5 – 9 Aralık haftasında, Kasım ayına ilişkin olarak TÜFE’de hafif gerileme beklenirken, nakit bütçe dengesi detaylarına odaklanacağız.
5 ARALIK 2022, PAZARTESİ
KASIM AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Eylül 2022’de TÜFE aylık %3,54, yıllık %85,51 artış kaydetmiş yurt içi üretici maliyetleri (Yİ-ÜFE) ise aylık %7,83, yıllık %157,69 artmıştı. Bloomberg HT Kasım ayı anketine göre TÜFE’de aylık %2,85, yıllık %84,33 artış bekleniyor. Ankete göre profesyoneller TÜFE’nin 2022 yılını ortalama %68,60 seviyesinden kapatacağını öngörüyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
KASIM AYI REEL FAİZ ORANI – TURKEY DATA MONITOR
Turkey Data Monitor hesaplamalarına göre 2022 yılı Ekim ayında 12-ay geriye dönük gerçekleşen eksi reel faiz %37,81 seviyesine yükselirken, 12-ay ileriye dönük beklenen eksi reel faiz %16,0 seviyesine geriledi. Reel faizin eksi olması menkul kıymetten (söz konusu hesaplamada gösterge devlet tahvilin getirisi dikkate alınıyor) elde edilen getirinin aynı dönemde meydana gelen enflasyon seviyesinin altında kalması anlamına geliyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
6 ARALIK 2022, SALI
KASIM AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB
Ekim 2022’de TÜFE bazlı REDK aylık 1,4 puan artışla 55,7 seviyesine yükselmişti. REDK, Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre Türk lirasının reel ağırlıklı ortalama değeridir. TCMB söz konusu ağırlıkları ikili ticaret akımları kullanarak belirliyor. Endeksin 100 altındaki değerler, Türk lirasının ticaret yaptığı ülkelerin para birimlerine karşı değer kaybettiği anlamına geliyor.
Kaynak: TCMB
7 ARALIK 2022, ÇARŞAMBA
KASIM AYI HAZİNE NAKİT DENGESİ – TCMB
Hazine nakit bütçesi 2022 yılı Ekim ayında 238,9 milyar TL gelir, 311,1 milyar TL gider kaydetmiş, böylece 72,2 milyar TL’lik nakit bütçe açığı oluşmuştu. Son 12 ayda 222,2 milyar TL’lik nakit bütçe açığına karşılık Hazine 273,9 milyar TL’lik net borçlanma gerçekleştirirken, banka hesabı 57,0 milyar TL aktarım yapmıştır. 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde ise 160,3 milyar TL’lik nakit bütçe açığına karşılık Hazine 287,1 milyar TL’lik net borçlanma gerçekleştirdi, banka hesabına 131,3 milyar TL aktarım yaptı.
Kaynak: Turkey Data Monitor
8 ARALIK 2022, PERŞEMBE
HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (2 ARALIK) – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 2022 yılının 18 Kasım ile biten haftasında piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre hafif geriledi. Bir önceki haftaya göre TL cinsi mevduat hafif gerilerken TL cinsi krediler artışını sürdürdü, kur korumalı mevduat hacmi ise önceki haftaya göre hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %14-22, TL cinsi kredi faiz oranları ortalama %16-31 aralığında. Yabancı para cinsi kredi hacmi önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düşüşle 133,4 milyar dolara geriledi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 123,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2 milyar dolar düştü, tüzel kişilerin 81,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 3,5 milyar dolar geriledi, böylece bankacılık dışı yurt içi DTH haftalık 5,5 milyar dolar düşüşle 204,9 milyar dolara geriledi. Bankacılık dışı yurt içi toplam DTH hacmi en son 24 Aralık 2021’de 239 milyar dolar ile zirve yapmıştı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyon fazlası ise 3,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,8 milyar dolar düştü. Merkez Bankasında tutulanuluslararası rezervler 122,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düştü; altın rezervleri 42,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi, brüt döviz rezervleri 79,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar düştü. Merkez Bankasınınnet rezerv açığı 49,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar geriledi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 27,7 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 2,1 milyar dolar arttı. Aynı hafta, yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 24 milyon dolarlık net alış, DİBS’te 9 milyon dolarlık net alış yaptı, böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 3,5 milyar dolarlık, DİBS’te ise 2,5 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.
31 Ekim – 4 Kasım haftasında, Ekim ayına ilişkin olarak enflasyonda ve negatif reel faizde yükseliş, Türkiye imalat sektörü PMI endeksinde gerileme olasılığı var. Ekim ayı İSO ve MÜSİAD verileri imalat ve hizmet sektörlerinde yılın son çeyreğine ait ipuçları verecek. Söz konusu ipuçları Ekim ayı dış ticaret verileriyle uyumlu olup olmadığını gösterecek. Amerikan ve İngiltere merkez bankalarından 75’er baz puanlık artırım bekleniyor.
31 EKİM 2022, PAZARTESİ
EKİM AYI SAMEKS SANAYİ VE HİZMET ENDEKSLERİ – MÜSİAD
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi, 2022 yılı Eylül ayında, bir önceki aya göre 5,9 puan artışla 56,8 seviyesine, Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi ise aylık 1,6 puan artışla 51,1 seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor. Sanayi endeksinde Eylül ayındaki artışta itici güç yeni siparişler alt endeksinin aylık 8,3 puan artışla 56,1 seviyesine yükselmesiydi. Satın alımlar ve üretim artarken tedarikçilerin teslimat süresi iyileşti. Eylül ayında hizmet endeksindeki iyileşmenin tetikleyicisi ise girdi alımlarındaki artış oldu. Söz konusu gelişme stok seviyesinin artmasına sebep oldu. Öte yandan Eylül ayında her iki sektörde istihdam geriledi.
Eylül ayında JP Morgan küresel imalat sektörü PMI endeksi aylık 0,5 puan düşüşle 49,8 seviyesine gerilemiş, küresel hizmet sektörü PMI endeksi ise aylık 0,7 puan artışla 50,0 seviyesine yükselmişti. Türkiye’nin ise imalat sektörü Eylül ayında peş peşe yedinci ay daralmaya devam etmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor. Geçen hafta S&P Global Ekim ayı ABD, Avustralya, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’nın öncü PMI verilerini açıkladı. Buna göre ABD’nin, Euro Bölgesi’nin ve İngiltere’nin imalat ve hizmet sektörleri Ekim ayında daraldı; Japonya’nın her iki sektörü önceki aya göre büyüdü, Avustralya’nın ise imalat sektörü önceki aya göre büyürken hizmet sektörü daralma kaydetti. Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları olan ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere’deki olumsuz seyrin Türkiye imalat sektörü PMI endeksine de olumsuz yansımaya devam edeceği söylenebilir.
Kaynak: S&P Global, İSO
EKİM AYI İTO ENFLASYON VERİLERİ – İTO
İTO verilerine göre Eylül ayında İstanbul’da; perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi aylık %6,06, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları indeksi ise %2,94 artış kaydetmiş, yıllık artışlar sırasıyla %107,42 ve %98,17 olarak gerçekleşmişti. Yıllık İTO enflasyonu (grafikte mavi çizgi) ile TÜFE (kırmızı çizgi) arasındaki makas Mart 2022’den bu yana aralıksız açılıyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
2 KASIM 2022, ÇARŞAMBA
ABD MERKEZ BANKASI (FED) POLİTİKA FAİZİ KARARI – federalreserve.gov
Fed, politika faizini belirlerken çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları Fiyat Endeksi’ndeki (PCE) eğilimi dikkate almaktadır. Çekirdek PCE enflasyonunun yukarı yönlü seyri (grafikte mavi çizgi) ve işsizlik oranındaki (siyah çizgi) düşüş dikkate alındığında Fed’in 2 Kasım tarihli toplantısında faiz artışına gitmesi şaşırtıcı olmayacaktır. Her ne kadar Fed Mart-Eylül döneminde toplam 300 baz puanlık faiz artışı gerçekleştirse de hem çekirdek PCE hem de çekirdek TÜFE artmaya devam ediyor. Nitekim vadeli işlemler piyasası verileri Fed’in 2 Kasım’da %81 ihtimalle politika faiz aralığını 75 baz puan artışla %3,75-%4,00 aralığına yükselteceği fiyatlanıyor.
Kaynak: TRADINGECONOMICS.COM
EKİM AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TİCARET BAKANLIĞI
Eylül ayında 22,6 milyar dolarlık ihracat, 32,2 milyar dolarlık ithalat gerçekleşmiş böylece 9,6 milyar dolarlık dış ticaret açığı kaydedilmişti. 2022 yılının ilk 9 ayında toplamda 252,5 milyar dolarlık ihracat, 349,4 milyar dolarlık ithalat, 96,9 milyar dolarlık dış ticaret açığı kaydedildi.
Kaynak: TÜİK
AĞUSTOS AYI FİNANSAL KESİM DIŞINDAKİ FİRMALARIN DÖVİZ POZİSYONU – TCMB
Temmuz 2022’de finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları aylık 5,2 milyar dolar artışla 171,6 milyar dolara yükselmiş, döviz yükümlülükleri aylık 2,0 milyar dolar düşüşle 262,9 milyar dolara gerilemişti. Böylece sektörü Net Döviz Pozisyonu Açığı (grafikte kırmızı çubuklar) aylık 7,2 milyar dolar düşüşle Temmuz ayında 91,3 milyar dolara gerilemişti. Sektörün Kısa Vadeli Net Döviz Pozisyonu Fazlası (siyah çizgi) ise Temmuz ayında aylık 6,2 milyar dolar artışla 68,6 milyar dolara yükselmişti.
