Mevsimsellikten arındırılmış (MA) TCMB ve TÜİK verilerine göre Ocak ayında;
. Sektörel güven endekslerinde; hizmet sektöründe güven aylık %1,7 ve perakende ticaret sektöründe aylık %1,0 azalırken, inşaat sektöründe aylık %0,6 arttı.
. Kapasite Kullanım Oranı (KKO-MA), aylık 0,6 yüzde puan azalışla %75,8 oldu. Tüm ürün gruplarında KKO’nun önceki aya göre düşmüş olması sanayi üretiminde aşağı yönlü baskı oluşturacaktır, girdi stoklarındaki artış veya azalış söz konusu baskının derecesini ortaya koyacaktır.
. Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA), aylık 1,8 puan artışla 103,4 seviyesine yükseldi. Endeksin 100 üzerindeki değerler sektörde iyimserliği gösteriyor.
Sektörel ve Reel Kesim güven endekslerinde iyimser işaretler var…
RKGE verilerine göre mevcut siparişler son 4 aydır yavaş hızla da olsa iyileşmeye devam etti, bunda stoklardan kullanım etkili oldu. Gelecek 3 aya ilişkin olarak ihracatta iyileşme, üretimde yatay seyir, istihdamda hafif azalma bekleniyor.
Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi; Perakende Ticaret Sektörü Güven Endeksi’nde “son 3 aydaki iş hacmi (satışlar)”, RKGE’de “son 3 aydaki siparişler”, Hizmet Sektörü’nde “son 3 aydaki iş durumu” alt endeksleri Ocak ayında yükseldi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Söz konusu iyileşmelere ek olarak , “gelecek 3 ayda” talep ve iş hacmine yönelik olumlu beklentiler yatırım harcamalarına yönelik iyimserliğin artmasına sebep oldu. Nitekim Ocak ayında imalat sektöründe yatırım harcamaları alt endeksi önceki aya göre yükseldi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Son olarak, imalat sektöründe “gelecek 3 ayda üretim hacmindeki iyimserliğin” nispeten yatay kalması beklenirken perakende ticaret sektöründe “gelecek 3 ayda tedarikçilere verilecek sipariş miktarı” beklentisindeki artışın ”stokları desteklemek amacını ortaya koyduğunu da ekleyebiliriz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Veriler, perakende satışları destekliyor…
Aralık 2022-Ocak 2023 döneminde siparişlerin aylık bazda iyileşmesi perakende satışlarını destekleyecektir. Ocak ayında ise yatırım harcamalarındaki iyileşmenin sanayi üretimini kısmen de olsa destekleyebileceğini söyleyebiliriz.
Çin hükumetinin “sıfır Covid” politikasından vazgeçmesi, ılımlı hava şartlarına bağlı olarak enerji fiyatlarının korkulan kadar yükselmemesi, sıkı finansal şartlar, talepteki azalmaya bağlı olarak tedarik sürelerinde iyileşme Ocak ayında küresel ekonomide -özellikle hizmet sektöründe- çok kötü bir resim ortaya koymadı. Geleceğe yönelik iyimserlik arttı. Açıklanan Ocak ayı PMI öncü verilerine göre;
. En büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesi’nde hizmet sektörü 6 ay sonrasında ilk kez bir önceki aya göre büyürken, imalat sektöründeki daralma yavaşladı. Düşen talebin etkisiyle tedarik zincirinde iyileşme yaşandı, girdi maliyet enflasyonu yavaşlasa da çıktı fiyat artışları hızlandı. Söz konusu hızlanmada çalışan ücretlerinde, enerji fiyatlarında ve hammadde maliyetlerindeki artış etkili oldu. Yeni siparişler azalmaya devam etti, girdi stokları ve nihai ürün stokları azaldı, istihdam arttı. Teknoloji, sağlık, ilaç ve sanayi hizmetleri sektörleri önceki aya göre büyüme kaydetti. Veriler, Euro Bölgesi’nde olası ekonomik zayıflığın (resesyon) beklendiği kadar kötü olmayabileceğine işaret etti.
Kaynak: S&P Global
. ABD’de hizmet ve imalat sektörlerinde küçülme Ocak ayında yavaşladı. Çalışan ücretlerinde yükseliş ve tedarikçilerden gelen fiyat artışları girdi maliyetlerinde baskı yarattı ancak yeni siparişleri çekebilmek adına maliyetlerdeki artış çıktı fiyatlarına benzer oranda yansıtılmadı. Hizmet sektöründe istihdam arttı, işgücü maliyetlerinde artış ve düşük iş hacmine bağlı olarak 2,5 yıl aradan sonra ilk kez imalat sektöründe işten çıkarmalar yaşandı. Satın alımlar yerine stoklardan kullanım tercih edildi.
Kaynak: S&P Global
. İngiltere’de mal ve hizmet üretimi Ocak ayında düşmeye devam etti. Hizmet üretimindeki düşüş hızlandı, imalat sektöründeki düşüş yavaşladı. Hizmet sektöründeki zayıflığın sebepleri olarak yüksek faiz oranlarına ve tüketici güvenindeki azalmaya işaret edildi. İstihdam hizmet artarken imalat sektöründe düştü. Çalışan ücret artışları girdi maliyetlerini artırdı, enerji ve emtia fiyatları ile taşıma maliyetlerindeki düşüş ise girdi maliyetlerinin daha yavaş hızla artmasına sebep oldu. Ulaştırma ve hammadde fiyatlarındaki yavaşlamanın etkisiyle ortalama çıktı fiyat enflasyonu yumuşadı.
. Japonya’da mal üretimindeki düşüş Ocak ayında yavaşladı, hizmet sektörü önceki aya göre sert büyüme kaydetti. Hizmet sektöründe yeni siparişler güçlü bir şekilde arttı, imalat sektöründe yavaş hızla düştü. Yeni ihracat siparişleri hizmet sektöründe düştü, imalat sektöründe daha sert bir düşüş kaydedildi. İstihdam ise imalat sektöründe güçlü bir şekilde artarken, hizmet sektöründe azaldı. Girdi maliyetleri imalat sektöründe zayıfladı, hizmet sektöründe hızlandı; çıktı fiyatları artış hızı ise her iki sektörde zayıfladı.
Evet, PMI verileri küresel ekonomide yavaşlama işaretleri ortaya koydu ancak beklenen kadar sert bir yavaşlama olmayacağı görünümü ağırlık kazanıyor. Dahası küresel enflasyonist baskının sürdüğünü okuduk Ocak ayı PMI verilerinde. Peki, resesyon baskısının azalabileceği, fiyat baskılarının korunduğu bir ortamda Amerikan (FED) ve Avrupa (AMB) merkez bankaları nasıl bir aksiyon alacaklar? Kesin olan -en azından yılın ilk yarısında- faiz artırımlarına devam edecekler. Cevaplaması zor olan soru ise: Faiz artırımları beklenenden daha mı yavaş yoksa daha mı hızlı olacak? Beklenti FED için daha yavaş, AMB için daha hızlı olabileceği yönünde. Böyle bir sonuç, EuroDolar paritesinin değer kazanacağı ihtimalini artırıyor. Küresel görünümün Türkiye’ye olan etkisi ise; borçlanma maliyetleri artacak, ekonomiyi yurt içi talep desteklemeye devam edecek.
