21 Şubat’ta açıklanan gelişmiş ekonomiler Şubat ayı öncü PMI verilerinde hizmet sektörünün hızlandığı, imalat sektöründe daralmanın zayıfladığı hatta büyüme kaydedildiği işaretlerini aldık. Gelişmiş ekonomilerin imalat sektörü ihracat siparişleri ise zayıf seyrini korudu. Hafta başından bu yana açıklanan Türkiye’nin Şubat ayı makro-ekonomik verilerinde ise ekonomik aktivitede iyileşme işaretleri aldık.
. Ücret zamları ve EYT’nin devreye alınması tüketicilerin geleceğe yönelik maddi durum beklentisini iyileştirdi. Fiyat artışlarının satın almaları öne çektiğini de dikkate aldığımızda hane halkının dayanıklı ve yarı dayanıklı malları satın alma düşüncelerinde de iyileşme kaydedildi. Şubat ayında ihtiyaç kredi hacmindeki artışın hızlanması ve RKGE’de mevcut yurt içi siparişlerindeki artış tüketici iyimserliğini destekledi.
Kaynak: TCMB
. İmalat sektöründe yatırım harcamalarında artışa paralel olarak yatırım malı imalatı da arttı.
. İmalat sektörü ara malı üretiminde KKO’nun düşmesinde küresel imalat sektörü ihracat talebindeki azalmanın etkisi olabilir.
. İmalat sektöründe mevcut yurt içi ve ihracat siparişleri arttı.
. İmalat sektörü girdi maliyetleri ile gelecek 3 ayda satış fiyatları beklentisi aylık ve yıllık bazda düştü.
Kaynak: TCMB
. Stoklardaki artış yavaşladı.
. Hizmet sektöründe son 3 aydaki iş durumu ve son 3 aydaki hizmetlere olan talep zayıfladı.
. Perakende ticaret sektöründe gelecek 3 aya ilişkin sipariş ve satış beklentilerindeki iyimserlik azaldı.
. Hizmet sektöründe gelecek 3 aya ilişkin istihdam beklentisi arttı, perakende ticaret sektöründe beklenti zayıfladı, inşaat sektöründe kötümser beklenti zayıfladı.
Kaynak: TÜİK
Şubat ayına ilişkin olumlu makro-ekonomik sinyaller 24 Şubat’ta gerçekleştirilecek olan TCMB para politikası toplantısında %9 seviyesindeki politika faizinin düşürülmesinde etkili olabilir.
Çin hükumetinin “sıfır Covid” politikasından vazgeçmesi, ılımlı hava şartlarına bağlı olarak enerji fiyatlarının korkulan kadar yükselmemesi, sıkı finansal şartlar, talepteki azalmaya bağlı olarak tedarik sürelerinde iyileşme Ocak ayında küresel ekonomide -özellikle hizmet sektöründe- çok kötü bir resim ortaya koymadı. Geleceğe yönelik iyimserlik arttı. Açıklanan Ocak ayı PMI öncü verilerine göre;
. En büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesi’nde hizmet sektörü 6 ay sonrasında ilk kez bir önceki aya göre büyürken, imalat sektöründeki daralma yavaşladı. Düşen talebin etkisiyle tedarik zincirinde iyileşme yaşandı, girdi maliyet enflasyonu yavaşlasa da çıktı fiyat artışları hızlandı. Söz konusu hızlanmada çalışan ücretlerinde, enerji fiyatlarında ve hammadde maliyetlerindeki artış etkili oldu. Yeni siparişler azalmaya devam etti, girdi stokları ve nihai ürün stokları azaldı, istihdam arttı. Teknoloji, sağlık, ilaç ve sanayi hizmetleri sektörleri önceki aya göre büyüme kaydetti. Veriler, Euro Bölgesi’nde olası ekonomik zayıflığın (resesyon) beklendiği kadar kötü olmayabileceğine işaret etti.
Kaynak: S&P Global
. ABD’de hizmet ve imalat sektörlerinde küçülme Ocak ayında yavaşladı. Çalışan ücretlerinde yükseliş ve tedarikçilerden gelen fiyat artışları girdi maliyetlerinde baskı yarattı ancak yeni siparişleri çekebilmek adına maliyetlerdeki artış çıktı fiyatlarına benzer oranda yansıtılmadı. Hizmet sektöründe istihdam arttı, işgücü maliyetlerinde artış ve düşük iş hacmine bağlı olarak 2,5 yıl aradan sonra ilk kez imalat sektöründe işten çıkarmalar yaşandı. Satın alımlar yerine stoklardan kullanım tercih edildi.