Kaynak: TCMB
3 KASIM 2022, PERŞEMBE
İNGİLTERE MERKEZ BANKASI (BOE) POLİTİKA FAİZİ KARARI – bankofengland.co.uk
İngiltere’de çekirdek TÜFE’nin yıllık artışı Eylül ayında tarihi zirvesine çıkarken, işsizlik oranı Ağustos ayında 1974 yılından bu yana en düşük seviyesine gerilemişti. BoE yükselen enflasyonist baskıya bağlı olarak Aralık 2021-Eylül 2022 döneminde politika faizini 215 baz puan artışla %2,25 seviyesine yükseltti. Piyasalarda BoE’nin 75 baz puan artırımla politika faizini %3,0 seviyesine yükseltmesi bekleniyor.
Eylül ayında BM Gıda Fiyat Endeksi aylık bazda %1,1 düşerken, yıllık artış %5,5 seviyesine yavaşlamıştı.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Eylül ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık %83,45, aylık %3,08 artış kaydetmişti. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %151,50, aylık %4,78 artmıştı. Foreks anketine göre Ekim ayında TÜFE’nin ortalama aylık %3,6, yıllık % 85,6 artması bekleniyor. Geçen hafta Türk-İş, Ankara’da açlık sınırının Ekim ayında aylık %2,48 artışla 7.425 TL’ye, yoksulluk sınırının 24.186 TL’ye yükseldiğini duyurmuştu.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI REEL FAİZ ORANI – TURKEY DATA MONITOR
Turkey Data Monitor hesaplamalarına göre Eylül ayında 12-ay geriye dönük gerçekleşen reel faizin eksi %37,7’ye yükselmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (28 EKİM) – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 2022 yılının 21 Ekim ile biten haftasında piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre hafif yükseldi. TL cinsi mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre yatay kaldı. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %14-20, TL cinsi kredi faiz oranları ortalama %17-32 aralığında. Yabancı para kredi hacmi düşüşünü sürdürerek 132,5 milyar dolara geriledi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 126,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar geriledi, tüzel kişilerin 87,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar arttı, böylece bankacılık dışı yurt içi DTH 214,0 milyar dolara yükseldi. Bankacılık dışı yurt içi toplam DTH hacmi en son 24 Aralık 2021’de 239 milyar dolar ile zirve yapmıştı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 4,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi. Merkez Bankasında tutulanuluslararası rezervler 114,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,0 milyar dolar geriledi; altın rezervleri 38,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar düştü, brüt döviz rezervleri 75,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar düştü. Merkez Bankasınınnet rezerv açığı 59,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 23,1 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,8 milyar dolar arttı. Aynı hafta, yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 63 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 11 milyon dolarlık net satış yaptı, böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 3,7 milyar dolarlık, DİBS’te ise 2,4 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
4 KASIM 2022, CUMA
EKİM AYI ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ – U.S. BUREAU OF LABOR STATISTICS
ABD’de işsizlik oranı Eylül ayında %3,5 seviyesine gerilemiş, ortalama saatlik kazançlar yıllık %4,98 artış kaydederek son 9 ayın en düşük artışını kaydetmişti. Piyasalarda işsizlik oranının %3,6’ya yükselmesi, ortalama saatlik kazançların yıllık %4,7 artması bekleniyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB
Eylül ayında TÜFE bazlı REDK aylık %3,1 artışla 54,51 seviyesine yükselmişti.
5 – 9 Eylül haftasında, Ağustos ayına ilişkin olarak enflasyonda yükseliş, reel faizde düşüş, ABD ekonomisinde ılımlı bir seyir, Avrupa Merkez Bankasından faiz artırımı göreceğiz. Ağustos ayı Hazine nakit dengesi, merkezi yönetim bütçe dengesi için önemli bir gösterge olacak.
5 EYLÜL 2022, PAZARTESİ
AĞUSTOS AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Dolar/TL kurunun %2,14 arttığı Temmuz 2022’de tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %2,37, yıllık %79,6 artmış; yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise aylık %5,17, yıllık %144,61 artış kaydetmişti. Ağustos ayında Dolar/TL aylık %3,55 arttı. AA Finans’ın enflasyon anketine göre Ağustos ayında TÜFE’de aylık ortalama %2,27’lik artış (yıllık %81,65) bekleniyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
AĞUSTOS AYI REEL FAİZ ORANLARI – TURKEY DATA MONITOR (TDM)
TDM hesaplamalarına göre Temmuz 2022’de 12-ay geriye dönük gerçekleşmiş reel faiz eksi %31,5, 12-ay ileriye dönük beklenen reel faiz ise eksi %12,3 seviyesindeydi. Ağustos ayında tahvil faizlerindeki düşüşe rağmen enflasyondaki yükseliş, reel faizdeki düşüşün devam etmesine sebep olacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
6 EYLÜL 2022, SALI
AĞUSTOS AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU – TCMB
Temmuz 2022’de reel efektif döviz kuru endeksi (grafikte kırmızı çizgi) aylık 0,9 yüzde puanlık artışla 54,0 seviyesine yükselmişti.
13 Temmuz’da yayınlanan ve 23 Mayıs-5 Temmuz dönemini kapsayan 2022 yılı beşinci Bej Kitap raporunda 12 ekonomik bölgede ekonomik aktivitenin ılımlı bir büyüme kaydettiği, bazı bölgelerden talepte yavaşlama işaretleri gelirken, 5 bölgede artan resesyon riskine dikkat çekildi. Çoğu bölgede yüksek gıda ve benzin fiyatlarına bağlı olarak tüketici harcamaları hafifledi, düşük stok sebebiyle yeni otomobil satışlarında cansızlık sürdü. Turizmde canlanma kaydedildi. İmalat tarafında tedarik zinciri sıkıntıları ve emek kıtlığı üretim üzerindeki baskının sürmesine sebep oldu. Finans dışı sektörde talep artışı ve beklentileri aşan gelirlere işaret edildi. Yüksek konut kredi faizlerinin yarattığı alım gücüne yönelik endişeler konut talebini zayıflattı, ticari gayrimenkul pazarı yavaşladı. Geleceğe yönelik ekonomik büyüme görünümü beklentileri zayıflamaya devam etti. Raporda; imalat ve inşaat sektörlerinde işçi talebinde zayıflama ile ücret artışlarında yavaşlama beklentileri yer almıştı. Tüm bölgelerde gıda, emtia ve enerji fiyatlarına (özellikle yakıt) bağlı olarak güçlü fiyat artışları rapor edilirken bölgelerin dörtte üçünden kereste ve çelik fiyatlarında yumuşama sinyalleri geldi. Talepte gerileme endişelerine rağmen fiyat baskılarının yılsonuna kadar sürmesi bekleniyor. Temmuz ve Ağustos aylarında ABD’de imalat sektöründe büyüme yavaşlama kaydederken, Temmuz ayında yıllık enflasyon hafif yavaşladı. Temmuz ayında dayanıklı mal siparişleri önceki aya göre düşerken, sanayi üretimi önceki aya göre hafif yükseldi. İstihdam, Temmuz ve Ağustos aylarında artış kaydetti. Ortalama saatlik kazançlardaki aylık artış Ağustos ayında son dört ayın en düşüğüne geriledi. Ocak-Haziran döneminde minimum %0,4, maksimum %2,7’lik aylık artış kaydeden perakende satış endeksi Temmuz ayında önceki aya göre değişiklik göstermedi. Hizmet sektörü PMI endeksi ise Temmuz ve Ağustos aylarında daralma kaydetti. Üretici maliyetleri enflasyonu Temmuz ayında aylık %0,2’lik artışla yılın en düşük artışını kaydetti. Dolayısıyla bu hafta yayınlanacak olan yılın altıncı Bej Kitap raporunda ABD’de ekonomik büyümede zayıflık işaretlerinin arttığına yönelik sinyaller alabiliriz.
AĞUSTOS AYI HAZİNE NAKİT BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Temmuz 2022’de nakit bütçe dengesi 92,8 milyar TL açık vermiş; Hazine söz konusu açığın finansmanı çerçevesinde 37,5 milyar TL net borçlanma gerçekleştirmiş, döviz hesabından 11,2 milyar TL kur kazancı elde edilmiş, kalan 54,7 milyar TL’lik kısım ise TCMB’de bulunan hesabından kullanılmıştı.
Kaynak: Turkey Data Monitor
8 EYLÜL 2022, PERŞEMBE
AVRUPA MERKEZ BANKASI (AMB) PARA POLİTİKASI TOPLANTISI – ecb.europa.eu/home
Ağustos ayında TÜFE’nin tarihi zirvesi olan yıllık %9,1 seviyesine yükseldiği Euro Bölgesinde AMB Temmuz ayı toplantısında politika faizini 50 baz puanlık artışla %0,5 seviyesine yükseltmiş, %2 olan enflasyon hedefine ulaşabilmek adına ek faiz artırımlarının sinyalini vermişti. AMB iyileşen ekonomik aktiviteye ek olarak Rusya-Ukrayna savaşının da tetiklediği yüksek enflasyona karşı Mart 2022’den bu yana bilançosunu küçültmeye başlamıştı. Nitekim hanehalkı kredi hacminde Temmuz ayında kaydedilen yavaşlama AMB’nin fren mekanizmasının çalıştığına işaret etti. 29 Ağustos tarihli konuşmasında AMB baş ekonomisti Philip Lane enflasyon dinamiklerindeki yüksek belirsizliğe vurgu yaptı. Piyasa profesyonelleri AMB’nin Eylül toplantısında minimum 50 baz puanlık artış öngörüyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (2 EYLÜL) – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 2 Eylül ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre hafif arttı. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %15-19 aralığına geriledi, TL cinsi kredi faiz oranları %18-34 seviyesine geriledi. TL mevduat ve kredi hacimleri önceki haftaya göre yatay kaldı. Yabancı para kredi hacmi ise haftalık %0,9 düşüşle 137,0 milyar dolar oldu. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 130,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar azaldı, tüzel kişilerin 82,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar düştü, böylece bankacılık dışı yurt içi döviz mevduatları haftalık 1,2 milyar dolar düşüşle 212,7 milyar dolara geriledi. Yurt dışı döviz mevduatları 27,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre yatay kaldı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar artışla 4,2 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 111,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar geriledi; altın rezervleri 40,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre yatay kaldı, brüt döviz rezervleri 70,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar azaldı. Merkez Bankasınınnet rezerv açığı önceki haftaya göre 3,1 milyar dolar artışla 56,8 milyar dolara yükseldi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 20,9 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 32 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 14 milyon dolarlık net satış yaptı, böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 2,9 milyar dolarlık, DİBS’te 2,1 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.