23 – 27 Ocak haftasında, Aralık ve Ocak aylarına ilişkin olarak yurt içi ve küresel bazda ekonomik aktivitedeki gelişmelere odaklanacağız. Yurt içinde tüketici kredi hacmindeki artışın yurt içi talebi desteklediğine tanık olacağız, üretim tarafında ihracatın desteğinin giderek azaldığını göreceğiz. TCMB 2023 yılı ilk Enflasyon Raporu’nda yıl sonu enflasyon tahmininde olası revizyona odaklanacağız.
23 OCAK 2023, PAZARTESİ
OCAK AYI TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK
Aralık 2022’de mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, aylık 1 puan düşüşle 75,6 seviyesine gerilemiştir.
Kaynak: TÜİK
24 OCAK 2023, SALI
OCAK AYI ÖNCÜ PMI VERİLERİ – pmi.spglobal.com/Public/Release/PressReleases
S&P Global Ocak ayında ABD, Almanya, Avustralya, Euro Bölgesi, Fransa, İngiltere, Japonya imalat ve hizmet sektörlerine ilişkin ilk tahminlerini yayınlayacak. Söz konusu veriler Şubat ayının ilk işlem gününde açıklanacak olan nihai verilere ilişkin ipuçları verecek. Aralık ayında hizmet ve imalat sektörünü kapsayan toplam üretimde önceki aya göre daralmanın sürdüğünü, yeni siparişlerin düştüğünü, istihdamın yatay bir seyrettiğini, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları artış hızında kısmen yavaşlama olduğunu okumuştuk. Ocak ayı öncü göstergeleri küresel ekonomide daralma eğiliminin sürüp sürmediğini ortaya koyacak.
Kaynak: JP Morgan ve S&P Global
25 OCAK 2023, ÇARŞAMBA
OCAK AYI İMALAT SEKTÖRÜ KAPASİTE KULLANIM ORANI (KKO) – TCMB
Aralık 2022’de mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO, aylık 0,5 puan artışla %76,4 seviyesine yükselmişti. KKO, ara malları ve yatırım malları üretiminde önceki aya göre artmış, dayanıksız tüketim malları üretiminde aynı kalmış, dayanıklı tüketim malları üretiminde ise düşmüştü.
Kaynak: TCMB
OCAK AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE) – TCMB
Aralık 2022’de mevsim etkilerinden arındırılmış RKGE aylık 0,3 puan artışla 101,6 seviyesine yükselmişti. RKGE’nin 100’den büyük olması sektör temsilcilerinin ekonomik faaliyetlere ilişkin güveninin arttığına işaret etmektedir. Aralık verilerine göre; son 3 ayda üretim hacmi ve ihracat siparişleri bir önceki aya göre yükselirken, iç piyasa siparişleri ve ortalama birim maliyet önceki aya göre düşmüştü. Mevcut duruma ilişkin cevaplarda ise tersine bir gelişme yaşanmıştı; yurt içi siparişler aylık bazda yükselmiş, ihracat siparişleri ise düşmüştü. Raporda gelecek üç ayda ortalama birim maliyetlerin önceki aya göre düşüşünü sürdüreceği, satış fiyatlarının ise yükseleceği beklentilerini okumuştuk. Katılımcıların beklentisi gelecek üç ayda ihracat siparişlerinde ve toplam istihdamda düşüş olacağı yönündeydi. Ocak ayı verilerinde üretim, tüketici fiyatları, siparişler ve istihdama yönelik beklentileri okuyacağız. Özellikle tüketici kredi hacminde devam eden hızlanmanın etkisiyle yurt içi siparişler olumlu etkilenmeye devam edecektir.
Kaynak: TCMB
OCAK AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK
Aralık 2022’de mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde yükseliş kaydetmişti. Endeksin 100 üzerindeki değerler sektörde iyimserliğe işaret etmektedir. Ocak ayı verilerinde sektörlerde sipariş, fiyatlar, istihdam ve üretim eğilimlerine odaklanacağız.
Kaynak: TÜİK
26 OCAK 2023, PERŞEMBE
2023 YILI MERKEZ BANKASI 1nci ENFLASYON RAPORU – TCMB
Ekim 2022’de yayınlanan 2022 yılı son enflasyon raporunda TCMB, 2023 yıl sonu TÜFE tahminini önceki rapora göre 3,1 yüzde puan artışla %22,3 seviyesine yükseltmişti. TCMB gıda fiyatlarının 2023 yılında düşeceğini tahmin ediyor. Ekim-Aralık 2022 döneminde TÜFE (Grafik 1) yıllık %85,51’den baz etkisinin desteğiyle %64,27 seviyesinden yılı kapatmıştır, paralelinde çekirdek enflasyonda (Grafik 2) da yavaşlama kaydedilmiştir. TCMB, 2023 yılında aylık fiyat artışlarının görece daha yavaş artmasını bekliyor. Son PPK toplantısında TCMB “fiyat istikrarının kalıcı ve sürdürülebilir bir şekilde kurumsallaşması için Liralaşma Stratejisi’ni tüm unsurlarıyla uygulayacaktır” vurgusuyla döviz kurundaki yatay seyrin korunabilmesi amacıyla yabancı paraya olan talebi baskılamaya devam edeceğini anlıyoruz. Dolayısıyla TCMB, 2023 yılı ilk enflasyon raporunda tahminlerini destekleyecek grafik ve çıkarımlara odaklanacaktır.
23–27 Mayıs haftasında, Mayıs ayına ilişkin olarak; imalat sektöründe Nisan ayındaki eğilimin Mayıs ayında sürüp sürmediğini, güven endekslerinde imalat ve talep tarafındaki eğilimleri, TCMB’nin piyasa katılımcıları anketinde özellikle enflasyon ve cari açık beklentilerinde bozulmaya odaklanacağız. Mart ayına ilişkin olarak konut fiyatlarında artış sürecek. Merkez Bankası para politikası toplantısında politika faizini değiştirmeyecek. Moody’s’in Türkiye kredi notu değerlendirmesinde büyük olasılıkla risk yoğun bir tablo ortaya konacak.
