BOE – Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Dış ticaret, enflasyon, PMI, reel faiz, reel kesim net döviz pozisyonu, reel kur, ABD ve İngiltere merkez bankaları faiz kararları

31 Ekim – 4 Kasım haftasında, Ekim ayına ilişkin olarak enflasyonda ve negatif reel faizde yükseliş, Türkiye imalat sektörü PMI endeksinde gerileme olasılığı var. Ekim ayı İSO ve MÜSİAD verileri imalat ve hizmet sektörlerinde yılın son çeyreğine ait ipuçları verecek. Söz konusu ipuçları Ekim ayı dış ticaret verileriyle uyumlu olup olmadığını gösterecek. Amerikan ve İngiltere merkez bankalarından 75’er baz puanlık artırım bekleniyor.

31 EKİM 2022, PAZARTESİ

EKİM AYI SAMEKS SANAYİ VE HİZMET ENDEKSLERİ – MÜSİAD

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi, 2022 yılı Eylül ayında, bir önceki aya göre 5,9 puan artışla 56,8 seviyesine, Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi ise aylık 1,6 puan artışla 51,1 seviyesine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor. Sanayi endeksinde Eylül ayındaki artışta itici güç yeni siparişler alt endeksinin aylık 8,3 puan artışla 56,1 seviyesine yükselmesiydi. Satın alımlar ve üretim artarken tedarikçilerin teslimat süresi iyileşti. Eylül ayında hizmet endeksindeki iyileşmenin tetikleyicisi ise girdi alımlarındaki artış oldu. Söz konusu gelişme stok seviyesinin artmasına sebep oldu. Öte yandan Eylül ayında her iki sektörde istihdam geriledi.

Kaynak: MÜSİAD

1 KASIM 2022, SALI

EKİM AYI İMALAT SEKTÖRÜ KÜRESEL VE TÜRKİYE PMI ENDEKSLERİ – S&P GLOBAL, İSO

Eylül ayında JP Morgan küresel imalat sektörü PMI endeksi aylık 0,5 puan düşüşle 49,8 seviyesine gerilemiş, küresel hizmet sektörü PMI endeksi ise aylık 0,7 puan artışla 50,0 seviyesine yükselmişti. Türkiye’nin ise imalat sektörü Eylül ayında peş peşe yedinci ay daralmaya devam etmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor. Geçen hafta S&P Global Ekim ayı ABD, Avustralya, Euro Bölgesi, İngiltere ve Japonya’nın öncü PMI verilerini açıkladı. Buna göre ABD’nin, Euro Bölgesi’nin ve İngiltere’nin imalat ve hizmet sektörleri Ekim ayında daraldı; Japonya’nın her iki sektörü önceki aya göre büyüdü, Avustralya’nın ise imalat sektörü önceki aya göre büyürken hizmet sektörü daralma kaydetti. Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları olan ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere’deki olumsuz seyrin Türkiye imalat sektörü PMI endeksine de olumsuz yansımaya devam edeceği söylenebilir.

Kaynak: S&P Global, İSO

EKİM AYI İTO ENFLASYON VERİLERİ – İTO

İTO verilerine göre Eylül ayında İstanbul’da; perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi aylık %6,06, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları indeksi ise %2,94 artış kaydetmiş, yıllık artışlar sırasıyla %107,42 ve %98,17 olarak gerçekleşmişti. Yıllık İTO enflasyonu (grafikte mavi çizgi) ile TÜFE (kırmızı çizgi) arasındaki makas Mart 2022’den bu yana aralıksız açılıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

2 KASIM 2022, ÇARŞAMBA

ABD MERKEZ BANKASI (FED) POLİTİKA FAİZİ KARARI – federalreserve.gov

Fed, politika faizini belirlerken çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları Fiyat Endeksi’ndeki (PCE) eğilimi dikkate almaktadır. Çekirdek PCE enflasyonunun yukarı yönlü seyri (grafikte mavi çizgi) ve işsizlik oranındaki (siyah çizgi) düşüş dikkate alındığında Fed’in 2 Kasım tarihli toplantısında faiz artışına gitmesi şaşırtıcı olmayacaktır. Her ne kadar Fed Mart-Eylül döneminde toplam 300 baz puanlık faiz artışı gerçekleştirse de hem çekirdek PCE hem de çekirdek TÜFE artmaya devam ediyor. Nitekim vadeli işlemler piyasası verileri Fed’in 2 Kasım’da %81 ihtimalle politika faiz aralığını 75 baz puan artışla %3,75-%4,00 aralığına yükselteceği fiyatlanıyor.

Kaynak: TRADINGECONOMICS.COM

EKİM AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ – TİCARET BAKANLIĞI

Eylül ayında 22,6 milyar dolarlık ihracat, 32,2 milyar dolarlık ithalat gerçekleşmiş böylece 9,6 milyar dolarlık dış ticaret açığı kaydedilmişti. 2022 yılının ilk 9 ayında toplamda 252,5 milyar dolarlık ihracat, 349,4 milyar dolarlık ithalat, 96,9 milyar dolarlık dış ticaret açığı kaydedildi.

Kaynak: TÜİK

AĞUSTOS AYI FİNANSAL KESİM DIŞINDAKİ FİRMALARIN DÖVİZ POZİSYONU – TCMB

Temmuz 2022’de finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları aylık 5,2 milyar dolar artışla 171,6 milyar dolara yükselmiş, döviz yükümlülükleri aylık 2,0 milyar dolar düşüşle 262,9 milyar dolara gerilemişti. Böylece sektörü Net Döviz Pozisyonu Açığı (grafikte kırmızı çubuklar) aylık 7,2 milyar dolar düşüşle Temmuz ayında 91,3 milyar dolara gerilemişti. Sektörün Kısa Vadeli Net Döviz Pozisyonu Fazlası (siyah çizgi) ise Temmuz ayında aylık 6,2 milyar dolar artışla 68,6 milyar dolara yükselmişti.

Kaynak: TCMB

3 KASIM 2022, PERŞEMBE

İNGİLTERE MERKEZ BANKASI (BOE) POLİTİKA FAİZİ KARARI – bankofengland.co.uk

İngiltere’de çekirdek TÜFE’nin yıllık artışı Eylül ayında tarihi zirvesine çıkarken, işsizlik oranı Ağustos ayında 1974 yılından bu yana en düşük seviyesine gerilemişti. BoE yükselen enflasyonist baskıya bağlı olarak Aralık 2021-Eylül 2022 döneminde politika faizini 215 baz puan artışla %2,25 seviyesine yükseltti. Piyasalarda BoE’nin 75 baz puan artırımla politika faizini %3,0 seviyesine yükseltmesi bekleniyor.

Kaynak: TRADINGECONOMICS.COM

EKİM AYI BM GIDA FİYAT ENDEKSİ – http://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/

Eylül ayında BM Gıda Fiyat Endeksi aylık bazda %1,1 düşerken, yıllık artış %5,5 seviyesine yavaşlamıştı.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EKİM AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK

Eylül ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık %83,45, aylık %3,08 artış kaydetmişti. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %151,50, aylık %4,78 artmıştı. Foreks anketine göre Ekim ayında TÜFE’nin ortalama aylık %3,6, yıllık % 85,6 artması bekleniyor. Geçen hafta Türk-İş, Ankara’da açlık sınırının Ekim ayında aylık %2,48 artışla 7.425 TL’ye, yoksulluk sınırının 24.186 TL’ye yükseldiğini duyurmuştu.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EKİM AYI REEL FAİZ ORANI – TURKEY DATA MONITOR

Turkey Data Monitor hesaplamalarına göre Eylül ayında 12-ay geriye dönük gerçekleşen reel faizin eksi %37,7’ye yükselmişti.