Kaynak: S&P Global
. İngiltere’de mal ve hizmet üretimi Ocak ayında düşmeye devam etti. Hizmet üretimindeki düşüş hızlandı, imalat sektöründeki düşüş yavaşladı. Hizmet sektöründeki zayıflığın sebepleri olarak yüksek faiz oranlarına ve tüketici güvenindeki azalmaya işaret edildi. İstihdam hizmet artarken imalat sektöründe düştü. Çalışan ücret artışları girdi maliyetlerini artırdı, enerji ve emtia fiyatları ile taşıma maliyetlerindeki düşüş ise girdi maliyetlerinin daha yavaş hızla artmasına sebep oldu. Ulaştırma ve hammadde fiyatlarındaki yavaşlamanın etkisiyle ortalama çıktı fiyat enflasyonu yumuşadı.
. Japonya’da mal üretimindeki düşüş Ocak ayında yavaşladı, hizmet sektörü önceki aya göre sert büyüme kaydetti. Hizmet sektöründe yeni siparişler güçlü bir şekilde arttı, imalat sektöründe yavaş hızla düştü. Yeni ihracat siparişleri hizmet sektöründe düştü, imalat sektöründe daha sert bir düşüş kaydedildi. İstihdam ise imalat sektöründe güçlü bir şekilde artarken, hizmet sektöründe azaldı. Girdi maliyetleri imalat sektöründe zayıfladı, hizmet sektöründe hızlandı; çıktı fiyatları artış hızı ise her iki sektörde zayıfladı.
Evet, PMI verileri küresel ekonomide yavaşlama işaretleri ortaya koydu ancak beklenen kadar sert bir yavaşlama olmayacağı görünümü ağırlık kazanıyor. Dahası küresel enflasyonist baskının sürdüğünü okuduk Ocak ayı PMI verilerinde. Peki, resesyon baskısının azalabileceği, fiyat baskılarının korunduğu bir ortamda Amerikan (FED) ve Avrupa (AMB) merkez bankaları nasıl bir aksiyon alacaklar? Kesin olan -en azından yılın ilk yarısında- faiz artırımlarına devam edecekler. Cevaplaması zor olan soru ise: Faiz artırımları beklenenden daha mı yavaş yoksa daha mı hızlı olacak? Beklenti FED için daha yavaş, AMB için daha hızlı olabileceği yönünde. Böyle bir sonuç, EuroDolar paritesinin değer kazanacağı ihtimalini artırıyor. Küresel görünümün Türkiye’ye olan etkisi ise; borçlanma maliyetleri artacak, ekonomiyi yurt içi talep desteklemeye devam edecek.
Öncü PMI verilerine göre Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları olan ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere‘de iç ve dış talep Haziran ayında gerilemekle kalmayıp imalat sektörlerinde üretim önceki aya göre düştü. Bu, Türkiye’nin Haziran ayı ihracat performansı açısından olumsuz bir gelişme. Japonya‘da da imalat sektörü üretimi Haziran ayında önceki aya göre yavaşladı.
ABD’de imalat sektörü PMI endeksi 2022 yılı Haziran ayında son 23 ayın en düşüğü olan 52,4 seviyesine geriledi, imalat sektörü üretimi son iki yıldan bu yana ilk kez daraldı. PMI endeksinin 50 üzerindeki değerler sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise sektörün daraldığını gösteriyor. Hizmet sektörü PMI endeksi ise 51,6 değeri ile Mayıs ayına göre son beş ayın en zayıf büyümesini kaydetti. Artan yaşam maliyetleri ve güven kaybının etkisiyle imalat ve hizmet sektörleri siparişleri Mayıs-Haziran 2020’den bu yana ilk kez bir önceki aya göre düştü, satın alımlar geriledi. Yeni ihracat siparişleri de Haziran ayında artan enflasyon ve devam eden tedarik zinciri sorunlarına bağlı olarak Haziran 2020’den bu yana en sert düşüşünü kaydetti. Gıda, petrol, nakliye, malzeme ve çalışan ücretlerindeki artışın etkisiyle girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları önemli ölçüde artış gösterdi. Raporda, girdi maliyetlerindeki artışa rağmen firmaların müşterilerini tutabilmek amacıyla fiyat kırmaları enflasyonist baskının azalması adına önemli bir ayrıntı olduğunu ekleyelim. Elbette fiyat indirimleri tüketici enflasyonunu yavaşlatacaktır ancak firma karlılığının azalması istihdam piyasasının ve ücret artışlarının zayıflamasına sebep olacaktır.
