Ay: Nisan 2023

Ekonomi Gündemi: Dış ticaret, ekonomik güven, kapasite kullanımı, politika faizi, reel kesim güveni, SAMEKS, sektörel güven, turizm

24 NİSAN 2023, PAZARTESİ

NİSAN AYI İMALAT SEKTÖRÜ KAPASİTE KULLANIM ORANLARI (KKO) – TCMB

İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO, Mart 2023’te bir önceki aya göre 1,5 puan düşüşle %74,2 seviyesine gerilemişti. Mevsimsel etkilerden arındırılmamış KKO ise aylık 1,7 puan düşüşle %73,5 seviyesine gerilemişti. Yatırım ve dayanıklı tüketim malları üretiminde kapasite kullanımındaki artışlar, KKO’daki düşüşü sınırlamıştı.

Kaynak: TCMB

NİSAN AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE)– TCMB

2023 yılı Mart ayında mevsimsellikten arındırılmış RKGE, aylık 1,7 puan artışla 104,1 seviyesine yükselmişti. Endeksin 100 üzerindeki değerler reel kesim temsilcilerinin ekonomik faaliyetlere ilişkin güveninin arttığı (iyimser) görünüme işaret ediyor. Aşağıdaki tabloda da görüleceği gibi, Mart ayında hem mevcut ortalama birim maliyetlerindeki düşüş hem de satış fiyat beklentilerindeki düşüşün iz düşümünü gerileyen Mart ayı enflasyon verilerinde tanık olduk.

Kaynak: TCMB

NİSAN AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK

Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Mart ayında bir önceki aya göre; hizmet sektöründe %1,1 artarken perakende ticaret sektöründe %4,4 ve inşaat sektöründe %1,5 azalmıştı.

Kaynak: TÜİK

27 NİSAN 2023, PERŞEMBE

MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – TCMB

Mevcut durumda %8,5 olan politika faizinde büyük ihtimalle değişiklik olmayacak. Mevduat, tahvil ve kredi faiz oranlarının politika faiz oranından (grafikte siyah çizgi) hayli yukarısında olmaları politika faizini anlamsız kılıyor. Anlamsız çünkü, 2022 yılının son çeyreğinden itibaren kamu bankalarının kredi hacim artışı ile özel sektör bankalarının kredi hacim artışı arasındaki makasın kamu bankaları lehine giderek açılması düşük politika faizine rağmen krediye (finansmana) ulaşımın kolay olmadığını gösteriyor. Normal şartlar altında merkez bankaları ekonomik aktiviteyi hızlandırmak amacıyla finansmana ulaşımı kolaylaştırmak için politika faizini düşürürler. Enflasyonist ortamda ise merkez bankaları ekonomiyi soğutmak için politika faizini artırırlar ki finansmana erişimin maliyeti artsın ve böylece ekonomik aktivite yavaşlasın. Mevcut durumda ise anlaması zor bir para politikası ile karşı karşıyayız: TCMB politika faizi düşük kalsa da kredi faiz oranları yükselmeye devam ediyor.

 Kaynak: Turkey Data Monitor

NİSAN AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

2023 yılı Mart ayında ekonomik güven endeksi aylık %0,2’lik düşüşle 98,8 seviyesine gerilemişti. Endeksin 100 altındaki değerler genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği göstermektedir. Endeks; tüketici güven endeksi, mevsim etkilerinden arındırılmış reel kesim, hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörleri güven endekslerinin alt endekslerinin ağırlıklandırılarak birleştirilmesinden oluşuyor. Tüketici güven endeksi Nisan ayında aylık %9,2’lik artışla 87,5 seviyesine yükseldi. Endeksin 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor.

Kaynak: TÜİK

28 NİSAN 2023, CUMA

NİSAN AYI SAMEKS SANAYİ VE HİZMET SEKTÖRLERİ ENDEKSLERİ – MÜSİAD

2023 yılı Mart ayında takvim ve mevsimsel etkilerden arındırılmış Satın Alma Müdürleri Endeksi (SAMEKS), hizmet sektöründe bir önceki aya göre 1,5 puan artışla 50,9 seviyesine yükselmiş, sanayi sektöründe ise endeks aylık 5,3’lük sert artışla 52,6 değerini almıştı. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor.

Kaynak: MÜSİAD

MART AYI HİZMET ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (H-ÜFE) – TÜİK

Şubat 2023’te H-ÜFE yıllık %78,86, aylık %1,63 artış kaydetmişti.

Kaynak: TÜİK

MART AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK

Ticaret Bakanlığının Nisan ayı başında yayınladığı verilere göre Mart ayında ihracat aylık %26,6 artışla 23,6 milyar dolara, ithalat aylık %4,7 artışla 32,2 milyar dolara yükselmiş, böylece dış ticaret açığı aylık %29’luk düşüşle 8,6 milyar dolara gerilemişti.

Kaynak: Ticaret Bakanlığı

MART AYI TURİZM VERİLERİ – KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI/TÜİK

2023 yılı Şubat ayında Türkiye’ye gelen turist sayısı aylık %6,8’lik düşüşle 1 milyon 870 bin 414 kişiye gerilemiş, Türkiye’den ayrılan turist sayısı ise aylık %16,4’lük düşüşle 1 milyon 957 bin 731 kişiye gerilemişti. Seyahat verileri ülkeden ayrılan turist sayısına göre hesaplanıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

fulyagurbuz.com

Nisan ayı PMI ilk verileri, FED ve AMB’den faiz artırım beklentilerini destekledi

Kaynak: tradingeconomics.com

ABD’de ekonomik aktivite Nisan ayında hızlandı…

ABD’de Michigan Tüketici Güven Endeksi’nin beklentilerden daha yüksek geldiği Nisan ayında S&P Global Hizmet ve İmalat sektörleri PMI endeksleri ilk tahminleri de bir önceki aya göre toplam ekonomik aktivitenin büyüdüğünü gösterdi.