Kaynak: Turkey Data Monitor

HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ (28 EKİM) – BDDK, TCMB

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye devam ettiği 2022 yılının 21 Ekim ile biten haftasında piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre hafif yükseldi. TL cinsi mevduat ve kredi hacmi önceki haftaya göre yatay kaldı. TL cinsi mevduat faizleri ortalama %14-20, TL cinsi kredi faiz oranları ortalama %17-32 aralığında. Yabancı para kredi hacmi düşüşünü sürdürerek 132,5 milyar dolara geriledi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 126,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,4 milyar dolar geriledi, tüzel kişilerin 87,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar arttı, böylece bankacılık dışı yurt içi DTH 214,0 milyar dolara yükseldi. Bankacılık dışı yurt içi toplam DTH hacmi en son 24 Aralık 2021’de 239 milyar dolar ile zirve yapmıştı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 4,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 114,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,0 milyar dolar geriledi; altın rezervleri 38,8 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar düştü, brüt döviz rezervleri 75,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,0 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı 59,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi. Yurt dışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 23,1 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,8 milyar dolar arttı. Aynı hafta, yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 63 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 11 milyon dolarlık net satış yaptı, böylece yılbaşından bu yana yurt dışı yerleşikler hisse senetlerinde 3,7 milyar dolarlık, DİBS’te ise 2,4 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

4 KASIM 2022, CUMA

EKİM AYI ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ – U.S. BUREAU OF LABOR STATISTICS

ABD’de işsizlik oranı Eylül ayında %3,5 seviyesine gerilemiş, ortalama saatlik kazançlar yıllık %4,98 artış kaydederek son 9 ayın en düşük artışını kaydetmişti. Piyasalarda işsizlik oranının %3,6’ya yükselmesi, ortalama saatlik kazançların yıllık %4,7 artması bekleniyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EKİM AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU (REDK) – TCMB

Eylül ayında TÜFE bazlı REDK aylık %3,1 artışla 54,51 seviyesine yükselmişti.

Kaynak: TCMB

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Üretim, tüketim, ciro, ödemeler dengesi, dış borç, bütçe ve konut ile merkez bankaları faiz kararları

13 – 17 Aralık haftasında Ekim ayına ilişkin olarak üretim ve perakende satışlarda önemli bir iyileşme olmayacak, inşaat maliyetlerindeki artışa paralel olarak konut fiyatları yükselecek, ödemeler dengesi azalan dış ticaret açığına bağlı olarak fazla vermeye devam edecek. Kasım ayına ilişkin olarak konut satışlarının artan döviz kuruna bağlı nasıl bir değişim göstereceğini izleyeceğiz, merkezi yönetim bütçesi artan vergi gelirlerinin etkisiyle fazla verecek. Hafta genelinde TCMB ve büyük merkez bankalarının faiz kararlarına odaklanacağız. Fed, ECB, BOE ve BOJ faiz değişikliğine gitmeyecek, TCMB beklemede kalabilir.

13 ARALIK 2021, PAZARTESİ

EKİM AYI SANAYİ ÜRETİMİ – TÜİK

Sanayi üretimi Eylül ayında aylık %1,5 azalmış, yıllık %8,9 artış kaydetmişti. Sektörde ciro aylık %0,9 azalmış, yıllık %48,4 oranında artmıştı. Ekim ayına ilişkin öncü veriler sanayi üretiminde net bir tablo ortaya koymuyor. Ekim ayında önceki aya göre otomotiv üretimi değişmedi, ihracat Ekim ayında yataya yakın kaldı, kapasite kullanım oranı dayanıksız tüketim malı imalatı dışında (yatırım malı, dayanıklı tüketim malı ve ara malı) geriledi. Öte yandan dayanıksız tüketim malı imalatı KKO’nun önceki aya göre %2 artması ve mal stoklarında artış sinyali sanayi üretimi performansını Ekim ayında yukarı çekmeye yetecek mi izleyeceğiz.

Kaynak: TÜİK

EKİM AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSİ – TÜİK

Perakende satış hacmi Eylül ayında aylık %1,2, yıllık %15,9 artış kaydetmişti. Sektörde ciro aylık %2,2, yıllık %37,3 artmıştı. Ekim ayında tüketici kredileri ve bireysel kredi kart harcamalarının önceki aya göre yavaşlamasına rağmen satış hacminin arttığına yönelik sinyaller perakende satış performansının Ekim ayında korunacağına işaret ediyor.

Kaynak: TÜİK

EKİM AYI CİRO ENDEKSLERİ – TÜİK

Türkiye’de toplam ciro artış hızı Eylül ayında yavaşlamıştı. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Eylül ayında aylık %0,6, yıllık %42,6 artış kaydetmişti. Önceki aya göre inşaat ciro endeksi %3,0, ticaret ciro endeksi %0,9, hizmet ciro endeksi %2,6 artmış, sanayi sektörü ciro endeksi %0,9 azalmıştı.

Kaynak: TÜİK

EKİM AYI ÖDEMELER DENGESİ – TCMB

Cari işlemler dengesi, Eylül ayında dış ticaret açığının önceki aya göre azalmasına bağlı olarak 1,7 milyar dolar fazla vermişti, son 12-aylık toplam cari işlemler açığı 18,4 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Ekim ayında dış ticaret açığında gerileme ve seyahat gelirinde hafif artış sinyalinin etkisiyle cari işlemler hesabı 2,9 milyar dolar fazla verecek, 12-aylık toplam cari işlemler açığı Ekim ayında 15,6 milyar dolar seviyesine gerileyecek. Covid-19 vakalarındaki artışlar ve seyahat yasakları, yaz aylarına kadar ödemeler dengesine turizm gelirlerinden katkı gelmeyeceğine işaret ediyor. Dolayısıyla turizmde hareketlilik görene kadar, cari işlemler dengesi ağırlıklı olarak dış ticaret dengesine paralel hareket edecek.

Kaynak: Turkey Data Monitor

14 ARALIK 2021, SALI

KASIM AYI TARIM-ÜFE – TÜİK

Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) Ekim ayında aylık %1,68, yıllık %23,10 artış kaydetmişti. Döviz kuru sepetinin Kasım ayında aylık %15,6, yıllık %31,2 artış kaydetmesi ithal tarım girdi maliyetlerini yukarı çekeceğinden Tarım-ÜFE’de sert yükseliş göreceğiz.

Kaynak: Turkey Data Monitor

KASIM AYI KONUT SATIŞLARI – TÜİK

Türkiye genelinde Ekim ayında 137 bin 401 konut satışı gerçekleşmiş, böylece Ocak-Ekim döneminde toplam konut satışı 1 milyon 86 bin 539 olmuştu. 2020 yılı genelinde toplamda 1 milyon 499 bin 316 konut satışı yapılmıştı. Ekim ayında %17,82’den Kasım ayında %17,10 seviyesine gerileyen konut kredi faiz oranının ve Kasım ayında %15’ten fazla yükselen döviz kurunun konut satışlarını artırıp artırmadığını izleyeceğiz.

Kaynak: TÜİK

15 ARALIK 2021, ÇARŞAMBA

FED’İN PARA POLİTİKASI KARARI – FED

ABD Merkez Bankası (Fed) 2021 yılı son para politikası kurulu toplantı kararını duyuracak. Fed, son yayınladığı Bej Kitap’ta ABD ekonomisinin güçlü performans gösterdiğine işaret etmiş, Fed Başkanı Powell yaptığı konuşmalarda enflasyondaki yükselişin kalıcı olabileceğine, dolayısıyla da pandemi destekli varlık alımlarını beklenenden daha kısa bir sürede sonlandırabileceklerine dikkat çekmişti. Fed Aralık toplantısında varlık alım miktarını azaltacak. Toplantı kararı duyurusunda faiz artırım sinyallerine odaklanacağız.

Kaynak: Turkey Data Monitor

KASIM AYI BÜTÇE VERİLERİ – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Merkezi yönetim bütçe dengesi 2021 yılı Ekim ayında 114,0 milyar TL gelir, 131,4 milyar TL gider kaydetmiş, böylece bütçe dengesi 17,4 milyar TL açık vermişti. Ocak-Ekim döneminde bütçe dengesi 78,5 milyar TL açık verirken, 2020 yılı genelinde 175,3 milyar TL açık kaydedilmişti. Aşağıdaki grafikte 12-aylık toplamların yıllık reel değişimleri dikkate alındığında faiz harcamalarının (mavi çubuklar) 2019 yılıyla birlikte hızlandığını görüyoruz. Öte yandan faiz hariç bütçe giderlerinin (lacivert çubuklar) 2020 yılı ikinci yarısından itibaren yavaşlaması bütçe disiplinini ortaya koyarken, vergi gelirlerinin (turuncu çubuklar) 2021 yılıyla birlikte hızlanması merkezi yönetim bütçe açığının 2021 yılında gerilemesini sağladı. Kurdaki yüksek artışların gelir dağılımını düşük gelirlilerin aleyhine çevirmesi hanehalkı harcamalarını aşağı çekerken, yüksek üretim maliyetleri istihdamın zayıf kalmasına sebep oluyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

16 ARALIK 2021, PERŞEMBE

TCMB PARA POLİTİKASI KARARI – TCMB

Kasım ayında %15’ten fazla değer kaybeden TL, %21’i geçen TÜFE, %23’e yaklaşan tüketim malları enflasyonu, %55 seviyesindeki Yİ-ÜFE, %22’yi çekirdek TÜFE göstergeleri, %22 seviyelerini geçen tahvil faizleri, yükselen mevduat ve kredi faiz oranları TCMB’nin politika faizini %15’ten aşağıya indirmesini desteklemiyor. Döviz kurundaki dalgalanma azaldığı taktirde enflasyonist baskıda azalma ve düşen faiz oranlarına bağlı olarak faiz indirimleri de peşi sıra gelecektir.