Kaynak: S&P Global, US Bureau of Economic Analysis.
Euro Bölgesi’nde imalat sektörü PMI endeksi 2022 yılı Haziran ayında son 22 ayın en düşüğü olan 52,0 seviyesine geriledi, imalat sektörü üretimi PMI endeksi ise 49,3 değeri ile son iki yıldan bu yana ilk kez daralma bölgesine geçti. Hizmet sektörü PMI endeksi ise 52,8 değeri ile Mayıs ayına göre son beş ayın en zayıf büyümesini kaydetti. ABD’de olduğu gibi Euro Bölgesi’nde de artan enflasyonun etkisiyle yaşam maliyetlerindeki artış ve sıkılaşan finansal koşullar mal ve hizmet talebinin zayıflamasına sebep oldu. Mal siparişleri Mayıs-Haziran döneminde ardı ardına düştü, hizmet siparişleri en zayıf artışını kaydetti. Talepteki düşüşün etkisiyle satılamayan ürünlerin stok seviyesindeki artış, önümüzdeki dönemde kapasitede gerileme olasılığını ortaya koydu.
28 Mart – 1 Nisan haftasında Rusya-Ukrayna savaşı ile ilgili gelişmeler izlenecek. Mart ayı yurt içi ve küresel PMI endeksleri, imalat sektörü aktivitesindeki yavaşlama eğilimine ışık tutacak. Şubat ayında hizmet enflasyonunda artış devam edecek, ABD’de çekirdek enflasyondaki katılık Fed politikaları için ipucu verecek. Cuma günü S&P’nin yapacağı Türkiye değerlendirmesinde kredi not indirimi gelmeyecek, risklere odaklanacağız.
29 MART 2022, SALI
ŞUBAT AYI HİZMET ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (H-ÜFE) – TÜİK
Hizmet Üretici Fiyat Endeksi (H-ÜFE) Ocak ayında aylık %13,09, yıllık %71,63 artış kaydetmişti. İnşaat maliyetlerindeki artışın satış ve kira fiyatlarını, petrol fiyatlarındaki artışın da ulaştırma fiyatlarını yukarı çekmesine bağlı olarak H-ÜFE yükselmeye devam edecek.
Kaynak: TÜİK
30 MART 2022, ÇARŞAMBA
MART AYI EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK
Ekonomik güven endeksi Şubat ayında aylık 2,6 puan düşüşle 98,2 değerine gerileyerek kötümser bölgede yer almıştı. Ekonomik güven endeksindeki düşüş, tüketici, reel kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerindeki düşüşlerden kaynaklanmıştı. Mart ayında tüketici güvenindeki zayıflığın hafif azalmasına rağmen reel kesim güven endeksi ve sektörel güven endekslerindeki (hizmet, perakende ticaret ve inşaat) düşüş ekonomik güven endeksini aşağı yönlü baskılayacak.
Kaynak: TÜİK
31 MART 2022, PERŞEMBE
ABD ŞUBAT AYI KİŞİSEL TÜKETİM HARCAMALARI (PCE) FİYAT ENFLASYONU – U.S. BUREAU OF ECONOMİC ANALYSIS (BEA)
Fed’in para politikasında dikkate aldığı çekirdek PCE enflasyonu Ocak ayında aylık %0,5, yıllık %5,2 (grafikte mavi çizgi) artış kaydetmişti. Çekirdek PCE’nin Şubat ayında aylık %0,4, yıllık %5,5 artması bekleniyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MART AYI SAMEKS HİZMET VE SANAYİ ENDEKSLERİ – MÜSİAD
MÜSİAD Satın Alım Müdürleri Endeksi (SAMEKS) Şubat ayında sanayi sektöründe aylık 3,5 puan artışla 56,6, hizmet sektöründe aylık 1,4 puan artışla 51,1 seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü gösteriyor. Sanayi sektöründe yeni siparişler, girdi alımları, üretim artmış; tedarik süreçleri iyileşmeye devam etmiş, istihdam artışı yavaşlayarak da olsa sürmüştü. Hizmet sektöründe iş hacmindeki zayıflık sürmüş, girdi alımları hızlanmış, istihdam artmış, tedarik süresi iyileşmişti.