Nisan ayı PMI verilerine göre ABD’de üretim, yeni yurt içi siparişler, beklentiler, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları bir önceki aya göre yükseldi; ihracat siparişlerindeki düşüş ise yavaşladı. Fiyatlardaki baskıyı artıran başlıca etkenler olarak artan faiz oranları, yüksek çalışan ücretleri ve faturalardaki artışlar sıralandı. Firmaların kapasite artırma eğilimleri ise istihdamda artışı getirdi.

ABD Merkez Bankası Fed’in geçen hafta yayınladığı ve Mart ayı başından Nisan ayının ilk 9 gününü kapsayan Bej Kitap raporu, ABD ekonomisinin Ocak-Şubat dönemine göre ılımlı bir büyüme resim ortaya koymuştu.

Söz konusu gelişmeler enflasyonu baskılamaya çalışan Fed’in talep tarafını da baskılayabilmek adına 3 Mayıs tarihli para politikası toplantısında 25 baz puanlık faiz artırım yapacağı beklentilerini destekliyor. 14 Haziran tarihli toplantısı için Fed temkinli kalarak faiz artırım sinyali verebilir.

Nisan ayında Euro Bölgesi ekonomisini yine hizmet sektörü destekledi, fiyat baskıları sürdü…

Nisan ayı Euro Bölgesi öncü PMI verilerine göre; 2023 yılının ilk çeyreğinde hizmet sektörü aktivitesinin hızlandığı Euro Bölgesi yılın ikinci çeyreğine yine hizmet sektöründeki hızlanmanın desteğiyle başladı. İmalat sektörü aktivitesindeki düşüş ise Nisan ayında da sürdü.

Hizmet sektöründe yeni siparişler Nisan ayında artışını sürdürürken, imalat tarafında yeni siparişlerdeki düşüş hızlandı.

İmalat sektöründeki zayıflık Nisan ayında girdi maliyetlerini aşağı çekti, çıktı fiyatlarının artış hızı da yavaşladı. Mevcut işlerde ve siparişlerde görülen düşüş eğilimi imalat sektörü aktivitesini gölgeledi.

Hizmet sektöründeki hareketlilik istihdamda artışı getirirken, sektörde girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları da artış kaydetti.

Avrupa Merkez Bankasının (AMB) Temmuz 2022’den bu yana gerçekleştirdiği faiz artırımları her ne kadar manşet enflasyonu (TÜFE) düşürmeyi başarsa da çekirdek enflasyonda yukarı hareket devam ediyor. Para politikasında çekirdek enflasyonu yakından takip eden AMB, çekirdek enflasyondaki yapışkanlığı azaltmak adına 4 Mayıs tarihli toplantısında politika faizini 50 baz puan artırabilir.

fulyagurbuz.com

Ekonomi Gündemi: Bej Kitap, beklenti anketi, borç, bütçe, enflasyon, güven, istihdam, konut, net yatırım

17 NİSAN 2023, PAZARTESİ

MART AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

2023 yılı Şubat ayında merkezi yönetim bütçesi 170,6 milyar TL açık vermiş (grafikte gri çubuklar), Ocak-Şubat 2023 döneminde toplam bütçe açığı 202,8 milyar TL, son 12 aylık toplam bütçe açığı 441,5 milyar TL olmuştu. Merkezi yönetim bütçesiyle yakın sonuçlar sunan Hazine nakit bütçe dengesi (grafikte mavi çubuklar) Mart ayında 32 milyar TL açık verdi. Böylece Ocak-Mart 2023’te 257,8 milyar TL, son 12 ayda toplam 404,1 milyar TL nakit açığı verildi. Merkezi yönetim bütçesinin de benzer sonuç vereceğini bekleyebiliriz.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK

Şubat 2023’te Türkiye genelinde toplam 80 bin 31 adet konut satıldı (grafikte kırmızı çizgi). Toplam satışın yaklaşık 77 bini Türkiye vatandaşlarına (grafikte gri çubuklar), 3 bini ise yabancılara (grafikte mavi çubuklar) yapıldı. Ocak-Şubat döneminde 178 bin, son 12 aylık dönemde toplam 1 milyon 477 bin konut satışı yapıldı. Mart ayında kredi hacminde artış kaydedilmiş olmasının konut satışlarına nasıl yansıdığına odaklanacağız.

Kaynak: Turkey Data Monitor

ŞUBAT AYI ÜCRETLİ ÇALIŞAN İSTATİSTİKLERİ – TÜİK

Sanayi, ticaret-hizmet ve inşaat sektörleri toplamında ücretli çalışan sayısı Ocak 2023’te yıllık %7,8 artışla, aylık bazda ise %1,2’lik azalışla 14,6 milyon kişi oldu. Arındırılmamış verilere göre Ocak ayında aylık bazda ücretli çalışan sayısı sanayi sektöründe %0,8, ticaret-hizmet sektöründe %1,2, inşaat sektöründe de %2,0’lik düşüş kaydedildi. Ücretli çalışan sayısında aylık bazda düşüş yaşanması talep tarafındaki zayıflığı destekliyor.