1 – 5 Ağustos haftasında, Temmuz ayına ilişkin olarak TL’deki değer kaybına bağlı olarak enflasyon oranlarında yükseliş, reel efektif döviz kurunda bozulma, gerileyen küresel tarım emtia fiyatlarının etkisiyle BM küresel gıda fiyatlarında düşüş, Türkiye dahil küresel imalat sektörü PMI verilerinde küçülme görebiliriz. İngiltere Merkez Bankasından 25-50 baz puan arasında faiz artışı bekleniyor. Mayıs ayı finansal kesim dışı net döviz pozisyonu, Temmuz ayı nakit bütçe dengesi ve ABD işgücü verileri takip edilecek.
1 AĞUSTOS 2022, PAZARTESİ
TEMMUZ AYI KÜRESEL İMALAT SEKTÖRÜ PMI VERİLERİ – S&P GLOBAL
Temmuz ayı öncü verilerine göre küresel öncü PMI verileri Euro Bölgesi, ABD ve İngiltere imalat sektörlerinde üretim, yerel ve ihracat siparişlerinde düşüş, girdi ve çıktı fiyatlarında yükselişe işaret etmişti. Çin resmi imalat sektörü PMI verileri Temmuz ayında artan Covid-19 vakaları ve akabinde kapatmalara bağlı olarak üretim, yeni siparişler, yeni ihracat siparişleri, satın alımlar ve istihdamın önceki aya göre düştüğüne işaret etti. Çin resmi hizmet sektörü Temmuz ayı PMI verisi ise yavaşlayarak da olsa artışını sürdürdü.
İstanbul Sanayi Odası ve S&P Global’den elde edilen Haziran ayı imalat sektörü PMI endeksi 48,1 seviyesine gerileyerek daralmaya devam etmişti. PMI verileri, imalat sektöründe zorlu bir talep ortamına işaret etmiş; yeni siparişler, üretim ve satın alma faaliyetleri ivme kaybetmiş, istihdam ise artmaya devam etmişti. Girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatlarında enflasyon yüksek seyrini korumuştu. Geçen hafta açıklanan verilere göre dayanıklı tüketim malı ve yatırım malları imalatında kapasite kullanım oranları önceki aya göre dikkate değer artışlar gösterdi. Bunda perakende ticarette son üç aylık iş hacminde (satışlarda) artış olması ve mevcut mal stoklarında hafif artış olması etkili oldu. SAMEKS endeksleri de Temmuz ayında hizmet sektörü satın alımlarında hızlanma ve stoklarında azalmaya işaret etse de imalat sektörü üretimi ve yeni siparişlerinde sert düşüş var. Dolayısıyla Temmuz ayında hizmet sektöründeki talep artışının imalat sektörünü desteklediğini anlıyoruz. Söz konusu gelişmenin İSO imalat PMI verisiyle desteklenip desteklenmediğini takip edeceğiz.
Nisan 2022’de varlıklar aylık 0,3 milyar dolar artışla 164,6 milyar dolara, yükümlülükler aylık 5,9 milyar dolar azalışla 269,6 milyar dolara gerilemişti. Böylece sektörün Net Döviz Pozisyonu Açığı aylık 6,2 milyar dolar düşüşle 105,0 milyar dolar olmuştu. Sektörün kısa vadeli döviz varlıkları 143,5 milyar dolar ile önceki aya göre değişmezken kısa vadeli döviz yükümlülükleri 2,4 milyar dolar artışla 83,0 milyar dolara yükselmişti. Böylece, sektörün kısa vadeli net döviz pozisyonu fazlası aylık 2,3 milyar dolar düşüşle 60,6 milyar dolara geriledi. Sektörün kısa vadeli döviz yükümlülüklerinin toplam döviz yükümlülüklerine oranı ise Nisan ayında %30,8’lik değeriyle 2013 yılı seviyelerine yükseldi. TCMB tarafından açıklanan veriye göre yükümlülükler “yurt içi finansal kesim ve yurt dışında yerleşiklere karşı önceden belirlenmiş bir vadede anapara ve/veya faiz ödemesi gerektiren döviz cinsinden ve dövize endeksli yükümlülükleri” kapsarken, varlıklar “döviz cinsinden ve dövize endeksli varlıklar” olarak tanımlanmaktadır.
Kaynak: TCMB
3 AĞUSTOS 2022, ÇARŞAMBA
TEMMUZ AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Dolar/TL’nin %9’a yakın artış kaydettiği Haziran ayında TÜFE, gıda ve ulaştırma fiyatlarının öncülüğünde aylık %4,95, yıllık %78,62 artış kaydetmişti. Dolar/TL’nin %2,1 artış kaydettiği Temmuz ayında TÜFE’nin Reuters anketine göre aylık ortalama %2,9, yıllık ortalama %80,5 artması beklenirken, yıl sonu TÜFE beklentisi %70 oldu. TCMB’nin yılın üçüncü Enflasyon Raporunda 2022 sonu TÜFE tahmini %60,4’e yükseltildi. Yurt içi üretici fiyatları enflasyonu (Yİ-ÜFE) ise Haziran ayında aylık %6,77, yıllık %138,31 artış kaydetmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
TEMMUZ AYI REEL FAİZ ORANLARI – TURKEY DATA MONITOR
Turkey Data Monitor hesaplamalarına göre Haziran 2022’de 12-ay geriye dönük gerçekleşen reel faiz eksi yüzde 29,55’e, 12-ay ileriye dönük beklenen reel faiz ise eksi yüzde 8,75’e yükselmişti.
Ticari bankaların BOE’de tuttukları mevduat için BOE’nin ödediği faiz oranını gösteren politika faizi artan enflasyonist baskıların etkisiyle 15 Haziran tarihli toplantısında 25 baz puan artışla %1,25’e yükseltilmişti. Ekim 2021’den bu yana aralıksız yükselen tüketici fiyat enflasyonu (TÜFE) Haziran 2022’de tarihi zirve olan yıllık %9,4 seviyesine yükseldi. Temmuz ayı öncü PMI verileri, girdi maliyetlerindeki artış hızının son 18 ayın en düşük artış hızını kaydettiğine işaret etti. BOE, Ekim 2022’de TÜFE’nin %11 seviyesini geçeceğini tahmin ediyor. Orta vadede %2 enflasyon hedefine ulaşana kadar BOE son toplantısında, gelecek toplantılarda mevcut verilere göre hareket edeceğini vurguladı. Piyasalardaki beklenti BOE’den 25-50 baz puan arasında artırım olacağı yönünde.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre BM Gıda Fiyat Endeksi Haziran ayında aylık %2,3 düşüşle 154,2 seviyesine gerilemişti. Aylık bazda bitkisel yağlar %7,6, tahıl fiyatları %4,1, süt ve süt ürünleri fiyatları %4,1, şeker fiyatları %2,6, düşmüş; et fiyatları %1,7 yükselmişti. Temmuz ayında tarım ürünleri arzındaki artışın etkisiyle tarım emtia fiyatlarında genel olarak aşağı yönlü hareketin sürdüğünü gördük. Söz konusu etki BM Gıda Fiyat Endeksinin düşmesine sebep olabilir.
Kaynak: Food and Agriculture Organization of the UN
TEMMUZ AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB
2003 baz yılı TÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Haziran ayında aylık 2,2 puan düşüşle 53,3 seviyesine gerilemişti. Endeks tarihi düşük seviyesini 47,8 değeri ile Aralık 2021’de kaydetmişti. Temmuz ayında %2’nin üzerinde artış kaydeden Dolar/TL dikkate alındığında REDK’de düşüşün devam etmesi beklenebilir. TCMB açıklamasına göre nominal efektif döviz kuru, “Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, Türk lirasının ağırlıklı ortalama değeridir ve ağırlıklar ikili ticaret akımları kullanılarak belirlenmektedir”. Reel efektif döviz kuru ise TCMB tarafından “nominal efektif döviz kurundaki nispi fiyat etkileri arındırılarak” hesaplanmaktadır.
Kaynak: TCMB
HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (29 TEMMUZ) – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 22 Temmuz ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre %1 üzerinde büyürken, dolaşıma çıkan para son 2 haftadır geriliyor. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %16-21 aralığına yükseldi, TL cinsi kredi faiz oranları %18-35 aralığına yükseldi. TL mevduatları önceki haftaya göre %2,1, kredi hacmi %1,0 artış kaydetti. Yabancı para kredi hacmi ise haftalık 1,1 milyar dolar artışla 142,2 milyar dolara yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 131,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar yükseldi, tüzel kişilerin 78,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar arttı, böylece yurt içi döviz mevduatları haftalık 0,7 milyar dolar artışla 210,3 milyar dolar oldu. Yurt dışı döviz mevduatları 26,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar arttı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar artışla 3,6 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 98,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar geriledi; altın rezervleri 38,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,8 milyar dolar geriledi, brüt döviz rezervleri 59,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 3,1 milyar dolar artışla 64,1 milyar dolara yükseldi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 16,9 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 77 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 4 milyon dolarlık net satış yaptı, böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 3,5 milyar dolarlık, DİBS’te 2,1 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
5 AĞUSTOS 2022, CUMA
TEMMUZ AYI ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ – U.S. BUREAU OF LABOR STATISTICS
ABD’de işsizlik oranı Haziran 2022’de %3,6 (grafikte mavi çubuklar) ile önceki aya göre değişiklik göstermemiş, ortalama saatlik kazançlar (siyah çubuklar) yıllık %5,1 seviyesine gerilemişti. İşgücüne katılma oranı ise Haziran ayında aylık 1,1 yüzde puan düşüşle %62,2 olarak gerçekleşmişti. Aşağıdaki grafikte görüleceği üzere işsizlik oranı (mavi çubuklar) pandemi öncesi seviyesine gerilerken, para politikasında dikkate aldığı çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları Fiyat Endeksi (PCE) (açık gri çubuklar) Haziran ayında %4,8 seviyesinde bulunuyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
TEMMUZ AYI NAKİT BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Haziran ayında nakit bütçe verilerinde 198,0 milyar TL gelir, 224,6 milyar TL gider kaydedilmiş, nakit bütçe dengesi 26,6 milyar TL açık vermişti. Böylece 2022 yılının ilk 6 ayında toplam 55,8 milyar TL nakit dengesi fazlası, 12-aylık toplama göre 47,9 milyar TL nakit dengesi açığı kaydedilmiştir. 2021 yılında 142,1 milyar TL nakit açığı gerçekleşmişti.