Nisan ayında imalat sanayi genelinde KKO, aylık 0,5 puan artışla %77,8’e yükselmişti. Ocak-Mart döneminde ortalama olarak dayanıklı tüketim mallarında %72,7, dayanıksız tüketim mallarında %75,8, ara mallarında %78,9, yatırım mallarında %74,2 kapasite kullanımı gerçekleşmişti. Nisan ayında dayanıklı tüketim malları, ara malları ve yatırım mallarında, dolayısıyla da toplam sektör imalatında KKO, Ocak-Mart dönemi ortalamasının üzerinde performans gösterdi. Bu, Nisan ayı sanayi üretimi verisi açısından olumlu bir gelişme. Nisan ayında otomotiv sektörü üretiminin de önceki aya göre artmış olması KKO’da dolayısıyla da sanayi üretiminde büyümeyi desteklemişti. Söz konusu gelişmelerin Mayıs ayı KKO verilerinde devam edip etmediğine odaklanacağız.
Kaynak: TCMB
MAYIS AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE) – TCMB
2022 yılı Nisan ayında RKGE, aylık 1,2 puan artışla 109,7 seviyesine yükselmişti. Alt detaylara göre; son üç aydaki toplam sipariş miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması, genel gidişat ve mevcut mamul mal stokuna ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde etkilerken, gelecek üç aydaki üretim hacmi, mevcut toplam sipariş miktarı, gelecek üç aydaki toplam istihdam ve gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkilemişti. Özellikle stoklardaki artış eğilimi önemli. Mayıs ayında ticari kredi hacmindeki hızlanma, sektörde mal stoklarının artırılmasına yönelik eğilimin sürmesine katkı sağlamış olabilir. İzleyeceğiz.
Kaynak: TCMB
MAYIS AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK
Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Nisan ayında bir önceki aya göre; hizmet sektöründe %3,0, perakende ticaret sektöründe %2,9 ve inşaat sektöründe %3,0 artışla sırasıyla 114,6, 119,4 ve 83,5 seviyelerine yükselmişti. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösteriyor. Endekslerin alt detaylarında talep tarafındaki eğilimi anlamaya çalışacağız. Özellikle perakende ticaret endeksinde satışlar alt endeksindeki eğilim, sanayi sektörü adına önemli bir gösterge olacak.
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI PİYASA KATILIMCILARI ANKETİ – TCMB
Nisan ayında aylık TÜFE’de %4,2 artış öngörülmüş, aylık %7,25’lik artış gerçekleşmişti. Ankette yıl sonu TÜFE beklentisi %46,44’e, Dolar/TL beklentisi 16,848’e, cari işlemler açığı 27,5 milyar dolara yükselmiş; 2022 yılı GSYH büyüme beklentisi %3,17’ye 2023 yılı için %4,0’e gerilemişti. Mayıs ayında döviz kurundaki sert yükseliş, enflasyon, kur ve cari açık beklentilerinin artmasına, ekonomik büyüme beklentilerinde ise düşüşe sebep olabilir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MART AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB
Şubat ayında konut fiyat endeksi aylık %13,5, yıllık %96,4 artışla 317,6 seviyesine yükselmişti. Bu, endeksin yayınlanmaya başladığı 2017 başından bu yana fiyatların yaklaşık 3,2 kat arttığı anlamına geliyor. Konut satışlarının aylık %37,5, inşaat maliyetlerinin %9,6 arttığı Mart ayında konut satış fiyatlarının da arttığını göreceğiz.
Kaynak: TCMB
26 MAYIS 2022, PERŞEMBE
MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI KARARI – TCMB
Enflasyonda, enflasyon beklentilerinde ve döviz kurundaki sert yükselişlere rağmen %14 olan politika faiz oranı değişmeyecek. Politika faiz oranı, mevduat ve kredi faiz oranları için referans oluşturur. Aşağıdaki grafikte görülebileceği gibi bankalar düşük maliyetle TL cinsi mevduat toplarken, kredi faiz oranları artmaktadır. Kurdaki sert artış KKM faiz ödemelerini, enflasyondaki artış yeni ihraç edilecek olan enflasyona endeksli tahvillerin kupon faizi ödemelerini yukarı çekerek bütçe üzerinde ağır yük oluşturacaktır. Dolayısıyla döviz kuru istikrar kazanmadığı sürece faiz oranlarında dolayısıyla da faiz ödemelerinde yukarı seyir devam edecek. Her ne kadar imkânsız gibi gözükse de toplantıdan fiyat istikrarı kapsamında olası bir olumlu sinyal verilmesi (merkez bankasının bağımsızlığı, faizlerin gerekirse yükseltilebileceği gibi) halinde döviz kurunda dolayısıyla da enflasyon beklentilerinde kısmen de olsa bir rahatlama görebiliriz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MAYIS AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK
Ekonomik güven endeksi Mart ayında 95,7 iken, Nisan ayında %1,1 oranında azalarak 94,7 değerine gerilemişti. Alt endekslerden tüketici güven endeksi Mayıs ayında hafif yükselişle 67,6 olması ekonomik güven endeksini de hafif iyileştirecektir. Ekonomik güven endeksinin seyri açısından reel kesim güven endeksi ve sektörel güven endekslerindeki seyir önemli olacak. Endeksin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması kötümserliği gösteriyor.
Kaynak: TÜİK
20 MAYIS TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 13 Mayıs ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3), önceki haftaya göre yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduat faiz oranları %14-18 aralığını sürdürdü. TL cinsi kredi faiz oranları %18-29 aralığında değişmedi. TL cinsi mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 135,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,6 milyar dolar düştü, tüzel kişilerin 0,6 milyar dolar artışla 78,5 milyar dolara yükseldi. Böylece yurt içi döviz mevduatları haftalık 1,0 milyar dolar düşüşle 214,3 milyar dolara geriledi. Yurt dışı döviz mevduatları 24,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar düştü. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar sert düşüşle 3,8 milyar dolara geriledi. Merkez Bankasında tutulan toplam uluslararası rezervler 101,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 5,7 milyar dolar sert düştü; altın rezervleri 40,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar düştü, brüt döviz rezervleri 61,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 4,8 milyar dolar geriledi. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 5,6 milyar dolar artışla 55,9 milyar dolara yükseldi (hesaplamaya SDR sepetinde olmayan paralar “açık” olarak dahil edildi). Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 20,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar azaldı. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 767 milyon dolar, DİBS’te 298 milyon dolar net satış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
27 MAYIS 2022, CUMA
MOODY’S’DEN TÜRKİYE KREDİ NOT DEĞERLENDİRMESİ – MOODY’S
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu “B2” olarak teyit etmiş, not görünümünü “negatif” olarak bırakmıştı. Türk lirasında değer kaybı, rezervlerdeki düşüş, cari açıkta artış eğilimi, kamu maliyesinde zayıflama dikkate alındığında Moody’s’ten iç açıcı bir değerlendirme beklenmemeli.