Kaynak: MÜSİAD
ŞUBAT AYI DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ – TÜİK
Genel ticaret sistemi kapsamında; ihracat Ocak ayında aylık %21 düşüşle 17 milyar 587 milyon dolar, ithalat %4,2 düşüşle 27 milyar 848 milyon dolar, dış ticaret açığı %50,7 artışla 10 milyar 256 milyon dolar olmuştu. Dış Ticaret Bakanlığı Mart ayı başında Şubat ayına ilişkin dış ticaret verilerini açıklamıştı. Buna göre; Şubat ayında ihracat bir önceki aya göre %13,7 artışla 20,0 milyar dolara, ithalat %0,1 artışla 28,1 milyar dolara yükseldi. İhracatın ithalattan daha hızlı artmasına bağlı olarak dış ticaret açığı Ocak ayındaki 10,3 milyar dolardan Şubat ayında 8,1 milyar dolara geriledi. Söz konusu iyileşme cari açığın Şubat ayında önceki aya göre 2,2 milyar dolar azalmasına sebep olacak. Şubat ayı itibariyle 12-aylık geriye dönük toplam ihracat ise 232,3 milyar dolara yükseldi. Öncü veriler (PMI, RKGE, KKO) Mart ayında ihracatta düşüş, ithalatta ise artış ihtimalini ortaya koydu.
Kaynak: Turkey Data Monitor
2021 YIL SONU TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI, TCMB
Türkiye’nin dış borç stoku 2021 yılı Eylül sonu itibarıyla 453,5 milyar dolar ile önceki çeyrek sonuna göre 7,9 milyar dolar artış kaydetmişti. Kamu sektörü ve finans dışı özel sektör 4Ç2021’de dış borcunu artırmaya devam etmişti. Kısa vadeli dış borç stoku çeyrek bazda 1,6 milyar dolar artışla 126,0 milyar dolara, orta-uzun vadeli dış borç stoku 6,3 milyar dolar artışla 327,4 milyar dolar oldu. Özel sektörün dış borç stoku 3Ç2021’de 239,4 milyar dolar ile önceki çeyreğe göre değişmedi, kamu kesiminin dış borç stoku aynı dönemde 7,9 milyar dolar yükseldi. Özel sektör finansal kesimin dış borç stoku aynı dönem 2,7 milyar dolar düşüşle 101,3 milyar dolara geriledi, özel sektör finans dışı kuruluşların dış borç stoku aynı dönemde 2,6 milyar dolar artışla 138,1 milyar dolar seviyesine yükseldi. Vade bazında bakıldığında kamu sektörü kısa vadeli dış borç stoku 0,9 milyar dolar artışla 25,6 milyar dolara, uzun vadeli dış borç stoku 7 milyar dolar artışla 162,5 milyar dolar seviyesine yükseldi. Özel sektör finans kuruluşları kısa vadeli dış borç stoku aynı dönemde 1,1 milyar dolar azalışla 33,8 milyar dolara, uzun vadeli dış borç stoku 1,5 milyar dolar azalışla 67,5 milyar dolara geriledi. Özel sektör finans kuruluşlarının kısa vadeli dış borç stoku ise 1,8 milyar dolar artışla 40,8 milyar dolara, uzun vadeli dış borç stoku ise 0,8 milyar dolar artışla 97,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. Merkez Bankasının dış borç stoku 25,8 milyar dolar ile değişiklik göstermedi. Eylül 2021 itibarıyla dış borç stokunun GSYH’ye oranı %57 seviyesinde bulunuyor. Ödemeler dengesi verilerine göre kamu ve banka hariç diğer sektörlerin Ocak ayında uzun vadeli kredi borcundan kısmen daha fazlasını borçlandığını ekleyelim.