4 – 8 Temmuz haftasında, Temmuz ayına ilişkin olarak TCMB piyasa anket sonuçlarında enflasyon ve GSYH büyüme beklentilerine odaklanacağız. Haziran ayına ilişkin olarak enflasyonda yükseliş, reel faizde düşüş, dış ticaret verilerinde gerileme göreceğiz. Mayıs ayına ilişkin olarak cari açıkta artış sürpriz olmayacak, dış ticaret endeksleri ise şirketlerin karlılığı açısından önemli ipuçları verecek.
4 TEMMUZ 2022, PAZARTESİ
HAZİRAN AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Mayıs ayında yıllık %73,50, aylık %2,98 artış kaydetmişti. Yurt içi üretici fiyat endeksindeki (Yİ-ÜFE) artış ise yıllık bazda %132,16, aylık bazda %8,76 olmuştu. Yıllık artış olarak TÜFE ve Yİ-ÜFE arasındaki fark Mayıs ayında tarihi en yüksek seviye olan yüzde 59 puana yükselmişti. Merkez Bankası Katılımcı Beklenti Anketine göre TÜFE’nin aylık %3,77 artması bekleniyor. AA Finans anketine göre TÜFE’de aylık ortalama %4,44, Reuters anketine göre aylık ortalama %5,38 (yıllık %78,35) artış bekleniyor. Reuters anketinde ekonomistlerin yılsonu TÜFE beklentisi ortalaması ise %69,5 seviyesinde bulunuyor. Yİ-ÜFE’ye ilişkin olarak Haziran ayı imalat sektörü PMI verileri girdi maliyetlerinde sert yükselişe işaret etti. Nitekim Dolar/TL kurunun %8,89 yükseldiği Haziran ayında Yİ-ÜFE’nin paralel bir artış kaydetmesi halinde Yİ-ÜFE’deki yıllık artış %143 olacak. Söz konusu artış TÜFE ve Yİ-ÜFE arasındaki farkın (grafikte sarı çubuklar) yüzde 64 puana yükselmesine sebep olacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAZİRAN AYI REEL FAİZ ORANLARI – TURKEY DATA MONITOR
Turkey Data Monitor hesaplamalarına göre Mayıs ayında 12-ay geriye dönük gerçekleşen reel faiz oranı yüzde eksi 27,51, 12-ay ileriye dönük beklenen reel faiz oranı yüzde eksi 5,63 olmuştu.
Mayıs ayında 19,0 milyar dolarlık ihracat, 29,6 milyar dolarlık ithalat yapılmış, böylece 10,6 milyar dolarlık dış ticaret açığı oluşmuştu. Haziran ayı imalat sektörü PMI verileri sektörde daralmaya, siparişlerde düşüşe işaret etti. Dış ticaret verilerinde önceki aya göre düşüş kaçınılmaz gözüküyor.
2022 yılı Mart ayında FKDF’lerin döviz varlıkları aylık 5,5 milyar dolar artışla 162,3 milyar dolara yükselmiş, döviz yükümlülükleri ise 276,4 milyar dolar ile önceki aya göre değişmemişti. Böylece FKDF’lerin net döviz pozisyonu aylık 5,5 milyar dolar azalışla 114,1 milyar dolara gerilemişti.
Kaynak: TCMB
5 TEMMUZ 2022, SALI
HAZİRAN AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB
Mayıs ayında TÜFE bazlı REDK aylık 1,2 puan düşüşle 55,62 seviyesine gerilemişti. Haziran ayında Dolar/TL’de %8’lik artış REDK’de düşüş getirecektir.
Mayıs ayında JP Morgan ve S&P Global tarafından hazırlanan verilere göre küresel hizmet sektörü PMI endeksi 52,2 puan ile önceki aya göre değişiklik göstermemişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü gösteriyor. Mayıs ayında girdi maliyetleri son 200 ayın en hızlı artışını kaydetmiş, paralelinde çıktı fiyatları da sert yükselmişti. Haziran ayı ilk tahminlerine göre ABD, Avustralya ve Euro Bölgesi’nde hizmet sektörleri önceki aya göre yavaş hızla büyümelerini sürdürdü, Japonya’da ise hizmet sektöründeki büyüme Haziran ayında hızlandı.
BM Gıda Fiyat Endeksi Mayıs ayında aylık bazda %0,6 düşerken yıllık %22,8 artış kaydetmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAZİRAN AYI NAKİT BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Mayıs ayında Hazine bütçesi 316,5 milyar TL gelir, 167,2 milyar TL harcama gerçekleştirmiş, 149,2 milyar TL bütçe fazlası vermişti. Hazine 13,4 milyar TL net borçlanma gerçekleştirmiş, 15,3 milyar TL kur farkı geliri elde etmiş, 178,3 milyar TL banka hesabına eklemiştir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (1 TEMMUZ) – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 24 Haziran ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre artmaya devam etti. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %16-19 aralığına yükseldi, TL cinsi kredi faiz oranları da %18-31 aralığına geriledi. TL mevduatları önceki haftaya göre %0,9, kredi hacmi %1,4 artış kaydetti. Yabancı para kredi hacmi ise haftalık 1,3 milyar dolar düşüşle 145,0 milyar dolara geriledi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 133,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi, tüzel kişilerin 79,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar arttı, böylece yurt içi döviz mevduatları 0,9 milyar dolar artışla 213,5 milyar dolar oldu. Yurt dışı döviz mevduatları 26,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar arttı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar artışla 4,0 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 101,9 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar arttı; altın rezervleri 41,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi, brüt döviz rezervleri 60,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar arttı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar artışla 57,8 milyar dolara yükseldi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 17,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 98 milyon dolar ve DİBS’te 58 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi; böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 3,3 milyar dolar, DİBS’te 2,0 milyar dolarlık net satış yaptı.
Kaynak: Turkey Data Monitor
8 TEMMUZ 2022, CUMA
TCMB TEMMUZ AYI PİYASA KATILIMCILARI ANKETİ – TCMB
Haziran ayında piyasa katılımcıları 2022 yılını TÜFE’nin yıllık %64,6 seviyesinden kapatmasını, 2022 yılında toplam 37,0 milyar dolar cari açık verilmesini, 2022 yılında %3,5’lik GSYH büyümesi kaydedilmesini bekliyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MAYIS AYI DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ – TÜİK
Arındırılmamış verilere göre ihracat miktar endeksi önceki aya göre hafif gerilemiş, ithalat miktar endeksi aylık %8,9 düşmüş, ihracat birim değer endeksi aylık %3,2 artmış, ithalat birim değer endeksindeki aylık artış ise %4,9 olmuştu. Daha anlaşılabilir bir anlatımla: Nisan ayında miktar bazında ihracattaki düşüş ithalat miktarına göre daha hafif olsa da birim değer bazında ithalat fiyatı ihracat fiyatından daha fazla artmıştır, söz konusu artış Şubat 2021’den itibaren hızlanarak artmaktadır. Mayıs ayı dış ticaret verileri ihracat miktar endeksinde düşüş, ithalat miktar endeksinde yatay bir seyre işaret ediyor. Dikkatimiz birim değer endekslerine yönelmiş olacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MAYIS AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB
Nisan ayında cari işlemler dengesi 2,7 milyar TL açık vermişti. Mayıs ayında 10 milyar dolar dış ticaret açığı kaydedilmesi cari açıkta paralel bir artışa sebep olacak, turizm gelirlerindeki artış ise (yaklaşık 1 milyar dolar) cari açığı azaltıcı yönde etki yaratacak.
Mayıs ayında ABD’de işsizlik oranı %3,6 ile önceki aya göre değişiklik göstermemiş, ortalama saatlik kazançlar 31,95 dolar ile önceki yıla göre %5,24 artış kaydetmişti.
30 Mayıs–3 Haziran haftasında, Mayıs ayına ilişkin olarak enflasyonda yükselişin devam edeceğini, küresel imalat sektöründe yavaşlama sinyallerini, GSYH’nin 2022 yılı ilk çeyreğinde çeyrek ve yıllık bazda yükseldiğini göreceğiz. SAMEKS endeksleri sanayi ve hizmet sektörlerinin Mayıs ayındaki performansını, Fed’in yayınlayacağı Bej Kitap ABD ekonomisinin Nisan ortasından itibaren ılımlı görünümünü koruyup korumadığını, Mart ayı finans dışı kesimin net döviz pozisyonu ise sektörde döviz varlıklarının yükümlülüklerine göre zayıflamaya devam edip etmediğini gösterecek.
31 MAYIS 2022, SALI
2022 YILI 1. ÇEYREK GSYH VERİLERİ – TÜİK
Türkiye ekonomisi 2021 yılı son çeyreğinde çeyrek bazda %1,5, bir önceki yılın son çeyreğine göre %9,1 artmış; böylece 2021 yılı genelinde GSYH 2020 yılına göre %11,0 artış kaydetmişti. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, Betam 2022 yılı ilk çeyreğinde GSYH’nin bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %6,3, bir önceki çeyreğe göre %0,8 büyümesini tahmin ediyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi (CEFIS) tahminleri ise sırasıyla %7,81 ve %1,42 seviyesinde bulunuyor.
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI SAMEKS SANAYİ VE HİZMET SEKTÖRLERİ ENDEKSLERİ – MÜSİAD
2022 yılı Nisan ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak 53,7 değerine gerilemişti. Endekste gözlenen bu ivme kaybında önceki aya göre 1,8 puan azalış kaydederek 53,0 değerine gerileyen hizmet sektörü endeksi belirleyici rol oynarken; sanayi sektörü endeksi ise önceki aya göre 2,1 puanlık artışla 54,2 değerine yükselmiş ve son 5 ayın en yüksek seviyesinde gerçekleşmişti. Mayıs ayı öncü göstergelerini dikkate aldığımızda (kapasite kullanımı, reel kesim güven endeksi, sektörel güven endeksleri) SAMEKS sanayi ve hizmet endekslerinde iyileşmenin sürmesi beklenebilir.
Kaynak: MÜSİAD
NİSAN AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TÜİK
Ticaret Bakanlığı her ayın ilk haftasında bir önceki ayın dış ticaret verilerini açıkladığı için TÜİK’in yayınlayacağı Nisan ayı verileri sürpriz olmayacak. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Nisan ayında ihracat aylık %2,9 artışla 23,4 milyar dolara yükseldi, ithalat aylık %4,6 düşüşle 29,5 milyar dolara geriledi. Mart ayında 8,2 milyar dolar açık verilmişken, Nisan ayında artan ihracat ve düşen ithalatın etkisiyle dış ticaret açığı 6,1 milyar dolara gerileyecek. Söz konusu düşüş cari işlemler açığının da aynı paralelde düşmesini sağlayacak. Ticaret Bakanlığı Mayıs ayı dış ticaret verilerini 2 Haziran Perşembe günü açıklayacak.
Kaynak: Turkey Data Monitor
1 HAZİRAN 2022, ÇARŞAMBA
MAYIS AYI KÜRESEL İMALAT SEKTÖRÜ PMI ENDEKSLERİ – S&P GLOBAL
12-20 Mayıs verilerini kapsayan öncü PMI raporuna göre Euro Bölgesinde hizmet sektörü PMI endeksi 56,3 ile önceki aya göre gerilerken, imalat sektörü üretim endeksi 51,2 ile önceki aya göre yükseldi. Endeksin 50 üzerindeki değerler bir önceki aya göre büyüme olduğunu gösteriyor. Girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarının artış hızı Mayıs’ta kısmen yavaşladı, istihdamda ücret artışları hızlandı. Almanya özelinde imalat sektörü üretim endeksi 51’e, imalat sektörü endeksi 54,7’ye yükseldi. İmalat sektöründe ihracat siparişleri önceki aya göre sert düştü. Almanya’dan sonra en yüksek ihracat ortaklarımızdan olan ABD’de ise imalat sektörü üretim endeksi 55,2’ye geriledi, imalat sektörü PMI endeksi 57,5’e geriledi. İmalat sektöründe yurt içi yeni siparişler önceki aya göre arttı, ancak yeni ihracat siparişleri yavaşladı. Satın alımlar hızlansa da artan siparişleri karşılayabilmek adına stoklarda düşüşü engelleyemedi. Girdi maliyetlerindeki artış tüketiciye yansıtılmaya devam etti. İstihdam arttı. Üçüncü en büyük ihracat pazarımız olan İngiltere’de de imalat üretim endeksi 51,8’e, imalat sektörü PMI endeksi 54,6’ya yavaşladı, ihracat siparişleri geriledi, fiyat baskıları arttı. Genel olarak bakıldığında küresel olarak tedarik zincirindeki sıkıntılar Mayıs ayında devam etti.
Mart ayında 49,4 olan manşet PMI, Nisan’da hafif düşüşle 49,2’ye gerilemişti. Öncü Mayıs ayı küresel PMI verileri Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarının imalat sektörlerinde üretimin Nisan ayına göre yavaşladığını ortaya koydu. Söz konusu gelişme Türkiye imalat sektörü PMI endeksi üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturabilir. Öte yandan Mayıs ayına ilişkin öncü veriler Türkiye’de imalat sektörünü destekleyici bir resim ortaya koyduğunu eklemekte fayda var.
Kaynak: S&P Global, İSO
ABD 2022 YILI 4. BEJ KİTAP (BEIGE BOOK) RAPORU – FED
20 Nisan tarihli Fed’in 2022 yılı üçüncü Bej Kitap raporunda Şubat ortasından 11 Nisan tarihine kadarki süreçte ekonomik aktivitenin ve istihdamın ılımlı büyüdüğü, enflasyonist baskıların ise güçlü kalmaya devam ettiğini okumuştuk. Nisan ayında imalat sektörü PMI endeksi hızlanırken, Mayıs ayında hafif yavaşladı; hizmet sektörü PMI endeksi ise Mart ayında kaydettiği hızlanmanın ardından Nisan ve Mayıs aylarında yavaşlama gösterdi. Söz konusu gelişmelerin yansımasını Bej Kitap raporunda detaylarıyla okuyacağız.
Nisan ayında ihracat aylık %2,9 artışla 23,4 milyar dolara yükseldi, ithalat aylık %4,6 düşüşle 29,5 milyar dolara geriledi. Mart ayında 8,2 milyar dolar açık verilmişti.
MAYIS AYI BM GIDA FİYAT ENDEKSİ – FAO
BM Gıda Fiyat Endeksi Nisan ayında aylık %0,8 düşerken yıllık bazda %29,8 yükseliş kaydetmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
27 MAYIS TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 20 Mayıs ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3), özellikle kurdaki artışın da etkisiyle önceki haftaya göre yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduat faiz oranları %14-18, TL cinsi kredi faiz oranları %18-29 aralığında değişmedi. TL cinsi mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 136,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar arttı, tüzel kişilerin 0,4 milyar dolar düşüşle 78,1 milyar dolara geriledi. Böylece yurt içi döviz mevduatları haftalık 0,3 milyar dolar düşüşle 214,5 milyar dolara yükseldi. Yurt dışı döviz mevduatları 25,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar arttı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar düşüşle 3,6 milyar dolara geriledi. Merkez Bankasında tutulan toplam uluslararası rezervler 100,3 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar düştü; altın rezervleri 40,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar düştü, brüt döviz rezervleri 60,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,2 milyar dolar geriledi. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 4,2 milyar dolar artışla 60,0 milyar dolara yükseldi (hesaplamaya SDR sepetinde olmayan paralar “açık” olarak dahil edildi). Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 19,0 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,5 milyar dolar azaldı. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 603 milyon dolar, DİBS’te 51 milyon dolar net satış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
3 HAZİRAN 2022, CUMA
MAYIS AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Nisan ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %7,25, yıllık %69,97 artış kaydetmişti. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) de aylık %7,67 artış kaydederken yıllık bazda artış %121,82 olmuştu. Döviz kuru ve petrol fiyatlarının arttığı Mayıs ayında tüketici ve üretici fiyatlarında yükseliş sürecek.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MAYIS AYI REEL FAİZ ORANLARI – TURKEY DATA MONITOR
Turkey Data Monitor, Nisan ayında 12-ay geriye dönük gerçekleşen reel faiz oranını eksi yüzde 27,51, 12-ay ileriye dönük reel faiz oranını ise eksi yüzde 4,05 olarak hesaplamıştı.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MAYIS AYI ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ – U.S. BUREAU OF LABOR STATISTICS
Nisan ayında ABD’de işsizlik oranı %3,6 ile önceki aya göre değişmemiş, ücretler yıllık %5,46 artış kaydetmişti. Nisan ayında tarım dışı istihdam önceki aya göre 428 bin kişi artmıştı.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MART AYI FİNANS DIŞI KESİM DÖVİZ POZİSYONU – TCMB
2022 yılı Şubat ayında finans kesimi dışındaki firmaların döviz varlıkları aylık 1,1 milyar dolar artışla 156,6 milyar dolara, döviz yükümlülükleri aylık 2,0 milyar dolar artışla 276,5 milyar dolara yükselmişti. Böylece sektörün net döviz pozisyon açığı 0,9 milyar dolar artışla 119,9 milyar dolara yükselmişti. Sektörün kısa vadeli net döviz pozisyon fazlası ise 52,6 milyar dolar ile önceki aya göre 1,1 milyar dolar azalmıştı.
4 – 8 Nisan haftasında Rusya-Ukrayna savaşı ile ilgili gelişmeler izlenecek. Öncü verilere göre, Nisan ayı TCMB Piyasa Katılımcı Anketinde beklentilerde bozulmanın sürmesini; Mart ayı enflasyon verilerinde hızlanma, negatif reel faizde artış, reel efektif döviz kurunda gerileme, ihracatta yavaşlama, Şubat ayı küresel gıda enflasyonunda artış göreceğiz.
4 NİSAN 2022, PAZARTESİ
MART AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Şubat ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %4,81, yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) %7,22 artmış; TÜFE ve Yİ-ÜFE’de yıllık artışlar sırasıyla %54,44 ve %105,01 olmuştu. Foreks anketine göre Mart ayında TÜFE’nin aylık %5,44, yıllık %61,10 artması bekleniyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MART AYI REEL FAİZ ORANLARI – TURKEY DATA MONITOR (TDM)
TDM hesaplamalarına göre Şubat ayında 12-ay geriye dönük reel getiri eksi yüzde 21,5’e yükselmiş, 12-ay ileriye dönük beklenen reel faiz ise eksi yüzde 2,9’a yükselmişti. Reel getirinin eksi olması tahvil faizlerinin getirisinin enflasyonun altında kalmasından kaynaklanıyor. Tahvil faizlerinin Mart sonunda önceki ay sonuna göre yüzde 1-3 puan arasında yükselmesine rağmen enflasyonun Mart’ta daha hızlı artması reel getirideki bozulmanın Mart’ta devam edeceğine işaret ediyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MART AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TİCARET BAKANLIĞI
Şubat ayında ihracat aylık %13,8, yıllık %25,4 artışla 20,0 milyar dolar olmuş; önceki aya göre değişmeyen ithalat ise yıllık %44,5 artış kaydetmişti. Böylece dış ticaret açığı önceki aya göre %23,3 (2,4 milyar dolar) azalışla 7,9 milyar dolara gerilemişti. Mart ayına ilişkin olarak PMI verileri ihracat artışının hız kesse de sürdüğüne işaret etti. Kapasite kullanım verilerini dikkate aldığımızda ithalatta artış ihracata kıyasla daha hızlı olabilir.