Kaynak: TÜİK

ŞUBAT AYI ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU – TÜİK

Ocak 2023’te Türkiye’nin uluslararası varlıkları aylık %0,6 artışla 312,1 milyar dolara yükselmiş, yükümlülükleri aylık %1,8’lik düşüşle 574,1 milyar dolara gerilemişti. Böylece Türkiye’nin yurt dışından alacaklarıyla, Türkiye’nin yurt dışına borçlarının net farkını gösteren “net uluslararası yatırım pozisyonu” Ocak ayında 262,0 milyar dolar açık vererek bir önceki aya göre %4,6’lık düşüş kaydetti. Bankalar 2018 yılından itibaren kredi yükümlülüklerini azaltma eğilimini sürdürürken, genel hükümet ve diğer sektörler Ekim 2022’den itibaren kredi yükümlülüklerini artırıyor. Dolayısıyla genel hükümetin ve bankacılık dışı sektörün kur riskinin artmaya devam etmesi özellikle merkezi yönetim açısından yüksek maliyetle borçlanma gereğinin de artacağı anlamına geliyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

18 NİSAN 2023, SALI

ŞUBAT AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ (KFE) – TCMB

TCMB’nin hesaplama yöntemine göre “Türkiye’deki konutların kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan KFE” 2023 yılı Ocak ayında aylık %6,9 artış kaydetti. KFE’deki yıllık artış %153,1, aynı dönemde reel artış %59,1 oldu. Aşağıdaki grafikte KFE’nin (sarı çizgi) Ağustos 2022’den bu yana inşaat maliyetlerinden (mavi çizgi) daha hızlı arttığını görüyoruz. Grafikte gri çubuklar aylık konut satış miktarını gösteriyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

19 NİSAN 2023, ÇARŞAMBA

TCMB NİSAN AYI PİYASA KATILIMCILARI ANKET SONUÇLARI – TCMB

2023 yılı Mart ayında yıl sonu TÜFE enflasyonu %37,7, 12 ay sonrasının TÜFE enflasyonu %31,6, yıl sonu Dolar/TL kuru 22,910, gelecek 12-ay sonu Dolar/TL kuru 23,521, yıl sonu cari işlemler açığı 36 milyar dolar olarak tahmin edilirken söz konusu beklentiler Şubat ayı anketine göre yükseliş kaydetmişti. Öte yandan 2024 yılı toplam cari açığın 25,9 milyar dolar, 2023 yılı GSYH büyümesinin %3,5 ve 2024 yılı GSYH büyümesinin %4,4 olacağı tahmin edilen Mart ayı anket beklentilerinin ise Şubat ayı anketine göre düştüğünü gördük. Özellikle ABD ve Avrupa ekonomilerinde yavaşlama sinyallerinin gelmesi Türkiye’nin de büyüme potansiyeli üzerinde aşağı yönlü risk oluşturuyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

NİSAN AYI TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Mart 2023’te tüketici güven endeksi aylık %2,9 düşüşle 80,1 seviyesine geriledi. 0-200 arasında değer alabilen endeksin 100 seviyesi altındaki değerler tüketici güveninde kötümser durumu, üzerindeki değerler ise iyimserliği gösteriyor. Endeksteki düşüşte maddi durum, ekonomik durum, işsizlik, tasarruf edebilme ve harcama yapabilme motivasyon ve kabiliyetlerinde bozulmanın etkisini gördük. Talep tarafındaki zayıflığa yönelik gelen sinyaller Nisan ayında tüketici güvenindeki zayıflığın devam etmesine sebep olabilir.

Kaynak: TÜİK

ŞUBAT AYI TARIM GİRDİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM-GFE) – TÜİK

2023 yılı Ocak ayında gübre fiyatlarının bir önceki aya göre düşmesi, enerji fiyatlarının ise aynı dönemde sınırlı artmasına rağmen bakım, veteriner ve diğer mal ve hizmetlerdeki sert artışlara bağlı olarak Tarım-GFE bir önceki aya göre %6,24 artış kaydederken yıllık enflasyon artışı %95,99’a yavaşladı. Dünyada gıda fiyatları Nisan 2022’den bu yana aralıksız düşüyor. Gübre ve enerjide ithal girdiye bağımlı olan Türkiye’de ise gübre fiyatlarının Kasım 2022’den bu yana düşmesi, enerji fiyatlarının ise zayıflamasına bağlı olarak yıllık Tarım-GFE artışı da yavaşlıyor. Ancak söz konusu yavaşlamanın kalıcılığı Türkiye’de yüksek enflasyon ortamında fiyatlama davranışlarında görülen yapışkanlık etkisinin azalmasına bağlı olduğunu ekleyelim.

Kaynak: Turkey Data Monitor

ABD MERKEZ BANKASI 2023 YILI ÜÇÜNCÜ BEJ KİTAP (BEIGE BOOK) RAPORU – http://www.federalreserve.gov/monetarypolicy/publications/beige-book-default.htm

