri sorunları sebebiyle Ağustos ayında hizmet ve imalat sektörlerinde büyüme hızında yavaşlama görülürken, işe alımlarda hızlanma yaşandı. Başta ücret artışları olmak üzere, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarında artış devam etti.

(Yeşil Çizgi, Sol Eksen, “İngiltere Kompozit Üretim Endeksi”); (Gri Çubuk, Sağ Eksen, “GSYH”)

Delta varyant vakalarındaki artış ve kapasite kısıtlarının etkisiyle ABD’de hizmet ve imalat sektörlerindeki güçlü büyüme Ağustos ayında hız kesti, imalat sektörüne yönelik siparişlerde ise artış oldu. Kısıtlar sebebiyle, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarındaki artış hızlandı. İstihdamda ise nitelikli işgücü bulmada zorlukların devam etmesi, istihdam artışında zayıflamayı beraberinde getirdi. Kovid-19 kaynaklı endişelere bağlı olarak Şubat 2021’den bu yana ilk kez ihracat siparişleri önceki aya göre geriledi.

(Yeşil Çizgi, Sol Eksen, “ABD Kompozit PMI Endeksi”); (Gri Çubuk, Sağ Eksen, “GSYH”)

Delta varyantının gölgesinde artan Kovid-19 vakaları ve akabinde devreye alınan kapatmaların etkisiyle Avustralya’da hizmet sektöründeki daralma Ağustos ayında devam ederken azalan iç ve dış talebe bağlı olarak imalat sektöründe üretim artışı Haziran 2020’den bu yana ilk kez Ağustos ayında düştü. Beraberinde, Ekim 2020’den bu yana ilk kez Ağustos ayında işten çıkarmalara tanık olundu. Ülkede işsizlik artarken, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarındaki artış sürüyor.

(Yeşil Çizgi, Sol Eksen, “Avustralya Kompozit Üretim Endeksi”); (Gri Çubuk, Sağ Eksen, “GSYH”)

Japonya’da, Avustralya’ya benzer olarak, Delta varyantı kaynaklı kısıtlamaların Ağustos ayında da devrede olması hizmet sektöründe daralmanın Ağustos ayında daha sert artmasına sebep oldu. İmalat sektöründe ise üretim önceki aya göre zayıflayan bir hızla da olsa büyümesini sürdürdü, hatta aşılamadaki hızlanmanın desteğiyle işe alımlarda hızlanma kaydedildi. İmalat sektöründe girdi maliyetleri yavaşlayan bir hızla artışını sürdürürken, çıktı fiyatları sert yükseldi.

(Turuncu Çizgi, Sol Eksen, “Japonya Kompozit Üretim Endeksi”); (Gri Çubuk, Sağ Eksen, “GSYH”)

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Enflasyon, dış ticaret, imalat sektörü PMI verileri

2 – 6 Ağustos haftasında Temmuz ayına ilişkin enflasyon, dış ticaret, İSO imalat sektörü PMI ve Hazine nakit bütçe verileri açıklanacak. Tüketici ve üretici fiyat enflasyonlarında yükselişlerin sürdüğünü, ihracatta olumlu seyrin devam ettiğini, siparişlerin imalat sektörünü desteklediğin göreceğiz. İngiltere Merkez Bankası para politikası toplantısından faiz değişikliği gelmeyecek.

2 AĞUSTOS 2021, PAZARTESİ

TEMMUZ AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TİCARET BAKANLIĞI

TÜİK ile Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan genel ticaret sistemi kapsamında üretilen geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2021 yılı Haziran ayında aylık 3,3 milyar dolar (aylık %20) artışla 19,8 milyar dolar seviyesine yükselirken, ithalat aylık 2,0 milyar dolar (aylık %9,7) artışla 22,6 milyar dolar seviyesine yükselmişti. İhracatın ithalattan daha hızlı artmasına bağlı olarak dış ticaret açığı Haziran ayında önceki aya göre 1,3 milyar dolar iyileşerek 2,9 milyar dolar seviyesine geriledi. Geçmiş 12-aylık toplam olarak bakıldığında ihracat, Haziran ayında 199,5 milyar dolar değeri ile rekor yüksek seviyesine ulaştı. Temmuz ayına ilişkin öncü veriler ihracat tarafında olumlu seyrin sürdüğüne işaret ediyor.

