IHS Markit tarafından 1 Mart’ta yayınlanan Türkiye dahil 40’tan fazla ülkeyi kapsayan JP Morgan Küresel İmalat Sektörü PMI endeksi Şubat ayında bir önceki aya göre ortalama 0,3 puan artışla 53,9 seviyesine yükseldi. Endeksin 50 üzerinde olması bir önceki aya göre büyümeye, aşağısında olması ise küçülmeye işaret ediyor.
3 Mart’ta yine IHS Markit tarafından küresel hizmet sektörlerine ilişkin veriler açıklandı. Buna göre, JP Morgan Küresel Hizmetler İş Faaliyet Endeksi, Şubat ayında bir önceki aya göre 1,2 puan artışla 52,8 seviyesine yükseldi.
İmalat Sektörü Üretim Endeksi ve Hizmetler İş Faaliyet Endeksinin ağırlıklı ortalamasından oluşan JP Morgan Küresel Birleşik Üretim Endeksi ise Şubat ayında bir önceki aya göre 0,9 puan artışla 53,2 puana yükselerek küresel bazda ekonomik toparlanmaya ilişkin olumlu sinyaller verdi. Türkiye için hizmet sektörü raporu yayınlanmadığı için Türkiye verisi Birleşik Üretim Endeksinde yer almamaktadır.
JP Morgan Birleşik Üretim Endeksi kapsamında, Şubat ayında en hızlı büyüyen ülke ABD olurken, Hindistan ikinci sırada yer aldı. Çin, Almanya, İtalya, Rusya ve Avustralya’da üretim endeksleri önceki aya göre artış kaydederken; Japonya, İngiltere, Fransa ve Brezilya’da aşağı yönlü sinyaller verdi.
Üretim ve hizmet faaliyetlerine yönelik Şubat ayına ilişkin gelişmeler raporda şöyle sıralanıyor:
. Üretimdeki artış hızlandı: Küresel imalat sektöründe yatırım, hammadde ve tüketim malları üretimi Şubat ayında büyürken, hizmetler sektörünün lokomotifi finansal sektör oldu. Tüketici hizmeti veren sektörlerde ise arka arkaya 13 aylık daralma sürdü.
. Yeni işlerdeki artış hızlandı: Yurt içi piyasalar bazı bölgelerde güçlenirken, yeni ihracat siparişleri daralma bölgesinden büyüme bölgesine geçti.
. İstihdam artışı değişmedi: Hizmet sektörü istihdamında kısmi düşüşe karşılık, imalat sektöründe istihdam artışı yaşandı. ABD, Euro Bölgesi (ortalama), Japonya, Avustralya ve Rusya’da istihdam arttı; Çin, Hindistan, Brezilya ve İngiltere’de azaldı.
. Mevcut işlerdeki düşüş zayıfladı.
. Girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarındaki artış hızlandı. Özellikle gelişmiş ekonomilerdeki fiyat artışları gelişen ekonomilere kıyasla daha sert oldu.
. Gelecek döneme yönelik iyimserlik hafif zayıflama gösterse de artmaya devam etti. İyimserlik özellikle Euro Bölgesi, Çin, Japonya, İngiltere, Hindistan, Brezilya ve Avustralya’da güçlendi.
YORUM
Şubat ayında küresel imalat ve hizmet sektörleri Ocak ayına göre daha iyi performans göstererek küresel büyüme görünümüne ilişkin olumlu sinyaller verdi. Özellikle en büyük ticaret ortağımız olan Almanya başta olmak üzere Euro Bölgesi imalat sektörünün Şubat ayında daha hızlı büyüme kaydetmesi Türkiye’nin ihracat performansını da olumlu etkiledi. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Şubat ayında Türkiye’nin ihracat hacmi bir önceki aya göre 1 milyar dolarlık artışla 16,0 milyar dolara, ithalat ise aylık 1,3 milyar dolar artışla 19,4 milyar dolar seviyesine yükseldi. İSO ve IHS Markit işbirliğiyle hazırlanan Türkiye imalat sektörü raporunda tedarik zincirlerindeki sorunların devam ettiği, ham madde teminindeki zorluklar ve nakliye konteynırlarına erişimde yaşanan sıkıntıların sürdüğünü okuduk.
Yurt içi siparişlerdeki azalmanın artan ihracat siparişleriyle moral vermesi elbette olumlu bir gelişme. Yüksek kredi faizleri, Kasım ayından bu yana özellikle tüketici kredilerindeki hızlanmayı durdurdu hatta aşağı çekmeye başladı. Ancak pandemi kaynaklı kısıtların gevşetilmeye başlamasıyla birlikte istihdam ve harcanabilir gelirde olası artışlar iç talepte de hareketlenmeyi beraberinde getirebilir. Her ne kadar Merkez Bankası sıkı para politikasını sürdürmeye niyetli olduğunu tekrarlasa da para politikasının mali disiplinle desteklenmesi gerektiğini savunmakta, dolayısıyla da gelecek hafta açıklanacak olan ekonomi reform paketinde söz konusu vurgunun altının kalın çizgiyle çizilmesi gerekmektedir. Aksi halde iç talepte olası artışlar, hem dış ticaret hem de cari işlemler açığında bozulmaları beraberinde getirecektir. Öte yandan iç ve dış siyasette yaşanacak olası gerginlikler Türk lirasında sert dalgalanmalara ve fiyat istikrarında bozulmalara sebep olacak, bütçe açığında artışları tetikleyecektir.
Mevcut durumda ekonomiyi daha sağlıklı olarak ayakta tutan en önemli faktör ihracat. Umarım, gelecek hafta açıklanacak olan ekonomi reform paketi sürdürülebilir büyümeyi hedefleyen, doğrudan yatırımları mega inşaat projeleriyle değil ithalata bağımlılığı azaltmaya ağırlık veren ve tarım sektörünü öne çıkaran projelerle cazip kılmayı hedefleyen bir paket olur.
Dr. Fulya Gürbüz
Dr. Fulya Gürbüz 