AMB PARA POLİTİKASI KARARI – ECB

Kovid-19 varyantlarının etkisini artırması Euro Bölgesi’nde ekonomik büyüme üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturuyor. Her ne kadar Avrupa Merkez Bankası (AMB) Başkanı Lagarde enflasyonun geçici olduğunu savunsa da tedarik zinciri ve hammadde sıkıntılarının fiyatlar üzerindeki baskısı 2022 yılında da korunacak. AMB, toplantıda varlık alım programı miktarını tartışacak.

BOE PARA POLİTİKASI KARARI – BOE

İngiltere ekonomisi güçlü seyretmeye devam ediyor. Perakende satışlar ve ihracat aylık bazda artarken, imalat sektörü büyümeyi sürdürürken, enflasyondaki artış korunurken, ekonomik büyüme aylık bazda artışını sürdürürken İngiltere Merkez Bankası Covid-19 gölgesi altında %0’a yakın seviyedeki politika faizini değiştirmeyecek, varlık alım programıyla ilgili stratejiyi izleyeceğiz.

EKİM AYI KONUT FİYAT ENDEKSİ – TCMB

2021 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %3,2 oranında artan KFE, bir önceki yılın aynı ayına göre nominal olarak %35,5, reel olarak %13,3 oranında artmıştı. Ekim ayında inşaat maliyetindeki artışın etkisiyle konut fiyatlarında da yükseliş göreceğiz.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EKİM AYI ÖZEL SEKTÖR YURT DIŞI KREDİ BORCU – TCMB

2021 yılı Eylül ayında özel sektörün uzun vadeli yurt dışı kredi borcu aylık 1 milyar dolar düşüşle 163,1 milyar dolara, kısa vadeli yurt dışı kredi borcu aylık 0,4 milyar düşüşle 8,5 milyar dolar seviyesine geriledi. Sektörün Eylül sonu itibarıyla kalan vadeye göre, gelecek 1 yıl içinde gerçekleştirilecek olan anapara geri ödemelerinin toplam 39,9 milyar dolardı. Finansal şirketler uzun vadeli borcunu 2021 yılı başından itibaren aralıksız azaltıyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

10 ARALIK 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

3 Aralık ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) kurdaki sert yükselişin etkisiyle önceki haftaya göre sert yükselişini sürdürdü. TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre hafif gerilerken, TL cinsi krediler hafif yükseldi. TL cinsi mevduat faizleri %14-16 aralığına, TL cinsi kredi faizleri %17-25 aralığına yükseldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları (DTH) 115,6 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişmedi, tüzel kişilerin 0,4 milyar dolar düşüşle 86,8 milyar dolara geriledi; yurt dışı mevduatlar 0,3 milyar dolar düşüşle 24,3 milyar dolara geriledi, böylece toplam DTH büyüklüğü 3 Aralık haftasında 1,1 milyar dolar düşüşle 228,6 milyar dolar oldu. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar düşüşle 4,0 milyar dolar seviyesine geriledi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 124,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,1 milyar dolar azaldı; altın rezervleri 39,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,1 milyar dolar, brüt döviz rezervleri 85,0 milyar dolar ile önceki haftaya göre 2,0 milyar dolar düştü. Merkez Bankasının net rezerv açığı önceki haftaya göre 2,0 milyar dolar artışla 22,9 milyar dolar seviyesine yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stokları toplamı 24,3 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 1,6 milyar dolar geriledi. Yurt dışı yerleşikler 3 Aralık ile biten haftada hisse senetlerinde 162 milyon dolarlık, DİBS’te 13 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi.

Kaynak: Turkey Data Monitor

17 ARALIK 2021, CUMA

BOJ PARA POLİTİKASI KARARI – BOJ

Japonya Merkez Bankası (BOJ) Aralık ayı toplantısında sıfır faiz politikasını sürdürecek. Covid-19 kaynaklı kısıtlamaların gevşetilmesinin katkısıyla perakende satışlarda artış, imalat sektöründe büyüme, makine siparişlerinde iyileşme, ihracatta artış, işsizlik oranında azalma, enflasyonist baskıda artış görüyoruz. Ekonomik görünümdeki iyileşmenin de etkisiyle 2021 yılı başından itibaren BOJ’un varlık alımlarında (grafikte turuncu çubuklar) kısmen de olsa aşağı doğru bir eğilim ortaya koyduğunu ekleyelim. Toplantıda ekonomiye yönelik değerlendirmelere odaklanacağız.

Kaynak: Turkey Data Monitor

EKİM AYI KISA VADELİ TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU – TCMB

2021 yılı Eylül ayında Türkiye’nin toplam kısa vadeli dış borç stoku önceki aya göre 1,5 milyar dolar düşüşle 124,4 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Eylül ayı itibarıyla gelecek 12-aylık dönemde vadesi dolacak toplam dış borç stoku önceki aya göre 1,8 milyar düşüşle 167,4 milyar dolara gerilemişti. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi özel sektör finans dışı kuruluşlar kısa vadeli dış borcunu (grafikte mavi çubukar) Haziran 2020’den bu yana artırmaya devam ediyor.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Dr. Fulya Gürbüz

TCMB, Fed, BoE ve BoJ kararları ne söylüyor?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) politika faizini %19’dan %18’e düşürdü; Amerikan (Fed), İngiltere (BoE) ve Japonya (BoJ) merkez bankaları %0’a yakın olan politika faizlerini değiştirmedi.

Merkez bankaları, para politikalarını şekillendirirken olası riskleri dikkate alarak, ekonomik aktivite (talep, üretim) ile fiyat ve istihdamdaki gelişmelere odaklanır. Mevcut durumda merkez bankalarının dikkate aldığı başlıca risk unsuru Kovid-19 belirsizliğidir. 17-24 Eylül haftasında para politikası kararlarını açıklayan merkez bankaları yayınladıkları basın bülteninde ne gibi gerekçeleri ve öngörüleri ortaya koymuşlar kısaca özetleyelim.

TCMB: İktisadi faaliyet güçlü, fiyat artışları geçici

TCMB, 1-hafta vadeli borç verme faizi olan politika faizini %19’dan %18’e düşürdü. Her ne kadar ihtimal vermesek de TCMB Başkanı Kavcıoğlu geçen hafta çekirdek enflasyondaki gelişmeleri dikkate alacaklarını ifade ederek faiz indirim sinyalini vermişti. TCMB, yayınladığı basın bülteninde şu tespitleri ortaya koyuyor:

. Yurt içinde iktisadi faaliyet üçüncü çeyrekte dış talebin de etkisiyle güçlü seyrediyor,

. Enflasyonda son dönemde gözlenen yükseliş geçici.

TCMB’nin faiz indirimi kararını destekleyen yöntem ise “…para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizler”. Söz konusu analizleri TCMB’nin çalışma tebliğlerinde veya Kasım ayı sonunda yayınlanacak dördüncü enflasyon raporunda okuma fırsatını bulabilirsek çok mutlu olacağım. Zira TCMB, Temmuz ayı sonunda yayınladığı üçüncü enflasyon raporunda ABD merkez bankası Fed’in enflasyonu neden geçici gördüklerine dair analizine yer vermişti.

TCMB’nin analiz detaylarında olmadığına emin olduğum “güven” faktörüne dikkatinizi çekmek istiyorum. Aşağıdaki grafikte 2006 yılından bu yana aylık ortalama değerler olarak mavi çizgiyle (sağ eksen) Dolar/TL kurunun seyrini, gri çubuklar (sol eksen) ise döviz tevdiat hesaplarının (yabancı para mevduatları) seyrini gösteriyor.