TEMMUZ AYI IHS MARKIT TÜRKİYE VE KÜRESEL İMALAT SEKTÖRLERİ PMI ENDEKSLERİ – www.markiteconomics.com, www.iso.org.tr

Geçen hafta IHS Markit, Temmuz ayına ilişkin ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya imalat ve hizmet sektörleri PMI endeksleri ilk tahminlerini açıklamıştı. Dikkat edileceği üzere Japonya dışında diğer ülkeler Türkiye’nin en büyük dış ticaret ortakları. Dolayısıyla bu ülkelerin talep ve üretim tarafındaki gelişmeler Türkiye’nin de üretim ve dış ticaretine ilişkin tahmin yapmamızda yardımcı oluyor. Söz konusu verilere göre, en büyük ticaret ortağımız olan Almanya’da hizmet ve imalat sektörleri PMI endeksleri Temmuz ayının ilk yarısında rekor seviyelerine yükseldi, yurt içi siparişlerde hızlanma yaşandı, ihracat siparişlerindeki artış hızı kısmen yavaşlasa da işe alımlar hızlandı. ABD’de imalat sektörü büyümesini sürdürürken istihdam sıkıntısı yaşayan hizmet sektörü kısmen zayıfladı. İmalat sektöründe ihracat ve yurt içi siparişler güçlü büyümesini sürdürürken hizmet sektörü talebinde kısmi zayıflama yaşandı. Covid-19 vaka sayılarında artış yaşanan İngiltere’de azalan yurt içi ve ihracat siparişlerine bağlı olarak imalat ve hizmet sektöründe de güç kaybı yaşandı. Genel olarak değerlendirildiğinde söz konusu gelişmeler Türkiye imalat sektörü PMI endeksinde iyileşme görme ihtimalini yükseltiyor ki bu noktada destek iç ve dış talepten gelecek. Öte yandan pandemiye ilişkin varyantların sebep olduğu vaka sayılarındaki artışlar, küresel bazda önümüzdeki döneme ilişkin iyimserlikte bozulmaya sebep oluyor. Devam eden tedarik zincirindeki sıkıntılara bağlı yüksek taşıma maliyetleri ile istihdamda yaşanan sıkıntıların beraberinde getirdiği ücret artışları maliyet enflasyonu üzerinde yukarı yönlü baskının artmasına sebep oluyor.

3 AĞUSTOS 2021, SALI

TEMMUZ AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK

Haziran ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %17,53, aylık %1,94 artış kaydederken yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık %42,89 ve aylık %4,01 artışlar yaşadı. 2020 yılı başından bu yana Yİ-ÜFE enflasyonundaki hız artışı TÜFE’nin üzerinde seyretmeye devam ediyor. Yİ-ÜFE’deki hızlanmanın başlıca sebepleri artan enerji fiyatları ve döviz kurlarındaki artışlar (Türk lirasındaki değer kaybı) oldu. Yükselen enerji maliyetleri (kok kömürü ve rafine petrol ürünleri) ve ara malı ithalat fiyatları üreticilerin üzerindeki maliyet yükünü artırıyor. Özellikle maliyet tarafındaki baskılar, Yİ-ÜFE’de yükselişin Temmuz ayında ve sonrasında da sürmeye devam edeceğine işaret ediyor. Tüketici enflasyonunda (TÜFE) ise AA Finans’ın yaptığı anket sonuçlarına göre aylık bazda TÜFE artışının Temmuz ayında ortalama %1,62 olması öngörülüyor, bunun da yıllık bazda %18,74’lük artışa işaret ettiği tahmin ediliyor.

4 AĞUSTOS 2021, ÇARŞAMBA

TEMMUZ AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU – TCMB

TCMB, Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip olan ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, Türk lirasının ağırlıklı ortalama değerini Nominal Efektif Döviz Kuru olarak nitelendirmekte, söz konusu kuru nispi fiyat etkilerinden arındırarak Reel Efektif Döviz Kuru (REDK) değerini hesaplamaktadır. Haziran ayında TÜFE bazlı REDK önceki aya göre 0,67 puan değer kaybıyla tarihi düşük seviye olan 59.77 seviyesine gerilemişti. Türk lirasının Temmuz ayında kaydettiği hafif değer artışının REDK üzerinde yukarı yönlü bir etki yaratacaktır.

5 AĞUSTOS 2021, PERŞEMBE

İNGİLTERE MERKEZ BANKASI (BOE) PARA POLİTİKASI KARARI – http://www.bankofengland.co.uk

BOE, Haziran ayı toplantısında %0,1 olan politika faizini değiştirmemişti. Ağustos ayı toplantısında da BOE politika faizini koruyacak. Çünkü; manşet ve çekirdek enflasyon yıllık bazda %2 seviyesinin üzerine çıkmış olsa da %4,8 seviyesindeki işsizlik oranı pandemi öncesi seviyelerinin hayli yukarısında. Öte yandan bireysel kredilerin pandemi öncesi seviyelerin aşağısında seyretmesi, tüketici harcamaları ve sanayi üretiminde momentum kaybı yaşanması, en önemlisi de pandemi kaynaklı varyantların beklentilerde bozulmalara sebep olması BOE’nin finansal desteğini ve düşük politika faiz oranını korumaya devam edeceğini gösteriyor.

TCMB VE BDDK, 23 TEMMUZ 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

16 Temmuz ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) özellikle “dolaşıma çıkan banknot ve demir para” olarak nitelendirilen emisyon artışının etkisiyle önceki haftaya göre artış kaydetti. Söz konusu emisyon artışının sebebi 1 haftalık Kurban Bayramı tatilinde piyasaya yeterli likiditenin sağlanmasıdır. TL cinsi mevduat ve TL cinsi kredi büyüklükleri önceki haftaya göre yükseldi. TL cinsi mevduat faiz oranları %14-19, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığında seyretti. Tüzel kişilerin döviz mevduatlarını (DTH) önceki haftaya göre 0,8 milyar dolar, gerçek kişilerin 0,7 milyar dolar artırmasına bağlı olarak toplam DTH 221,6 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu kamu bankalarının pozisyon açığı kaydetmesine bağlı olarak 6,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre hafif geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 104,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,8 milyar dolar artış gösterdi; bunda altın rezervlerinde haftalık 0,5 milyar dolar, brüt döviz rezervlerinde 0,3 milyar dolarlık artışın etkisi var. Merkez Bankasının net rezerv açığı da 16 Temmuz ile biten haftada 1-aya kadar olan döviz kredileri, menkul kıymetleri ve mevduatlarına ait yükümlülüklerindeki 2,5 milyar dolarlık azalışa bağlı olarak 26,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi stoku ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı 28,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre yatay kaldı. Yurt dışı yerleşikler 16 Temmuz ile biten haftada hisse senetlerinde 61 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 56 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdiler.

6 AĞUSTOS 2021, CUMA

TEMMUZ AYI HAZİNE NAKİT BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Hazine nakit bazlı bütçe verilerine göre Haziran ayında 111,3 milyar TL gelir elde edilirken harcamalar 119,7 milyar TL olmuştu. Böylece nakit dengesi 7,2 milyar TL açık vermişti. 2020 yılı ilk yarısında toplam 109,3 milyar TL açık veren nakit bütçe, 2021 yılı ilk yarısında 38,3 milyar TL açık verdi. 2020 yılı toplamında nakit bütçe 182 milyar TL açık vermişti.

ABD TEMMUZ AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK

ABD’de işsizlik oranı Haziran ayında önceki aya göre 0,1 yüzde puan artışla %5,9 seviyesine yükselmiş, ortalama saatlik kazançlar yıllık bazda %3,58 artış kaydetmişti.

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Dış borç ve ekonomik aktivite

28 Haziran – 2 Temmuz haftasında 2021 yılı ilk çeyrek dış borç stokunu, Haziran ayına ilişkin; imalat ve hizmet sektörleri PMI endeksleri, dış ticaret verileri ve ABD’de işgücü verilerini takip edeceğiz. Aşılamanın hızlanmasına rağmen vaka sayılarında önemli bir iyileşme görülmemesinin ekonomik aktivitedeki izdüşümüne ve yurt dışı talebe odaklanacağız.

29 HAZİRAN 2021, SALI

HAZİRAN AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

18 günlük kapatmanın hakim olduğu Mayıs ayında, ekonomik güven endeksi aylık 1,3 puan düşüşle 92,6 değerine gerilemişti. Ekonomik güven endeksindeki düşüş; tüketici, reel kesim (imalat sanayi), hizmet ve perakende ticaret sektörü güven endekslerindeki düşüşlerden kaynaklanmıştı. Haziran ayında ise aşılamadaki hızlanma ve kısıtlamaların gevşetilmesiyle birlikte hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörleri ile tüketici güveninde artış gördük. Dolayısıyla, Haziran ayında ekonomik güven endeksinde de yükseliş göreceğiz.

30 HAZİRAN 2021, ÇARŞAMBA

2021 YILI 1. ÇEYREK DIŞ BORÇ STOKU – HAZİNE VE TCMB

2020 yılı son çeyreğinde Türkiye’nin toplam dış borç stoku 450,0 milyar dolar seviyesindeydi. Kısa vadeli dış borç stoku 138,5 milyar dolar, uzun vadeli dış borç stoku 311,5 milyar dolar seviyesindeydi. Dış borcun %38’ini kamu sektörü, %33’ünü finans dışı özel sektör, %23’ünü özel sektör finans kuruluşları kalanını da Merkez Bankası oluşturmaktadır. Ödemeler dengesi verilerine göre Hazine 2021 yılı ilk çeyreğinde nette (borçlanma eksi geri ödeme) 122 milyon dolarlık dış borçlanma gerçekleştirdi. Bankalar nette 68 milyon dolarlık borç geri ödemesi yaptı. Reel sektör ise ilk çeyrekte nette 370 milyon dolarlık kullandı. Böylece toplam dış borç ilk çeyrekte 424 milyon dolar artış kaydetti.

HAZİRAN AYI SAMEKS HİZMET VE SANAYİ SEKTÖRLERİ ENDEKSLERİ – MÜSİAD

Mayıs ayında SAMEKS (Satın Alma Müdürleri Endeksleri) hizmet sektöründe aylık 1,4 puan düşüşle 51,5, sanayi sektöründe aylık 2,3 puan düşüşle 49,9 seviyesine gerilemişti. Endeksin 50 seviyesinin altındaki değerler önceki aya göre daralmayı, üzerindeki değerler ise büyümeyi gösteriyor. Mayıs ayında Covid-19 kaynaklı kapatmalar, her iki sektörü de olumsuz etkiledi. Aşılamanın hızlandığı ve kısıtlamaların gevşetildiği Haziran ayında her iki sektörde aktivitenin hızlandığını göreceğiz.

MAYIS AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK

Haziran ayı başında Ticaret Bakanlığının açıkladığı verilere göre ithalat Mayıs ayında bir önceki aya göre 1,3 milyar dolar düşüşle 20,6 milyar dolar, ihracat 2,3 milyar düşüşle 16,5 milyar dolar seviyelerine gerilemişti. İhracatın ithalattan daha hızlı düşmesinin etkisiyle dış ticaret açığı Nisan ayına göre 1,0 milyar dolar artışla 4,1 milyar dolar seviyesine yükselmişti. Bu bilgilere sahipken asıl odaklanacağımız konu Ticaret Bakanlığının duyuracağı Haziran ayı dış ticaret verileri olacak.

1 TEMMUZ 2021, PERŞEMBE

İMALAT SEKTÖRÜ PMI ENDEKSİ – IHS MARKIT VE İSTANBUL SANAYİ ODASI

İstanbul Sanayi Odası ve IHS Markit’ten elde edilen PMI (satın alma müdürleri endeksi) verilerine göre endeks Nisan’da 50,4 seviyesindeki iken Mayıs ayında 49,3 seviyesine gerilemişti. SAMEKS endeksine benzer olarak imalat sekörü PMI verisinin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise sektörün daraldığını göstermektedir. 23 Haziran’da IHS Markit tarafından yayınlanan Haziran ayı öncü PMI verileri ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere imalat sektörlerinin hızlanan hizmet sektörlerinin etkisiyle büyümeyi sürdürdüğünü, ancak hammadde ve nitelikli işgücündeki yetersizlikler sebebiyle imalat sektörünün talepleri karşılamakta yetersiz kaldığını göstermiştir. Haziran ayında söz konusu küresel talep artışından Türkiye imalat sektörünün nasıl etkilendiğini PMI raporundan okuyacağız.

TCMB VE BDDK, 25 HAZİRAN 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

18 Haziran ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre artış kaydetti. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre yatay kalırken, TL cinsi krediler hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faiz oranları %16-19 aralığında seyrederken, TL cinsi kredi faiz oranları %17-24 aralığında bulunuyor. Döviz mevduatları tarafında, önceki haftaya göre tüzel kişiler 0,5 milyar dolar ve gerçek kişiler 1,0 milyar dolar düşüş kaydetti, böylece DTH’lar toplamda 1,5 milyar dolar düşüşle 118,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 6,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düştü. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 97,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,5 milyar dolar artış kaydetti; altın rezervleri 1,9 milyar dolar azaldı, brüt döviz rezervleri 4,3 milyar dolar arttı. Brüt döviz rezervlerindeki 4,3 milyar dolarlık artışın 2,5 milyar dolarlık kısmı Hazine’nin 15 Haziran’da yaptığı ABD doları cinsi kira sertifikası ihracı oldu. Hazine’nin 22 Haziran’da gerçekleştirdiği 2,5 milyar dolarlık Eurobond ihracından gelen parayı da 25 Haziran haftası verilerinde göreceğiz. Brüt döviz rezervleri 30 Nisan’dan 18 Haziran’a kadar 9,1 milyar dolar artış kaydetti. Öte yandan Merkez Bankasının net rezerv açığı 18 Haziran ile biten haftada önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar artışla 36,2 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi stoku önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar azalırken, devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar artış kaydetti böylece toplam stok önceki haftaya göre değişiklik göstermeyerek 28,6 milyar dolar olarak kaldı. Yurt dışı yerleşikler 18 Haziran ile biten haftada hisse senetlerinde 3 milyon dolar, DİBS’te 4 milyon dolarlık net satışlar gerçekleştirdiler.

2 TEMMUZ 2021, CUMA

HAZİRAN AYI TEPAV PERAKENDE GÜVEN ENDEKSİ (TEPE) – TEPAV

Mayıs ayında mevsimsellikten arındırılmış TEPE, Nisan ayına göre kötüleşerek eksi 18,8 değerine gerilemişti. Sektör anket katılımcılarının geçen üç ayda işleri daha kötüleşmiş, mevcut stok düzeyleri artmış, gelecek üç ayda satış beklentilerinin artmasına paralel olarak ise istihdam arttırma beklentileri iyileşmişti. Aşağıdaki grafikte göreceğiniz gibi TEPE (kırmızı çizgi) Şubat 2021’den bu yana Avrupa Birliği üyesi 27 ülkenin ortalamasından (mavi çizgi) giderek daha kötümser bir tablo ortaya koyuyor. AB-27’deki iyileşmenin hızlanmasının ana sebebi Bölge’de aşılamanın desteğiyle vaka sayılarının azalması ve paralelinde kısıtlamaların gevşetilmesidir.

2021 YILI 2. ÇEYREK BANKA KREDİLERİ EĞİLİM ANKETİ – TCMB

2021 yılı 1. çeyreğinde bankaları baz alan anket sonuçlarına göre tüzel kuruluşların sabit yatırım amaçlı kredi kullanımları önceki çeyreğe göre sert şekilde artmış, stok artırımı ve işletme sermayesi amaçlı kredi kullanımları daha yüksek hızla artmaya devam etmiş, birleşmeler/satın almalar ve yeniden yapılanma amaçlı kredilerdeki artış hızlanmış, borcun yeniden yapılandırılması amaçlı kredi artış hızı ise yavaşlamıştı.

ABD HAZİRAN AYI İŞSİZLİK ORANI – www.bls.gov

Mayıs ayında ABD’de işsizlik oranı istihdamdaki artışın etkisiyle aylık 0,3 yüzde puan düşerek %5,8 seviyesine gerilemişti. Ortalama saatlik kazançlar ise yıllık %1,98 artış kaydetmişti. ABD merkez bankası Fed’in Haziran ayı para politikası toplantısında %0,0-0,25 aralığındaki politika faizi sabit bırakılmış, öte yandan enflasyon ve istihdamdaki seyre dikkat çekilerek faiz artırımı tartışmalarını sürdürdükleri belirtilmişti. Fed’in politika faizi değişikliği için baz aldığı yıllık çekirdek PCE enflasyonu (kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi) Nisan ve Mayıs aylarında kaydettiği %3 üzerindeki değerlerle Fed’in %2 hedefinin üzerinde seyrediyor. Fed, enflasyondaki yükselişin kalıcılığından emin olana kadar politika faizini değiştirmeyecek. Ancak Fed’in söylemleri bile küresel piyasaları özellikle de Türkiye’yi etkilemeye yetiyor.

Dr. Fulya Gürbüz