Kaynak: Turkey Data Monitor
2021 YIL SONU KAMU KESİMİ NET BORÇ STOKU – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
2021 yılı üçüncü çeyrek sonunda (Eylül 2021) toplam kamu borç stoku brüt olarak 2 trilyon 349 milyar TL seviyesindeydi. Söz konusu tutardan, Merkez Bankasının 741 milyar TL’lik net varlıklarını, 375 milyar TL’lik kamu mevduatını ve 87 milyar TL’lik işsizlik sigortası fonu net varlıklarını çıkardığımızda Eylül sonu itibariyle net kamu borç stoku 1 trilyon 144 milyar TL (GSYH’nin %17,83’ü) olduğu ortaya çıkmıştı. 4Ç2021’de kamu net borcu artsa da GSYH’nin artmasına bağlı olarak kamu net borcunun GSYH’ye oranı (grafikte mavi çizgi) önceki çeyreğe göre geriledi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
25 MART TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 18 Mart ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre arttı. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %14-18 aralığına geriledi, TL cinsi kredi faizleri %18-30 aralığına yükseldi. TL mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 140,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,1 milyar dolar düştü, tüzel kişilerin 1,2 milyar dolar artışla 75,9 milyar dolara yükseldi, böylece yurt içi döviz mevduatları 0,1 milyar dolar artışla 216,2 milyar dolar oldu. Yurt dışı döviz mevduatları 24,9 milyar dolar ile 0,2 milyar dolar arttı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar artışla 4,8 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 108,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 42,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar azaldı,brüt döviz rezervleri 66,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,2 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar artışla 26,7 milyar dolara yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 20,7 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 197 milyon dolar ve DİBS’te 17 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
1 NİSAN 2022, CUMA
S&P TÜRKİYE KREDİ NOT DEĞERLENDİRMESİ – STANDARD & POOR’S
Kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Aralık 2021’de Türkiye’nin döviz cinsinden kredi notunu “B+” ve yerel para birimi cinsinden kredi notunu “BB-“ olarak teyit etmiş, kredi notu görünümünü “durağan”dan “negatif”e çevirmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MART AYI TÜRKİYE VE KÜRESEL İMALAT SEKTÖRLERİ PMI ENDEKSLERİ – IHS MARKIT, İSO
İSO ve IHS Markit verisine göre Türkiye imalat sektörü PMI (satın alma müdürleri) endeksi Şubat’ta aylık 0,1 düşüşle 50,4 seviyesine gerilemişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü gösteriyor. Şubat ayında enerji kesintileri imalat sektörü üretimini yavaşlatmış, ihracattaki artışa rağmen toplam yeni siparişler ivme kaybetmiş, birikmiş işlerdeki artışla birlikte istihdam da artışını sürdürmüştü. TL’deki değer kaybı; ham madde, enerji, nakliye fiyatları ile ücretlerdeki artışa bağlı olarak girdi maliyetleri Şubat’ta keskin bir şekilde artmaya devam etmiş, firmalar satış fiyatlarını belirgin bir şekilde artırmıştı. Küresel bazda ise JP Morgan Küresel Hizmet Sektörü İş Aktivitesi Endeksi Şubat ayında aylık 2,9 puan artışla 53,9 seviyesine, JP Morgan Küresel İmalat Sektörü PMI Endeksi aylık 0,4 puan artışla 53,6 seviyesine yükselmişti. Mart ayı IHS Markit öncü verilerine göre Euro Bölgesinde imalat ve hizmet sektörlerindeki büyüme önceki aya göre yavaşladı, başta otomotiv olmak üzere ihracat siparişleri düştü, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları hızlı arttı. İngiltere’de hizmet ve imalat sektöründe üretim artışı ile imalat sektöründe ihracat siparişleri önceki aya göre yavaşladı, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları sert artış kaydetti. Japonya’da imalat sektöründe üretim önceki aya göre arttı, hizmet sektöründeki küçülme yavaşladı, ihracat siparişleri düştü, enflasyonist baskılar arttı. ABD’de ise hizmet ve imalat sektörlerinde üretim, istihdam, yurt içi ve ihracat siparişlerinde artış önceki aya göre hızlandı, girdi maliyetleri sert yükseldi, çıktı fiyatlarındaki artış ılımlı kaldı. Özellikle en büyük ticaret ortağımız olan Avrupa’da imalat sektörünün Mart ayında zayıflaması, Türkiye’nin ihracatında önemli bir artışa işaret etmiyor. Ticaret Bakanlığı Nisan ayının ikinci iş gününde Mart ayı dış ticaret verilerini açıklayacak.