Son verilere göre döviz mevduatları 17 Eylül’de 230,7 milyar dolar ile rekor seviyesindedir: Gerçek kişiler 114,9 milyar dolar, tüzel kişiler 88,5 milyar dolar döviz mevduatına park etmiştir. TL’ye olan güvensizlik hanehalkını dövize yönlendirirken, artan dövize bağlı olarak fiyatlardaki artış enflasyonu da yukarı çekmektedir. Güveni azaltan diğer bir unsur da TCMB rezervlerinin nette sıfırın altında olmasıdır (17 Eylül itibariyle eksi 21 milyar dolardır). Her ne kadar net rezerv açığı gerilemiş olsa da gerilemenin ana sebebi döviz cinsi borçlanmalar ve swap (kısa vadeli TL karşılığı döviz borçlanma) yoluyla TCMB brüt rezervlerinin yükselmesidir. Diğer bir ifadeyle, maruz kalınan kur riskinin artmasıdır. Ekonomi, kur-enflasyon sarmalı içinde sıkışmışken TCMB’nin 23 Eylül tarihli toplantısında yaptığı erken faiz indirimi maalesef TL’den kaçışı tetiklemiştir. Yazıyı hazırladığım 24 Eylül’de Dolar/TL kuru 8,86 seviyesi ile rekor kırmıştır.

Hükumetin Orta Vadeli Program’da (OVP) 2021 sonu TÜFE tahmininin %16,2 olduğunu dikkate alırsak TCMB’nin politika faizini kısa zamanda %16-17 aralığına çekeceği aşikar duruyor. OVP’de 2022 sonu TÜFE tahmini ise %9,8.

Fed: ABD’de ekonomik aktivite güçlü, enflasyonist baskı geçici

Politika faizini %0-0,25 aralığında sabit bırakan Fed, aşılamanın desteğiyle ekonomik aktivitede ve istihdamda güçlenmenin sürdüğüne, enflasyondaki yükselişin geçici faktörlere dayandığına ve ekonominin yönünü Kovid-19 gelişmelerinin belirleyeceğine vurgu yaptı. Güçlü ekonomik görünüme istinaden Fed, aylık 120 milyar dolarlık varlık alımlarını kısa süre içinde azaltabileceklerini ekledi. Fed, 2021 yılı içinde 2-3 Kasım ve 14-15 Aralık tarihlerinde iki kere daha toplanacak. Fed’in 20 Ekim’de yayınlayacağı ve ekonomik ortamı resmettiği Bej Kitap’taki yorumları, tahvil alımlarındaki düşüşe ne kadar yakın oldukları ipucunu verecek. Faiz artırım konusunda ise; toplam 18 Fed para politikası kurulu katılımcısından 9’u 2022 yılında faiz değişikliği beklemezken, 6’sı bir adet, 3’ü iki adet faiz artırımı öngörüyor.

BoE: İngiltere’de ekonomik aktivite güçlü, enflasyondaki yükseliş geçici olabilir

BoE, Eylül ayı toplantısında %0,1 seviyesindeki politika faizini değiştirmedi. Ağustos ayı toplantısında güçlü ekonomik aktivitenin desteğiyle kısmi sıkılaştırma ihtimaline yer veren BoE, Eylül toplantısında fiyat ve ücretler tarafındaki belirsizliklere bağlı olarak mevcut gevşek politikasını korudu. Kasım ayı toplantısında arz tarafına odaklanacak olan BoE’nin değerlendirmeleri, enflasyondaki kalıcılık/geçicilik konusunda daha somut bilgiler verecek.

BoJ: Ekonomik aktivite iyileşiyor, enerji fiyatları enflasyonu yukarı çekiyor

Eylül ayı toplantısında eksi %0,1 olan politika faizini değiştirmeyen BoJ, aşılamanın ve dış talepteki canlanmanın da desteğiyle ekonomik aktivitede iyileşme öngörüyor. Öte yandan devam eden Kovid-19 belirsizliğine istinaden çekirdek enflasyonun (gıda dışı yıllık TÜFE’nin) %2 hedefine yaklaşana kadar tahvil alım programına devam edeceğini duyurdu. Japonya’da çekirdek enflasyon, pandeminin ilan edildiği Mart 2020 yılından bu yana sıfırın altında seyrediyor (yani gıda dışı fiyatlar ortalama olarak önceki yıla göre düşüyor).

Dr. Fulya Gürbüz

Ekonomi Gündemi: Merkez bankaları kararları; borç, tüketici, imalat, perakende, hizmet, inşaat verileri

20 – 24 Eylül haftasında; başta ABD (Fed, Çarşamba), Japonya (BoJ, Çarşamba), İngiltere (BoE, Perşembe), ve Türkiye merkez bankası (TCMB, Perşembe) para politikası kararları olmak üzere Ağustos ayı yurtdışı enflasyon, merkezi yönetim borç stoku; Eylül ayı imalat ve hizmet sektörleri ile tüketici güven endekslerine odaklanacağız. TL’deki değer kaybından dolayı YD-ÜFE’de yükseliş, merkezi yönetim borç stokunda artış göreceğiz. Eylül ayının ilk iki haftasında kredilerdeki yavaşlamanın, Eylül ayı sektörel verilerini nasıl etkilediğini izleyeceğiz. Avrupa Merkez Bankası Eylül ayı toplantısında yılın son çeyreğinde varlık alımlarını kademeli olarak azaltmaya başlayabileceklerini açıklamıştı. Fed, BoE ve BoJ bu haftaki toplantılarında faiz değişikliği yapmayacak ancak Fed’in varlık alımlarının azaltılmasına yönelik ipuçlarına odaklanacağız. TCMB’den olası bir faiz indirimi özellikle şirket finansmanında maliyetleri azaltacaktır ancak ticari ve bireysel kredilerde hızlanma enflasyonist baskının devam edeceği anlamına geliyor.

20 EYLÜL 2021, PAZARTESİ

AĞUSTOS AYI YURTDIŞI ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (YD-ÜFE) – TÜİK

YD-ÜFE Temmuz ayında yıllık %41,89, aylık %0,34 artış kaydetmişti. Ağustos ayında TL’deki değer artışı üreticinin üzerindeki maliyet baskısını kısmen azaltacaktır. Ancak küresel hammadde fiyatlarındaki artış ve yüksek taşıma maliyetleri, yurt dışı üreticinin maliyet baskısını artırmaya devam edecek.

AĞUSTOS AYI MERKEZİ YÖNETİM BORÇ STOKU – HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI

Merkezi yönetimin toplam borç stoku Temmuz ayında bir önceki aya göre hafif gerileyerek 2 trilyon 32 milyar TL seviyesindeydi. Aşağıdaki grafikte görüleceği gibi, Temmuz 2020 sonrasında merkezi yönetimin döviz cinsi borç stoku (yeşil çizgi), TL cinsi borç stokunun (mavi çizgi) üzerinde seyrediyor. Bu, Hazine’nin üstlendiği kur riskinin artması demek.

TEMMUZ AYI NET ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (NUYP) – TCMB

Haziran ayında NUYP açığı önceki aya göre 13,6 milyar dolar azalarak 280,6 milyar dolar seviyesine gerilemişti. Söz konusu değer Aralık 20217’de tarihi rekorla 443,2 milyar dolar olan seviyesinden %37 aşağısında bulunuyor. NUYP’deki iyileşmede, Aralık 2020’de 220,5 milyar dolar ile rekor kıran doğrudan yatırımların Haziran 2021’de 142,2 milyar dolara kadar gerilemesi etkili oldu.

22 EYLÜL 2021, ÇARŞAMBA

EYLÜL AYI TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ – TÜİK

Tüketici güven endeksi Ağustos ayında Nisan ayından bu yana olan düşüş eğilimini korumuş, Türk lirasındaki değer kazancına rağmen 78,2 seviyesine gerilemişti. Eylül ayında ise döviz kuru, döviz cinsi mevduatlar ve enflasyondaki yükseliş tüketicinin güven algısının gerilemesine sebep olabilir.

23 EYLÜL 2021, PERŞEMBE

TCMB VE BDDK, 17 EYLÜL 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB

10 Eylül ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) yükselen döviz kuruna paralel olarak yabancı para mevduatlardaki artışın etkisiyle önceki haftaya göre artış kaydetti, dolaşıma çıkan banknot ve madeni para büyüklüğü önceki haftaya göre değişmedi. TL cinsi mevduatlar ve krediler önceki haftaya göre yükseldi. TL cinsi mevduat faiz oranları %15-20 aralığını, TL cinsi kredi faiz oranları %17-25 aralığını korudu. Gerçek kişilerin döviz mevduatlarının (DTH) önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar artışla 115,3 milyar dolara, tüzel kişilerin 0,4 milyar dolar artışla 88,3 milyar dolara yükselmesine, yurtdışı mevduatların 0,3 milyar dolar azalmasına bağlı olarak DTH hacmi 10 Eylül haftasında 0,4 milyar dolar artışla 231,0 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu önceki haftaya göre 0,2 milyar dolar azalışla 6,4 milyar dolar oldu. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 120,1 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar arttı; altın rezervleri 40,5 milyar dolar ile önceki haftaya göre 0,7 milyar dolar azaldı, brüt döviz rezervleri 79,7 milyar dolar ile önceki haftaya göre 1,6 milyar dolar artış kaydetti. Merkez Bankasının net rezerv açığı da önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar azalarak 20,8 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi stoku ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı 32,5 milyar dolar ile bir önceki haftaya göre 0,9 milyar dolar azaldı. Yurt dışı yerleşikler 10 Eylül ile biten haftada hisse senetlerinde 53 milyon dolarlık net satış, DİBS’te 325 milyon dolarlık net alış gerçekleştirdiler.