9 Ocak-26 Şubat 2023 dönemini kapsayan Fed’in 2023 yılı ikinci Bej Kitap raporunda ABD ekonomisinin ılımlı büyüme kaydettiğini, istihdamda güçlü seyrin korunduğunu, perakende satışların yatay kaldığını, daralan imalat sektöründe iyileşme kaydedildiğini, konut piyasasında arzın kısıtlı olduğunu, finans dışı hizmet talebinde istikrarın sürdüğünü, kredi talebinin azaldığını, enflasyonist baskının azalma işaretleri gösterdiğini okumuştuk. Mart ayına ilişkin öncü verilere göre Şubat ayında aylık %0,2 düşüş kaydeden perakende satışlar Mart ayında aylık %1 düştü, TÜFE enflasyonu Şubat ayındaki yıllık %6’dan %5’e geriledi, Şubat ayında imalat sektöründeki düşüş Mart ayında zayıfladı, hizmet sektöründeki büyüme ivmelenmesi Mart ayında güç kaybetti, Mart ayında istihdam artışı zayıflamaya devam etti, ekonomik görünümle ilişkili olarak tüketici güveni Mart ayında hafif gerilerken Nisan ayında güçlenme yaşandı. Dolayısıyla Mart ayını ve Nisan ayının ilk iki haftasını kapsayacak olan üçüncü Bej Kitap raporunda ABD ekonomisindeki ılımlı iyileşme ve fiyat baskılarındaki azalma işaretlerinin gelmeye devam edeceğini bekleyebiliriz. Söz konusu gelişmeler Fed’in 3 Mayıs tarihli toplantısında politika faizini 25 baz puan artırıp bir süre beklemede kalabileceği sinyali beklentilerini destekliyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

20 NİSAN 2023, PERŞEMBE

MART AYI MERKEZİ YÖNETİM BORÇ STOKU – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

2023 yılı Şubat ayında merkezi yönetimin borç stoku aylık %0,7’lik artışla 4,2 trilyon TL’ye yükselmişti. Stokun %36’sı (1,5 trilyon TL) Türk lirası cinsinden, kalan %64’ü yabancı para cinsindendir. Dolayısıyla döviz kurundaki artışlar merkezi yönetim borç stokunun ve borçlanma gereğinin artmasına sebep olmaktadır. 2022 yılı son çeyreğinde merkezi yönetimin borç stokunun GSYH’ye oranının (%26,9) son 30 yılın en düşük seviyesinde olması elbette olumlu bir gelişme, ancak Hazine’nin yurt dışından yüksek maliyetlerle borçlanma gereğinin artıyor olması Türkiye’nin risk primi üzerinde ağırlığını hissettirmeye devam ediyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI YURT DIŞI ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (YD-ÜFE) – TÜİK

Şubat 2023’te YD-ÜFE yıllık %48,13, aylık %0,42 artış kaydetmişti. Yıllık bazda enerji ve enerji dışı emtia girdi fiyat artışlarının Şubat ayında yavaşlaması, yurt dışına üretim yapan üreticilerin maliyet artış hızını da aşağı çekti. Döviz kurunun aylık %0,8 ile sınırlı arttığı Mart ayında enerji ve enerji dışı emtia fiyatlarının önceki aya göre düşmeye devam etmesi YD-ÜFE’de aylık bazda artışı sınırlandırabilir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

fulyagurbuz.com

Mart ayında dünyada sanayi üretimi zayıflarken Türkiye’de iyileşti

TÜİK, 2023 yılı Şubat ayı sanayi üretim verilerini açıkladı. 6 Şubat 2023 tarihini unutmayalım, Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi ve ardından 10 şehri kapsayan sayısız depremler elbette sanayi üretimini olumsuz etkiledi.

Sanayi üretim endeksi Şubat 2023’te bir önceki aya göre %6,0, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,2 düşü. Endeks en son Temmuz 2022’de aylık %6,65’lik sert düşüş kaydetmişti. Depremin etkisiyle siparişlerin ve perakende satışların sanayi üretiminde sert düşüşü sınırlayacağını tahmin etmiştim ama yanıldığımı ekleyeyim.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Gelelim sanayi üretimindeki düşüşün detaylarına ve Mart ayına ilişkin öncü sinyallere…

Öncelikle Şubat ayında ara malı imalatındaki aylık %9,3’lük düşüş, sanayi üretimindeki düşüşün ana sebebi oldu; diğer tüm ana gruplar (tüketim, enerji ve sermaye malları) %2,3-5,0 aralığında düşüş yaşadılar. Türkiye’nin en büyük ihracat kalemi olan otomotiv sektörü üretiminin Şubat ayında yatay kalması ve yine yatay kalan yatırım harcamaları, beraberinde ihracat siparişlerindeki düşüşe bağlı olarak toplam ihracatın önceki aya göre düşmesi sanayi üretimini aşağı çeken diğer faktörler oldu. Elbette öncü göstergeler sanayi üretimindeki düşüşün sinyalini vermişti: Her ayın son iş günü açıklanan SAMEKS Sanayi Üretim Alt Endeksi Şubat ayında sert düşerken, İSO İmalat Sektörü PMI endeksi yatay kaldı. Şubat ayında S&P Global küresel imalat sektörü PMI verileri de küresel yeni ihracat siparişlerinin yavaşlayarak da olsa düşmeye devam ettiğini ortaya koymuştu.

Küresel imalat sektörü PMI verilerine göre küresel üretim Mart ayında yükselmesine rağmen yeni ihracat siparişleri sert şekilde düştü. Dolayısıyla Türkiye’nin ihracat pazarı Mart ayında dünyadan pozitif ayrıştı. Başlıca ihracat pazarlarımız olan Avrupa ve ABD imalat sektörlerinin Mart ayında daralması; küresel çelik, alüminyum ve bakır kullanımı ile elektronik üretiminin azalması, küresel imalat sektöründe girdi maliyetleri ve çıktı fiyat artışları ile beraberinde istihdam artışında da yavaşlama eğiliminin oluşması başta en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa olmak üzere gelişmiş ülkelerde ekonomik faaliyetin yavaşladığını gösteriyor. Hatırlatalım; SAMEKS ve PMI endekslerinin 50 eşik değerin üzerinde olması sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor.

Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global (Mart 2023)

Türkiye ekonomisinde Şubat ayında sanayi üretimi vahim bir tablo ortaya koymuşken, Mart ayı gelişmeleri hayli olumlu. En dikkat çekici gelişme TİM’den geldi, ihracat hacmi Mart ayında aylık 5,0 milyar dolar artışla (aylık %26 artış) 23,6 milyar dolara yükseldi. İSO İmalat Sektörü PMI Endeksi Mart ayında sınırlı yükseldi, SAMEKS Sanayi Üretim Endeksi ise güçlü bir artış sergiledi.

Kaynak: MÜSİAD (Mart 2023, SAMEKS Sanayi ve Hizmet Sektörleri Endeksleri)

Ara malı imalatı kapasite kullanım oranının Mart ayında önceki aya göre daha hızlı düşmesine rağmen yatırım ve dayanıklı tüketim malı imalatı kapasite kullanım oranlarının artmaya devam etmesi, Mart ayı sanayi üretim endeksini de yukarı çekecek faktörlerden olacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

TCMB’nin yayınladığı Mart ayı Reel Kesim Güven Endeksi verilerine göre sektörde yatırım harcamalarında artış eğilimi sürdü, toplam siparişler yavaşladı.

Özetle Mart ayına ilişkin öncü göstergeler depremlerin yaşanmaya başladığı Şubat ayına göre olumlu bir tablo çizdi. Ancak küresel ekonomiden gelen yavaşlama işaretlerine ilave olarak petrol fiyatlarında olası artış riski Türkiye’nin hem üretim hem de ihracat hacmi üzerinde baskı yaratacaktır.

fulyagurbuz.com

Ekonomi Gündemi: Borç, cari açık, ciro, enflasyon, inşaat maliyeti, işsizlik oranı, perakende satışlar, sanayi üretimi

10 NİSAN 2023, PAZARTESİ

ŞUBAT AYI İŞGÜCÜ VERİLERİ – TÜİK

2023 yılı Ocak ayında arındırılmamış verilere göre işsizlik oranı aylık 0,1 yüzde puan düşüşle %10,3 seviyesine gerilemiş, mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı ise aylık 0,5 yüzde puan düşüşle %9,7 olarak gerçekleşmişti. İş bulmakta umudunu yitirenlerin/vazgeçenlerin de dahil olduğu atıl işgücü oranı ise arındırılmamış verilere göre aylık 1 yüzde puan artışla %22,6’ya, mevsimsellikten arındırılmış verilere göre ise aylık 0,6 yüzde puan artışla %21,9’a yükselmişti. Öncü verilerden, hizmet ve sanayi sektörlerini kapsayan MÜSİAD’ın yayınladığı SAMEKS (Satın Alma Müdürleri Endeksi) verilerine göre Şubat ayında istihdam değişmedi, Mart ayında ise arttı. Söz konusu gelişmelerin işsizlik oranına nasıl yansıdığını izleyeceğiz.

Kaynak: TÜİK

ŞUBAT AYI ÖDEMELER DENGESİ VERİLERİ – TCMB

Türkiye’de yerleşiklerle yurt dışında yerleşikler arasında gerçekleşen çeşitli ekonomik faaliyetler sonucu (ticaret, turizm, sağlık, eğitim, dış borçlanma gibi) ortaya çıkan döviz giriş çıkışlarını gösteren ve TCMB tarafından yayınlanan 2023 yılı Ocak ayı ödemeler dengesi verilerine göre Türkiye’de 9,8 milyar dolarlık cari işlemler açığı kaydedilmişti. Cari işlemler dengesinin ağırlığını dış ticaret ve seyahat kalemleri oluşturmaktadır, dolayısıyla da dış ticaret ve turizm verileriyle ilgili güncel veriler cari açık kalemini tahmin etmemizde büyük kolaylık sağlamaktadır. Buna göre Şubat ayında dış ticaret açığının bir önceki aya göre 2,1 milyar dolar azalması, net seyahat gelirlerinin ise yaklaşık 0,5 milyar dolar azalabileceğini dikkate aldığımızda cari işlemler açığının Şubat ayında 8,2 milyar dolar civarına gerileyebileceğini söyleyebiliriz. Mart ayında ise azalmaya devam eden dış ticaret açığının etkisiyle cari açık düşmeye devam edecek. Son 12-aylık toplama göre ise cari işlemler açığı Ocak 2023’te 51,7 milyar dolara yükselmişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

11 NİSAN 2023, SALI

ŞUBAT AYI SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ – TÜİK

Ocak 2023’te sanayi üretimi aylık %1,9, yıllık %4,5 artış kaydetmişti. Şubat ayında PMI verilerinin önceki aya göre değişmemesi, ihracatta gerileme ve otomotiv sektörü üretiminde düşüş yaşanması; öte yandan yaşanan deprem felaketinin etkisiyle artan yurt içi siparişler, azalan stoklar ve artan yatırım harcamalarına bağlı olarak sanayi üretiminin Şubat ayında Ocak ayına göre önemli bir düşüş yaşamayacağını, yatay kalabileceğini söyleyebiliriz.

Kaynak: TÜİK

ŞUBAT AYI İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ – TÜİK

Ocak 2023’te inşaat maliyet endeksi aylık %15,32, yıllık %78,52 artış kaydetmişti. Döviz kurlarındaki değişimlerin doğrudan etkilediği inşaat maliyetleri –kurdaki yükselişin devam etmesine bağlı olarak– Şubat ayında da artmaya devam edecek. Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi son dönemde kurdaki kısıtlı yukarı yönlü hareket (sarı çizgi) bile inşaat malzeme fiyatlarının (gri çubuklar) artış hızını yavaşlatmıyor. Şubat ayında yaşanan deprem felaketiyle birlikte inşaat sektöründeki hareketlilik fiyatlar tarafında yukarı yönlü baskıyı artıracaktır.

Kaynak: Turkey Data Monitor

12 NİSAN 2023, ÇARŞAMBA

ABD MART AYI ENFLASYON VERİLERİ (TÜFE) – TÜİK

ABD’de yıllık enflasyon (TÜFE) Haziran 2022’den Şubat 2023’e kadar ardı ardına düşerek %6’ya kadar geriledi. Piyasa beklentisi TÜFE’nin Mart ayında aylık %0,3, yıllık %5,2 artış kaydetmesi, çekirdek TÜFE’nin yıllık %5,6’ya yükselmesi yönünde. Enflasyondaki gelişmeler dikkatleri elbette Fed’in para politikasına çekiyor. Fed politika faizi kararında çekirdek tüketici harcamaları (PCE) enflasyonunun ( gıda ve enerji hariç PCE enflasyonunun) %2’ye düşürülmesini hedefliyor. Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi çekirdek TÜFE ile çekirdek PCE’deki yıllık değişimler genel olarak paralellik gösteriyor. Çekirdek enflasyondaki yavaşlama Fed’in faiz artırımlarında da yavaşlama/durma/indirim ihtimalini ortaya koyuyor. Nitekim piyasadaki beklenti Fed’in 3 Mayıs ve 14 Haziran toplantılarında politika hedef faiz aralığının %5,00-5,25 olması, 26 Temmuz toplantısında %4,75-5,00 aralığına düşürülmesi, 13 Aralık toplantısında ise yılı %4,25-4,50 seviyesinde kapatacağı yönünde. Fed politika faizindeki değişim ABD doları borçlanma maliyetlerinin de aynı yönde değişmesi anlamına geliyor.

Kaynak: TRADINGECONOMICS.COM

ŞUBAT AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ – TÜİK

Ocak 2023’te perakende satış hacmi aylık %5,4 yıllık %33,9 artış kaydetmişti. 6 Şubat’ta başlayan ve halen devam etmekte olan depremlere bağlı olarak yurt içi siparişlerdeki artış perakende satış endeksinde de artışa işaret ediyor. Nitekim öncü göstergeler de perakende satışların Şubat-Mart döneminde artışını sürdüreceği ihtimalini destekliyor.

Kaynak: TÜİK

ŞUBAT AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK

Ocak 2023’te toplam ciro endeksi yıllık %94,0, aylık %8,3 artış kaydetti. Sektör bazında aylık ciro artışları sanayide %5,8, inşaat sektöründe %8,5, ticaret sektöründe %9,8 ve hizmet sektöründe %8,9 olarak gerçekleşti. Aylık bazda artmaya devam eden maliyet baskıları fiyat artışlarını da beraberinde getiriyor. Deprem sonrasında azalan stoklar ile artan siparişler ve yatırım harcamalarının etkisiyle cirolardaki aylık artış Şubat ayında da sürebilir.

Kaynak: TÜİK

13 NİSAN 2023, PERŞEMBE

ŞUBAT AYI ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU – TCMB

Ocak 2023’te özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcu bir önceki aya göre 0,3 milyar dolar düşüşle 151,1 milyar dolara gerilemişti. Finans dışı sektörün borcu aylık 1,5 milyar dolar artışla 99,3 milyar dolara yükselirken, bankacılık sektörünün borcu aylık 1,3 milyar dolar düşüşle 42,9 milyar dolara gerilemiş, banka dışı finans kuruluşlarının borcu aylık 0,4 milyar dolar düşüşle 9,0 milyar dolar olmuştu. Özel sektörün kısa vadeli dış borcu ise 8,6 milyar dolar ile hafif yükselmişti. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi Fed’in faiz artıracağı tartışmalarının başladığı 2021 yılının ikinci yarısından itibaren finans dışı özel sektör dış borcunu (sarı çizgi) artırırken, bankacılık sektörü dış borcunu (mavi çizgi) azaltma eğilimini sürdürmüştür. Fed’in hızlı faiz artırımları ise dış borç maliyetlerini hızla yukarı çekmiş, finans dışı sektörün dış borç yükü artmaya devam etmiştir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

14 NİSAN 2023, CUMA

MART AYI TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TARIM ÜFE) – TÜİK

Şubat 2023’te Tarım-ÜFE yıllık %127,56, aylık %6,58 artış kaydetmişti. Tarım sektörünün Ekim 2021’den Ocak 2023 yılına kadarki süreçte dış borç stokunun %52 artışla 21,5 milyar dolara yükseldiğini dikkate aldığımızda  artan borçlanma maliyetleri, enerji maliyetleri ve döviz kurundaki yükseliş eğilimi tarım üreticilerinin maliyetlerini yukarı baskılamaktadır. Söz konusu baskının devam etmesi gıda fiyatlarındaki yapışkanlığın süreceği anlamına geliyor.

Kaynak: TÜİK

ŞUBAT AYI TÜRKİYE KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU – TCMB

Ocak 2023’te Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku aylık 5,2 milyar dolar artışla 152,8 milyar dolara, gelecek 12-ayda ödenecek dış borç itfaları ise aylık 5,8 milyar dolar artışla 196,0 milyar dolara yükselmişti. Avrupa ve Amerikan merkez bankalarının faiz artırımlarını sürdürdüğü mevcut ortamda özellikle hükumetin borçlanma gereğinin artması ve bankacılık dışı özel sektörün dış borçlanmasındaki hızlanma dikkatleri döviz kurundaki yüksek basınca çekiyor. İçimizi rahatlatabilecek ne var diye baktığımızda Ocak 2023 itibariyle finans dışı kesimin 68 milyar dolarlık 1 yıldan az süreli döviz pozisyon fazlasına sahip olduğunu söyleyebiliriz. Söz konusu rakam Ekim 2022’de 73,3 milyar dolar ile en yüksek seviyesine ulaşmıştı.

Kaynak: Turkey Data Monitor

fulyagurbuz.com

Ekonomi Gündemi: Dış ticaret, enflasyon, imalat, nakit bütçe, PMI, reel faiz, reel kur

3 NİSAN 2023, PAZARTESİ

MART AYI TÜRKİYE VE KÜRESEL İMALAT SEKTÖRÜ PMI VERİLERİ – İSO, S&P GLOBAL

24 Mart’ta S&P Global ABD, Avustralya, Euro Bölgesi, İngiltere, Japonya ekonomilerini kapsayan öncü imalat ve hizmet sektörleri PMI verilerini açıklamıştı. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü gösteriyor Aşağıdaki grafiğe göre Şubat 2023’te nihai küresel PMI verileri iyileşme kaydederek büyümeye işaret etmişti. Mart ayı PMI ilk verileri ise Avustralya dışında diğer ekonomilerde ekonomik aktivitenin iyileştiğini, enflasyonist baskının sürdüğünü, ihracat siparişlerinin düştüğünü, istihdamın artmaya devam ettiğini ortaya koydu. En büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesi imalat sektöründe siparişler geriledi, üretim zayıfladı, girdi ve çıktı fiyatları ile özellikle hizmet sektöründe istihdam artmaya devam etti. Söz konusu gelişmeler Türkiye’nin Mart ayı ihracat potansiyelini aşağı çekiyor. Nitekim Mart ayında Türkiye imalat sektöründe dayanıklı tüketim malları ve yatırım malları üretiminde kapasite artışı yaşanmış olsa da toplam imalat sektöründe kapasite kullanım oranı gerileme kaydetti. MÜSİAD’ın yayınladığı SAMEKS verileri ise Şubat ayında başlayan deprem felaketinin ardından Mart ayında yeni siparişlerin desteklediği bir üretim artışına işaret ediyor. Dolaysıyla Mart ayı Türkiye imalat sektörü PMI endeksinde ihracata dayalı üretimden ziyade yurt içi siparişlerin desteklediği bir ekonomik aktiviteye tanık olacağız.

Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global

MART AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK

Bir önceki ayın fiyat gelişmelerine bakalım. Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) 2023 yılı Şubat ayında yıllık %55,18, aylık %3,15 artış kaydetmiş; Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık %76,61, aylık %1,56 artmış, aynı dönemde Dolar/TL kurunda yıllık %38, aylık %0,3 artış yaşanmıştı. Dolar/TL’nin Mart ayında aylık %0,68, yıllık %29,85 artış kaydetmiş olmasına bağlı olarak tüketici mal fiyatları ile yurt içi üretici maliyetleri yükselmeye devam edecektir. AA Finans’ın anket sonuçlarına göre TÜFE’nin Mart ayında bir önceki aya göre ortalama %2,86 artış kaydedeceği, böylece yıllık enflasyonun %51,35’e gerileyeceği tahmin ediliyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI REEL FAİZ ORANLARI – TURKEY DATA MONITOR

Şubat 2023’te 12-ay geriye dönük gerçekleşen reel faiz oranı eksi %28,6’ya, 12-ay ileriye dönük reel faiz oranı ise eksi %15,2’ye gerilemişti. Reel faiz oranı, aynı dönemdeki tahvil getirisinin aynı dönemdeki oluşan enflasyon değerinden arındırılarak (bölerek) hesaplanıyor. Belirli bir dönemde reel faizin eksi olması aynı dönemde elde edilen getirinin aynı dönemdeki gerçekleşen enflasyondan düşük olması anlamına geliyor. Aşağıdaki grafikte görüleceği üzere reel faiz oranlarında yukarı doğru seyir enflasyondaki yavaşlamadan kaynaklanıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

4 NİSAN 2023, SALI

MART AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ İLK TAHMİNLERİ – TİCARET BAKANLIĞI

Ticaret Bakanlığı verilerine göre Şubat 2023’te ihracat aylık %3,8 azalışla 18,6 milyar dolara, ithalat ise aylık %8,3’lük düşüşle 30,8 milyar dolara gerilemiş, böylece dış ticaret açığı aylık %14,3’lük düşüşle 12,2 milyar dolar olmuştu. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi son dönemde ihracat performansı zayıflarken, ithalatta kaydedilen hızlanma dış ticaret açığının artmasına sebep oluyor. Altın ve enerji hariç tutulduğunda ise ihracat Ocak-Şubat 2023 döneminde ardı ardına düşerken, ithalat son 4 aydır artışını sürdürerek dış ticaret açığının Ağustos 2022’den bu yana en yüksek seviye olan 2,5 milyar dolara yükselmesine sebep oldu. İmalat sektörüne yönelik öncü verileri dikkate aldığımızda altın ve enerji hariç ithalat hacmindeki artışın ara malı ve sermaye malı üretimini desteklediğini ekleyelim.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB

Şubat 2023’te TÜFE bazlı REDK endeksi aylık 1,66 puan artışla 58,73 seviyesine yükselmişti. REDK’nin 100 seviyesinin üzerindeki değerler Türk lirasının ticaret yaptığı ülke para birimlerine karşı değerli olduğunu, altındaki değerler ise değersiz olduğunu gösteriyor. Yİ-ÜFE (üretim maliyetli) bazlı REDK ise Şubat ayında aylık 0,21 puan artışla 88,03 seviyesine yükselmişti. TCMB’nin ifadesiyle “REDK’nin artışı TL’nin reel olarak değer kazandığını, diğer bir anlatımla Türk mallarının yabancı mallar cinsinden fiyatının arttığını göstermektedir”. Aşağıdaki grafikte görüleceği üzere Yİ-ÜFE bazında Türkiye’nin ticaret yaptığı ülkelere göre TL’nin değeri TÜFE’ye kıyasla daha yüksek. Ticaret yaptığımız ülkelerin TL cinsinden kur değeri düştükçe ve ticaret yaptığımız ülkelerin enflasyon hızı arttıkça REDK endeks değeri yükseliyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

OCAK AYI FİNANSAL KESİM DIŞINDAKİ FİRMALARIN DÖVİZ POZİSYONU – TCMB

Aralık 2022’de reel sektörün döviz varlıkları aylık 4,2 milyar dolar azalışla 164,6 milyar dolara gerilemiş, yükümlülükleri 255,8 milyar dolar ile önceki aya göre yatay kalmış, böylece sektörün net döviz pozisyon açığı aylık 4,1 milyar dolar artışla 91,2 milyar dolara yükselmişti. Sektörün kısa vadeli döviz pozisyon fazlası ise aynı dönemde aylık 5,7 milyar dolar düşüşle 63,8 milyar dolara gerilemişti. Söz konuşu gerilemede kısa vadeli döviz varlıklarının aylık 4,6 milyar dolar azalışla 143,4 milyar dolara gerilmesi, kısa vadeli yükümlülüklerinin ise aylık 1,1 milyar dolar artışla 79,6 milyar dolara yükselmesi etkili oldu. 2021 yılı sonunda sektörün toplam net döviz pozisyon açığı 120,9 milyar dolar seviyesindeydi.

Kaynak: TCMB

7 NİSAN 2023, CUMA

MART AYI NAKİT BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

2023 yılı Şubat ayında bütçe nakit dengesi tablosuna göre 208,3 milyar TL gelir, 379,8 milyar TL gider kaydedilmiş, böylece 171,5 milyar TL nakit bütçe açığı (grafikte siyah çubuklar) kaydedilmişti. Bütçe açığını finanse etmek için Hazine TCMB’deki kasasından 118,5 milyar TL nakit kullanmış (grafikte sarı çubuklar), ayrıca nette 52,8 milyar TL net borçlanma (grafikte mavi çubuklar) gerçekleştirmişti. 2022 yılının tamamında 169,4 milyar TL nakit açığı kaydedilmişken, 2023 yılının ilk iki ayındaki nakit açığı toplamı 412,6 milyar TL ile rekor kırmıştır. Aşağıdaki grafikte görüleceği üzere nakit bütçe açığı arttıkça Hazine’nin net borçlanma miktarı da (borçlanma gereği) artmaktadır. Hazine’nin kasası TCMB’de tutulmaktadır. Banka kullanımının eksi (-)  değer alması Hazine’nin TCMB’deki hesap bakiyesinin arttığı, artı (+) değer alması ise kasadan kullanım yaptığı anlamına gelmektedir.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI BM GIDA FİYAT ENDEKSLERİ – fao.org

Şubat ayında BM Gıda Fiyat Endeksi aylık %0,6 gerilemesine bağlı olarak yıllık %8,1’lik düşüş kaydetmişti. Son 11 ayda gıda fiyatları ardı ardına önceki aya göre düşerken (grafikte turuncu çubuklar, sol eksen), yıllık bazda (grafikte mavi çizgi, sağ eksen) ise son 4 aydır aralıksız düşüyor. Türkiye’de ise gıda fiyat artışları yıllık bazda yavaşlasa da aylık bazda fiyatlardaki artış hızı yavaşlamıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

MART AYI ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ – http://www.bls.gov/

2023 yılı Şubat ayında ABD’de işsizlik oranı önceki iki aydaki düşüşten sonra tekrar %3,6 seviyesine yükselmiş, ortalama saatlik kazançlar yıllık bazda %4,6 artış kaydetmişti. Mart ayına ilişkin olarak piyasadaki beklenti, işsizlik oranının değişmeyeceği ve tarım dışı istihdamda aylık 240 bin kişi artış olacağı yönünde. Şubat ayında tarım dışı istihdam 311 bin kişi artmıştı. ABD’de enflasyonist baskılar nispeten hafiflemişken bankacılık sektörüne ait yaşanan son olumsuz gelişmelerin etkisiyle Fed, Mart ayı toplantısında politika faizini 25 baz puanlık artışla %4,75-5,0 seviyesine yükseltti. Fed’in toplantı sonrası yayınladığı basın bülteninde bir sonraki toplantıda küçük ölçekli bir faiz artırımı daha yapılabileceği yönünde bir sinyal verilmiş olsa da türev ürün fiyatlamalarına göre yapılan hesaplamalarda piyasa profesyonelleri 3 Mayıs tarihli para politikası toplantısında 25 baz puanlık faiz artırımı olasılığını %49 ve değiştirilmeyeceği olasılığını %51 olarak fiyatlıyor. Fed 2023 yılının geri kalanında 3 Mayıs, 14 Haziran, 26 Temmuz, 20 Eylül, 1 Kasım ve 13 Aralık’ta politika faiz kararlarını duyuracak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

fulyagurbuz.com