Kaynak: İSO, IHS Markit
ABD MART AYI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ – BUREAU OF LABOR STATISTICS
ABD’de Ocak ayında %4 olan işsizlik oranı Şubat ayında %3,8 seviyesine gerilemişti. Ekonomiye 678 bin yeni istihdam (beklenti 400 bin kişi) sağlanmış, ortalama saatlik kazançlar yıllık %5,13 artışla 31,58 dolara yükselmişti (Ocak: 31,57 dolar).
IHS Markit, Haziran ayı küresel imalat ve hizmet sektörlerine ilişkin ilk tahminlerini yayınladı. Kurum, her ayın dördüncü haftasında mevcut ayın ABD, Avustralya, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya hizmet ve imalat sektörlerinden ilk tahminlerini yayınlıyor. Haziran ayı raporlarında, Avustralya ve Japonya’nın Covid-19 kısıtlamaları ve tedarik zincirindeki sorunlardan olumsuz etkilendiğini, diğer bahsi geçen ekonomilerde ise aktivitenin hızlandığını, kötüleşmeye devam eden tedarik zinciri sorunlarına bağlı olarak artan talebi karşılamakta yetersiz kalınması sebebiyle stokların azaldığını ve enflasyonist baskının arttığını okuduk.
Aşılamada hızlanmanın ve beraberinde Covid-19 kısıtlamalarının gevşetilmesinin sonucu olarak Haziran ayı hizmet ve imalat sektörleri satın alma müdürleri endeksleri (PMI) hızlı bir iyileşmeye işaret etti. Almanya’da özellikle hizmet sektöründeki hızlanma ve artan ihracat siparişleri imalat sektörünün de önceki aya göre büyümesini destekleyen faktörler oldu. Hizmet ve imalat sektörlerindeki büyüme istihdamın da artmasına sebep oldu. Talep artışları hem girdi maliyetlerinde hem de çıktı fiyatlarında artışı beraberinde getirirken özellikle hizmet sektöründeki fiyat artışları daha sert olarak gözlendi. Tedarik süreleri dikkate alındığında pandeminin ilan edildiği Mart 2020’den bu yana Almanya’da Haziran ayında bir ilk yaşandı: Tedarik süreleri önceki aya göre kısaldı.
Fransa raporunda ise hizmet ve imalat sektörlerindeki Haziran ayında üretim ve istihdamda kaydedilen büyümeye, fiyatlar tarafında da artışa ek olarak ihracat siparişlerinin son beş aydır artışını koruduğu notunu okuduk. Almanya’nın aksine Fransa ve diğer ekonomilerin tedarik sürelerinde artış söz konusu.
Euro Bölgesi genelinde Haziran ayına ilişkin gelişmeler ise şöyle sıralanıyor: Özellikle seyahat kısıtlamalarının gevşetilmesiyle talep tarafındaki hızlanma imalat sektörü üretiminin önüne geçti, söz konusu büyüme istihdam ve enflasyonist baskılarda artışı beraberinde getirdi, tedarik süreleri uzadı, stoklar azaldı, hizmet sektöründe en hızlı büyümeyi Almanya kaydetti. Raporda, Avrupa ve küresel bazda artan talep artışına karşın hem hammadde hem de nitelikli işgücü yetersizliğinin önümüzdeki aylarda fiyatlar üzerindeki baskıyı artırmaya devam edeceği vurgulandı.
Euro Bölgesi’nden ayrılan İngiltere’de de Haziran ayında üretim, istihdam ve enflasyon baskılarındaki artış sürdü. Raporda, nitelikli istihdamdaki yetersizliğin ücret artışlarını beraberinde getirdiği ve enflasyon üzerinde yapışkanlık yarattığına dikkat çekiliyor. Talep tarafında ise, Euro Bölgesine benzer olarak yurt içi talepteki artış hızı ihracat siparişlerinin üzerinde seyretti.
Amerika kıtasına geçtiğimizde, Avrupa’ya benzer olarak ABD hizmet ve imalat sektörlerinde artan siparişler nitelikli istihdam bulmada zorluklara sebep oluyor. Fiyatlar tarafında, imalat sektörü hammadde ve yakıt maliyetlerine; hizmet sektörü ise ücret artışları, artan ulaştırma ve yakıt maliyetlerine dikkat çekiyor.
Dr. Fulya Gürbüz 