24 EYLÜL 2021, CUMA

EYLÜL AYI İMALAT SEKTÖRÜ KAPASİTE KULLANIM ORANI (KKO) – TCMB

İmalat sanayi genelinde KKO, Ağustos ayında bir önceki aya göre 0,4 puan artışla %77,1 seviyesine yükselmişti. Dayanıklı tüketim malı ve ara mal imalatında KKO’nun önceki aya göre gerilemesi küresel tedarik zincirindeki sorunlara bağlı olarak stoklara yönelmeyi teyit etmişti. Yatırım malları imalatında KKO’nun aylık yüzde 4,6 puan sert artış göstermesi ise stok artırma eğilimini ortaya koyuyor.

EYLÜL AYI REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ (RKGE) – TCMB

RKGE, Ağustos ayında aylık 0,9 puan azalışla 113,9 seviyesine gerilemişti. Endeks değerinin 100’ün üzerinde olması, sektör temsilcilerinin ekonomik faaliyetlere olan güveninin arttığı anlamına geliyor. Ağustos ayı endeks detaylarında, Kovid-19 varyantlarına yönelik belirsizliklerin ekonomik faaliyetlerde zayıflık getirebileceği endişelerini okumuştuk. Endeks, Temmuz 2020’den bu yana 100 seviyesinin üzerinde yükseliş eğilimini koruyor.

EYLÜL AYI SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ – TÜİK

Ağustos ayında güven endeksi hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde yükselse de Kovid-19 varyantlarına ilişkin endişeler endeks detaylarında hissedilmeye başlanmıştı. Endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini gösteriyor. Perakende ticaret sektöründe güven (grafikte kırmızı çizgi) Haziran 2020, hizmet sektöründe (mavi çizgi) Ocak 2021’den bu yana 100 seviyesinin üzerinde seyrediyor. Perakende ticaret sektörü güveninin Aralık 2020’den bu yana hizmet sektöründen zayıf kalması artan enflasyon ve yüksek döviz kuruna bağlı olarak gelir eşitsizliğindeki farkın açıldığına işaret ediyor.

Dr. Fulya Gürbüz

Gündem: Üretim, tüketim ve dış borç verileri ile ABD, İngiltere ve Japonya merkez bankaları politikaları

14 Aralık 2020, Pazartesi

KASIM AYI TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (Tarım-ÜFE)

Tarım-ÜFE Ekim ayında bir önceki aya göre %1,89, bir önceki yılın aynı ayına göre %18,70 artış kaydetmişti.

EKİM AYI SANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSİ

Eylül ayında sanayi üretimi bir önceki aya göre %1,7, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,1 artış kaydetmişti. Ekim ayında hammadde ithalatında bir önceki aya göre düşüş kaydedilmesine rağmen ihracat, siparişler ve mal stoklarında önceki aya göre kaydedilen artışlar sanayi üretiminde de bir önceki aya göre artışa işaret ediyor.

EKİM AYI PERAKENDE SATIŞ ENDEKSLERİ

Eylül ayında perakende satışlar bir önceki aya göre %2,8, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,8 artış kaydetmişti. Ekim ayında imalat sektörü siparişleri ile tüketim malları ithalatındaki artışlar perakende ticarette de önceki aya göre artışa işaret ediyor.

EKİM AYI CİRO ENDEKSLERİ

Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Eylül ayında bir önceki aya göre %3,4, bir önceki yılın aynı ayına göre %26,2 artış kaydetmişti. Aylık bazda sanayi sektörü ciro endeksi %3,5, inşaat ciro endeksi %2,4, ticaret ciro endeksi %2,9, hizmet ciro endeksi %5,2 arttı. Yıllık bazda ise sanayi sektörü ciro endeksi %30,9, inşaat ciro endeksi %23,3, ticaret ciro endeksi %30,9, hizmet ciro endeksi %4,1 arttı.

15 Aralık 2020, Salı

KASIM AYI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ

Ekim ayında merkezi yönetim bütçesi 4,9 milyar TL açık vermiş, böylece 2020 yılı ilk 10 ayında toplam 145,5 milyar TL’lik bütçe açığı kaydedilmişti. 2019 yılı toplamında toplam bütçe açığı 123,7 milyar TL olmuştu.

KASIM AYI KONUT SATIŞLARI

Ekim ayında Türkiye genelinde 119.574 adet konut satışı gerçekleşmiş, böylece yılın ilk 10 ayında toplam satışlar 1.280.852 adet olmuştu. 2019 yılı genelindeki toplam konut satışları 1.348.729 seviyesindeydi. Konut satışları 2017 yılında 1.409.314 adet ile zirve yapmıştı.

16 Aralık 2020, Çarşamba

ABD MERKEZ BANKASI (Fed) PARA POLİTİKASI KARARI

Eylül ayı toplantısında maksimum istihdam ve ortalama %2 enflasyon hedefleri tutturulana kadar politika faizini %0-0,25 aralığında sabit tutmaya devam edeceğini duyurmuştu. Yılın son toplantısında, Fed’in ekonomik görünüme dair beklentileri ve genişlemeci politikaların devamlılığı konusunda görüş ve beklentilerine odaklanacağız.

EKİM AYI TCMB KONUT FİYAT ENDEKSİ

Konut fiyat endeksi Eylül ayında bir önceki aya göre %1,59, bir önceki yılın aynı ayına göre %27,34 artışla 146,70 seviyesine yükselmişti.

EKİM AYI ÖZEL SEKTÖR UZUN VADELİ KREDİ BORCU

Özel sektörün uzun vadeli kredi borcu Eylül ayında 161,02 milyar dolar seviyesindeydi. Alt kalemlere göre bankaların 60,98 milyar dolar, bankacılık dışı finansal kuruluşların 9,61 milyar dolar, finans dışı sektörün 90,44 milyar dolar uzun vadeli kredi borcu bulunmaktadır. Şubat 2018’de özel sektörün uzun vadeli kredi borcu 226 milyar dolar ile tarihi zirvesini yapmıştı.

17 Aralık 2020, Perşembe

İNGİLTERE MERKEZ BANKASI (BoE) PARA POLİTİKASI KARARI

BoE 4 Kasım tarihli toplantısında %0,1 seviyesindeki politika faizini değiştirmemiş, Hazine tahvil alım miktarını 150 milyar pound artırarak toplam Hazine tahvil alım miktarını 875 milyar pound seviyesine yükseltmişti. Toplantı sonrası yayınlanan raporda Kovid-19’un hanehalkı harcamalarını öngördüklerinden daha fazla zayıflattığı, söz konusu zayıflamanın 2020 yılı son çeyreğinde GSYH’de daralmaya sebep olacağı vurgulanmıştı. BoE enflasyon hedefi %2 iken Ekim ayında TÜFE yıllık %0,7 seviyesinde bulunuyor. BoE, basın duyurusunda enflasyon hedefine ulaşana kadar gevşek para politikasını sürdüreceğini tekrarlamıştı.

EKİM AYI KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU

Eylül ayında toplam kısa vadeli dış borç stoku 134,0 milyar dolar iken kamunun (kamu bankaları) 26,2 milyar dolar, Merkez Bankasının 21,0 milyar dolar, özel sektörün 86,8 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Özel sektör içinde bankaların 30,9 milyar dolar, banka dışı finansal kuruluşların 0,7 milyar dolar, finansal olmayan şirketlerin 55,2 milyar dolar kısa vadeli borcu bulunuyor. Özel sektör finans dışı sektörün kısa vadeli borcu Ekim 2017’den bu yana özel sektör bankalarının üzerinde bulunuyor. Kalan vadeye göre dış borç stoku dikkate alındığında Türkiye’nin gelecek 12 ayda (Ekim 2020 – Eylül 2021) ödemesi gereken dış borç stoku 182,5 milyar dolar seviyesindedir.