27 – 31 Aralık haftasında üretim, talep ve borç verileri takip edilecek. Kasım ayında imalat sektörü kapasite kullanımı, reel kesim güven endeksi, sektörel güven endeksleri ve SAMEKS sanayi ve hizmet sektörleri endeksleri sanayi üretimini ve perakende satışları desteklemişti. Aralık ayında dikkat çeken fiyat artışları ve döviz kurunda yaşanan sert dalgalanmaların hizmet ve perakende sektörlerini aşağı yönlü baskılayacağı, imalat sektörüne etkisinin daha sınırlı kalacağı beklenebilir. Öte yandan Aralık ayı küresel imalat ve hizmet sektörlerine ait ilk ipuçlarını IHS Markit tarafından açıklanacak olan PMI endekslerinde bulacağız. Son olarak, Fed’in faiz artırım söylemlerinin ağırlık kazandığı mevcut süreçte üçüncü çeyrek sonu dış borç stoku takip edilecek.
Kasım ayında imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), aylık 0,1 puan artışla %78,1, mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO aylık 0,1 puan artışla %77,6 seviyelerine yükselmişti. Kasım ayında ihracatın aylık %3,3, ithalatın %20,5 artış kaydettiğini dikkate aldığımızda ara malı üretimi kapasite kullanımındaki artışın hem sanayi üretimini hem de yurt içi siparişlerde artışın sinyalini vermişti.
Kaynak: TCMB
ARALIK AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ – TCMB
2021 yılı Kasım ayında RKGE, bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak 108,4 seviyesine gerilemişti. Endeksin 100 üzerindeki değerler sektörde ekonomik güvenin arttığını gösteriyor. Alt endekslerde mevcut mamul mal stoku ve mevcut toplam sipariş miktarına yönelik iyimserlik, Kasım ayında sanayi üretiminin önceki aya göre büyüdüğüne işaret ediyor. Gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması, gelecek üç aydaki üretim hacmi, genel gidişat ve gelecek üç aydaki toplam istihdama ilişkin değerlendirmeler ise endeksi azalış yönünde etkilemişti. Son üç aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler ise bir önceki ay seviyesinde gerçekleşmişti.
Kaynak: TCMB
ARALIK AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK
Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Kasım ayında Ekim ayına göre; hizmet sektöründe %0,7 azalmış, perakende ticaret sektöründe %0,6 ve inşaat sektöründe %1,0 artmıştı. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi, inşaat sektörü güven endeksinin (sarı çizgi) 100 seviyesinin altında olması sektörde kötümserliğin devam ettiğini gösteriyor. Perakende ticaret sektörü güven endeksinde (kırmızı çizgi) satış hacmindeki artışın hızı Kasım ayında yavaşlaması perakende satışların önceki aya göre artmaya devam ettiğine işaret ediyor.
Kaynak: TÜİK
30 ARALIK 2021, PERŞEMBE
ARALIK AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK
Kasım ayında ekonomik güven endeksi aylık 2,1 puan düşüşle 99,3 seviyesine gerilemiş, endeksteki gerilemede tüketici ve hizmet sektörü güven endekslerindeki düşüş etkili olmuştu. Tüketici güven endeksinin Kasım ayında tarihi dip seviyesine gerilemesi, ekonomik güven endeksini aşağı yönlü baskılayacak.
Kaynak: TÜİK
24 ARALIK 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
TCMB’nin faiz düşürdüğü 17 Aralık ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) kurdaki sert yükselişin etkisiyle önceki haftaya göre sert yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre %3,1 gerilerken, TL cinsi krediler %1,1 yükseldi. TCMB’nin faiz düşürdüğü 17 Aralık haftasında TL cinsi mevduat faizleri %14-17 aralığına yükselirken, TL cinsi kredi faizleri %17-26 aralığını korudu; ticari kredi faiz oranları önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 118,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,9 milyar dolar arttı; tüzel kişilerin 1,3 milyar dolar artışla 89,0 milyar dolara, yurt dışı mevduatlar 0,2 milyar dolar artışla 24,3 milyar dolara yükseldi, böylece toplam DTH büyüklüğü 17 Aralık haftasında 4,8 milyar dolar artışla 233,4 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar düşüşle 3,2 milyar dolar seviyesine geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 116,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 6,0 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 38,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar, brüt döviz rezervleri 78,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 5,8 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 5,8 milyar dolar artışla 28,8 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 24,6 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar geriledi. Yurt dışı yerleşikler 17 Aralık ile biten haftada hisse senetlerinde 69 milyon dolarlık, DİBS’te 263 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.
SAMEKS verilerine göre sanayi sektörü Kasım’da büyümeyi hızlandırmış, hizmet sektörü zayıflamıştı. Kasım ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, aylık 3,0 puan azalışla 52,3 değerine gerilemişti. SAMEKS Hizmet Sektörü endeksi aylık 4,6 puan düşüşle 50,5 puana gerilemiş, SAMEKS Sanayi Sektörü endeksi aylık 1,6 puan artışla 57,0 puan seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyümeyi, altındaki değerler ise küçülmeyi gösteriyor. Sanayi sektörü büyümesinde, girdi alımları ve yeni siparişlerdeki artışlar etkili olmuştu. Hizmet sektöründe ise iş hacminin hızlı bir şekilde gerilemesi, endeksin önceki aya göre ivme kaybetmesinde belirleyici rol oynamıştı. Aralık ayında tüketici güven endeksinde kaydedilen tarihi düşük seviyeye paralel olarak SAMEKS hizmet sektörü endeksinde de zayıflığa hatta küçülmeye tanık olabiliriz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK
Ticaret Bakanlığı her ayın başında bir önceki ayın dış ticaret verilerini yayınlamaktadır. Buna göre, Kasım ayında 21,5 milyar dolar ihracat, 26,8 milyar dolar ithalat gerçekleşti. Böylece Kasım ayında 5,3 milyar dolar dış ticaret açığı kaydedildi. Bir önceki aya göre ihracat %3,3, ithalat %20,5 artış kaydetmişti. Ocak ayı başında Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanacak olan Aralık ayı dış ticaret verilerini bekliyor olacağız. Öncesinde bu hafta açıklanacak Aralık ayına ilişkin imalat sektörü kapasite kullanımı, reel kesim güven endeksi ve Euro Bölgesi imalat sektörü PMI endeksleri Aralık ayı ihracat verilerine ilişkin önemli ipuçları verecek.
Kaynak: Turkey Data Monitor
2021 YILI ÜÇÜNCÜ ÇEYREK TÜRKİYE DIŞ BORÇ STOKU – TCMB
2021 yılı ikinci çeyreği sonunda Türkiye’nin dış borç stoku önceki çeyrek sonuna göre 15,8 milyar dolar (%3,7) artışla 446,4 milyar dolara yükselmiş, toplam dış borcun GSYH’ye oranı %58,3 olmuştu. Kısa vadeli dış borç stoku aynı dönemde 9,1 milyar dolar artışla 125,1 milyar dolar, orta-uzun vadeli dış borç stoku ise 6,6 milyar dolar artışla 321,3 milyar dolar oldu. TCMB’nin dış borç stoku %6,1’lik payla 27,1 milyar dolar, kamunun %40,3’lük payla 179,8 milyar dolar, özel sektörün %53,7’lik payla 239,5 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Fed’in 2022 yılı ortalarına doğru faiz artırmaya başlayabileceği olasılığı, Türkiye Hazine’sinin ve özel sektörün dış borç yenilemede maliyetinin artacağı anlamına geliyor.
23–27 Ağustos haftasında Ağustos ayı imalat sektörü aktivitesi, güven endeksleri ve IHS Markit küresel PMI ilk tahminlerini takip edeceğiz. Temmuzda küresel ekonomik aktivite yavaşlayan bir hızla büyümesini sürdürmüştü. Ağustosta Baltık Kuru Yük Taşımacılığı Endeksinde sert yükseliş küresel emtia talebinin ve nakliye kısıtlarının arttığına işaret ediyor. Dolayısıyla küresel üretimdeki büyüme hızı Ağustos ayında yavaşlamaya devam edebilir.
23 AĞUSTOS 2021, PAZARTESİ
AĞUSTOS AYI TÜİK TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK
Tüketici güven endeksi Temmuz ayında aylık %2,7 düşüşle 79,5 seviyesine gerilemişti. TÜİK hesaplamasına göre endeksin 100 eşik değerinden büyük olması tüketici güveninde iyimser duruma, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser duruma işaret etmektedir. Temmuz ayında geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durum endeksi, gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum ve ekonomik durum beklentilerindeki kötümserlik daha da olumsuz oldu. Bunda Temmuz ayında elektrik ve doğalgaza, maaş zamlarının çok üzerinde yapılan sert zamların (elektriğe %15, doğalgaza %12-20 aralığında) etkisi olmuştu. Ağustos ayında ise devam eden yangınlar, havaların hafif serinlemesine bağlı olarak yaşanan sel felaketleri ve son olarak Türkiye’ye akın eden Afgan göçmenler tüketici güveninde kötümserliğin Ağustos ayında da devam etmesinde etkili olabilir.
Kaynak: TÜİK
25 AĞUSTOS 2021, ÇARŞAMBA
AĞUSTOS AYI İMALAT SEKTÖRÜ KAPASİTE KULLANIM ORANI (KKO) – TCMB
İmalat sanayi genelinde KKO, Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,1 yüzde puan artışla %76,7 seviyesine yükselmiş; dayanıklı tüketim malı ve yatırım malı imalatında KKO önceki aya göre sırasıyla 1,3 ve 2,0 yüzde puan düşerken, dayanıksız tüketim malı ve ara mallarda KKO aylık bazda sırasıyla 1,1 ve 0,2 yüzde puan artış kaydetmişti.
Kaynak: TCMB
AĞUSTOS AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE) – TCMB
Temmuz ayında RKGE, bir önceki aya göre 1,8 puan artarak 114,8 seviyesinde gerçekleşmişti. Endeksi artıran faktörler genel gidişat, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, son üç aydaki toplam sipariş miktarı, gelecek üç aydaki toplam istihdam, sabit sermaye yatırım harcaması ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler olmuştu. Öte yandan gelecek üç aydaki üretim hacmi ve mevcut mamul mal stokuna ilişkin değerlendirmeler ise endeksi olumsuz yönde etkilemişti.
Kaynak: TCMB
AĞUSTOS AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK
Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Temmuz ayında Haziran ayına göre; hizmet sektöründe %5,8 artışla 114,8, perakende ticaret sektöründe %3,7 artışla 109,6 ve inşaat sektöründe %4,7 artışla 86,3 seviyelerine yükselmişti. Endeksin 100 üzerindeki değerler sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise kötümserliği göstermektedir. Ağustos ayının ilk yarısında ihtiyaç kredilerindeki artış eğilimi, özellikle perakende ticaret sektöründe güven artışını beraberinde getirebilir.
Kaynak: TÜİK
26 AĞUSTOS 2021, PERŞEMBE
TCMB VE BDDK, 20 AĞUSTOS 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
13 Ağustos ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergelerde (M1, M2, M3) hafif yatay kaldı, dolaşımdaki para önceki haftaya göre yavaşlayan bir hızla geriledi. TL cinsi mevduatlar ve krediler önceki haftaya göre artış gösterdi. TL cinsi mevduat faiz oranları %16-19 aralığında, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığında kalarak önceki haftaya göre değişmedi. Tüzel kişilerin döviz mevduatlarını (DTH) önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar, gerçek kişilerin değişmeyerek, yurt dışındaki mevduatların ise haftalık 1,1 milyar dolar artmasının sonucu olarak DTH 226,5 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre hafif düşerek 6,2 milyar dolar oldu. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 107,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,9 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 1,5 milyar dolar, brüt döviz rezervleri 0,4 milyar dolar azaldı. Merkez Bankasının net rezerv açığı da Merkez Bankası döviz varlıklarındaki önceki haftaya göre 2,1 milyar dolarlık azalışın etkisiyle 30,2 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi stoku ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı 31,0 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler 13 Ağustos ile biten haftada hisse senetlerinde 78 milyon dolarlık net alış, DİBS’te 5 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdiler.
27 AĞUSTOS 2021, CUMA
AĞUSTOS AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK
İmalat dışı sektörlerdeki iyileşmenin etkisiyle ekonomik güven endeksi Temmuz ayında aylık 2,3 puan yükselişle 100,1 değeri ile “iyimserlik” bölgesine yükselmişti. Endeks en son Mayıs 2018’de 101,7 değeri ile 100 seviyesinin üzerindeydi. Ekonomik güven endeksindeki artış, reel kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerindeki artışlardan kaynaklandı. Tüketici güven endeksinin Temmuz ayında aylık %2,7 gerilemesi ise ekonomik güven endeksini aşağı çeken faktör olmuştu.
Nisan ayına ilişkin olumlu makro-ekonomik veriler, Japonya ve Amerikan merkez bankalarının politika değişikliğine imkan tanımıyor… Japonya Merkez Bankası (BOJ) 27 Nisan’da, ABD Merkez Bankası (Fed) 28 Nisan’da para politikası kararlarını açıklayacak. Zayıf ekonomik göstergeler BOJ’un teşvik paketlerini sürdürmeye devam edeceğine işaret ediyor. Fed ise aşılamadaki hızlanmanın beraberinde getirdiği üretim artışı ve fiyat baskılarına rağmen gevşek para politikasını terk edemeyecek. İki sebepten böyle söylüyorum. İlki, Nisan ayında Fed tarafından yayınlanan Bej Kitap (Beige Book) üretimdeki artışın bölgesel olarak farklılık gösterdiğine, genele yayılmadığına işaret etmişti. İkincisi de, ham madde kısıtları sektörleri olumsuz etkilemeye devam ederken, maliyet enflasyonunun talep enflasyonundan daha ağır basması.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Türkiye’nin başlıca dış ticaret ortaklarına ilişkin Nisan ayı makro-ekonomik öncü göstergeleri IHS Markit tarafından 23 Nisan cuma günü yayınlandı… Türkiye dahil 50’den fazla ülkenin hizmet ve imalat sektörlerini mercek altına alan IHS Markit, her ayın sonlarına doğru Avustralya, Japonya, Almanya, Fransa, Euro Bölgesi, İngiltere ve ABD’nin o aydaki PMI endeksleri tahminlerini açıklamaktadır. Tüm ülkeler için aylık nihai veriler ise bir sonraki ayın ilk haftasında yayınlanmaktadır. Hizmet ve imalat sektörleri PMI endekslerinin 50 üzerindeki değerleri sektörlerde önceki aya göre büyümeyi, altındaki değerler ise daralmayı gösteriyor. IHS Markit, hizmet ve imalat sektörlerinin birleşimini kompozit üretim endeksi olarak duyuruyor.
Ham madde kısıtlarına rağmen Nisan ayında imalat sektöründe üretim ve istihdam arttı, fiyat baskıları artışını sürdürdü… ABD, Avustralya ve İngiltere’de aşılamaların verdiği avantajla; hizmet sektöründe kısıtlamalar gevşetildi, istihdam arttı. İç talepteki artış ithalat talebini doğururken; ülkelerin ihracat siparişleri hızlandı. Artan iç ve dış talep, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarında artışa sebep oldu. Özellikle ham madde temininde yaşanan zorluklar ham madde fiyatlarını yukarı çekerken; yakıt, nakliye ve navlun maliyetleri ile artan personel ücretleri hem mal hem de hizmet üreticilerinin girdi maliyetlerinin artmasında etkili oldu. Söz konusu maliyet artışları, doğrudan tüketici fiyatlarına yansıtıldı.
Tedarik sorunu ve fiyat artışları öncü merkez bankalarını gevşek para politikasının en az bir yıl daha sürmesine sebep olacak… Yarı iletken mallara ve sonrasında plastik üretiminde kullanılan ara mallara ulaşmadaki zorluklar fabrikaların üretimlerini durdurmalarına sebep olmaya devam ediyor. Harvard Business Review’da yayınlanan bir makalede tedarik sorununun önümüzdeki 12 ayda da sürmesi tahmin edildiğini okuyoruz. Dolayısıyla, pandemiyle mücadelede başarılı olunduğu fakat tedarik zincirinde sorunların devam ettiği sürece, küresel olarak tüketici fiyatları da yukarı seyrini sürdürecek. Ancak talep ve maliyet kaynaklı enflasyonist baskı büyük merkez bankalarının finansal erişimi kolaylaştırmayı sağlayan parasal genişleme adımlarını durduramayacak çünkü pandemide yeni dalgalar ve aşılamada yetersizlik sıkı para politikasından henüz uzak olunduğunu gösteriyor.
Gelelim IHS Markit’in yayınladığı ülke ve bölge detaylarına…
Amerika Birleşik Devletleri (ABD):
Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD’de aşılamada hızlı hareket edilmesinin sonucu olarak gevşetilen Covid-19 kısıtlamalarının etkisiyle imalat ve hizmet sektörleri -tedarik zincirindeki sıkıntılara rağmen- Nisan ayında önceki aya göre büyüme kaydetti. Kompozit PMI üretim endeksi, ilk tahminlere göre, aylık 2,5 puan artışla Nisan ayında 62,2 seviyesine yükseldi. Paralelinde işe alımlar arttı. Talep artışı fiyatlar genel seviyesinde de artışı beraberinde getirdi. Hizmet sektörü tarafında yakıt, personel ücretleri, taşıma ve ekipman maliyetlerindeki artışlar girdi maliyetlerini yukarı çekti; maliyetlerdeki artışlar tüketici fiyatlarına yansıtıldı. İmalat tarafında ise maliyet artışlarının ana tetikleyicileri ham madde kısıtları ve artan nakliye ücretleri olmaya devam etti.
Euro Bölgesi:
Bölge genelinde hizmet sektörü PMI endeksinin Nisan ayında, Ağustos 2020’den bu yana ilk kez önceki aya göre büyüyerek 50,3 değerini aldığı, imalat sektörü PMI’ın ise aylık 0,8 puan artışla 63,3 seviyesine yükseldiği tahmin edildi. Kompozit PMI endeksi de böylece aylık 0,5 puan artışla 53,7 değerine işaret etti. Bölge genelinde, imalat sanayi üretimi Nisan ayında özellikle artan yeni ihracat siparişleri, satın alımlarda artış, stok artırma ve yatırım harcamalarındaki artışa bağlı olarak önceki aya göre büyüme kaydetti. Almanya hariç Bölge genelinde Covid-19 kaynaklı tedbirlere rağmen hizmet sektörü 2020 yılı yaz aylarından bu yana ilk kez önceki aya göre büyüdü. Pandemide artan kısıtlamalara rağmen şirketlerin pandemiyi süreçlerine adapte edebilmeleri ve daha iyi dönemlere hazır olabilmek adına artan güven algısı, işe alımlarda artışı beraberinde getirdi. Artan talebin etkisiyle hem girdi maliyetleri hem de çıktı fiyatları yükselişini sürdürdü. Girdi maliyetlerindeki artışı tetikleyen iki unsura dikkat çekildi: Artan talep ve tedarik zincirindeki sorunlara bağlı olarak ham madde fiyatlarındaki yükseliş. Euro Bölgesinde TÜFE, Mart ayında önceki aya göre %0,9’luk sert artışla yıllık bazda %1,3 yükseliş kaydetmişti. Talep artışında devamlılık, TÜFE’nin yukarı seyrini korumasına sebep olacak.
Almanya:
Dünyanın dördüncü büyük ekonomisi olan Almanya’da hizmet ve imalat sektörleri Nisan ayında üçüncü dalga Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların etkisiyle önceki aya göre büyümüş olsalar da büyüme hızları zayıfladı. Kompozit üretim PMI endeksinin Nisan ayında aylık 1,3 puan düşüşle 56,0 seviyesine, hizmet sektörü PMI aktivite endeksinin aylık 1,4 puan düşüşle 50,1 seviyesine, imalat sektörü PMI’ın aylık 0,2 puan düşüşle 66,4 seviyesine geriledikleri tahmin edildi. İmalat sektöründe kapasite artırım hamleleri, Nisan ayında istihdamda artışı beraberinde getirdi. Tedarik zincirindeki dengesizlikler imalat maliyetlerini artırırken, hizmet sektörü fiyat artışlarında daha temkinli kaldı.
İngiltere:
Dünyanın altıncı büyük ekonomisi olan İngiltere’de imalat sanayi ve hizmet sektörleri PMI endeksleri Nisan ayında özellikle gıda ve içecek hizmeti veren işletmelerin açılmasıyla birlikte önceki aya göre hızlı artışlar kaydetti. Kompozit üretim PMI endeksinin aylık 3,6 puanlık artışla 60,0 seviyesine yükseldiği tahmin edildi, sektörlerde işe alımlar arttı. Uluslararası seyahatlerdeki sıkı kısıtlamalar turizm sektörünü olumsuz etkilemeye devam etse de imalat sektörü tarafında özellikle Euro Bölgesinden olmak üzere yeni ihracat siparişleri yılbaşından bu yana en sert yükselişini kaydetti. Öte yandan girdi maliyetleri de hızlı şekilde arttı; ülke genelinde şirketlerin yakıt faturaları, personel ücretleri, emtia fiyatları ve navlun maliyetleri Nisan ayında yükselişini sürdürdü. Bu da tüketici fiyat enflasyonunda yükselişin sürmesine işaret etti.
Japonya:
Dünyanın üçüncü büyük ekonomisi olan Japonya’da kompozit PMI endeksi Nisan ayında 50,2 seviyesi ile Ocak 2020’den bu yana ilk kez 50 seviyesinin üzerine çıkarak ekonomide önceki aya göre büyümeye işaret etti. İmalat sektörü PMI endeksinin Nisan ayında önceki aya göre 0,6 puanlık artışla 53,3 seviyesine yükseldiği, hizmet sektörü PMI endeksinin 48,3 değeri ile Mart ayında değişiklik göstermediği tahmin edildi. Dolayısıyla Nisan ayında ekonomik büyümeyi omuzlayan sektör yine imalat sektörü oldu; yeni siparişler, yeni ihracat siparişleri ve üretim önceki aya göre güçlü bir şekilde büyüme kaydetti. İstihdam tarafında zayıflık sürerken, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarında enflasyonist baskı izlenmedi.
Avustralya:
Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşemesine bağlı olarak dünyanın 14. büyük ekonomisi olan Avustralya’da hizmet ve imalat sektörleri Nisan ayında önceki aya göre büyüme kaydetti. Kompozit PMI endeksinin Nisan ayında tarihi rekor seviyesi olan 58,8 değerini aldığı tahmin edildi. Yurt içi ve yurt dışından gelen talep artışları istihdam talebini artırırken personel ücretleri de arttı. Tedarik zincirindeki kısıtlar, yüksek petrol fiyatları ve istihdam maliyetlerindeki artış girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarının yükselmesine sebep oldu. Çeyrek dönemler olarak açıklanan enflasyon 2020 yılının ilk çeyreğinde %2,2 seviyesindeyken 2020 yılını %0,9 seviyesinden kapatmıştı. Ön göstergeler enflasyonda 2021 yılı ilk çeyreğinde hızlanmaya işaret ediyor.
Temmuz ayı turizm verileri açıklanacak. 2019 yılında Türkiye’yi ziyaret eden turist sayısı aylık ortalama 3 milyon 755 bin seviyesindeyken pandemi sebebiyle Haziran 2020’de 215 bin kişi olarak kaydedildi.
25 Ağustos 2020, Salı
TCMB Ağustos ayı imalat sektörü kapasite kullanım oranı (KKO) açıklanacak. Pandemi kaynaklı kapatmaların etkisiyle Nisan ayında 61,6 seviyesine kadar gerileyen KKO, sonrasında izolasyonun esnetilmeye başlamasıyla en son Temmuz ayında 70,7 seviyesine kadar yükseldi. KKO’nun 2019 yılı genel ortalaması 75,9 olarak gerçekleşmişti.
TCMB Ağustos ayı Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) açıklanacak. Mevsimsellikten arındırılmış RKGE, Nisan ayında 62,3 seviyesine geriledikten sonra Temmuz ayında 99,4 seviyesine yükselmişti. Endeksin 100 seviyesinin üzerindeki değerler sektörde büyümeye, altındaki değerler ise daralmaya işaret ediyor. Ağustos ayı RKGE tahmininde Ağustos ayı verilerinin güncel olduğu iki veriye odaklanacağım. Bunlardan ilki talep tarafını gösteren bankacılık sektörü kredi hacmi verileri. Kredi hacmi, Temmuz ayında düşük faiz oranlarının etkisiyle hızlanma kaydetmiş, Ağustos ayının ilk yarısında ise TCMB hamlelerine bağlı olarak yavaşlama göstermişti. Dolayısıyla Ağustos ayında kredi talebinde önceki aya göre yavaşlayarak da olsa artış olduğunu görüyoruz. Bir diğer öncü ipucu da IHS Markit satın alma müdürleri endeksi (PMI) verilerinden geliyor. Geçen hafta açıklanan en büyük ticaret ortağımız olan Almanya’ya ait Ağustos ayı öncü PMI verileri imalat sektöründe özellikle Çin ve Türkiye’den gelen siparişlerdeki artışa bağlı olarak üretim ve ihracatında artış olduğu kaydedildi. Dolayısıyla imalat sektörü üretiminde aktivitenin Ağustos ayında da sürdüğünü anlıyoruz. Bu iki ipucuna göre Ağustos ayında RKGE’de iyileşme ihtimali var.
TÜİK Ağustos ayı sektörel güven endeksleri açıklanacak. Mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi önceki aya göre %20 artışla 66,7, perakende ticaret sektörü güven endeksi önceki aya göre %10 artışla 94,6, inşaat sektörü güven endeksi önceki aya göre %12 artışla 87,0 seviyesine yükselmişti. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini göstermektedir.
27 Ağustos 2020, Perşembe
TCMB ve BDDK 21 Ağustos 2020 tarihli haftalık para ve banka verilerini açıklayacak. Toplam döviz tevdiat hesapları 14 Ağustos’ta önceki aya göre 873 milyon dolar azalışla 214,7 milyar dolara gerilemiş, gerçek kişilerin yurtiçi döviz tevdiat hesapları önceki aya göre 645 milyon dolar azalışla 105,6 milyar dolar olmuştu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyon açığı 14 Ağustos’ta önceki aya göre 4 milyar dolar azalışla 4,3 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Bu düşüşte kamu bankalarının yabancı para net genel pozisyon açığının 3,7 milyar dolar azalarak 8,5 milyar dolara gerilemesi etkili oldu. TCMB uluslararası rezervleri ise aynı dönemde 3,6 milyar dolar azalışla 88,2 milyar dolar seviyesine geriledi. Bu düşüşte altın rezervlerinin önceki haftaya göre 2,4 milyar dolar azalışla 42,8 milyar dolar, brüt döviz rezervlerinin ise 1,2 milyar dolar azalışla 45,4 milyar dolar seviyesine gerilemesi etkili oldu. 14 Ağustos 2020 para ve banka verileri aşağıdaki gibidir:
28 Ağustos 2020, Cuma
TÜİK Ağustos ayı Ekonomik Güven Endeksi verilerini açıklayacak. Temmuz ayında endeks 82,2 seviyesine gerilemişti. Ekonomik Güven Endeksi’nin alt endekslerini Tüketici Güven Endeksi, Reel Kesim Güven Endeksi ve Sektörel Güven Endeksleri oluşturmaktadır. Geçen hafta açıklandığı üzere Tüketici Güven Endeksi Ağustos ayında aylık 1,3 puan azalışla 59,6 seviyesine geriledi. Bu verinin etkisinin endeks üzerinde sınırlı olacağını düşünüyorum zira Ekonomik Güven Endeksi, alt endekslerine bakıldığında Hizmet Sektörü Güven Endeksi ile görece olarak daha yakın hareket etmektedir. Dolayısıyla Salı günü açıklanacak olan Sektörel Güven Endeksleri verilerindeki seyir önemli olacak.
TÜİK, 2020 yılı Nisan-Mayıs-Haziran dönemini kapsayan Mayıs dönemi işgücü verilerini açıkladı. Mayıs döneminde işgücü sayısı Nisan dönemine göre 296 bin, istihdam ise 244 bin kişi artış kaydetti; işgücü ile istihdam arasındaki farkı gösteren işsiz sayısı ise önceki döneme göre 51 bin kişi artışla 3 milyon 826 bin kişiye yükseldi.
Kaynak: TÜİK
Eylül 2019-Nisan 2020 süresince işgücü ve istihdam sayıları aralıksız olarak gerilemişti. İşgücünün Mayıs döneminde istihdama göre daha hızlı artması sebebiyle işsizlik oranı Nisan dönemindeki %12,84’ten Mayıs döneminde %12,89 seviyesine yükseldi. 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı ise Nisan dönemindeki %24,39’dan Mayıs döneminde %24,92 seviyesine yükseldi. Tarım dışı işsizlik oranı ise aynı dönemde %14,90’dan %15,17’ye yükseldi. İşsizlik oranı, işgücü içerisindeki işsizlerin payını gösteriyor.
Kaynak: TÜİK
Sektör bazında baktığımızda, sanayi sektöründe istihdam önceki döneme göre 72 bin kişi azalışla 5 milyon 272 bin, hizmet sektöründe 573 bin kişi azalışla 14 milyon 380 bin, inşaat sektöründe 92 bin kişi artışla 1 milyon 342 bin, tarım sektöründe 380 bin artışla 4 milyon 865 bin kişi oldu. İstihdam açısından pandemiden en fazla zarar gören sektör hizmet sektörü oldu, öyle ki Mart-Mayıs dönemleri süresince hizmet sektöründe istihdam kaybı %7,9 olurken, sanayi ve inşaat sektörlerindeki kayıplar sırasıyla %5,7 ve %3,8 oldu.
Kaynak: TÜİK
Mevsimsellik etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı ise Nisan döneminde %13,80 iken Mayıs döneminde %14,00 seviyesine yükseldi. Genç işsizlik oranı da önceki döneme göre %0,30 puan artışla %26,90, tarım dışı işsizlik oranı da %0,30 puan artışla %16,40 oldu.
MÜSİAD tarafından yayınlanan sanayi ve hizmet sektörleri SAMEKS istihdam endeksi verileri ile TÜİK’in yayınladığı istihdam verilerinin aylık değişimi arasındaki yakın ilişki, Haziran ayında sanayi sektörü istihdamında hızlı bir iyileşme, hizmet sektörü istihdamındaki azalışın ise zayıflayarak sürdüğüne; Temmuz ayında ise sanayi sektörü istihdamındaki iyileşmenin devam ettiğine, hizmet sektörü istihdamında ise iyileşme işaretini veriyor.
Kanada, İrlanda, Myanmar ve bayram sebebiyle geç açıklanan Türkiye imalat sektörü PMI verileri hariç 27 ülkenin imalat sektörlerini kapsayan JP Morgan Küresel İmalat Sektörü PMI endeksi verileri Temmuz ayında sektörde önceki aya göre büyümeye işaret etti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyüme olduğunu gösteriyor.
JP Morgan Küresel İmalat Sektörü PMI Endeksi, ticaret savaşının ağırlığını hissettirdiği 2019 yılı öncesine kadar ortalama 50 seviyesinin üzerinde bulunuyordu. 2020 yılı Mart ayında KOVİD-19 kaynaklı kapatmaların etkisiyle 40 seviyesinin altına geriledikten sonra kapatmaların hafiflemeye başladığı Nisan ayıyla birlikte PMI endeksi yükselmeye başladı ve en son Temmuz ayında 50,3 seviyesi ile büyüme bölgesine girdi. Küresel olarak büyümenin tetikleyicisi tüketim ürünleri imalat sektörü olurken ara mallar ve yatırım malları imalat sektörleri alt endeksleri önceki aya göre iyileşse de daralma bölgesinde kaldılar.
JP Morgan Küresel İmalat Sektörü PMI endeksinin dikkate aldığı 27 ülkenin 13’ünde imalat sektörleri büyüme bölgesinde yer alırken 13’ü daralma bölgesinde yer aldı. İmalat sektörleri büyüme kaydeden ülkeler büyükten küçüğe doğru Brezilya, Kolombiya, Avustralya, İspanya, İngiltere, Avusturya, Polonya, Çin, Fransa, İtalya, Almanya, ABD, Tayvan oldu. İmalat sektörleri Temmuz ayında önceki aya göre en az daralandan en çok daralana göre ülkeleri sıralayalım: Yunanistan, Filipinler, Rusya, Kazakistan, Hollanda, Vietnam, Çek Cumhuriyeti, Endonezya, Güney Kore, Hindistan, Tayland, Japonya ve Meksika. İmalat sektörü önceki aya göre değişmeyerek 50 değerini alan ülke ise Malezya oldu.
Alt endeksler dikkate alındığında üretim, yeni siparişler, gelecek döneme ilişkin üretim beklentileri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları 50 seviyesinin üzerindeki değerleri ile büyüme bölgesinde yer aldı. Yeni ihracat siparişleri ve istihdam alt endekslerindeki gerileme Temmuz ayında düşük hızla da olsa sürdü. Ortalama girdi maliyetleri Temmuz ayında ortalamada son 15 ayın en yüksek artışını kaydetti. Maliyetlerin müşterilere yansıtılmasına bağlı olarak satış fiyatları altı aydan sonra ilk kez Temmuz ayında yükseldi.
Dr. Fulya Gürbüz 