Kaynak: Turkey Data Monitor
OCAK AYI FİNANSAL KESİM DIŞINDAKİ FİRMALARIN DÖVİZ POZİSYONU – TÜİK
Aralık 2021’de Finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları aylık 3,2 milyar dolar artışla 163,3 milyar dolara, döviz yükümlülükleri aylık 0,6 milyar dolar artışla 276,9 milyar dolara yükselmiş; böylece sektörün döviz pozisyon açığı aylık 1,6 milyar dolar düşüşle 113,6 milyar dolara gerilemişti. Gelecek 12 ay için sektörün net döviz pozisyon fazlası ise aylık 0,6 milyar dolar artışla 61,7 milyar dolara yükselmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
5 NİSAN 2022, SALI
MART AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TÜİK
Şubat ayında TÜFE bazlı (REDK) aylık 2,01 puan artışla 54,78 seviyesine yükselmişti. TCMB, ülkemiz fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığımız ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı geometrik ortalamasını almak suretiyle REDK endeksini hesaplıyor. REDK’nin artışı TL’nin reel olarak değer kazandığını (Türk mallarının yabancı mallar cinsinden fiyatının arttığını) gösteriyor.Mart ayında yarı yarıya dolar ve euro’dan oluşan döviz sepetinin %5,4 yükselmesine bağlı olarak REDK’de düşüş görebiliriz.
Kaynak: TCMB
7 NİSAN 2022, PERŞEMBE
MART AYI NAKİT BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Şubat ayında Hazine nakit bütçe gelirleri TCMB’den kar aktarımının etkisiyle 277,5 milyar TL olmuş, 222,8 milyar TL gider kaydedilmiş, böylece nakit bütçe dengesi 55,5 milyar TL fazla vermişti. Finansman tarafında Hazine 18,7 milyar TL net borçlanma gerçekleştirmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
ŞUBAT AYI FAO GIDA FİYAT ENDEKSİ – FAO
Ocak ayında küresel FAO Gıda Fiyat Endeksi aylık %3,9, yıllık %20,7 artış kaydetmişti. Aylık en yüksek artış %8,5 ile bitkisel yağlarda görülmüş; süt ürünleri fiyatları aylık %6,4, tahıl fiyatları %3,0, et fiyatları %1,1 artmış, şeker fiyatları aylık %1,9 düşmüştü. FAO, 2022’de dünyada buğday ve mısır üretiminin artacağı, tahıl üretiminin ise düşeceği beklentilerine işaret etmişti. 24 Şubat’ta Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye başlaması FAO fiyat endeksinde sınırlı etki yaratabilir ancak asıl etki Mart ayı verilerinde ortaya çıkacak. FAO, 25 Mart tarihli bilgi notunda küresel gıda arzındaki daralmanın gıda ve yem fiyatlarını %8 ile %22 arasında artırabileceğine vurgu yaptı. FAO, özellikle tahıl ve ayçiçeği çekirdeği pazarlarındaki arz açığına dikkatleri çekti.
Kaynak: fao.org
1 NİSAN TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 25 Mart ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre artmaya devam etti. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %15-18 aralığına hafif yükseldi, TL cinsi kredi faizleri %18-29 aralığına hafif geriledi. TL mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 140,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar düştü, tüzel kişilerin 1,5 milyar dolar artışla 77,4 milyar dolara yükseldi. Böylece yurt içi döviz mevduatları haftalık 1,5 milyar dolar artışla 217,6 milyar dolar oldu. Yurt dışı döviz mevduatları 25,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar arttı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar artışla 5,1 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 108,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 42,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar arttı,brüt döviz rezervleri 65,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar azaldı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 1,7 milyar dolar artışla 28,5 milyar dolara yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 20,8 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre değişmedi. Yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 17 milyon dolar alış, DİBS’te 87 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
8 NİSAN 2022, CUMA
NİSAN AYI PİYASA KATILIMCILARI ANKETİ – TCMB
TCMB’nin piyasa profesyonelleri ile yaptığı Piyasa Katılımcıları Anketine göre Şubat ayında katılımcıların enflasyon, döviz kuru ve cari açık beklentileri önceki aya göre yükselmişti. TÜFE’nin Mart ayında aylık %4,1 artış kaydetmesi beklenirken yıl sonuna ilişkin olarak TÜFE beklentisi yıllık %40,5’e, Dolar/TL kuru beklentisi 16,68’e, 2022 yılı cari açık beklentisi 21,2 milyar dolara yükselmişti. 2021 ve 2022 yılları için GSYH büyüme beklentileri sırasıyla %3,38 ve %4,16’ya gerilemişti. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin uzamasının da etkisiyle Nisan ayı anketinde enflasyon beklentilerinde artış ve 2022 yılı büyüme beklentilerinde düşüş görebiliriz.
1–5 Kasım haftasında Ekim ayına ilişkin olarak enflasyonda yükseliş, TL’de değer kaybı göreceğiz. İmalat sektörünü Ekim ayında yurtiçi talebin desteklediği, ihracatın azaldığı sinyallerini aldık, teyit edeceğiz. ABD merkez bankası Fed’in varlık alımlarını azaltmaya başlayacağı bekleniyor. ABD’de işgücü verilerinde enflasyonist baskının Ekim ayında sürdüğünü sorgulayacağız. Ağustos ayına ilişkin olarak finans dışı kesimin döviz pozisyonundaki gelişmeleri takip edeceğiz.
İSO ve IHS Markit işbirliğiyle hazırlanan Türkiye imalat sektörü PMI endeksi Eylül ayında bir önceki aya göre 1,6 puan düşüşle 52,5 değerini almıştı. Endeksin 50’den yüksek olması sektörün önceki aya göre büyüdüğünü gösteriyor. Eylül ayında siparişler ve stok artışının etkisiyle imalat sektörü üretimi artmaya devam etmiş; girdi maliyetleri ve satış fiyatlarındaki yükseliş sürmüştü. Nitekim TÜİK enflasyon verileri hem üretici hem de tüketici fiyatlarının Eylül ayında önceki aya göre yükseldiğini doğrulamıştı. Geçen hafta açıklanan imalat sektörü öncü verilerinden ihracatta azalma, iç siparişlerin imalat sektörünü desteklediği işaretlerini aldık. Öte yandan Ekim ayının üçüncü haftasında küresel imalat sektöründe ilk sinyalleri raporlayan IHS Markit en büyük ticaret ortağımız olan Almanya’nın artan ihracat siparişlerine dikkat çekmiş, Türkiye imalat sektörü üretimi ve ihracatı adına umutlanmıştık. Ekim ayı reel kesim güven endeksi verilerinde azalan ihracat siparişlerinin ortaya konması bu umutlarımızı söndürdü.
Kaynak: İSO, IHS Markit
2 KASIM 2021, SALI
AĞUSTOS AYI FİNANS DIŞI KESİM FİRMALARIN DÖVİZ POZİSYONU – TCMB
Temmuz ayında finans dışı sektörün döviz varlıkları önceki aya göre 2,6 milyar dolar artışla 150,2 milyar dolar seviyesine yükselmiş, döviz yükümlülükleri önceki aya göre 0,7 milyar dolar azalarak 276,9 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Böylece sektörün net döviz pozisyon açığı önceki aya göre 3,3 milyar dolar azalışla 126,7 milyar dolar oldu. Sektörün kısa vadeli net döviz pozisyon fazlası 57,6 milyar dolar idi.