TCMB VE BDDK, 4 ARALIK 2020 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ

4 Aralık ile biten haftada, döviz tevdiat hesapları (döviz cinsinden mevduatlar) önceki haftaya göre 1,8 milyar dolar artışla tarihi zirvesi olan 221,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. Karşılığında TL cinsinden mevduatlar önceki haftaya göre 1,55 trilyon TL’den 1,53 trilyon TL’ye geriledi. Söz konusu gerilemede ortalama TL cinsi mevduatların bir haftada %14,59’dan %14,51 seviyesine gerilemesi etkili oldu. 4 Aralık haftasında 1 yıla kadar olan TL cinsi mevduat faizleri ortalamada %16’lara yükselmesine rağmen 1-3 ay vadeli TL cinsi mevduat faizleri önceki haftaya göre düştü. TL cinsinden ticari kredi faiz oranı %18,59, tüketici kredileri faiz oranı %21,40 seviyelerine yükseldi.

4 Aralık 2020 tarihli para ve banka verileri aşağıdaki gibidir:

18 Aralık 2020, Cuma

JAPONYA MERKEZ BANKASI (BoJ) PARA POLİTİKASI KARARI

BoJ 29 Ekim tarihli para politikası toplantısında politika faizini değiştirmemiş, borsa yatırım fonları (ETF) ve gayrimenkul yatırım fonu yıllık satın alımlarını iki katına çıkararak sırasıyla 12 trilyon yen ve 180 trilyon yen seviyesine yükseltmişti. Ek olarak BoJ, Getiri Eğrisi Kontrolü (Yield Curve Control) ile birlikte Miktarsal ve Niteliksel Parasal Gevşeme politikasını sürdüreceğini tekrarlamıştı. BoJ, fiyat istikrarını sağlamak adına %2 olan enflasyon hedefine ulaşmak amacıyla Hazine tahvillerine ek olarak diğer finansal varlıkları satın almasını niteliksek gevşeme olarak ifade ediyor. BoJ, üst limit koymaksızın 10-yıl vadeli Hazine tahvillerini %0’a yakın faiz oranından satın almasını ise miktarsal gevşeme olarak nitelendiriyor. ABD Merkez Bankası da ekonomiyi desteklemek amacıyla Getiri Eğrisi Kontrolünü adapte etmeyi tartışırken en son Haziran 2020 para politikası toplantısında söz konusu uygulamaya şüpheyle yaklaştıklarını, zira kovid-19 etkisiyle tahvil faizlerinin düşük kalmaya devam edeceğini beklediklerini ifade etmişti.

MERKEZ BANKASI ARALIK AYI BEKLENTİ ANKETİ

Merkez Bankasının Kasım ayında reel sektör ve finansal sektör temsilcileri ile profesyonellerden oluşan 59 katılımcı tarafından yanıtlanmış ve sonuçlar katılımcıların yanıtları toplulaştırılarak değerlendirilmiş Beklenti Anketinde yıl sonu TÜFE’de %12,47, yıl sonu Dolar/TL kurunda 7,887, yıl sonu GSYH’de %0,55 daralma, 2021 yıl sonu GSYH’de %3,99 büyüme, yıl sonu cari işlemler açığında 30,9 milyar dolar seviyeleri öngörülmüştü.

EKİM AYI NET ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (NUYP)

Eylül ayında uluslararası varlıklar 225,0 milyar dolar, uluslararası yükümlülükler 593,5 milyar dolar olmuş, böylece NUYP açığı 368,5 milyar dolar seviyesine yükselmişti. Ağustos ayına göre varlıklar 2,4 milyar dolar azalırken, yükümlülükler 1,3 milyar dolar artmıştı. Yükümlülüklerdeki artışta, kamu ve bankalar hariç diğer sektörlerin ticari kredilerinde 2,5 milyar dolarlık artış ve kredi yükümlülüklerinde 1 milyar dolarlık azalma etkili olmuştu. Diğer sektörler, 2019 yılı Ekim ayından bu yana uluslararası kredilerini azaltırken, Haziran 2020’den bu yana uluslararası ticari kredilerini artırmaktalar. Ticari kredilerdeki artış sanayi üretimini de desteklemektedir.

Dr. Fulya Gürbüz

Haftanın makro-ekonomi gündemi: İhracat, ithalat, küresel imalat ve hizmet sektörü PMI, enflasyon, Fed ve BoE faiz kararları, nakit bütçe, ABD işsizlik oranı

2 Kasım 2020, Pazartesi

TÜRKİYE VE KÜRESEL İMALAT SEKTÖRÜ PMI VERİLERİ

IHS MARKIT tarafından 23 Ekim’de açıklanan ilk tahminlere göre en büyük ticaret ortağımız olan Almanya imalat sektörü PMI verisi 58 değeri ile son 30 ayın, üretim PMI ise 62,4 değeri ile son 116 ayın en yüksek değerlerine ulaştı. Endeksin 50 seviyesi üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyüme olduğuna işaret ediyor. Söz konusu yükselişte, başta Çin olmak üzere Asya, ABD ve Avrupa’dan gelen siparişlerdeki artış etkili oldu. Benzer şekilde öncü ticaret ortaklarımızdan İngiltere imalat sektörünü de Ekim ayında Asya, ABD ve Avrupa kaynaklı ihracat siparişleri destekledi. Öte yandan ABD imalat sektörü Ekim ayında büyüme eğilimini korusa da diğerlerinden farklı olarak ihracat siparişlerinde daralma yaşandı. Almanya ve İngiltere imalat sektörlerinde üretim ve ihracat taleplerinde Ekim ayında kaydedilen artış Türkiye imalat sektörü üretimi, ithalatı ve ihracatı açısından da iyimser bir görünüm ortaya koyuyor. Geçen hafta açıklanan mevsimsellikten arındırılmış Ekim ayı imalat sektörü kapasite kullanım oranı daha yavaş bir hızla olsa da Mayıs ayından beri yükselişini sürdürürken; reel kesim güven endeksi (RKGE), yatırım harcamalarında Şubat 2020’den bu yana ilk kez büyüme kaydedildiğini, stoklarda ise artışın sürdüğüne işaret etti. SAMEKS Sanayi Endeksi ise imalat sektöründen farklı olarak yeni siparişlerde bozulmanın önceki aya göre hızlandığına işaret etti. Krediler tarafında ise BDDK verilerine göre Ekim ayının ilk 3 haftasında kredi artış hızında yavaşlama eğiliminin sürdüğünü görüyoruz. Pazartesi açıklanacak olan İSO Türkiye İmalat Sektörü PMI endeksinde ihracat ve yurt içi talep tarafındaki işaretleri alacağız. TİM ve Ticaret Bakanlığının yayınlayacağı Ekim ayı dış ticaret verileri de söz konusu gelişmeyi teyit edip etmediğini gösterecek.

3 Kasım, 2020, Salı

EKİM AYI ENFLASYON VERİLERİ

AA Finans anketine göre Ekim ayı TÜFE beklentisi ortalaması aylık %2,01 artış ve yıllık %11,76 artışa işaret ediyor. Türk lirası ortalama olarak Ekim ayında önceki aya göre %4,81 değer kaybetti. Eylül ayındaki değer kaybı %3,51 iken Ekim ayında yılbaşına göre değer kaybı %34,94 oldu.

4 Kasım 2020, Çarşamba

KÜRESEL HİZMET SEKTÖRÜ PMI VERİLERİ

23 Ekim’de açıklanan IHS MARKIT Hizmet Sektörü PMI verileri ABD dışında Japonya, Euro Bölgesi ve İngiltere hizmet sektörlerinde Eylül ayına göre bozulma işaretleri vermişti. Yeni verilerle dünyanın geri kalan ülkelerindeki eğilimi anlayacağız.

5 Kasım 2020, Perşembe

ABD MERKEZ BANKASI (FED) FAİZ KARARI

ABD ekonomisi pandeminin patlak verdiği 2020 yılı 2. çeyreğinde, önceki çeyreğe göre yıllıklandırılmış olarak %31,4 daralmasının ardından 3. çeyrekte %33,1 büyüme kaydetti. ABD, GSYH büyüme verilerini çeyrek bazda yıllıklandırılmış olarak yayınlıyor. Kafa karışıklığını önlemek adına ABD ekonomisinin ilk çeyrekte önceki çeyreğe göre %1,3 daraldığını, 2. çeyrekte önceki çeyreğe göre %9,0 daraldığını, 3. çeyrekte ise önceki çeyreğe göre %7,4 büyüdüğünü dikkatinize sunayım. ABD ekonomisi son çeyreğe ise olumlu başladı. IHS Markit PMI verilerine göre Ekim ayında hem hizmet hem de imalat sektörü üçüncü çeyrekteki büyüme eğilimini sürdürdüğünü gösterdi. Covid vaka sayılarının hızlanarak devam ettiği ABD’de 3 Kasım’daki seçimleri sonuçlarının ardından covid kaynaklı tedbirler ve teşvik paketleri ekonominin seyrine yön verecek. Böyle bir süreçte 5 Kasım tarihli toplantıda her ne kadar faizde değişiklik beklenmese de riskler ve beklentiler konusunda Fed’den gelecek mesajlar önemli olacak. Fed’in politika faiz hedef aralığı %0,0-0,25 seviyesinde bulunuyor. 16 Eylül tarihli toplantı kararında Fed söz konusu politika faizinin maksimum istihdam ve %2’lik enflasyon hedeflerine ulaşılana kadar mevcut seviyesinde tutulacağı, hanehalkı ve şirketlerin kredi ihtiyaçlarını desteklemek amacıyla önümüzdeki aylarda satın alınacak devlet tahvil ve ipoteğe dayalı menkul kıymetlerin (MBS) miktarında artışa gidileceği ifade edilmişti.

İNGİLTERE MERKEZ BANKASI (BOE) FAİZ KARARI

Dünyanın altıncı büyük ekonomisi olan İngiltere’de Merkez Bankası (BoE) ekonomide hızlanma işaretlerine rağmen pandemi ve Brexit risklerine istinaden 17 Eylül tarihli para politikası toplantısında %0,1 seviyesindeki politika faizini korumuş, ek teşvik paketleri ve negatif faiz konusunda kapıyı aralamıştı. İngiltere ekonomisi 2020 yılı ilk çeyreğinde önceki çeyreğe göre %2,5, ikinci çeyreğinde ise önceki çeyreğe göre %19,8 daralma kaydetmişti. 20 Ekim’de BoE Para Politikası Kurulu Harici Üyesi olan Gertjan Vlieghe, İngiltere ekonomisini değerlendirdiği konuşmasında pandemi krizine yönelik olarak maliye politikasının para politikasına kıyasla ekonomiye daha fazla katkıda bulunduğunu, son aylarda ekonomide kaydedilen hızlanmaya rağmen artan covid tehlikesine bağlı olarak ekonomiyi rayda tutmak adına ek teşviklere ve negatif faize vurgu yaptı. Vlieghe, negatif faiz uygulayan ülkelerde talep ve enflasyonda canlanmaya ilişkin olarak bir dizi kanıt topladıklarına dikkat çekiyor. 5 Kasım tarihli toplantıda negatif faiz olmasa bile toplam 745 milyar pound hedefli devlet tahvilleri ve yatırım yapılabilir notuna sahip finans dışı şirket tahvilleri satın alımı miktarında artırım görme ihtimali yüksek. Zira Vlieghe konuşmasında negatif faiz için üç koşulun sağlanması gerektiğini savunuyor: Uygulanabilirlik, etkililik ve uygunluk.

6 Kasım 2020, Cuma

EKİM AYI NAKİT BÜTÇE VERİLERİ

Eylül ayında Hazine nakit bütçesi 30,8 milyar TL açık vermiş böylece 2019 yılında toplam 130,5 milyar TL açık veren nakit dengesi 2020 yılı ilk dokuz ayında toplam 140,7 milyar TL açık vermiş oldu.

ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ

ABD’de işsizlik oranı Eylül ayında %7,9’a gerilerken (Nisan ayında %14,7 seviyesine yükselmişti), ortalama saatlik kazançlar yıllık %4,65 oldu.

Dr. Fulya Gürbüz

Haftanın makro-ekonomi gündemi: Üretim, tüketim, bütçe, dış borç, merkez bankaları faiz kararları ve net uluslararası yatırım pozisyonu

14 Eylül 2020, Pazartesi

Ağustos ayı Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) açıklanacak. Temmuz ayında Tarım-ÜFE önceki aya göre %0,49, önceki yılın aynı ayına göre %16,28 artış kaydetmişti.

TÜİK Temmuz ayı sanayi üretim endeksi verilerini açıklayacak. Endeks Haziran ayında önceki aya göre %17,6, önceki yılın aynı ayına göre %0,1 artış kaydetmişti. Haziran ayı verisiyle birlikte sanayi üretimi ikinci çeyrekte, bir önceki çeyreğe göre %20,2, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %16,9 daralma kaydetmiş oldu. Sanayi üretimi endeksi ile paralellik gösteren SAMEKS Sanayi Üretimi Endeksi Haziran ve Temmuz aylarında 51,8 ve 55,6 değerlerini alarak ardı ardına yükseliş kaydetmişti. Endeksin 50 seviyesinin üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyümeye işaret ediyor. Ağustos ayında ise SAMEKS Sanayi Üretimi Endeksi 51 değeri ile önceki aya göre büyümüş olsa da büyüme hızında yavaşlama olduğunu gösterdi ki bu yavaşlamada Ağustos ayı TİM ihracat verisindeki düşüşün etkisi olduğunu öte yandan bu düşüşün iç talepteki artışla kısmen telefi edildiğini düşünüyorum. Bu veriler ışığında, sanayi üretimi endeksinin Temmuz ve Ağustos aylarında yükselişini sürdüreceği ihtimalini görüyorum. Tüketim (ETTE Tüketim Endeksi, kredi verileri), dış ticaret, güven endeksleri (Reel Kesim Güven Endeksi) ve üretim (kapasite kullanımı, SAMEKS) verileri sanayi üretiminin Temmuz ayında önceki aya göre artışını sürdüreceği, Ağustos ayında ise aylık bazda hız kaybı yaşanacağı işaretini veriyor.

Temmuz ayı perakende satış endeksleri açıklanacak. Endeks Haziran ayında önceki aya göre %16,5 artış kaydederken önceki yılın aynı ayına göre %0,8’lik düşüş yaşamıştı. Sanayi üretimi endeksleriyle paralellik gösteren perakende satış endeksi, kredilerdeki artışın desteğiyle Temmuz ve Ağustos aylarında artış eğilimi gösterecek.

15 Eylül 2020, Salı

Ağustos ayı merkezi yönetim bütçe verileri açıklanacak. Merkezi yönetim bütçe dengesine yakın sonuçlar veren Hazine nakit bütçesi geçen hafta açıklandığı üzere Ağustos ayında 30,4 milyar TL fazla vermişti. Dolayısıyla merkezi yönetim bütçe dengesi de Ağustos ayında fazla verecek. Merkezi yönetim bütçesi yılbaşından bu yana toplam 139,1 milyar TL açık verdi.

Ağustos ayı konut satışları açıklanacak. Temmuz ayında 229 bin 357 konut satışı ile tarihi rekor kırıldı.

16 Eylül 2020, Çarşamba

ABD Merkez Bankası Fed, faiz kararını açıklayacak. Fed yeni para politikası yaklaşımı dahilinde maksimum istihdam ve ortalama %2 enflasyonu hedefliyor. Şubat ayında %3,5 ile tarihi düşük seviyesini gören işsizlik oranı Kovid-19 salgını ile kapatmaların devreye girdiği Nisan ayında tarihi yüksek seviye olan %14,7’ye yükselmişti. Ekonomik faaliyetlerin Mayıs ayında devreye alınmasıyla işsizlik oranı düşerek en son Ağustos ayında %8,4 seviyesine geriledi. Bunda iç talepteki artışın hizmet ve üretim sektörlerine doğrudan yansımasının etkisi var. İkinci çeyrekte ABD ekonomisi önceki çeyreğe göre yıllıklandırılmış olarak %31,7 daralma kaydetmişti. Temmuz ve Ağustos verileri mal ve hizmet üretiminde iyileşme işaretleri veriyor. Toplantıdan politika faizi ile ilgili bir değişiklik kararı gelmeyecek. Dikkat edeceğimiz detaylar Fed’in ekonomik öngörüleri olacak.

Temmuz ayı Merkez Bankası konut fiyat endeksi yayınlanacak. Haziran ayında endeks aylık %2,6 yükselişle 139,5 seviyesine yükselmişti.

Temmuz ayı özel sektör uzun vadeli kredi borcu açıklanacak. Şubat 2018’de 226 milyar dolar ile rekor seviyeye yükselen özel sektörün uzun vadeli kredi borcu düşüş eğilimine girerek en son Haziran ayında 161,6 milyar dolar seviyesine geriledi. Finans dışı sektörün borcu 90,5 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.