Kaynak: Turkey Data Monitor
3 KASIM 2021, ÇARŞAMBA
ABD MERKEZ BANKASI (FED) PARA POLİTİKASI KARARI – FED
Mevcut görünüm Fed’in aylık varlık alım miktarını azaltmaya başlayacağına işaret ediyor. Fed, güçlü ekonomik büyümeye 22 Eylül tarihli para politikası kararı duyurusunda aylık 120 milyar dolar olan varlık alımlarını kısa süre içinde azaltabileceklerini belirtmiş, toplam 18 Fed para politikası kurulu üyesinden 9’u 2022 yılında faiz değişikliği beklemezken, 6’sı bir adet, 3’ü iki adet faiz artırımı öngörmüştü. Bu haftaki toplantısında Fed’in bu başlıklara yönelik işaretlerine odaklanacağız. Aşağıdaki grafikte göreceğiniz gibi Fed piyasayı fonlamaya (gri çubuklar) yatay bir hızla devam etmektedir. Varlık alımlarının azalmasıyla piyasadaki likidite kademeli olarak azalacak.Girdi maliyetleri, ücretler ve çekirdek PCE endeksinin aylık olarak artmaya devam etmesi Fed’in faiz artırımını beklenenden erkene çekme ihtimalini de canlı tutuyor. Bu cephedeki gelişmeler, Türkiye’nin ABD doları cinsi borçlanma maliyetlerinin de yükselmesinde etkili oluyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Eylül ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %19,58, aylık %1,25 artış kaydederken, yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık %43,96, aylık %1,55 artmıştı. Yüksek enerji maliyetleri, yüksek hammadde fiyatları ve taşımacılık maliyetleri üreticinin girdi maliyetini artırmaya devam etmiş, yüksek girdi maliyetleri de tüketici tarafında enerji, gıda, dayanıklı tüketim malı, lokanta ve otel hizmetleri, kira, ulaştırma fiyatlarının yükselmesine sebep olmuştu. Ekim ayında Türk lirasındaki sert değer kaybı, enflasyon beklentilerini de yukarı çekmiştir. AA Finans anket sonuçlarına göre TÜFE’nin Ekim ayında aylık %2,5, yıllık %20,01 artması bekleniyor. Aşağıdaki grafikte Dolar/TL kurundaki (yeşil çubuklar) aylık değişimlerin üretici (sarı çubuklar) ve tüketici (mavi çubuklar) fiyatlarını da genelde aynı yönde etkilediğini görebiliyoruz. Aynı grafikte, kurda düşüş olsa bile üretici ve tüketici fiyatlarında aylık artışların devam ettiğine de tanık oluyoruz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI REEL FAİZ ORANI – TURKEY DATA MONITOR
Turkey Data Monitor (TDM) hesaplamalarına göre 12-ay geriye dönük gerçekleşen reel faiz Eylül ayında eksi yüzde 1,32 seviyesine düşmüştü (TDM söz konusu reel faizi hesaplarken ikincil piyasa gösterge tahvilin getirisini 12-aylık geriye dönük enflasyon oranına bölüyor). Reel faizin eksi çıkması gösterge tahvilin getirisinin 12-ay geriye dönük enflasyon oranından daha düşük olmasından kaynaklanmaktadır. 12-ay ileriye dönük beklenen reel faiz (gösterge tahvilin piyasa faizinin 12-ay ileriye dönük beklenen enflasyon oranına bölünmesi) ise yüzde 4,48 seviyesine gerilemişti. Beklenen reel faizin pozitif çıkması ileriye dönük tahvil getirisinin enflasyon beklentisinden yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Aşağıdaki grafikte ileriye yönelik yüksek faiz beklentilerinin enflasyon beklentilerinin üzerinde olması (belirsizlik ortamları da diyebiliriz) beklenen reel faizin (mavi çizgi) yüksek kalmasına sebep olmakta, artan belirsizlik TCMB’yi kaçınılmaz olarak faiz artırımıyla (siyah çizgi) baş başa bırakmaktadır.
Eylül ayında BM gıda fiyat endeksi aylık %1,2, yıllık %32,8 artış kaydetmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU – TCMB
TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru (REDK) Eylül ayında aylık %0,4 artışla 63,09 seviyesine yükselmişti. Yükselişin ana sebebi Türk lirasının Eylül ayında değer kazanmasıydı. Ekim ayında döviz kurundaki artışın etkisiyle REDK yönünü aşağı çevirecek.
Kaynak: TCMB
TCMB VE BDDK, 28 EKİM 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
TCMB’nin politika faizini %18’den %16’ya düşürdüğü 22 Ekim ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre mevcut hızında artışını sürdürdü. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre %0,9, TL cinsi krediler ise %0,3 hafif artış kaydetti. 22 Ekim haftasında TL cinsi mevduat ve kredi faiz oranları pazartesi günü açıklanacak. 15 Ekim ile biten haftada TL cinsi mevduat faiz oranları %14-19 aralığına gerilemiş, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığını korumuştu. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar artışla 114,3 milyar dolara, tüzel kişilerin 0,2 milyar dolar artışla 88,6 milyar dolara, yurt dışı mevduatlar 0,1 milyar dolar artışla 24,8 milyar dolara yükseldi, böylece toplam DTH büyüklüğü 22 Ekim haftasında 0,9 milyar dolar artışla 230,4 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar azalarak 5,2 milyar dolar oldu. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 125,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 39,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre hafif geriledi, brüt döviz rezervleri 85,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,5 milyar dolar azaldı. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 0,6 milyar dolar artarak 21,9 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 28,8 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar arttı. Yurt dışı yerleşikler 22 Ekim ile biten haftada hisse senetlerinde 103 milyon dolarlık, DİBS’te 48 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.
5 KASIM 2021, CUMA
EKİM AYI ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ
ABD’de işsizlik oranı Eylül ayında önceki aya göre 0,4 yüzde puan azalışla %4,8 seviyesine geriledi. Pandemi öncesinde işsizlik oranı %3,5 seviyesinde bulunuyordu. Temmuz ayında 1 milyonun üzerinde olan aylık istihdam artışı ise Eylül ayında son 9 ayın en düşüğü olan 194 bine geriledi. Ortalama saatlik kazançlar ise yıllık %4,58’lük artış ile son 7 ayın en yükseğini gördü. ABD’de ortalama saatlik kazançlar 2010 yılından pandemiye kadarki süreçte yıllar itibariyle aylık ortalama %0,14-%0,28 aralığında artış kaydederken, Ocak-Eylül 2021 döneminde nitelikli işgücü ihtiyacından dolayı aylık otalama %0,35 seviyesine yükseldi (grafikte sarı çizgi). Mevcut durumda ABD’de ekonomik aktivite güçlü yapısını korurken arz kısıtlarından dolayı enflasyonist baskılar artıyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EKİM AYI NAKİT BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Hazine nakit bütçe verilerine göre Eylül ayında gelirler aylık %37 düşüşle 111,0 milyar TL, giderler %30 artışla 144,2 milyar TL olurken, Ağustos ayında 64,3 milyar TL fazla veren nakit bütçe dengesi Eylül ayında 32,9 milyar TL açık kaydetmişti. Aşağıdaki grafik aylık nakit bütçe dengesi (sarı çubuklar) ve Hazine’nin ilgili aydaki net borçlanma miktarını (mavi çubuklar) göstermektedir. 2021 yılı Ocak-Eylül döneminde toplam nakit bütçe açığı 75,0 milyar TL oldu, Hazine aynı dönemde nette 114,9 milyar TL’lik net borçlanma gerçekleştirdi.
4–8 Ekim haftasında; enflasyonda yükseliş, reel efektif kurunda bozulma, ABD işsizlik oranında ise iyileşmenin devamını göreceğiz. TCMB, Eylül ayı toplantısında çekirdek enflasyondaki düşüş eğilimine dikkat çekerek erken bir hamleyle politika faizini %18’e düşürmüştü. TCMB kararı sonrasında Türk lirasındaki sert değer kaybına istinaden çekirdek enflasyondaki gidişatı izleyeceğiz.
4 EKİM 2021, PAZARTESİ
EYLÜL AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Ağustos ayında yıllık %19,25, aylık %1,12 artmıştı. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) de yıllık %45,52, aylık %2,77 artış kaydetmişti. Böylece yıllık bazda TÜFE (grafikte lacivert çizgi) ve Yİ-ÜFE(mavi çizgi) arasındaki fark (sarı çubuklar) açılmaya devam etmişti. AA Finans’ın eylül ayı Enflasyon Beklenti Anketi sonuçlarına göre TÜFE’de aylık bazda ortalama %1,34’lük artış beklenirken yıllık bazda enflasyonun %19,69’a yükseleceği tahmin ediliyor. 2002-2024 dönemi Orta Vadeli Programda TÜFE’nin 2021 yılı sonunda %16,2’ye 2022 yılı sonunda %9,8’e gerileyeceği tahmin ediliyor. Eylül ayında kurdaki artışın etkisiyle Yİ-ÜFE’de aylık bazda artış göreceğiz.
Kaynak: Turkey Data Monitor
EYLÜL AYI REEL FAİZ – TURKEY DATA MONITOR
Ağustos ayında 12-ay geriye dönük gerçekleşen reel faiz eksi yüzde 0,55 puana gerilerken, 12-ay ileriye dönük beklenen reel faiz yüzde 5,44 puana yükseldi. Aşağıdaki grafikte göreceğiniz gibi 12-ay ileriye dönük beklenen reel faizde (mavi çizgi) yükseliş TCMB’nin birkaç ay gecikmeyle politika faizini (siyah çizgi) yükseltmesine sebep olmaktadır. Mevcut durumda TCMB’nin politika faizi %18 seviyesindeyken, TÜFE Ağustos ayında %19,25 seviyesindeydi. Enflasyonda yükseliş sürdükçe politika faizi ve enflasyon arasındaki makas da açılmaya devam edecek, dolayısıyla mevduat faiz oranları (mevduatın reel getirisi) görece düşük kaldıkça tahvil faizlerinde daha yüksek getiri talebi (tahvillerde reel faiz beklentisi) artacaktır. Hele de ABD tahvil faizleri yükseliyorken Türkiye tahvil faizlerinin de yükselmesi (tahvillere satış baskısı), dolayısıyla da CDS primlerinde yüksek seyrin devamı kaçınılmaz gibi gözüküyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
TEMMUZ AYI FİNANSAL KESİM DIŞI SEKTÖRÜN DÖVİZ POZİSYONU – TCMB
Haziran ayında finans dışı sektörün döviz varlıkları 145,8 milyar dolar ile önceki aya göre %0,3’lük artarken, döviz yükümlülükleri %1,2’lik düşüşle 273,8 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Sektörün net döviz pozisyonu açığı ise önceki aya göre %2,8’lik azalışla 128,0 milyar dolar seviyesine geriledi. 2021 yılı ikinci çeyreğinde finans dışı sektörün döviz yükümlülüklerini önceki çeyreğe göre artırması, özellikle hizmetler sektörü üretiminin çeyrek bazda artışına finansal destek verdi. Finans dışı kesimin kısa vadeli döviz pozisyonu Haziran ayında 58,4 milyar dolar ile fazla verdiğini de ekleyelim.
Kaynak: Turkey Data Monitor
5 EKİM 2021, SALI
EYLÜL AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB
Ağustos ayında TÜFE bazlı REDK aylık 1,7 puan değerlenmeyle 62,9 seviyesine yükselmişti. REDK, Haziran ayında 59,7 değeri ile tarihi düşük seviyesine gerilemişti. Eylül ayında TCMB’nin erken faiz indiriminin etkisiyle Dolar/TL kuru 8,90 seviyesinin yukarısında tarihi rekor kırdı. Türk lirasındaki değer kaybını tersine döndürecek olumlu bir gelişme olmadıkça enflasyonist baskı korunacak.
Kaynak: TCMB
7 EKİM 2021, PERŞEMBE
EYLÜL AYI NAKİT BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Hazine nakit bütçesi 2021 yılı Ağustos ayında 175,2 milyar TL gelir elde ederken, 111,0 milyar TL harcama yapmış, böylece nakit bütçe dengesi (aşağıdaki grafikte sarı çubuklar) aynı ay 64,3 milyar TL fazla vermişti. Ağustos ayında Hazine 20,2 milyar TL net iç borçlanma gerçekleştirmiş, 1,2 milyar TL net dış borç ödemiş, böylece net borçlanma miktarı (mavi çubuklar) 18,9 milyar TL olmuştu. Pandeminin başladığı 2020 yılının ilk sekiz ayında 109,9 milyar TL açık veren Hazine nakit dengesi, 2021 yılının aynı döneminde toplam 42,1 milyar TL açık vermiş; 71,3 milyar TL net iç borçlanma, 20,8 milyar TL net dış borçlanma gerçekleştirmiştir. Hazine nakit dengesi 2020 yılı genelinde toplam 181,9 milyar TL açık vermişti. Yıllık toplam olarak bakıldığında faiz giderlerinin, nakit gelirlerden daha hızlı artması Hazine’nin borçlanma gereğini artırıyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
TCMB VE BDDK, 1 EKİM 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
24 Eylül ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) döviz kurundaki yükselişin yabancı para cinsi mevduatlarının TL cinsinden değerini artırmasına paralel olarak önceki haftaya göre artış gösterdi. TL cinsi mevduatlar ve krediler önceki haftaya göre yatay kaldı. TL cinsi mevduat faiz oranları %16-20 aralığına geriledi, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığını korudu. TCMB’nin sürpriz faiz indirimi gerçekleştirdiği 20-24 Eylül haftasında gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar azalışla 114,2 milyar dolara, tüzel kişilerin 0,8 milyar dolar azalışla 87,7 milyar dolara geriledi, yurtdışı mevduatlar 24,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişiklik göstermedi, böylece DTH hacmi 24 Eylül haftasında önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar azalışla 229,4 milyar dolar seviyesine geriledi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar azalışla 5,8 milyar dolar oldu. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 122,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,3 milyar dolar arttı; altın rezervleri 39,2 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar geriledi, brüt döviz rezervleri 82,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,4 milyar dolar artış kaydetti. Merkez Bankasının net rezerv açığı da önceki haftaya göre 2,3 milyar dolar azalarak 18,7 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 30,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,9 milyar dolar azaldı. Yurt dışı yerleşikler 24 Eylül ile biten haftada hisse senetlerinde 36 milyon dolarlık net alış, DİBS’te ise TCMB’nin faiz indirim hamlesine bağlı olarak 430 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdiler.
Ağustos ayında ABD’de işsizlik oranı %5,20 (grafikte yeşil çizgi) seviyesine gerilemiş, ortalama saatlik kazançlar (turuncu çizgi) yıllık %4,28 artış kaydetmişti. ABD’de istihdam artmaya devam ediyorken nitelikli istihdam açığı ortalama saatlik kazançları yukarı çekiyor. Nitelikli istihdam açığının devam etmesi ve delta varyantının arz kısıtlarındaki bozulmayı derinleştirmesi işsizlik oranının pandemi öncesindeki %3,5 seviyelerine gerilemesi şimdilik uzak bir ihtimal ancak talep tarafında canlılığın sürmesi ve enflasyonist baskının devam etmesi 2022 yılı sonlarına doğru Fed’in faiz artırım ihtimalini artırıyor.
Merkezi yönetim bütçe verileri için ön gösterge olan Hazine nakit dengesi Temmuz ayında 30,8 milyar TL açık verdi. Şubat ayından itibaren aralıksız açık veren nakit dengesi en son Haziran ayında 26,8 milyar TL açık vermişti. Nakit bütçe gelirleri Temmuz ayında aylık %42 artışla 87,0 milyar TL’ye yükselirken, 118,2 milyar TL’ye yükselen bütçe giderlerindeki artış %32 oldu.
2020 yılı başından bu yana nakit bütçe açığı toplamı 140 milyar TL’ye ulaştı ki 2019 yılının tümünde kaydedilen açık 131 milyar TL idi. 2018 yılında nakit bütçe açığı 70 milyar TL seviyesindeydi.
Kaynak: Turkey Data Monitor, Hazine ve Maliye Bakanlığı
Nakit dengesi verilerinin bir diğer önemi de bütçenin finansman kaynakları hakkında bilgi vermesi. Temmuz ayında 30,8 milyar TL’lik nakit bütçe açığının 48,9 milyar TL’si net borçlanmayla, 1,2 milyar TL’si Kasa/Banka kaleminde ortaya çıkan kur farkından kaynaklanırken, aradaki fark olan 18,2 milyar TL’lik fazlalık Hazine’nin Merkez Bankası’nda bulunan mevduat hesabına aktarıldı.
Nakit bütçe açığının finansmanında ana kalemi borçlanma bacağı oluşturuyor. Hazine’nin Temmuz ayındaki borçlanma stratejisine bakalım:
. Mart 2020’den beri yurt dışından borçlanmaya gitmeyerek net dış borç ödeyicisi konumunda olan Hazine, Temmuz ayında da dış borçlanmaya gitmedi, 379 milyon TL tutarında vadesi gelen dış borç ödemesini gerçekleştirdi. Elbette dış borç itfalarının düşük olmasının bunda etkisi var. Hazine’nin ilk yüklü dış borç ödemesi 4,6 milyar dolar olarak Mart 2021’de gerçekleştirilecek. Haziran 2021’de ise dış borç ödemesi 1,3 milyar dolar olacak.
. Temmuz ayında 14,9 milyar TL iç borç ödemesi yapan Hazine, 64,2 milyar TL iç borçlanma gerçekleştirdi. Böylece yurt içinden net borçlanma tutarı 49,3 milyar TL oldu.
Kaynak: Turkey Data Monitor, Hazine ve Maliye Bakanlığı
Anlaşıldığı üzere pandemi kaynaklı olarak gelirlerin azaldığı, giderlerin hızla arttığı, Türk lirasının değer kaybettiği mevcut dönemde Hazine yurt içi borçlanmaya ağırlık verdi. TL’nin yabancı para birimleri karşısında değerinin düşmemesi amacıyla TCMB döviz rezervlerinin eridiği bir ortamda, Hazine’nin kur riskini azaltmak adına iç borca yönelmesi elbette makul bir çözüm.
Peki, Türk lirası değer kaybetmesin diye Merkez Bankasının döviz rezervlerini eritmesinin maliyeti ne oldu?
İç talebi artırmak adına ağırlıklı olarak kamu bankaları aracılığıyla düşük faizle kredi musluklarının açılması, öte yandan da mevduat ve tahvil getirilerinin enflasyonun altında kalması (Merkez Bankasının bankalara politika faizinin altında borç vererek mevduat faizlerinin enflasyonun aşağısında kalmasına sebep olması -ki buna negatif reel faiz deniyor) ve son olarak da bankacılık sisteminin aktif kalitesini zedeleyici uygulamalar pandemide ikinci dalga endişeleriyle birleşince 2-yıllık devlet tahvilinin bileşik faizi Temmuz ayı başındaki %9,1 seviyesinden 11 Ağustos itibariyle %14 seviyesinin üzerine çıktı. Dolar/TL kuru ise Temmuz sonuna göre %6, Euro/TL kuru ise %5’in üzerinde yükseldi (yani TL, Dolar ve Euro karşısında değer kaybetti). Bu gelişmeler beraberinde ülke risk primini gösteren 10 yıl vadeli CDS primlerinin 600 seviyesinin üzerine çıkmasına sebep oldu.
Merkez Bankası bu gelişmelere,
. 7 Ağustos tarihli duyurusunda bankaların likidite imkanlarını azaltarak,
. gecelik fonlama maliyetini politika faizi olan %8,25 seviyesine yükselterek,
. 11 Ağustos’ta da likidite imkanını sıfırlayarak karşılık verdi.
BDDK ise 6 Ağustos tarihli duyurusunda belirli şartları sağlamaları halinde uluslararası kalkınma bankalarının TL’ye erişim sınırlamalarından muaf tutulduklarını duyurdu.
Merkez Bankası gelecek hafta 20 Ağustos tarihinde olağan para politikası toplantısını gerçekleştirecek. Merkez Bankasının 1 hafta vadeli borç verme faizi olan politika faizi %8,25 seviyesinde bulunuyor. Mayıs ayı toplantısında politika faizini %0,50 puan indirerek %8,25’e düşüren Merkez Bankası Haziran ve Temmuz ayları toplantılarında faiz değişikliğine gitmedi. Gelecek haftaki toplantıdan faiz artırım kararının gelmesi şimdilik belirsiz.
TCMB gelecek hafta faiz artırmazsa bile, bütçe açığının artmaya devam ettiği mevcut ortamda, güven tazeleyici adımların gelmesi gerekiyor. Aksi takdirde, Eylül ayında olmasa bile, artan iç borcunu tahvil ihraç ederek çevirmeye çalışan Hazine’nin itfalarının Eylül ayına göre 2 kat artacağı Ekim ayında tahvil faizleri üzerindeki baskı artabilir. Bu da TCMB’yi sert bir şekilde faiz yükseltmek zorunda bırakabilir. TCMB’nin sert faiz artışlarına, politika faizini Ocak 2014’te %4,5’ten %10,0’a, Haziran 2018’de %8,0’den %16,5’e, Eylül 2018’de %17,75’ten %24,0’e yükselttiğinde tanık olmuştuk.
Dr. Fulya Gürbüz 