17 Eylül 2020, Perşembe

Japonya Merkez Bankası (BOJ) politika faiz kararını açıklayacak. 15 Temmuz tarihli para politikası toplantısında BOJ, 2022 mali yılında bile ülke ekonomisinin Kovid-19 öncesi dönemi yakalayamayacağını vurgulamıştı. BOJ bu ayki para politikası toplantısında, Aralık 2008’den bu yana %0,3 seviyesindeki borç verme faiz oranı ve Şubat 2016’dan bu yana %-0,1 (yüzde eksi 0,1) seviyesindeki mevduat faiz oranında değişiklik yapmayacak.

İngiltere Merkez Bankası (BOE) faiz kararını açıklayacak. 6 Ağustos tarihli para politikası toplantısında BOE, GSYH büyümesinin 2021 yılı sonuna kadar Kovid-19 öncesi dönem büyüklüğüne ulaşamayacağını, atıl kapasitenin azalması halinde %2 seviyesindeki hedef enflasyona iki yıllık sürede ulaşılabileceğini kaydetmiş, bu hedeflere ulaşıncaya kadar sıkı para politikasına geçmeyeceğini belirtmişti. Eylül ayı toplantısında %0,1 seviyesindeki politika faizinde değişiklik olmayacak.

Türkiye’nin Temmuz ayı kısa vadeli dış borç stoku açıklanacak. Kasım 2014’te 143,5 milyar dolar ile zirve yapan kısa vadeli dış borç stoku Haziran ayında 124 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Kalan vadeye göre Temmuz 2020-Haziran 2021 döneminde ödenecek toplam dış borç tutarı ise 171,4 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Söz konusu borcun 61,8 milyar doları finansal olmayan özel sektör kuruluşlarına, 50,1 milyar doları özel finansal kuruluşlara ait.

TCMB ve BDDK, 11 Eylül 2020 tarihli haftalık para ve banka verilerini açıklayacak. 4 Eylül tarihli verilere göre döviz tevdiat hesaplarında önceki haftaya göre hafif bir gerileme oldu. Kamu bankalarının yabancı para net genel pozisyon açığı önceki haftaya göre 763 milyon dolar artışla 5,6 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankasının döviz rezervleri ise sıkılaştırıcı para politikası kapsamında zorunlu karşılıklardaki artışın etkisiyle 3,3 milyar dolar artış kaydederek 44,9 milyar dolar seviyesine yükseldi. TL ve yabancı para cinsi mevduat faiz oranları Temmuz ayı sonundan bu yana artışını sürdürdü. Kredi faiz oranlarında ise TL cinsi ticari kredi oranları önceki haftaya göre yüzde 2,2 puan artışla %14 seviyesine yükseldi. TL cinsi tüketici kredileri faiz oranındaki artış sınırlı kalarak önceki %16,57’den %16,94’e yükseldi. Euro cinsi ticari kredilerin faiz oranı ise önceki %2,93’ten %2,55’e, ABD doları cinsi kredilerin faiz oranı %5,79’dan %4,0 seviyesine düştü; aynı hafta döviz bazında yabancı para kredi hacmi geriledi.

4 Eylül 2020 tarihli para ve banka verileri aşağıdaki gibidir:

18 Eylül 2020, Cuma

TCMB Eylül ayı Beklenti Anketi sonuçları açıklanacak. Ağustos ayı beklentilerine göre yıl sonu TÜFE %10,82, yıl sonu Dolar/TL kuru 7,343, yıl sonu cari açık 17,32 milyar dolar seviyesinde bulunuyordu. Yıl sonu GSYH’sinde, %1,56 daralma, 2021 yıl sonu GSYH’sinde %4,33 büyüme bekleniyor.

Temmuz ayı net uluslararası yatırım pozisyonu (NUYP) açıklanacak. Haziran ayında NUYP açığı 341,6 milyar dolar seviyesine yükselmişti.

Dr. Fulya Gürbüz

Haftanın makro-ekonomi gündemi: Enflasyon, PMI, döviz pozisyonu, reel efektif döviz kuru, İngiltere Merkez Bankası faiz kararı ve ABD işgücü verileri

4 Ağustos 2020, Salı

Temmuz ayı enflasyon verileri açıklanacak. Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Haziran ayında önceki aya göre sırasıyla %1,13 ve %0,69 artış kaydetmiş, yıllık artışlar sırasıyla %12,62 ve %6,17 olarak gerçekleşmişti. RKGE Temmuz ayı verileri üretim maliyetleri ve satış fiyatlarında yukarı seyrin sürdüğünü gösterdi.

Temmuz ayı IHS Markit satın alma müdürleri endeksleri (PMI) açıklanacak. Haziran ayında hizmet ve imalat sektörlerinden oluşan JP Morgan Küresel Bileşik Üretim Endeksi 11,4 puan artışla 47,7 seviyesine yükselmişti. Hizmetler İş Aktivitesi alt endeksi aylık 12,9 puanla 48,0 puan seviyesine yükseldi. Endeksin 50 seviyesi üzerindeki değerler sektörde önceki aya göre büyümeye işaret ediyor. Temmuz ayı ilk tahminlerine göre ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere imalat sektörü PMI endeksleri 50 seviyelerinin üzerine çıkarak sırasıyla 51,3, 54,0 ve 53,6 değerlerini aldı. Özellikle Temmuz ayında Euro Bölgesi imalat sektöründeki büyümenin olumlu etkisini Türkiye Temmuz ayı SAMEKS Sanayi Sektörü Endeksi, Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) ve Sektörel Güven Endekslerinde gördük. Dolayısıyla Haziran ayında 53,9 seviyesine yükselen İSO Türkiye İmalat PMI endeksindeki iyileşmenin Temmuz ayında da sürdüğünü göreceğiz.

5 Ağustos 2020, Çarşamba

Finans dışı firmaların Mayıs ayı döviz pozisyonu açıklanacak. Nisan ayında varlıklar aylık 4,2 milyar düşüşle 122,3 milyar dolara, yükümlülükler aylık 6,6 milyar dolar düşüşle 292,3 milyar dolara, net döviz pozisyon açığı da aylık 2,4 milyar dolar azalışla 170,0 milyar dolara gerilemişti.

Temmuz ayı Reel Efektif Döviz Kuru endeksi açıklanacak. Haziran ayında endeks önceki aya göre 0,67 puan artışla 69,32 seviyesine yükselmişti. Tarihsel olarak endeks 2007 yılı Aralık ayında 127,7 ile en yüksek, 2018 yılı Eylül ayında ise 62,5 ile en düşük seviyesini görmüştü. Türk lirası 2020 yılının ilk yarısında reel olarak %9 değer kaybetti.

IHS Markit hizmet sektörleri PMI endeksleri açıklanacak. Temmuz ayı ilk tahminlerine göre Euro Bölgesi ve İngiltere hizmet sektörü PMI endeksleri 50 seviyelerinin üzerine çıkarak sırasıyla 55,1 ve 56,6 değerlerini aldı. ABD hizmet sektörü PMI endeksi önceki aya göre iyileşme kaydederek 49,6 değerini aldı.

6 Ağustos 2020, Perşembe

İngiltere Merkez Bankası (BOE), para politikası toplantı kararını açıklayacak. BOE, 17 Haziran tarihli toplantısında %0,1 seviyesindeki politika faizini sabit bırakmıştı. Dünyanın altıncı büyük ekonomisi 2019 yılında %1,4 büyümüşken 2020 yılı ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %1,7, bir önceki çeyreğe göre ise %2,2 daraldı.

7 Ağustos 2020, Cuma

ABD’de Temmuz ayı işgücü istatistikleri açıklanacak. Nisan ayında KOVİD-19 kaynaklı kapatmaların etkisiyle %14,7 seviyesine yükselen işsizlik oranı Haziran ayında %11,1 seviyesine gerilemişti. İşsizlik oranı 2010-2014 döneminde ortalama %8,0 iken 2015-2019 döneminde %4,4 seviyesine gerilemişti. Finansal krizin etkisini gösterdiği 2009 yılında ise işsizlik oranı maksimum %10,0 seviyesine ulaşmış yıllık ortalama işsizlik oranı ise %9,3 olmuştu. Ortalama saatlik kazançların yıllık artışı ise Nisan ayında yıllık %7,98 seviyesini gördükten sonra Haziran ayında %5,04 seviyesine geriledi. 24 Temmuz 2020 tarihli haftalık TCMB ve BDDK para ve banka verileri açıklanacak. 17 Temmuz verileri aşağıdaki gibidir: